N̄kpọ-Obot Ayarade Ọniọn̄ Abasi

‘Abasi eteme nnyịn akan mme unam isọn̄, onyụn̄ anam nnyịn inyene ibuot ikan inuen enyọn̄.’—JOB 35:11.

INUEN ẹnyene n̄wọrọnda ukeme. Mmọ ẹsife ke usụn̄ oro akpade mme anam ubomofụm idem. Ndusụk inuen ẹsife ediwak tọsịn kilomita ẹbe inyan̄ibom ẹkesịm ebiet mmọ, iduehe usụn̄, kpa ye oro mmọ mînyeneke n̄wed usụn̄isan̄.

N̄wọrọnda n̄kpọ efen oro inuen ẹsinamde—emi onyụn̄ anamde ẹfiọk ọniọn̄ Andibot mmọ—edi ndida ikwọ ye uyom nneme nneme. Ẹyak ise ndusụk usụn̄ oro mmọ ẹsinamde emi.

Nneme Inuen

Ndusụk inuen ẹsitọn̄ọ ndineme nneme idem ke ini ẹsịnede ke nsen. Ke uwụtn̄kpọ, nsan̄kot esisịn n̄kpọ nte nsen itiaita ke nsụhọde n̄kaha, kiet kiet ke usen. Edieke nditọ ẹkọride ke mme nsen emi nte ekemde ye usen emi ẹkesịnde mmọ kiet kiet, ọwọrọ ke ayada n̄kpọ nte usen itiaita ndibot kpukpru mmọ. Edieke etịbede ntem, emi ọkpọnọ uman inuen emi ọkpọsọn̄ utom ndise mban̄a nditọ emi ẹsịmde urua kiet, ke adan̄aemi enye osụk okụbọde ke nsen kiet oro mîbotke kan̄a. Edi utu ke emi nditịbe, ofụri nsen inuen itiaita oro ẹsida n̄kpọ nte hour itiokiet kpọt ẹbot. Emi esisan̄a didie etịbe? Mme anam-ndụn̄ọde ẹdọhọ ke se isinamde emi etịbe edi koro nditọ inuen emi ẹsisịne ke esịt nsen ẹneme nneme ye kiet eken ẹnyụn̄ ẹdiomi nte idisan̄ade ibot idem ke ukem usen.

Ke inuen ẹma ẹkekponi, nyara ẹsikwọ ikwọ. Mmọ ẹsikwọ ikwọ akpan akpan ke ini ẹyomde ndidoro uman, man ẹwụt ke mmimọ ikara ebiet oro idude m̀mê ndida n̄kot uman. Kpukpru inuen ẹnyene usem mmọ, ndien emi esinam uman inuen ọfiọk nyara oro ẹdide uduot mmọ.

Enyene se isinamde inuen ẹsikwọ ikwọ tụhi-tụhi usenubọk ye ke mbubịteyo. Ofụm isinen̄ekede ifụme, uyom isinyụn̄ ikponke ini emi. Mme anam-ndụn̄ọde ẹdọhọ ke ikwọ inuen esinen̄ede ọsọn̄ uyo ke usenubọk ye ke mbubịteyo akan uwemeyo.

Okposụkedi nyara ẹsiwakde ndikwọ ikwọ, nyara ye uman ẹsisioro uyo oro esiwọrọde nsio nsio n̄kpọ. Odu orụk inuen oro ẹnyenede nsio nsio usụn̄ usụkkiet oro ẹsidade ẹneme nneme. Kiet edi nditọt ke asua ke efe ke enyọn̄ oyom se editade, efen edi nditọt ke asua do ke isọn̄.

Ọsọn̄urua Enọ

Ọniọn̄ oro Andibot ọnọde inuen enen̄ede enyene ndyọ. Edi nte owo esinemede nneme akam enyene ndyọ akan oro. Job 35:11 ọdọhọ ke Abasi “anam nnyịn inyene ibuot ikan inuen enyọn̄.” Owo kpọt ekeme ndida uyo ye idem ntịn̄ se isịnede enye ke esịt, ọkpọkọm se enye oyomde nditịn̄ ọsọn̄ adan̄a didie.

Nseknditọ ẹnyene ndammana ukeme ndikpep n̄kpọsọn̄ usem ẹkan mme edibotn̄kpọ ekededi. N̄wed oro American Scientist emi odude ke Intanet ọdọhọ ete: “Eyennsek emi ẹkpepde isan̄ esikeme ndikpep usem, idem ke ini ete ye eka mîsinemeke nneme ye enye; nditọ oro ẹdide inan ẹsikam ẹsion̄o usem idiọn̄ọ mmọ ẹdi edieke owo mîkpepke mmọ usem idiọn̄ọ.”

Etie Fi Didie ke Idem?

Esitie fi didie ke idem ke ini okopde ndinem ikwọ inuen m̀mê ke ini okopde nte nsekeyen ekpepde nditịn̄ ikọ? Nte emesikụt ọniọn̄ Abasi ke mme n̄kpọ oro enye obotde?

Ke David emi eketienede ewet psalm ama eketie ekere nte ẹkebotde imọ, enye ọkọdọhọ Abasi ete: “Nyọkọm fi, koro nnyenede ndyọ ye ndịk; se afo anamde ẹdi utịbe; ukpọn̄ mi onyụn̄ ọfiọk enene.” (Psalm 139:14) Nte afo akade iso ekpep n̄kpọ aban̄a ọniọn̄ Abasi oro okụtde ke n̄kpọ-obot, afo eyenen̄ede enyene mbuọtidem nte ke Abasi ekeme ndinọ fi eti ndausụn̄.

Mme Ntantaọfiọn̄ Ẹnam Ẹfiọk Odudu Abasi

“Ẹmenede enyịn mbufo ke enyọn̄, ẹnyụn̄ ẹse! Anie okobot mme mmọ emi? Anie ada otu mmọ ọwọrọ ke ibat mmọ? Enye osio kpukpru mmọ enyịn̄: koro nsọn̄idem esie okponde, enye onyụn̄ ọsọn̄ odudu; baba owo mmọ kiet isopke.”—ISAIAH 40:26.

UTỊN edi uke uke ntantaọfiọn̄. Kpa ye oro, utịn odobi utịm ike-330,000 akan isọn̄. Ekese ntantaọfiọn̄ oro ẹkperede isọn̄ ikponke nte utịn. Edi mme ntantaọfiọn̄ eken, utọ nte enye oro ẹkotde V382 Cygni, odobi utịm ike-27 ke nsụhọde n̄kaha akan utịn.

Utịn ofiop adan̄a didie? Edieke ufiop ikan̄ oro ẹbarade ke kilomita 15 otụkde fi, ọwọrọ ke ikan̄ oro enen̄ede ọsọn̄ odudu. Tọn̄ọ ke isọn̄ sịm ebiet emi utịn odude edi n̄kpọ nte kilomita miliọn 150. Kpa ye oro, ufiop eyo ekeme ndibụp owo idem ke usen anainai eyo. Edi n̄kpọ n̄kpaidem ndifiọk ke ata nịn̄inịn̄i ufiop utịn kpọt esisịm isọn̄. Kpa ye oro, ekpri ufiop emi anam uwem odu ke isọn̄.

Ke akpanikọ, ntaifiọk ẹdọhọ ke utịn enyene odudu ekem ndinọ n̄kpọ nte ekondo oro okponde nte isọn̄ ke itie triliọn 31, un̄wana. Ke nditịn̄ ke usụn̄ en̄wen, ntaifiọk ẹdọhọ ke ikpehe Intanet Space Weather Prediction Center (SWPC) ẹte ke ufiop oro ọwọrọde ke utịn ke sekọn kiet kpọt ekeme ndinọ ofụri United States “ikan̄—ke udomo oro mmọ ẹnyenede idahaemi—ke isua miliọn 9.”

Ufiop esito esịt utịn ọwọrọ. Utịn enen̄ede okpon, esịt esie onyụn̄ enen̄ede otụn̄ọ tutu esida ediwak miliọn isua ufiop ndito esịt esie n̄wọrọ ndisịm enyọn̄. Ntaifiọk ẹdọhọ ke “edieke Utịn ekpetrede ndinọ un̄wana mfịn, ke akpada isua 50,000,000 mbemiso mme owo ke Isọn̄ ẹfiọk!”

Ọfọn, kere ban̄a emi: Ke ini esede ikpaenyọn̄ ke okoneyo oro enyọn̄ an̄wan̄ade, afo oyokụt ediwak tọsịn ntantaọfiọn̄, kpukpru ẹnen̄ede ẹfiop nte utịn. Ndien ntaifiọk ẹdọhọ ke ntantaọfiọn̄ oro ẹdude ke ekondo ẹdi ananaibat!

Kpukpru ntantaọfiọn̄ emi ẹketo m̀mọ̀n̄? Ekese ntaifiọk ẹnịm ke mmimọ ifiọkke nte ekondo akasan̄ade edidu ke mbuari ke n̄kpọ nte isua biliọn 14 emi ẹkebede. Bible etịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ ete: “Ke editọn̄ọ Abasi okobot enyọn̄ ye isọn̄.” (Genesis 1:1) Eyịghe idụhe nte ke Enye emi okobotde ikpọ okopodudu ntantaọfiọn̄ emi enen̄ede “ọsọn̄ odudu.”—Isaiah 40:26.