Ibịghike—Ererimbot oro Ubiak Mîdụhe Eyedi!
ERERIMBOT oro ubiak mîdụhe ke edi ibịghike? Nso idara idara mbụk ke oro edi ntem ọnọ mbon oro ẹkụtde ukụt kpukpru ini—edide ubiak mmọ edi eke ikpọkidem, eke ekikere, m̀mê eke ntụk! Ke uwụtn̄kpọ, ediwak million owo ẹkpedara ebe nde ke ẹsiode ọkpọsọn̄ ubiak eke ikpọkidem emi ndusụk orụk udọn̄ọ cancer, ubiak osịp, ye udọn̄ọ ubiakesịt adade edi ẹfep. Mbon oro ọkpọsọn̄ mfịna ekikere ọnọmọde ẹyebọhọ ukụt mmọ emi owo mîsikemeke ndinam an̄wan̄a. Ndien ediwak million efen efen ẹyedara edieke ubiak eke ntụk mmọ, emi utọ n̄kpọ nte ndịk, mfụhọ, ubiomikpe, nsịn̄ede, ye edikpu adade edi editrede. Edi nte nnyịn imenen̄ede iyom ndikụt utịt kpukpru ubiak?
Allan Basbaum, ekpepn̄kpọ mban̄a idem owo ke University eke California ke San Francisco ọdọhọ ete, “Nditre ndikop ubiak ke ofụri ofụri edi afanikọn̄.” Enye eketịn̄ ikọ emi ye eti ntak. Nte n̄kpọ oro anamde owo odu ke edidemede, ubiak ikpọkidem anam nnyịn ifiọk nte ke n̄kpọ oro ọnọde unan ke ada itie.
Unana edikop ubiak ke ikpọkidem ekeme ndinen̄ede ndi afanikọn̄. Ẹnam emi an̄wan̄a ke ntọt otode magazine Time emi: “Inem inem inua imam oro eyeneren-isua-duopeba atuakde ke n̄kan̄ eken enyene akwa ukpụhọde ye mbọm mbọm itie esie. Ubọk ye ukot esie ẹn̄wụne ẹnyụn̄ ẹnụhọ, nte n̄kpọ eke enye ọdọnọde udọn̄ọ oro ẹkotde rickets. Ndusụk nnuenubọk esie idụhe. Akamba enyịn unan odu ke edọn̄ n̄kan̄ kiet, ndien n̄kpọkinua esie etie unan unan. Enye etie ofụri ererimbot nte eyen oro obiomode ndo . . . Enye akamana ye ata idiọk ndammana ndo oro mîwakke emi anamde enye okûkop ubiak. Eyedi nnuenubọk esie ẹkenuaha mîdịghe ẹketa ikan̄ ke ntak oro enye mîkosioho ubọk esie ifep ke mme n̄kpọ oro ofiopde m̀mê ọnọde unan. Mme ọkpọ ye ikek esie ẹbiomo ndo ke ntak emi enye ọkọtọde mmọ ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄ ke ini enye akasan̄ade isan̄ mme ekefehede itọk. Ndọk ata enye ke edọn̄ ke ntak ọkọnyọnide ke enyọn̄ nsọsọp iso n̄kpọ oro enye mîkekemeke ndikop ubiak. Ekpedi enye obụn̄ ukot m̀mê odorode ekikoi, enye idikopke ubiak oro ekemde ndinam enye atua oyom un̄wam.”
Ndusụk owo ẹsisọp ẹduọhọ Abasi kaban̄a mme utọ ukụt ntre ye uwem nditaha oro ediwak million owo ẹdude. Nte ededi, ndi nnyịn nte enende imekeme ndiduọhọ Abasi ke ukụt oro ubonowo okụtde?
Ndi Ẹkpeduọhọ Abasi?
Ke n̄kpọ nte tọsịn isua 6,000 idahaemi, ubonowo odu ke ufụn ọnọ ubiak ikpọkidem, ekikere, ye ntụk. Ke akpanikọ, ke n̄kpọ nte isua ikie 19 ẹmi ẹkebede, Christian apostle Paul ama etịn̄ nte enende ete: “Ofụri ekonde ke omụm mmụm, onyụn̄ odu ke ubiak uman tutu osịm emi.” (Rome 8:22) Kpa ye ediwak ibọk usụhọde ubiak ẹmi ẹdude ke mme ufọkurua unyam ibọk ye mme ukeme mbia ibọkusọbọ ye mbiaibọk udọn̄ọ ibuot, ufụn oro ẹdụkde ẹnọ kpukpru orụk ubiak ke akaiso atara. Kamse, ndusụk owo ẹma ẹsụn̄i Abasi ke ntak ukụt mmọ, idem kpa nte n̄wan Job ekenyịkde enye ete anam ke ediwak isua ikie ẹmi ẹkebede! Nte enye ke idemesie ọkọfiọkde, nte ededi, utọ edu oro edi ndisịme inyụn̄ idotke.—Job 2:9, 10.
Nte enende, owo ikemeke ndiduọhọ Abasi ke ufụn oro ubonowo odụkde idahaemi ọnọ ubiak. Utu ke oro, nduduọhọ odoro osu nsu oro enyịn mîkwe ye akpa ete ye eka nnyịn ke idem. Ntak edide ntre?
N̄wed Abasi owụt ete ke okposụkedi ekedide edinen ke akpa, edibotn̄kpọ eke spirit ama akabade ọdiọk itọn̄ oyom odudu ye uwọrọiso, Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ uwem owo ke isọn̄, enye ama ada okụt ekpụk ubonowo ẹdude ke paradise isọn̄, kpukpru mmọ ẹnọde Ata Ọkpọsọn̄ Abasi, Jehovah, ọyọhọ utuakibuot. Ke esịt oro ama akakabade ọdiọk adade usụn̄, edibotn̄kpọ eke spirit emi ama ọsọn̄ ibuot ye Andibot, oyomde ndibọ utuakibuot ye ukpono ubonowo nda ke idemesie. Ndiọi uduakesịt esie ẹma ẹyarade ke ini enye ke n̄kari okosude nsu. Emi, nte utịp, ama ada idiọkn̄kpọ esịn ke ererimbot.
Jehovah Abasi ama ọdọhọ akpa erenowo oro, Adam, ete ke edidia mfri eto ifiọk eti ye idiọk edisụn̄ọ ke n̄kpa. (Genesis 2:15-17) Edi ẹma ẹbian̄a Eve, n̄wan Adam ndisọn̄ ibuot. Ke adade urụkikọt nte etịn̄ikọ, Andibian̄a oro edide owo eke spirit ama ọdọhọ n̄wan oro ete: “Mbufo idikpaha: koro Abasi ọmọfiọk ete, ke usen eke mbufo ẹdiade ke esịt, ndien enyịn mbufo [eke Eve ye eke ebe esie] ẹyetara; mbufo [mbiba] ẹyenyụn̄ ẹtie nte Abasi, ẹfiọk eti ye idiọk.” (Genesis 3:1-5) Oro ekedi akpa nsu, ndien emi ama ọnọ idiọk edibotn̄kpọ eke spirit emi enyịn̄ nte “ete nsu.” (John 8:44) Enye ndida urụkikọt nnam n̄kpọ ke ini oro ke in̄wan̄ Eden enyene ebuana ye enyịn̄ oro N̄wed Abasi ọnọde enye nte “akani urụkikọt oro ẹkotde enye ete, andidori ikọt Abasi ikọ ye Satan [“Devil,” NW].”—Ediyarade 12:9. ‘
Idiọkn̄kpọ akada mmụm ye ufụn ubiak odori ubonowo ke idem. Nte ekemde ye Ikọ Abasi, kpasụk ke usen oro Adam akanamde idiọkn̄kpọ, Abasi ama atan̄a ubiomikpe n̄kpa odori mme abiatibet oro ke idem. Nte enende, ke enyịn Jehovah, Adam ye Eve ẹma ẹkpan̄a ke usen oro. (Men Luke 20:37, 38 domo.) Ke Eden, Jehovah ama asian akpa anamidiọk an̄wan ini oro ete: “Nyenam ubiak uman fo awawak: ke ubiak ke afo ediman nditọ.” (Genesis 3:16) Adam edidu ubiak ubiak uwem ke edem in̄wan̄ Eden ke isọn̄ oro mîdụhe ke idaha paradise. Jehovah ama ọdọhọ ete: “Ke ibibiak iso fo ke afo edidia udia, tutu edifiak ke isọn̄ emi ẹsiode fi ke esịt: koro afo edide ntan, eyenyụn̄ afiak ke ntan.” (Genesis 3:17-19) Ufụn ẹdụkde ẹnọ ubiak ke ntre ama ọtọn̄ọ ọnọ ekpụk ubonowo.
Ntre, ndien, ẹbuan ufụn ẹdụkde ẹnọ ubiak ye unana mfọnmma, idiọkn̄kpọ, ye n̄kpa oro ẹdade ẹto Adam. Nte apostle Paul enemede n̄kpọ: “Idiọkn̄kpọ [okoto] owo kiet odụk ke ererimbot, n̄kpa onyụn̄ [oto] ke idiọkn̄kpọ oro odụk; n̄kpa onyụn̄ ebe osịm kpukpru owo, koro kpukpru owo ẹma ẹnam idiọkn̄kpọ.” (Rome 5:12) Edi Ikọ Abasi an̄wam nnyịn ndiyọ ubiak, koro enye asian nnyịn ntak emi Jehovah ayakde enye odu onyụn̄ ọsọn̄ọ ọnọ nnyịn ete ke ibịghike enye eyetre. Abasi ama ayak akari n̄kari “ete nsu,” Satan kpa Devil, ọtụhọde Job edinen owo oro ndien ke ntre esịnde nsọn̄ọnda esie ke udomo. Eneni Devil ekedi nte ke Job akanam n̄kpọ Abasi ke ibụk ibụk udọn̄, idịghe ke ima. (Job 1:8-12) Edi Job ama ọsọn̄ọ ada anam akpanikọ ọnọ Abasi, owụtde nte ke mme anana mfọnmma owo ẹkeme ndinam n̄kpọ Esie ke ima ẹnyụn̄ ẹkeme ndisọn̄ọ mmụm itie edikara Esie n̄kama ke edinam akpanikọ kpa ye n̄kpọsọn̄ udomo oro ẹdomode mbuọtidem mmọ. Ime Job nte andimụm nsọn̄ọnda n̄kama ama otịp n̄kpọ esịn ke edinam enyịn̄ Jehovah asana, owụt Satan nte osu nsu, onyụn̄ ada akpakịp edidiọn̄ ọsọk onịm eti uwụtn̄kpọ ete-ekpụk oro. (Job 42:12-17; James 5:11) Otode ifiọk n̄kpọntịbe Job, nnyịn imekeme ndibiere nte ke ẹma ẹnam uduak Abasi, ufụn oro ubonowo odụkde ọnọ ubiak eyetre. Edi didie ke nnyịn ikeme ndinịm oro ke akpanikọ?
Nte Ubiak Editrede
Ke akpanikọ, Jehovah ama ọnọ ọyọhọ n̄kem n̄kem usụn̄ ndida ntre ufụn oro ubonowo odụkde ọnọ ubiak. Enye akanam emi ke isọn̄ uwa ufak Eyen esie, Jesus Christ. Jesus edi “Eyenerọn̄ Abasi emi emende mme idiọkn̄kpọ ererimbot efep.” (John 1:29) Enye ekedi isọn̄, “[idịghe], man ẹnam n̄kpọ ẹnọ Enye, edi man Enye anam n̄kpọ ọnọ owo, onyụn̄ ọnọ uwem Esie [kpa mfọnmma uwem esie eke owo] ndifak ediwak owo.” (Matthew 20:28) Otode ke nsọn̄ibuot, Adam ama ọduọk mfọnmma uwem eke owo, ye kpukpru unen ye idotenyịn esie. Ndien oro edi nnennen se ẹfakde ebe ke uwa ufak Jesus. (1 Timothy 2:5, 6; Mme Hebrew 7:26) Ke akpanikọ, “Abasi akamama ererimbot [ubonowo] ntem, tutu Enye osio ikpọn̄îkpọn̄ Eyen emi Enye obonde ọnọ, man owo ekededi eke ọbuọtde idem ye Enye okûtak, edi enyene nsinsi uwem.”—John 3:16.
Abasi n̄ko ọmọn̄wọn̄ọ san̄asan̄a ete ke ufụn oro ẹdụkde ẹnọ ubiak eyetre. Ke ebemde iso etịn̄ aban̄a ini emi ubiak oro asan̄ade ye idiọkn̄kpọ mîdidụhe aba, Christian apostle John ke idak ndausụn̄ spirit Abasi ama ewet ete:
“Ekem n̄kụt obufa enyọn̄ ye obufa isọn̄; koro akpa enyọn̄ ye akpa isọn̄ ẹma ẹbe ẹfep, inyan̄ibom inyụn̄ idụhe aba. . . . Ndien n̄kop ọkpọsọn̄ uyo nte otode ke ebekpo ọwọrọ ete, Sese, ebietidụn̄ Abasi omodu ye owo. Enye eyenyụn̄ odụn̄ ye mmọ; ndien mmọ ẹyedi ikọt Esie, Abasi ke Idemesie eyenyụn̄ odu ye mmọ, onyụn̄ edi Abasi mmọ. Enye eyekwọhọde kpukpru mmọn̄eyet ke enyịn mmọ efep. N̄kpa idinyụn̄ idụhe aba; eseme ye ntuan̄a ye ubiak idinyụn̄ idụhe aba; koro ebeiso n̄kpọ ama ebe efep. Anditie ke ebekpo [Jehovah Abasi] onyụn̄ ọdọhọ ete, Sese, mmanam kpukpru n̄kpọ ẹdi mbufa. Enye onyụn̄ ọdọhọ ete, Wet: koro mme ikọ ẹmi ẹdi akpanikọ ye se owo okponịmde.”—Ediyarade 21:1-5.
Ibịghike mme okopitem ubonowo ẹyebọ ufọn uwa ufak Jesus ọyọhọ ọyọhọ. Emi editịbe ke idak ukara Obio Ubọn̄ emi ndinen owo ke anyanini ẹkebọn̄de akam ẹyom, ẹdọhọde ẹte: “Ete nnyịn emi odude ke heaven: yak ikpono enyịn̄ Fo, yak Ubọn̄ Fo edi; yak inam uduak Fo; nte ẹnamde ke heaven, yak inam ke isọn̄ kpasụk ntre.” (Matthew 6:9, 10) Ke Obio Ubọn̄ eke heaven oro, Jesus Christ eyekara tutu enye onụk kpukpru mme asua esie ọdọn̄ ke idak ikpat esie, esịnede ufụn oro ẹdụkde ẹnọ ubiak ye akpatre asua, n̄kpa.—1 Corinth 15:25, 26.
Ih, adan̄a nte mme okopitem ubonowo ẹbuanade, ibịghike Abasi ‘eyekwọhọde kpukpru mmọn̄eyet efep, n̄kpa, eseme, ntuan̄a m̀mê ubiak idinyụn̄ idụhe aba.’ (Ediyarade 21:4) Adan̄aoro ntịn̄nnịm ikọ ẹtienede mi, oro osude ke n̄kan̄ eke spirit eyesu n̄ko ke ata ata usụn̄: “O ukpọn̄ mi, kọm Jehovah, . . . emi efende kpukpru mme ukwan̄n̄kpọ fo, onyụn̄ ọkọkde kpukpru mme udọn̄ọ fo.” “Andidụn̄ ididọhọke ite, Ndọdọn̄ọ.”—Psalm 103:1-3; Isaiah 33:24.
Ini Ewe ke Ubiak Editre?
Utịt ufụn oro ẹdụkde ẹnọ ubiak ke ekpere. Ih, emi editịbe ke eyo nnyịn, ndien emana emi eyekam okụt enye. Prọfesi Bible ndisu owụt nte ke nnyịn idu uwem ke utịt akani editịm n̄kpọ emi. Anana-mbiet ekọn̄, akan̄, unyekisọn̄ ọkọrọ ye Mme Ntiense Jehovah ndikwọrọ eti mbụk ke ofụri isọn̄, ẹdi ubak ntan-ndian ‘idiọn̄ọ edidu’ Jesus oro enyịn mîkwe ke ukara Obio Ubọn̄ eke heaven.—Matthew 24:3-14, 21, 34.
Ibịghike, “akpa enyọn̄ ye akpa isọn̄,” kpa ndutịm esop editịm n̄kpọ Satan kpa Devil ye ndutịm ukara esie, ẹyebe ẹfep. Nyoyoho “inyan̄ibom” oro edide anamidiọk ubonowo ididụhe aba. Nnyịn ke ntre ida ke ata enyịnusụn̄ ukara “obufa enyọn̄” oro Abasi ọdiọn̄de ndikara “obufa isọn̄,” kpa edinen n̄kaowo. Mi ke “edinen ido edidụn̄.”—Ediyarade 21:1; 2 Peter 3:13.
Ye mme utọ edidiọn̄ oro ke idak obufa ukara—kpa Obio Ubọn̄ Abasi—otịmde ekpere ntre, sọn̄ esịt. Yom ifiọk efen efen aban̄ade obufa ererimbot oro ubiak ye n̄kpa mîdidụhe. Ke akpanikọ, sak iso se idara idara usen oro kemi otịmde ekpere, emi kpukpru mbon oro ẹmade ẹnyụn̄ ẹsụkde ibuot ẹnọ Jehovah Abasi ẹdidude uwem ke ererimbot oro ubiak mîdụhe.