Ẹkeme Ndiwụt Ima Mbọhọidụn̄
UWỤTN̄KPỌ Jesus Christ oro aban̄ade owo Samaria ama owụt se ata ima mbọhọidụn̄ enen̄erede ọwọrọ. (Luke 10:25-37) Jesus ama ekpep n̄ko ete: “Ma Jehovah Abasi fo ke ofụri esịt fo, ye ke ofụri ukpọn̄ fo, ye ke ofụri ekikere fo. Emi edi akamba ye ebeiso item. Udiana onyụn̄ ebiet enye, ete, Ma mbọhọidụn̄ fo nte idemfo.”—Matthew 22:37-39.
Nte edide ye ediwak owo, nte ọsọn̄ fi ndima mbọhọidụn̄ fo emi edide owo orụk en̄wen? Ndusụk ekeme ndidi emi edi ntre koro afo omokop aban̄a mîdịghe afo ke idemfo omokụt asari ye ukwan̄ikpe. Idem ekeme ndidi afo mîdịghe mbonima fo ẹma ẹbọ ufen ke ukwan̄ usụn̄ ke ubọk mbon orụk en̄wen.
Sia Jesus okowụtde ke kiet ke otu ibet Abasi edi ndima mbọhọidụn̄ nnyịn, anaedi ẹkeme ndikan utọ n̄kpọsọn̄ ntụk oro. Ukpọhọde ke ndinam oro edi ndise mme owo nte Abasi ye Christ ẹsede. Ke afan̄ emi yak nnyịn ikere iban̄a uwụtn̄kpọ Jesus ye eke mme akpa Christian.
Eti Uwụtn̄kpọ Jesus
Mme Jew eke akpa isua ikie ẹma ẹnyene n̄kpọsọn̄ ntụk ẹban̄a mbon Samaria, mbon oro ẹkedụn̄de ke ikpehe oro okodude ke ufọt Judea ye Galilee. Ini kiet mme andibiọn̄ọ ẹdide mme Jew ke emiom ẹma ẹbụp Jesus ẹte: “Nte nnyịn inen̄ekede idọhọ ite Afo edi owo Samaria, idat onyụn̄ anam Fi?” (John 8:48) Edu usua mbon Samaria ama ọsọn̄ ubọk etieti tutu ndusụk mme Jew ẹma ẹkam ẹsisụn̄i mbon Samaria an̄wan̄wa ke mme synagogue ẹnyụn̄ ẹbọn̄ akam ke usen ke usen ẹte owo okûnọ mbon Samaria nsinsi uwem.
Ifiọk kaban̄a ọkpọsọn̄ usua emi nte eyịghe mîdụhe ama onụk Jesus ndinọ uwụtn̄kpọ mban̄a owo Samaria oro ekedide ata mbọhọidụn̄ ke ndise n̄kpọ mban̄a owo Jew oro mbon n̄wo ẹkemiade. Didie ke Jesus ọkpọkọbọrọ ke ini owo Jew oro ọkọfiọkde Ibet Moses okobụpde ete: “Anie edi mbọhọidụn̄ mi nan̄a?” (Luke 10:29) Ọfọn, Jesus ekpekekeme ndibọrọ nnennen nnennen ke ndidọhọ: ‘Mbọhọidụn̄ fo isịneke ekemmọ owo Jew kpọt edi mbon en̄wen n̄ko, idem owo Samaria.’ Nte ededi, oro ọkpọkọsọn̄ mme Jew ndinyịme. Ntre enye ama ọnọ uwụtn̄kpọ aban̄a owo Jew emi okokụtde mbọm owo Samaria. Jesus ke ntre ama an̄wam mme Jew oro ẹkekpan̄de utọn̄ ndisịm ubiere oro nte ke ata ima mbọhọidụn̄ eyebe osịm mbon oro mîdịghe mme Jew.
Jesus ikenyeneke edu usua mbon Samaria. Ini kiet ke asan̄ade ebe ke Samaria, enye ama ọduọk odudu ke mben obube mmọn̄ ke adan̄aemi mme mbet esie ẹkekade n̄kpet n̄kpet obio ndidep udia. Ke ini n̄wan Samaria kiet ekedide ndikoi mmọn̄, enye ama ọdọhọ ete: “Nọ mi mmọn̄ n̄n̄wọn̄.” Sia mme Jew mîkenyeneke n̄kpọ ndinam ye mbon Samaria, n̄wan oro ama obụp ete: “Afo emi edide Jew anam didie eben̄e mi mmọn̄, ke ini ndide n̄wan a-Samaria?” Jesus ndien ama ọnọ enye ikọ ntiense, idem etịn̄de an̄wan̄wa ete ke imọ idi Messiah. Enye ama anam n̄kpọ aban̄a oro ke ndidaha ndụk obio nnyụn̄ n̄kokot mbon en̄wen ẹdi ẹdikpan̄ utọn̄ ẹnọ enye. Utịp-e? “Ediwak mbio Samaria ẹmi ẹtode ke obio oro ẹbuọt idem ye Enye.” Nso eti utịp ke oro ekedi ntem koro Jesus mîkayakke edu oro ekedide ọsọ n̄kpọ ye mme Jew eyo esie ọbiọn̄ọ enye!—John 4:4-42.
Abasi Inamke Asari
Ekedi uduak Abasi nte Jesus ọkwọrọ ikọ akpan akpan ọnọ mme Jew, “nsomo erọn̄ ufọk Israel.” (Matthew 15:24) Ntem, mme akpa anditiene enye ẹkedi mme Jew. Edi ke isua ita kpọt ẹma ẹkebe nte ẹken̄wan̄a edisana spirit ẹduọk ke Pentecost eke 33 E.N., Jehovah ama anam an̄wan̄a ke imọ imoyom mme Jew oro ẹkenịmde ke akpanikọ ẹtat utom edinam mbet ẹsịm mme owo eke mme idụt, kpa mme Gentile.
Ke ekikere owo Jew, ndima owo Samaria nte idemesie ama ọsọn̄ etieti. Ndiwụt mme Gentile oro mîkanaha mbobi ima mbọhọidụn̄ ama akam edi ọkpọsọn̄ n̄kpọ akan oro, kpa mme owo ẹmi itie ebuana mmọ ye mme Jew ọkọdiọkde akan eke mbon Samaria. Ke etịn̄de n̄kpọ aban̄a edu emi mme Jew ẹkenyenede ẹban̄a mme Gentile, The International Standard Bible Encyclopaedia ọdọhọ ete: “Nnyịn imokụt ata idiọk usua, asari ye udu, ke ini O[bufa] T[estament]. Ẹkese mmọ [mme Gentile] ke edidehe, emi ibet mîkonyịmeke ite ẹnyene ufan ufan ebuana ekededi ye mmọ. Mmọ ẹkedi mme asua Abasi ye ikọt Esie, emi owo mîkayakke ẹnyene ifiọk Abasi ibọhọke mmọ ẹkabade ẹdi mme okpono Abasi ke ido mme Jew, ndien idem kpa ye oro owo ikadaha mmọ, nte ke ini eset, isịn ke ọyọhọ ebuana. Owo ikonyịmeke mme Jew ẹnọ mmọ item, ndien edieke mmọ ẹkebụpde n̄kpọ ẹban̄a Abasi akana nte ẹsụn̄i mmọ.”
Ke adan̄aemi ediwak owo ẹkenyenede ekikere ẹmi, Jehovah ama anam apostle Peter okụt n̄kukụt emi ẹkedọhọde enye ẹte “kûbat se Abasi anamde asana ke ibet.” Ekem Abasi ama anam enye aka ke ufọk Cornelius owo Gentile. Peter ama ọnọ Cornelius, ubon esie, ye mme Gentile eken ikọ ntiense aban̄a Christ. Peter ama ọdọhọ ete, “Ke akpanikọ mmokụt nte Abasi iten̄eke owo enyịn: edi ke kpukpru idụt Enye adadara owo ekededi eke abakde Enye onyụn̄ anamde nti ido.” Ke adan̄aemi Peter okosụk ọkwọrọde ikọ, edisana spirit ama odoro mbufa mme andinịm ke akpanikọ ke idem, ẹmi ẹkenịmde baptism adan̄aoro ẹnyụn̄ ẹkabarede ẹdi mme akpa anditiene Christ ẹmi ẹkedide mme Gentile.—Utom, ibuot 10.
Mme anditiene oro ẹkedide mme Jew ẹma ẹnyịme se ikadade itie mi, ẹdiọn̄ọde ẹte ke ewụhọ Jesus ‘ndinam mme owo ke kpukpru idụt ẹdi mbet’ iketreke ye mme Jew oro ẹkedụn̄de ke kpukpru idụt edi ke ama esịne mme Gentile. (Matthew 28:19, 20; Utom 11:18) Ke ẹkande edu edisua mme Gentile ekededi oro ekemede ndidi mmọ ẹma ẹnyene, mmọ ifịk ifịk ẹma ẹtịm ubịnikọt ukwọrọikọ man ẹnam mme mbet ke otu mme idụt. Ke se isụhọrede ikan isua 30 ke oro ama ekebe, ẹma ẹkeme ndidọhọ nte ke ẹma ẹkwọrọ eti mbụk ẹnọ “kpukpru owo ke idak ikpaenyọn̄.”—Colossae 1:23.
Owo emi akadade iso ke utom ukwọrọikọ emi ekedi apostle Paul, enye ke idemesie ekedi Christian emi ekedide owo Jew. Mbemiso akakabarede edi anditiene Christ, enye ekedi esịn ifịk andibuana ke n̄ka ido ukpono mme Pharisee. Idịghe mme Gentile kpọt ke mmọ ẹkese ke usụhọde edi idem mme ọsọ owo ẹmi ẹketode idụt mmọ. (Luke 18:11, 12) Edi Paul ikayakke mme ekikere oro ẹbiọn̄ọ enye ndiwụt mbon en̄wen ima mbọhọidụn̄. Utu ke oro, enye ama akabade edi “apostle mme Gentile,” ayakde uwem esie esịn ke utom edinam mbet ke ofụri idụt Mediterranean.—Rome 11:13.
Ke ini utom esie, ẹma ẹtọn̄ọ Paul ke itiat, ẹmia, ẹnyụn̄ ẹsịn ke ufọk-n̄kpọkọbi. (Utom 14:19; 16:22, 23) Nte mme utọ idiọk ifiọk n̄kpọntịbe oro ẹma ẹnam enye akabade ayat esịt onyụn̄ ebiere ete ke imọ ikabiat ini imọ ke otu ndusụk idụt ye orụk? Ikanamke ke baba usụn̄ kiet. Enye ama ọdiọn̄ọ ete ke mme owo ẹmi ẹnyenede esịt akpanikọ ẹma ẹdu oro ẹkesuanade ẹyọhọ ediwak orụk ke eyo esie.
Nte Paul okokụtde mme Gentile oro ẹkenyịmede ẹte ẹkpep mmimọ mme usụn̄ Abasi, enye ama ama mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, enye ekewet ọnọ ẹsọk mbon Thessalonica ete: “Nnyịn iketie sụn̄sụn̄ ke otu mbufo, nte emi eka ọbọkde nditọ esiemmọ. Ndien koro mbufo ẹdọn̄de nnyịn etieti, nnyịn ikụt inem, idịghe ke edinọ mbufo gospel Abasi ikpọn̄, edi ke edinyụn̄ nyak ukpọn̄ nnyịn nde nnọ mbufo, sia imade mbufo etieti.” (1 Thessalonica 2:7, 8) Mme ikọ esịt akpanikọ ẹmi ẹwụt ẹte ke Paul ama enen̄ede ama mme Gentile eke Thessalonica ikonyụn̄ iyakke n̄kpọ ndomokiet abiat idara idara eti itie ebuana oro enye ekenyenede ye mmọ.
Ima Mbọhọidụn̄ ke Edinam
Mfịn, ukem nte ekedide ke akpa isua ikie, mbon oro ẹdiande idemmọ ye esop Christian ẹmekọri ima mbọhọidụn̄ ẹnọ mme owo eke kpukpru orụk. Ke ndise mbon en̄wen nte Abasi esede mmọ nnyụn̄ mbuana eti mbụk Obio Ubọn̄ ye mmọ, mme Christian akpanikọ ẹmedi ẹdidiọn̄ọ mme owo ẹmi mmọ mîkpekemeke ndidiọn̄ọ tutu amama ntatara ntatara. Mmọ ẹkam ẹwụt mmọ ima nditọete. (John 13:34, 35) Afo emekeme ndikụt emi n̄ko.
Utọ ima oro odu ke otu Mme Ntiense Jehovah, okposụkedi ẹkutde mmọ ke idụt 229 ẹnyụn̄ ẹdade ke ibuot “kpukpru obio ye esien ye idụt ye usem.” (Ediyarade 7:9) Nte otu nditọete ofụri ererimbot, mmọ ẹdiana ọtọkiet ke utuakibuot Jehovah, ke edisịn oro mmọ ẹsịnde ndinyene ebuana ke mme en̄wan ye ndomoidem eke orụk, ye ke mmọ ndisịn udu oro abiatde inem inem itie ebuana ye ekemmọ mme owo.
Buana ye Mme Ntiense, ndien afo eyekụt nte mme owo ẹmi ẹtode kpukpru orụk ẹnamde uduak Abasi. Afo eyekụt ima mbọhọidụn̄ ke edinam nte mmọ ẹtan̄ade eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi. Ih, ndien ke mme esop mmọ, afo eyesobo ye mbon oro ẹfọnde ido, ẹnyenede esịt akpanikọ ẹmi usụn̄uwem mmọ owụtde ete ke mmọ ẹmenen̄ede ẹkpep nte ẹmade mbọhọidụn̄ mmọ.
[Ndise ke page 6]
Ke esop Mme Ntiense Jehovah, afo eyekụt mme owo ẹmi ẹkopde inemesịt ẹmi ẹtode kpukpru orụk
[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 4]
Eti Owo Samaria Ebehe ke Ufọkisen/The Doré Bible Illustrations/Dover Publications, Inc.