Kûyom ‘Ikpọ N̄kpọ Unọ Idemfo’

1, 2. (a) Nso mfịna ke Baruch ekenyene ke ọyọhọ isua inan̄ oro Jehoiakim akakarade? (b) Didie ke Jehovah akan̄wam Baruch?

BARUCH emi ekedide anam-akpanikọ ewetn̄wed Jeremiah ama akpa mba. Ke ọyọhọ isua inan̄ tọn̄ọ nte idiọk Edidem Jehoiakim ọkọtọn̄ọ ndikara, m̀mê ke n̄kpọ nte isua 625 M.E.N., Jeremiah ama ọdọhọ ewetn̄wed emi ada ikpan̄wed ewet kpukpru ikọ oro Jehovah eketịn̄de ọnọ imọ aban̄a Jerusalem ye Judah ke ufan̄ isua 23 oro enye akanamde utom kan̄a nte prọfet. (Jer. 25:1-3; 36:1, 2) Baruch ikokotke se ẹkewetde ke ikpan̄wed oro inọ mme Jew ini oro. Edi okokot ke isua oro eketienede. (Jer. 36:9, 10) Edi, ndi ama odu se ikafịnade Baruch?

² Baruch ama eseme ete: “Mbọm mi, ke emi, koro Jehovah amadian mfụhọ ke ubiak mi! Mmakpa mba ke ntak eseme mi.” Ekeme ndidi odu ini emi afo eketịn̄de m̀mê ekekerede mme n̄kpọ oro ẹwụtde ke idem emem fi. Edide Baruch ekekekere m̀mê eketetịn̄, Jehovah ama ọfiọk mfịna esie. Andidụn̄ọde esịt ama ọfiọk se ikanamde esịt etịmede Baruch, ndien Enye ama anam Jeremiah enen̄ede Baruch. (Kot Jeremiah 45:1-5.) Afo emekeme ndikere se ikanamde Baruch akpa mba. Ndi ekedi utom oro ẹkenọde enye m̀mê idaha oro akanade enye anam utom oro? Se enye ekekerede ekedi mfịna. Enye ‘okoyom ikpọ n̄kpọ.’ Nso ikpọ n̄kpọ ikedi oro? Nso ke Jehovah ọkọn̄wọn̄ọ ndinam nnọ enye edieke enye etienede ndausụn̄ onyụn̄ okopde item imọ? Ndien nso ke ikeme ndikpep nto se iketịbede inọ Baruch?

NSO “IKPỌ N̄KPỌ” IKEDI ORO?

3. Nso ikanam Baruch akpa mba ke utom Abasi?

³ Anaedi Baruch ama ọdiọn̄ọ se ikedide “ikpọ n̄kpọ” oro. Ewetn̄wed emi ama ọfiọk ke ‘enyịn Abasi ese usụn̄ owo onyụn̄ okụt kpukpru ikpatisan̄ esie.’ (Job 34:21) Idịghe ndiwet n̄wed nnọ Jeremiah akanam Baruch ọdọhọ ke imọ inyeneke “ebiet nduọkodudu baba kiet.” Ekedi se enye akadade nte ikpọ n̄kpọ—se ikodude enye ke esịt. Ndisịn idem nyom “ikpọ n̄kpọ” ama anam Baruch efre se idide ata akpan n̄kpọ, oro edi, ndinam uduak Abasi. (Phil. 1:10) Jeremiah 45:5 anam n̄kpọ emi enen̄ede an̄wan̄a, sia ọdọhọde ete “osụk oyom.” Emi owụt ke ikedịghe n̄kpọ usen kiet. Baruch ama esiyoyom “ikpọ n̄kpọ” mbemiso Jehovah akakpande enye. Kpa ye oro Baruch ekesitienede anam uduak Abasi, enye okosụk oyoyom “ikpọ n̄kpọ.”

4, 5. Ntak emi ẹkemede ndidọhọ ke “ikpọ n̄kpọ” oro Baruch okoyomde ama esịne ubọn̄ ye uwọrọetop, ndien ntak emi item oro Jehovah ọkọnọde enye ọkọfọnde?

⁴ Etie nte se Baruch okoyomde ama esịne ubọn̄ ye uwọrọetop. Okposụkedi emi Baruch ekedide ewetn̄wed Jeremiah, etie nte idịghe Jeremiah kpọt ke enye ekesiwet n̄wed ọnọ. Jeremiah 36:32, ọdọhọ ke Baruch ekedi “ewetn̄wed.” Se ẹdọkde ẹsion̄o ke isọn̄ ẹwụt ke enye ekedi akwa owo ukara. Enye ekenyene ukem udotenyịn̄ ye “Elishama ewetn̄wed,” emi ekesịnede ke otu mbọn̄ Judah. Emi owụt ke Baruch ekedi nsan̄autom Elishama, ndien emi ọwọrọ ke enye ama esitiene odụk “ubet udia ewetn̄wed” emi okodude ke “ufọk edidem.” (Jer. 36:11, 12, 14) Ntre, anaedi Baruch ekedi ọfiọkn̄wed owo emi akakamade itie ke ufọk ubọn̄. Seraiah eyeneka esie ekedi etubom ebiet nna Edidem Zedekiah, enye okonyụn̄ asan̄a ye edidem aka akpan utom ke Babylon. (Kot Jeremiah 51:59.) Sia Seraiah ekedide etubom ebiet nna, ekeme ndidi enye ekesise aban̄a n̄kpọ edidem, onyụn̄ oyom ebiet emi edidem edinade ke ini akade isan̄. Enye ama okpon itie etieti.

⁵ Akpana an̄wan̄a fi ke idem ekeme ndimem owo emi okponde itie ntre, ke ini ẹdọhọde enye ewet nsio nsio ndiọi n̄kpọ emi editịbede inọ Judah. Ekeme ndidi Baruch ndin̄wam prọfet Jeremiah ama ekpere ndinam enye ataba utom ye itie esie ke ufọk ubọn̄. Kere n̄ko se iditịbede edieke Jehovah owụride se Enye ọkọbọpde nte ẹwetde ke Jeremiah 45:4. Emi ọwọrọ ke “ikpọ n̄kpọ” oro Baruch okoyomde, edide ekedi akamba itie en̄wen ke ufọk ubọn̄ m̀mê inyene, idinyeneke ufọn. Edieke Baruch okoyomde akamba itie ke editịm n̄kpọ mme Jew oro ẹkeyomde ndisobo do, ama enen̄ede ọfọn nte Abasi akakpande enye ndinyene utọ udọn̄ oro.

6, 7. Edieke “ikpọ n̄kpọ” oro Baruch okoyomde ekedide inyene, nso ke ikpekpep ito oro mfịn?

⁶ Ẹkeme n̄ko ndidọhọ ke “ikpọ n̄kpọ” oro Baruch okoyomde ama esịne inyene. Mme idụt oro ẹkedude ẹkpere Judah ẹkeberi edem ke inyene. Moab ọkọbuọt idem ke ‘mme utom esie ye ke mme n̄kpọuto esie.’ Ammon akanam kpasụk ntre. Ndien Jehovah ama ọdọhọ Jeremiah ewet ete ke Babylon enyene ‘n̄kpọuto emi ẹwakde.’ (Jer. 48:1, 7; 49:1, 4; 51:1, 13) Edi Abasi ọkọdọhọ ke ẹyesobo mme idụt oro.

⁷ Mmọdo, edieke edide inyene ke Baruch okoyom, omokụt do ntak emi ọkọfọnde Jehovah akpan enye. Ke ini Abasi ‘edinyanarede ubọk odori’ mme Jew ke idem, mme asua mmọ ẹyeda ufọk ye in̄wan̄ mmọ. (Jer. 6:12; 20:5) Yak idọhọ ke ama etiene odu ke Jerusalem ke ini ediwak owo, esịnede mbọn̄, mme oku, ye edidem ke idemesie ẹdọhọde yak ẹn̄wana ye mbon Babylon, edi Jeremiah ọdọhọ yak “ẹnam n̄kpọ ẹnọ edidem Babylon [man] ẹdu uwem.” (Jer. 27:12, 17) Ndi ndinyene ata ediwak inyene ke obio oro akpakanam emem utom ọnọ fi ndinam item Abasi oro? Ndi ima oro amade inyene fo akpakayak anam item Jeremiah, mîdịghe ndi ekpeketiene ọdọhọ yak ẹn̄wana? Mbon Babylon ẹma ẹtan̄ kpukpru n̄kpọuto oro ẹkedude ke Judah ye ke Jerusalem, esịnede mbon oro ẹkedude ke temple ẹnyọn̄ọ. Omokụt do ke ufọn ikodụhe owo ndiyom inyene. (Jer. 27:21, 22) Ndi enyene se ekpepde oto emi?

“AMI NYỌNỌ FI UKPỌN̄ FO NTE N̄KPỌ MBỤME”

8, 9. Ntak emi ọkpọdọhọde ke Baruch ndibọ ukpọn̄ esie nte n̄kpọ mbụme ekedi akpan n̄kpọ?

⁸ Kere ban̄a emi ise: Nso ke ẹdinọ Baruch edieke enye okopde item Abasi? Ẹkedọhọ ke ẹdinọ enye ukpọn̄ esie! Se Abasi ọkọn̄wọn̄ọde ndinọ enye “nte n̄kpọ mbụme” edi oro. (Kot Jeremiah 45:5.) Owo ifan̄ kpọt ẹkebọhọ nsobo oro. Mmanie ke ẹkedi? Ekedi mbon oro ẹkekopde item Abasi ẹwọrọ ẹtiene mbon Chaldea. (Jer. 21:9; 38:2) Ndusụk owo ẹkeme ndikere m̀mê n̄kukụre se ẹkenọde mmọ ke ndikop item Abasi edi oro.

⁹ Kere nte n̄kpọ eketiede ke Jerusalem ke ini mbon Babylon ẹkekande enye ẹkụk. Mbon Jerusalem ẹma ẹnen̄ede ẹbọ ufen ke anyan ini. Nsobo mmọ iketiehe nte eke Sodom emi ekedide usọp usọp. Ntem, ẹkeme ndidọhọ ke ama emem utom ndiyọ nsobo Sodom akan eke Jerusalem. (Eseme 4:6) Baruch ama ewet ntịn̄nnịm ikọ nte ke akan̄kan̄, ye akan̄, ye idiọk udọn̄ọ ẹdiwot mbon Jerusalem. Ekeme ndidi enye ama odu ke ini ikọ emi okosude. Udia ama okụre ke Jerusalem. Nso n̄kpọ n̄kpaidem ke ekedi ntem ndidu ke obio emi mme eka emi ẹsinyenede “esịtmbọm” ẹtemde nditọ mmọ ẹta! (Eseme 2:20; 4:10; Jer. 19:9) Kpa ye kpukpru oro, Baruch ama ọbọhọ. Ke utọ ini ndutịme oro, uwem ekedi n̄kpọ mbụme, enye eketie nte n̄kpọ emi ẹnọde mbon oro ẹkande ke ekọn̄. Nte an̄wan̄ade, anaedi Baruch ama okop item Abasi onyụn̄ etre ndiyom “ikpọ n̄kpọ.” Ndien enye ndibọhọ owụt ke Jehovah ama ọnọ enye utịp.—Jer. 43:5-7.

NDI OYOYOM “IKPỌ N̄KPỌ”?

10, 11. Didie ke mbụk Baruch enyene n̄kpọ ndinam ye eyo nnyịn onyụn̄ ebehe nnyịn owo kiet kiet?

¹⁰ Kpa ye oro Baruch ekesisịnde idem anam n̄kpọ Abasi, enyene ini emi “ikpọ n̄kpọ” ekenen̄erede ọdọn̄ enye. Jehovah ama odụri enye utọn̄ aban̄a emi, ndien emi ama anam enye okûkpọn̄ Abasi okûnyụn̄ akpa. Kpa ye oro isịnde ifịk inam n̄kpọ Jehovah, ndi imenyene idiọk udọn̄ ke esịt nnyịn ukem nte Baruch?

¹¹ Ekeme ndidi uwọrọetop ekedi ata akwa idomo ọnọ Baruch. Ekeme ndidi enye ama ekere ete: ‘Ndi nyosụk n̄ka iso ndi “ewetn̄wed”? Ndi mmekeme ndikpon itie n̄kan emi?’ Nso kaban̄a nnyịn mfịn? Bụp idemfo ete: ‘Ndi ọdọn̄ mi ndiwọrọ etop ke ererimbot emi, edide idahaemi m̀mê ke ini iso?’ Ndusụk n̄kparawa emi ẹdide Christian ẹkeme ndibụp idemmọ ẹte: ‘Ndi ndika ufọkn̄wed ntaifiọk man n̄wọrọ etop nnyụn̄ nnyene okụk ayanam nyom “ikpọ n̄kpọ” nnọ idemmi?’

12. Didie ke eyenete nnyịn eren kiet okoyom ikpọ n̄kpọ ọnọ Jehovah, ndien afo ese didie se enye akanamde oro?

¹² Ke ini eyenete nnyịn kiet, emi anamde utom idahaemi ke ibuot itieutom Mme Ntiense Jehovah eke ofụri ererimbot, ekedide isua 15, ẹma ẹdọhọ enye aka ufọkn̄wed ntaifiọk ke mfọn. Idem ama akpa mme andikpep esie ke ini enye ọkọdọhọde ke imọ idikaha, edi emek ndidi asiakusụn̄. Edi enye okosụk amama ndikpep n̄kpọ. Enye ama akanam utom isụn̄utom ke isuo kiet emi enen̄erede oyom usụn̄. Do ke enye ekekpep usem emi se ibede owo 10,000 ẹsemde. N̄wed ukabadeikọ ndomokiet ikodụhe ke usem oro, ntre enye ama ewet mme ikọ ye se mmọ ẹwọrọde ke usem oro. Nte ini akakade, enye ama edidiọn̄ọ usem oro ndien ẹma ẹdọhọ enye akabade ndusụk n̄wed nnyịn esịn ke usem oro. Se enye ekewetde oro ke ẹkeda ẹsio akpa n̄wed ukabadeikọ ke usem oro. Enye ọkọdọhọ otuowo emi ẹkedụkde mbono district kiet ete: “Ekpedi mma nnyịme ndika ufọkn̄wed ntaifiọk, se ededi oro n̄kpakanamde, ami ke ẹkpetoro. Edi ke emi, nnyeneke n̄wed itoro ufọkn̄wed ndomokiet. Ntre idịghe ami ke ẹtoro ke se nnamde, edi Jehovah ke ẹtoro.” (N̄ke 25:27) Didie ke afo ese se enye akanamde oro ke ini ekedide isua 15? Ke ediwak isua idahaemi, enye emenyene ediwak ifetutom ke otu ikọt Abasi. Nso ke afo oyom ndida ukeme fo nnam? Utu ke ndida enye nyom ubọn̄ idemfo, ndi emebiere ndida enye nnọ Jehovah ubọn̄?

13. Ntak emi mme ete ye eka ẹkpekerede ẹban̄a se Baruch okosobode?

¹³ Mfịna efen edi ndiyom “ikpọ n̄kpọ” nnọ mbon emi imade m̀mê ndida mbon emi imade emi ẹnyụn̄ ẹdude ke idak nnyịn nyom “ikpọ n̄kpọ.” Ekeme ndidi emesikụt se mme ete ye eka emi mînịmke ke akpanikọ ẹsinamde man eyen mmọ edi se mmọ mîkekemeke ndidi, m̀mê man enye edi owo emi mmọ ẹkemede ndida nnam inua. Ekeme ndidi emesikop mme owo ẹdọhọde: “Nyomke eyen mi ọbọ ufen emi mbọde mi,” mîdịghe, “Nyom eyen mi enen̄ede aka n̄wed mbak n̄kpọ edisọn̄ ye enye.” Mme ete ye eka emi ẹdide Christian ẹkeme ndinyene ukem ekikere emi. Owo ekeme ndidọhọ, ‘Nyomke ikpọ n̄kpọ nnọ idemmi.’ Edi enye ekeme ndiyom ikpọ n̄kpọ ke usụn̄ en̄wen—ada eyen esie oyom. Ukem nte ekemede ndidi ama ọdọn̄ Baruch ndida utom m̀mê itie oro enye akakamade nyom uwọrọiso, ekeme n̄ko ndidọn̄ ete m̀mê eka ndida eyen esie nyom uwọrọiso. Edi, nte “andidụn̄ọde esịt” ikemeke ndidiọn̄ọ se isịnede fi ke esịt ukem nte enye ọkọdiọn̄ọde se ikesịnede Baruch ke esịt? (N̄ke 17:3) Ndi ikpọfọnke idọhọ Abasi odụn̄ọde esịt nnyịn kpa nte David ọkọdọhọde? (Kot Psalm 26:2; Jeremiah 17:9, 10.) Jehovah ekeme ndida nsio nsio usụn̄, utọ nte se isụk inemede emi iban̄a Baruch, anam ifiọk mfịna oro asan̄ade ye uyom “ikpọ n̄kpọ.”

AFIA “MME ỌSỌN̄URUA N̄KPỌ”

14, 15. Didie ke inyene ekeme ndidi “ikpọ n̄kpọ” nnọ nnyịn?

¹⁴ Da nte ke “ikpọ n̄kpọ” oro Baruch okoyomde ekedi inyene. Nte ima ikeneneme, ekpedi Baruch ama enen̄ede ama inyene esie ke Judah, ikpekememke utom inọ enye ndiwọrọ ntiene mbon Chaldea nte Abasi ọkọdọhọde. Ekeme ndidi omokụt ke imọ owo esibuọt idem ke “mme ọsọn̄urua n̄kpọ” esie, edi Bible ọdọhọ ke imọ owo ndikere ke inyene esinọ ukpeme edi “ekikere esie.” (N̄ke 18:11) Kpukpru mme asan̄autom Jehovah ẹkeme ndibọ ufọn edieke mmọ ẹtide se Ikọ Abasi etịn̄de aban̄a inyene. (Kot Mme N̄ke 11:4.) Edi, ndusụk owo ẹkeme ndikere ke idiọkke ndinyụn̄ ndia ererimbot emi esisịt.

¹⁵ Ndima inyene ekeme ndinam Christian enen̄ede oyom ndinyene mme n̄kpọ ererimbot emi edibede ifep mi. Idịghe se Jeremiah m̀mê Baruch akanamde edi oro. Ke ediwak isua ẹma ẹkebe, Jesus ama ọdọhọ mbon emi ẹdidude ke ini “Eyen owo ediyararede idem” ete “ẹti n̄wan Lot.” Ọkpọfọn ẹsịn udọn̄ ẹnọ mme Christian n̄ko ẹte ẹti Jeremiah ye Baruch. (Luke 17:30-33) Edieke inen̄erede ima inyene, idimemke utom ndinam item Jesus emi. Edi kûfre ke Baruch ama okop item Abasi, ndien ke emi ama anyan̄a enye.

16. Tịn̄ ini kiet emi mme asan̄autom Abasi mîkadaha inyene ke akpan n̄kpọ.

¹⁶ Da nditọete emi ẹkedude ke Romania ke ini ukara Communist ke uwụtn̄kpọ. Ke ini mbon ukara ẹkedụkde ufọk Mme Ntiense Jehovah, ndusụk ini mmọ ẹma ẹsitan̄ n̄kpọ nditọete oro, akpan akpan mme n̄kpọ oro mmọ ẹdikemede ndinyam. (Eseme 5:2) Ediwak nditọete oro ẹma ẹnyịme inyene mmọ atak. Ndusụk mmọ ẹma ẹsikpọn̄ inyene mmọ ke ini ẹkedade mmọ ẹka ebiet en̄wen. Kpa ye oro, mmọ iketreke ndinam n̄kpọ Jehovah. Edieke emi etịbede ọnọ fi, ndi ayayak ima emi amade inyene fo anam etre ndisọn̄ọ nda ye Abasi?—2 Tim. 3:11.

17. Didie ke mme prọfet en̄wen ke eyo Jeremiah ye Baruch ẹken̄wam mmọ?

¹⁷ Tịm fiọk ke mme prọfet en̄wen ke eyo Jeremiah ye Baruch ẹma ẹn̄wam mmọ. Zephaniah eketịn̄ ntịn̄nnịm ikọ ke ini ukara Josiah. Jeremiah okosụk edi prọfet ini oro n̄ko. Ekere ke Jeremiah akada didie se ẹwetde mi ke Zephaniah 1:18? (Kot.) Anaedi Jeremiah ama eneme ikọ odudu spirit Abasi oro ye Baruch. Owo en̄wen emi okodude ini oro edi Ezekiel emi ẹkedade ẹnyọn̄ Babylon ke 617 M.E.N. Ndusụk se enye akanamde onyụn̄ etịn̄de akaban̄a mme Jew emi ẹkedude ke obio emana mmọ. Ntem, etie nte Jeremiah ama ekpep n̄kpọ oto Ezekiel, Ezekiel onyụn̄ ekpep oto enye. Ekeme ndidi emi esịne se idude ke Ezekiel 7:19. (Kot.) Itie N̄wed Abasi oro ekeme ndinyene ufọn nnọ nnyịn ukem nte ekenyenede ọnọ Jeremiah ye Baruch. Mme owo ẹyekot mme abasi mmọ ẹdinyan̄a mmọ ke usen Jehovah. Edi mme abasi mmọ ye inyene mmọ idikemeke ndinyan̄a mmọ.—Jer. 2:28.

NDI ỌYỌBỌ “UKPỌN̄ FO NTE N̄KPỌ MBỤME”?

18. “Ukpọn̄” anie ke ikpoyom ndibọ nte n̄kpọ mbụme, ndien didie ke ikeme ndinam oro?

¹⁸ Ikpanaha ifre ke “ukpọn̄” nnyịn ke Jehovah ọn̄wọn̄ọ ndinọ nnyịn nte n̄kpọ mbụme. Idem ọkpọkọm ndusụk mme anam-akpanikọ asan̄autom esie ẹkpakpa ke ukọbọ oro edidude ke ini “akwa ukụt,” kpa ini emi ukara ererimbot emi edisobode ido ukpono, oro iwọrọke ke eke mmọ okụre. Abasi ọn̄wọn̄ọ ndinọ mmọ “ukpọn̄” mmọ man mmọ ẹkpedu “ata uwem” ke obufa ererimbot. (Edi. 7:14, 15; 1 Tim. 6:19) Edi imenịm ke ata ediwak ikọt Abasi emi ẹdikade iso inam akpanikọ ini oro ẹyebọhọ akwa ukụt. Fiọk ete ke ini Abasi edinamde afanikọn̄ esịm mme idụt, ke anam-akpanikọ asan̄autom esie ndomokiet idisịneke ke otu “mmọ eke Jehovah ediwotde.”—Jer. 25:32, 33.

19. Tịn̄ nte se inemede iban̄a Jeremiah ye Baruch anamde enen̄ede ebiere ke uduyomke “ikpọ n̄kpọ” unọ idemfo.

¹⁹ Ekeme ndifịna ndusụk owo ndikop ke “ukpọn̄” mmimọ kpọt ke idibọ nte n̄kpọ mbụme, edi kûyak oro afịna fi. Ti ke kpa ye oro mbon Jerusalem ẹkekpan̄ade ke ntak akan̄, ke Jehovah ama enịm Jeremiah uwem. Didie ke enye akanam oro? Edidem Zedekiah ama esịn Jeremiah ke Okụre Ufọk Ukpeme onyụn̄ ọdọhọ ẹsinọ enye ‘ekara uyo kiet emi otode efak mme asan̄uyo kpukpru usen, tutu kpukpru uyo ẹkụre ke obio.’ (Jer. 37:21) Jeremiah ama ọbọhọ! Jehovah ekeme ndida usụn̄ ekededi oro enye amade anyan̄a ikọt esie. Jehovah iditreke ndise mban̄a ikọt esie, sia enye ọn̄wọn̄ọ ndinam mmọ ẹdu uwem ke nsinsi. Baruch nditre ‘ndiyom ikpọ n̄kpọ’ akanam enye ọbọhọ nsobo Jerusalem. Ukem ntre, nnyịn imodori enyịn ndibọhọ Armageddon, ndinyụn̄ nda “ukpọn̄” nnyịn oro ibọde nte n̄kpọ mbụme ntoro Jehovah ke nsinsi.