“Mme N̄kpọ Ẹmi Ẹnyene Ndiwọrọ”

“Jesus ọbọrọ mmọ ete, . . . Mme n̄kpọ ẹmi ẹnyene ndiwọrọ; edi idịghe utịt kan̄a.”—MATTHEW 24:4-6.

1. Ewe ibuotikọ ekpedemede nnyịn udọn̄?

NTE eyịghe mîdụhe afo emenyene udọn̄ ke uwem fo ye ke ini iso fo. Do akpana afo enyene udọn̄ n̄ko ke ibuot nneme oro okomụmde ntịn̄enyịn C. T. Russell ko ke edem ke 1877. Russell, emi ke ukperedem ọkọtọn̄ọde Watch Tower Society, ekewet The Object and Manner of Our Lord’s Return. Ekpri n̄wed emi enyenede page 64 mi ekeneme edifiak ndi, m̀mê edidi, Jesus eke ini iso. (John 14:3) Isan̄ kiet ke ini enye eketiede ke Obot Olive, mme apostle ẹma ẹbụp mbụme ẹban̄a edifiak ndi oro: “Sian nnyịn ini eke mme n̄kpọ ẹmi ẹdidide; nso idinyụn̄ idi idiọn̄ọ edidi Fo, ye eke akpatre ini eyo emi?”—Matthew 24:3.

2. Ntak emi ediwak nsio nsio ekikere ẹdude kaban̄a se Jesus ekebemde iso etịn̄?

² Nte afo ọmọfiọk ibọrọ Jesus ndien nte enye an̄wan̄a fi? Enye odu ke ita ke otu mme Gospel. Prọfesọ D. A. Carson ọdọhọ ete: “Iwakke ibuotn̄wed Bible ẹmi ẹdemede eneni ke otu mme akabadeikọ nte Matthew 24 ye ukem mbụk oro ke Mark 13 ye Luke 21.” Ekem enye ọnọ ekikere esiemmọ—sụk nsio nsio ekikere efen ẹtode owo. Ke isua ikie emi osụk ebede m̀mê n̄kpọ ntre, ediwak ke otu mme utọ ekikere oro ẹkewụt unana mbuọtidem. Mbon oro ẹkenọde mmọ ẹkedọhọ ke akananam Jesus iketịn̄ke se nnyịn ikotde ke mme Gospel, nte ke ẹkeyoyụrọde mme ikọ esie ke ukperedem, m̀mê nte ke ntịn̄nnịm ikọ esie ama okpu—kpa mme ekikere oro mbon akwa nsụkuyo ẹkesion̄ode ẹdi. Andiwet n̄wed usiakikọ kiet akakam ese Gospel Mark ‘ke idaha ukere n̄kpọ akwaifiọk Ido Ukpono Mahayana eke Buddha’!

3. Didie ke Mme Ntiense Jehovah ẹse ntịn̄nnịm ikọ Jesus?

³ Ke edide isio, Mme Ntiense Jehovah ẹnyịme ke Bible, esịnede se Jesus ọkọdọhọde apostle inan̄ ẹmi ẹkedude ye enye ke Obot Olive usen ita mbemiso n̄kpa esie, edi akpanikọ ye se ẹkemede ndiberi edem. Toto ke eyo C. T. Russell, ikọt Abasi ẹdọdiọn̄ ẹnyene n̄kaiso ifiọk ẹban̄a ntịn̄nnịm ikọ emi Jesus eketịn̄de do. Ke isua ifan̄ ẹmi ẹsụk ẹbede, Enyọn̄-Ukpeme amakam anam mmọ ẹtịm ẹfiọk ntịn̄nnịm ikọ emi. Nte afo ama ọbọ ntọt oro, okụtde odudu esie ke uwem fo?a Ẹyak nnyịn idụn̄ọde enye.

Edisu Akamade N̄kpọ Mmọn̄eyet ke N̄kpet N̄kpet Ini Iso

4. Nso ikeme ndidi ntak emi mme apostle ẹkebụpde Jesus ẹban̄a ini iso?

⁴ Mme apostle ẹma ẹfiọk ẹte ke Jesus ekedi Messiah. Ntre ke ini mmọ ẹkekopde nte enye etịn̄de aban̄a n̄kpa, ediset, ye edifiak ndi esie, anaedi mmọ ẹma ẹyịk ẹte, ‘Edieke Jesus akpade onyụn̄ ọnyọn̄de, enye edisan̄a didie anam mme utịbe utịbe n̄kpọ oro ẹdoride enyịn Messiah ndinam?’ Ke adianade do, Jesus ama etịn̄ aban̄a utịt Jerusalem ye temple esie. Anaedi mme apostle ẹma ẹyịk ẹte, ‘Ini ewe ndien didie ke oro edida itie?’ Ke ndidomo ndifiọk mme n̄kpọ ẹmi, mme apostle ẹma ẹbụp ẹte: “Sian nnyịn ini eke mme n̄kpọ ẹmi ẹdidide; nso idinyụn̄ idi idiọn̄ọ ke ini mme n̄kpọ ẹmi kpukpru ẹyomde ndisu?”—Mark 13:3, 4; Matthew 16:21, 27, 28; 23:37–24:2.

5. Didie ke se Jesus ọkọbọrọde okosu ke akpa isua ikie?

⁵ Jesus ama ebem iso etịn̄ aban̄a mme ekọn̄, unana udia, mme idiọk udọn̄ọ, mme unyekisọn̄, edisua ye edikọbọ mme Christian, mme nsunsu messiah, ye ntatara edikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄. Adan̄aoro ke utịt ekenyene ndidi. (Matthew 24:4-14; Mark 13:5-13; Luke 21:8-19) Jesus eketịn̄ emi ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ isua 33 E.N. Ke mme iduọk isua oro ẹketienede, mme mbet esie oro ẹkedude ke edidemede ẹma ẹkeme ndikụt nte ke mme n̄kpọ oro ẹkebemde iso ẹtịn̄ ke ẹkenen̄ede ẹtịbe ke n̄wọrọnda usụn̄. Ih, mbụk ọsọn̄ọ ete ke idiọn̄ọ oro ama osu ke ini oro, adade ekesịm utịt editịm n̄kpọ mme Jew ke ubọk mbon Rome ke 66-70 E.N. Oro akasan̄a didie etịbe?

6. Nso iketịbe ke ufọt mbon Rome ye mme Jew ke 66 E.N.?

⁶ Ke ufiop ufiop ndaeyo Judea eke 66 E.N., N̄ka Ukwan̄ Ifiopesịt Mme Jew ẹma ẹda en̄wan ẹtiene mbon ukpeme Rome ke itie ukpeme ekperede temple ke Jerusalem, edemerede afai ke ebiet en̄wen ke idụt oro. Ke History of the Jews, Prọfesọ Heinrich Graetz ewet ete: “Cestius Gallus, emi utom esie nte Andikara Syria ekedide ndisọn̄ọ mmụm ukpono udịmekọn̄ Rome n̄kama, . . . ikekemeke aba ndika iso n̄kụt nsọn̄ibuot oro akatarade asuana ye unana edisịn ukeme nditre n̄kọri esie. Enye ama okot udịmekọn̄ esie obok ọtọkiet, mme andikara n̄kann̄kụk ke unyịmesịt ẹma ẹnyụn̄ ẹnọ udịmekọn̄ mmọ.” Udịmekọn̄ edide owo 30,000 mi ẹma ẹkan Jerusalem ẹkụk. Ke ẹma ẹken̄wana ke ndusụk ini, mme Jew ẹma ẹfen̄e ẹkedịbe ke ibibene ẹkpere temple. “Ke usen ition oro ẹketienede, mbon Rome ẹma ẹda en̄wan ẹka edem ibibene oro, edi n̄kpọekọn̄ mbon Judæa ẹma ẹnam mmọ ẹfiak edem. Ekedi ke ọyọhọ usen itiokiet ke mmọ ẹkekụt unen ke ndisiak usụn̄ n̄wọrọ ke ikpehe ibibene edem edere ke iso Temple.”

7. Ntak emi mme mbet Jesus ẹkekemede ndise n̄kpọ isio isio ye ata ekese mme Jew?

⁷ Kam kere nte anade edi mme Jew oro ẹkedu ke ndutịme, sia mmọ toto ke anyanini ko ẹkekerede ke Abasi eyekpeme mmimọ ye edisana obio mmimọ! Nte ededi, ẹma ẹbem iso ẹtọt mme mbet Jesus ẹte ke afanikọn̄ ke ekebet Jerusalem. Jesus ama ebem iso etịn̄ ete: “Mme usen ẹyesịm fi eke mme asua fo ẹdibotde ibombom ẹkanade fi, ẹkan fi ẹkụk, ẹnyụn̄ ẹbaha fi ke kpukpru n̄kan̄; ẹyenyụn̄ ẹsụhọde fi ẹnịm ke isọn̄, ye nditọ fo ẹmi ẹdụn̄de fi ke esịt; ndien idikpọn̄ke itiat kiet ke enyọn̄ itiat eken ke esịt fo.” (Luke 19:43, 44) Edi ndi oro ọkọwọrọ n̄kpa ọnọ mme Christian oro ẹkedude ke esịt Jerusalem ke 66 E.N.?

8. N̄kpọ mmọn̄eyet ewe ke Jesus ekebem iso etịn̄, ndien mmanie ẹkedi “ndimek ikọt” ẹmi ẹkenamde ẹsịbe mme usen ẹmụhọ?

⁸ Ke ini ọkọbọrọde mme apostle ke Obot Olive, Jesus ama ebem iso etịn̄ ete: “Mme usen oro ẹdidi mme usen ukụt, eke orụk oro akanam mîdụhe toto Abasi ọkọtọn̄ọ ndibot n̄kpọ tutu esịm emi, mîdinyụn̄ idụhe aba. Koro mîkpedịghe nte Ọbọn̄ ama esịbe mme usen oro ẹmụhọ, baba owo kiet ikpọbọhọke: edi kaban̄a ndimek ikọt Esie, ẹmi Enye emekde, Enye ama esịbe mme usen oro ẹmụhọ.” (Mark 13:19, 20; Matthew 24:21, 22) Ntre ẹma ẹsịbe mme usen ẹmụhọ, “ndimek ikọt” ẹma ẹnyụn̄ ẹbọhọ. Mmọ ẹkedi mmanie? Ke akpanikọ, mmọ ikedịghe mme ọsọn̄ibuot Jew ẹmi ẹkedọhọde ke mmimọ ituak ibuot inọ Jehovah edi ẹmi ẹkesịnde Eyen esie. (John 19:1-7; Utom 2:22, 23, 36) Ata ndimek ikọt ke ini oro ẹkedi mme Jew ye mbon oro mîkedịghe mme Jew ẹmi ẹkewụtde mbuọtidem ke Jesus nte Messiah ye Andinyan̄a. Abasi ama emek utọ mbon oro, ndien ke Pentecost 33 E.N., enye ama anam mmọ ẹdi obufa idụt eke spirit, kpa “Israel Abasi.”—Galatia 6:16; Luke 18:7; Utom 10:34-45; 1 Peter 2:9.

9, 10. Didie ke ẹkesịbe usen en̄wan mbon Rome “ẹmụhọ,” ndien ye nso utịp?

⁹ Ndi ẹma “ẹsịbe mme usen oro ẹmụhọ” ndien ndi ndimek ikọt oro ẹkeyetde aran ke Jerusalem ẹma ẹbọhọ? Prọfesọ Graetz ọnọ ekikere ete: “[Cestius Gallus] ikekereke ke owụt eti ibuot ndika iso ke en̄wan ye mbon uko oro ẹkenyenede ọkpọsọn̄ ifiopesịt nnyụn̄ n̄ka iso ke anyan ubịnikọt ke ini oro, emi edịm ini idọk editọn̄ọde ke mîbịghike . . . onyụn̄ ekemede ndibiọn̄ọ mbonekọn̄ ndibọ mme n̄kpọ. Ke ntak oro etie nte enye ekekere ke etịm owụt eti ibuot ndifiak nnyọn̄.” Se ededi oro Cestius Gallus ekekerede, udịmekọn̄ Rome ẹma ẹnyọn̄ọ ke obio oro, ye akwa ntakurua otode mme Jew oro ẹkebịnede mmọ.

¹⁰ Mbon Rome oro ndifiak nnyọn̄ọ ke mbuari ama anam ifet odu ọnọ “owo”—mme mbet Jesus ẹmi ẹkedude ke itiendịk ke Jerusalem—ndibọhọ. Mbụk owụt ete ke ini ekpri ifet emi ekebererede, mme Christian ẹma ẹfen̄e ẹwọn̄ọ ke ikpehe oro. Emi okowụt didie ntem nte ke Abasi ekeme ndibem iso mfiọk ini iso nnyụn̄ n̄kụt nte ke mme andituak ibuot nnọ enye ẹbọhọ! Edi, nso kaban̄a mme Jew oro mîkenịmke ke akpanikọ ẹmi ẹkesọn̄ọde ẹdu ke Jerusalem ye Judea?

Mbon Iduọk Ini Oro Ẹma Ẹkụt

11. Nso ke Jesus eketịn̄ aban̄a “emana emi”?

¹¹ Ediwak mme Jew ẹkekere ẹte ke ndutịm utuakibuot mmimọ, ọkọkọn̄ọde ke temple, ayaka iso ye unana utịt. Edi Jesus ọkọdọhọ ete: “Ẹkpep . . . ke eto fig: ke ini n̄kọk esie ama akabade esehe, onyụn̄ asiahade ikọn̄, mbufo ẹfiọk ẹte ndaeyo ke ekpere; kpasụk ntre mbufo n̄ko, ke ini ẹkụtde kpukpru n̄kpọ ẹmi, ẹfiọk ẹte Enye ke ekpere, odu ke enyịn-usụn̄. Ke akpanikọ ke ndọhọ mbufo, Emana emi idibehe ifep tutu kpukpru n̄kpọ ẹmi ẹwọrọ ẹsu. Enyọn̄ ye isọn̄ ẹyebe ẹfep, edi ikọ Mi idibehe ifep.” (Sịghisịghi ubọkn̄wed edi eke nnyịn.)—Matthew 24:32-35.

12, 13. Anaedi Jesus nditịn̄ mban̄a “emana emi” akan̄wan̄a mme mbet didie?

¹² Ke mme isua oro ẹkedade ẹkesịm 66 E.N., anaedi mme Christian ẹma ẹkụt ediwak ke otu ntọn̄ọ ntọn̄ọ ikpehe ntan̄ndian idiọn̄ọ oro nte ẹsude—mme ekọn̄, akan̄, idem ntatara edikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄. (Utom 11:28; Colossae 1:23) Nte ededi, ini ewe ke utịt ekenyene ndidi? Nso ke ikọ Jesus ọkọwọrọ ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Emana emi [Greek, ge·ne·aʹ] idibehe ifep”? Jesus ama esiwak ndikot otu mbon iduọk ini mme Jew ẹmi ẹkebiọn̄ọde-biọn̄ọ, esịnede mme adaiso ido ukpono, ‘idiọk emana efịbe.’ (Matthew 11:16; 12:39, 45; 16:4; 17:17; 23:36) Ntre, ke Obot Olive, ke ini enye akafiakde etịn̄ aban̄a “emana emi,” enye nte an̄wan̄ade iketịn̄ke iban̄a ofụri orụk mme Jew ke ofụri mbụk; enye ikonyụn̄ itịn̄ke iban̄a mme anditiene enye, idem okposụkedi mmọ ẹkedide “ubon eke ẹmekde.” (1 Peter 2:9) Jesus ikonyụn̄ idọhọke ite ke “emana emi” edi iduọk ini kiet.

¹³ Utu ke oro, Jesus eketịn̄ aban̄a mme Jew oro ẹkebiọn̄ọde-biọn̄ọ ẹmi ẹkenyenede ndikụt nte idiọn̄ọ oro enye ọkọnọde osude. Kaban̄a se ẹtịn̄de ẹban̄a “emana emi” ke Luke 21:32, Prọfesọ Joel B. Green ọdọhọ ete: “Ke Ọyọhọ Gospel Ita, ‘emana emi’ (ye mme ubak udịmikọ oro ẹnyenede ebuana) kpukpru ini esiwụt otu mme owo ẹmi ẹbiọn̄ọde-biọn̄ọ uduak Abasi. . . . [Enye etịn̄ aban̄a] mme owo ẹmi ke nsọn̄ibuot ẹkpade edem mmọ ẹwụt uduak Abasi.”b

14. Nso ke “emana” oro okokụt, edi didie ke mme Christian ẹkenyene isio isio utịp?

¹⁴ Idiọk emana eke mme Jew oro ẹkebiọn̄ọde-biọn̄ọ ẹmi ẹkekemede ndikụt idiọn̄ọ oro osude ẹkenyene ndikụt utịt n̄ko. (Matthew 24:6, 13, 14) Ndien mmọ ẹma ẹkụt! Ke 70 E.N., mbonekọn̄ Rome ẹma ẹfiak ẹdi, emi Titus, eyen Akwa Edidem Vespasian, akadade usụn̄. Ndutụhọ mme Jew oro ẹkefiakde ẹkụk ẹdọn̄ ke obio ama ekpere ndidi se owo mîkemeke ndinịm ke akpanikọ.c Flavius Josephus emi okokụtde ke enyịn ọtọt ete ke ini emi mbon Rome ẹkewụride obio oro, n̄kpọ nte mme Jew 1,100,000 ẹma ẹkpan̄a ndien ẹma ẹda n̄kpọ nte 100,000 ẹka ntan̄mfep, ẹmi ata ediwak ke otu mmọ ke mîbịghike ẹkekpan̄ade ke enyene-ndịk usụn̄ ke biọn̄ m̀mê ke mme an̄wambre Rome. Ke akpanikọ, ukụt eke 66-70 E.N. ekedi n̄kponn̄kan oro Jerusalem ye editịm n̄kpọ mme Jew akanam ẹkụtde m̀mê akanade ẹkụt. Utịp ekedi isio isio didie ntem ọnọ mme Christian ẹmi ẹkenamde ntịn̄nnịm ntọt Jesus ẹkenyụn̄ ẹkpọn̄de Jerusalem ke udịmekọn̄ Rome ẹma ẹkenyọn̄ọ ke 66 E.N.! “Ndimek ikọt” ẹkedide mme Christian oro ẹyetde aran ẹma ‘ẹbọhọ,’ m̀mê ẹdi se ẹdịpde, ke 70 E.N.—Matthew 24:16, 22.

Edisu Efen Oro Edidide

15. Nnyịn ikeme ndisan̄a didie ntịm mfiọk nte ke ntịn̄nnịm ikọ Jesus eyenyene edisu en̄wen emi okponde akan ke 70 E.N. ama ekebe?

¹⁵ Nte ededi, idịghe ata utịt ekedi oro. Ke mbemiso, Jesus ama owụt ete ke ẹma ẹkesobo obio oro, imọ iyedi ke enyịn̄ Jehovah. (Matthew 23:38, 39; 24:2) Ekem enye ama anam emi etịm an̄wan̄a ke ntịn̄nnịm ikọ oro enye eketịn̄de ke Obot Olive. Ke ama eketịn̄ aban̄a “akwa ukụt” ndidi, enye ama ọdọhọ ete ke oro ebede mme nsunsu Christ ẹyewọn̄ọ ẹdi, ndien ke mme idụt ẹyedịghi Jerusalem ke ikpat ke anyan ini. (Matthew 24:21, 23-28; Luke 21:24) Ndi ekpedi nte ke edisu efen oro okponde akan ke ekedi? Mme akpanikọ ẹbọrọ ih. Ke ini nnyịn imende Ediyarade 6:2-8 (ẹkewetde ke ukụt Jerusalem ke 70 E.N. ama akada itie) idomo ye Matthew 24:6-8 ye Luke 21:10, 11, nnyịn imokụt ite ke ekọn̄, unana udia, ye afanikọn̄ ke udomo ẹkponide ẹkan ke ẹkena ke iso. Mme ikọ Jesus ẹmi ẹmesu ke n̄kponn̄kan usụn̄ toto nte Ekọn̄ Ererimbot I akan̄wana ke 1914.

16-18. Nnyịn idori enyịn ke nso iditịbe?

¹⁶ Ke ediwak iduọkisua idahaemi, Mme Ntiense Jehovah ẹmekpep ẹte ke idiọn̄ọ oro ndisu idahaemi owụt nte ke “akwa ukụt” idịghe kan̄a. Idiọk “emana” emi odude ke emi oyokụt ukụt oro. Etie nte ntọn̄ọ ayafiak odu n̄ko (edin̄wana ye ofụri nsunsu ido ukpono), kpa nte en̄wan Gallus ke 66 E.N. akanamde ukụt ọtọn̄ọ ke Jerusalem.d Ekem, ke udomo ini oro owo mîfiọkke ebede, utịt eyedi—nsobo ofụri ererimbot, ebietde eke 70 E.N.

¹⁷ Ke etịn̄de aban̄a ukụt oro odude ke n̄kpet n̄kpet ini iso nnyịn, Jesus ọkọdọhọ ete: “Edi ukụt mme usen oro [nsobo nsunsu ido ukpono] ama ekebe, idaha oro utịn ayakabade ekịm, ọfiọn̄ idinyụn̄ inọhọ un̄wana esie, mme ntantafiọn̄ ẹyenyụn̄ ẹto ke ikpa-enyọn̄ ẹduọn̄ọ, ẹyenyụn̄ ẹnyen̄e mme odudu ikpa-enyọn̄. Adan̄aoro ke idiọn̄ọ Eyen Owo oyowụt idem ke enyọn̄: adan̄aoro ke kpukpru mme idụt isọn̄ ẹyenyụn̄ ẹfụhọ, mmọ ẹyenyụn̄ ẹkụt Eyen Owo odorode ke obubịt enyọn̄ edi ye odudu ye akwa ubọn̄.”—Matthew 24:29, 30.

¹⁸ Ntem, Jesus ke idemesie ọdọhọ ete ke “ukụt mme usen oro ama ekebe,” ndusụk orụk n̄kpọntịbe ẹyeda itie ke ikpaenyọn̄. (Men Joel 2:28-32; 3:15 domo.) Emi eyenen̄ede akpa mme ọsọn̄ibuot owo idem onyụn̄ enyek mmọ idem tutu mmọ “ẹyenyụn̄ ẹfụhọ.” “Idem eyeyemede” ediwak owo “oto ke ndịk ye edikama enyịn nse mme n̄kpọ eke ẹdiwọrọde ẹnọ ekondo.” Edi emi ididịghe ntre ye mme ata Christian! Mmọ ẹmi ‘ẹyemenede ibuot mmọ ke enyọn̄, koro edifak mmọ ke asan̄a ekpere.’—Luke 21:25, 26, 28.

Ubiereikpe Odude ke Iso!

19. Nnyịn ikeme ndisan̄a didie mfiọk ini emi n̄ke erọn̄ ye ebot edisude?

¹⁹ Tịm fiọk ete ke Matthew 24:29-31 ebem iso etịn̄ ete ke (1) Eyen owo edi, (2) edidi emi edisan̄a ye akwa ubọn̄, (3) mme angel ẹyesan̄a ye enye, ndien (4) kpukpru mme idụt isọn̄ ẹyekụt enye. Jesus afiak etịn̄ mme n̄kpọ ẹmi ke n̄ke aban̄ade erọn̄ ye ebot. (Matthew 25:31-46) Ntem, nnyịn imekeme ndibiere nte ke n̄ke emi enyene n̄kpọ ndinam ye ini emi Jesus edisan̄ade ye mme angel esie edi onyụn̄ etie ke ebekpo esie ndibiere ikpe, ke ukụt ama ọkọtọn̄ọ. (John 5:22; Utom 17:31; men 1 Ndidem 7:7; Daniel 7:10, 13, 14, 22, 26; Matthew 19:28 domo.) Mmanie ke ẹdibiere ikpe ẹnọ, ndien ye nso utịp? N̄ke oro owụt ete ke Jesus ọyọwọn̄ọde ntịn̄enyịn ọnọ kpukpru idụt, nte n̄kpọ eke ẹbonde mmọ ke ata iso ebekpo esie eke enyọn̄.

20, 21. (a) Nso iditịbe inọ mme erọn̄ eke n̄ke Jesus? (b) Mme ebot ẹdikụt nso ke ini iso?

²⁰ Ẹyebahade iren ye iban mbieterọn̄ ẹbon ke ubọk nnasia mfọn Jesus. Ntak-a? Koro mmọ ẹkedade mme ifet oro mmọ ẹnyenede ẹnam nti n̄kpọ ẹnọ nditọete esie—mme Christian oro ẹyetde aran, ẹmi ẹdibuanade ke Obio Ubọn̄ Christ eke heaven. (Daniel 7:27; Mme Hebrew 2:9–3:1) Ke n̄kemuyo ye n̄ke emi, ediwak miliọn Christian mbieterọn̄ ẹmefiọk nditọete Jesus eke spirit ẹmenyụn̄ ẹnam utom ke ndinọ mmọ ibetedem. Nte utịp, “akwa otuowo” ẹnyene idotenyịn ọkọn̄ọde ke Bible ndibọhọ “akwa ukụt” ndien ekem ẹdu uwem ke nsinsi ke Paradise, kpa ikpehe n̄kan̄ isọn̄ eke Obio Ubọn̄ Abasi.—Ediyarade 7:9, 14; 21:3, 4; John 10:16.

²¹ Nso isio isio utịp ke mme ebot ẹdinyene ntem! Ẹtịn̄ ẹban̄a mmọ ke Matthew 24:30 nte ‘ẹfụhọde’ ke ini Jesus edide. Ndien mmọ ẹnyene ndifụhọ, koro mmọ ẹma ẹwọrọ etop edisịn eti mbụk Obio Ubọn̄, edibiọn̄ọ mme mbet Jesus, ye eke edima ererimbot oro edibede ifep. (Matthew 10:16-18; 1 John 2:15-17) Jesus—idịghe mme mbet esie ekededi ke isọn̄—ebiere mmọ ẹmi ẹdide mme ebot. Enye etịn̄ aban̄a mmọ ete: “Mmọ ẹmi ẹyedaha ẹkedụk ke nsinsi edisịbe mfep.”—Matthew 25:46, NW.

22. Ikpehe ewe ke ntịn̄nnịm ikọ Jesus oyom nnyịn ika iso ikere iban̄a?

²² N̄kọri nnyịn ke ndifiọk ntịn̄nnịm ikọ ke Matthew ibuot 24 ye 25 edi n̄kpọ nduaidem. Nte ededi, odu ikpehe ntịn̄nnịm ikọ Jesus oro oyomde n̄kaiso ntịn̄enyịn nnyịn—‘n̄kpọ mbubiam nsobo emi adade ke edisana ebiet.’ Jesus ọkọdọhọ yak mme anditiene enye ẹda mbufiọk ẹnam n̄kpọ kaban̄a emi ẹnyụn̄ ẹben̄e idem ndinam n̄kpọ. (Matthew 24:15, 16) Nso idi “n̄kpọ mbubiam” emi? Ini ewe ke enye ada ke edisana ebiet? Ndien didie ke idotenyịn uwem nnyịn idahaemi ye eke ini iso ẹbuana? Ibuotikọ oro etienede eyeneme emi.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Nte Afo Emeti?

◻ Nso edisu ke Matthew 24:4-14 ekenyene ke akpa isua ikie?

◻ Ke eyo mme apostle, didie ke ẹkesịbe mme usen ẹmụhọ owo onyụn̄ ọbọhọ, nte ẹkebemde iso ẹtịn̄ ke Matthew 24:21, 22?

◻ Nso ke ẹda ẹdiọn̄ọ “emana” oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke Matthew 24:34?

◻ Nnyịn isan̄a didie ifiọk ite ke ntịn̄nnịm ikọ oro ẹketịn̄de ke Obot Olive eyenyene edisu efen oro okponde akan?

◻ Ini ewe ndien didie ke n̄ke erọn̄ ye ebot edisu?

[Ndise ke page 12]

Ọyọhọ mbụk ke Adaha Titus ke Rome, owụtde se ẹbụmede ke nsobo Jerusalem

[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]

Soprintendenza Archeologica di Roma