Ibuot 14
Odudu Ukara Anie ke Afo Okpowụt Ukpono Ọnọ?
1, 2. Nte kpukpru orụk odudu ukara ẹdiọk? Nam an̄wan̄a.
“ODUDU ukara” edi ikọ oro ediwak owo mîmaha ndikop. Ẹkeme ndifiọk emi, koro ẹsiwak ndikama odudu ukara ke idiọk usụn̄—ke itieutom, ke ubon, ye ke ukara. Bible etịn̄ nte enen̄erede etie ete: “Owo akara owo tutu ọnọ enye unan.” (Ecclesiastes 8:9, NW) Ih, ediwak owo ẹmekara mbon efen ebe ke ndinam n̄kpọ ufịk ufịk ye ke ido uyom ufọn idemmọ.
2 Edi idịghe kpukpru odudu ukara ẹdiọk. Ke uwụtn̄kpọ, ẹkeme ndidọhọ ke idem nnyịn esikara nnyịn. Enye “esiwụk” nnyịn ete ikot ibifịk, idia udia, in̄wọn̄ mmọn̄, inyụn̄ ide idap. Nte emi efefịk owo? Baba. Ndinam n̄kpọ ke n̄kemuyo ye mme n̄kpọ ẹmi ẹyomde mi edi ke ufọn nnyịn. Ke adan̄aemi edisụk ibuot nnọ mme udọn̄ idem nnyịn ekemede ndidi ye unana edifiọk, orụk odudu ukara efen ẹdu ẹmi ẹyomde nnyịn isụk ibuot inọ unyịme unyịme. Kere ban̄a ndusụk uwụtn̄kpọ.
AKAKAN ODUDU UKARA
3. Nte enende ntak emi ẹkotde Jehovah “Ọbọn̄ Andikara”?
3 Ke se ibede utịm ike 300 ke Bible (New World Translation), ẹkot Jehovah “Ọbọn̄ Andikara.” Andikara edi enyeoro enyenede akakan odudu ukara. Nso inọ Jehovah unen ndinyene itie emi? Ediyarade 4:10b ọbọrọ ete: “Ọbọn̄ ye Abasi nnyịn, Afo omodot ndibọ ubọn̄ ye ukpono ye odudu, koro Afo okobotde kpukpru n̄kpọ; ndien oto uduak Fo ke mmọ ẹdu, ẹkenyụn̄ ẹboro.”
4. Didie ke Jehovah emek ndiwụt odudu ukara esie?
4 Nte Andibot nnyịn, Jehovah enyene unen ndiwụt odudu ukara esie nte enye emekde. Emi ekeme ndinam owo ndịk, akpan akpan ke ini nnyịn ikerede ke Abasi enyene ‘nsọn̄idem eke okponde.’ Ẹkot enye “Ata Ọkpọsọn̄ Abasi”—kpa ikọ oro ke usem Hebrew ọnọde ekikere akakan ukeme. (Isaiah 40:26; Genesis 17:1, NW) Edi, Jehovah owụt ukeme esie ke usụn̄ oro ọnọde ufọn, koro akakan edu esie edi ima.—1 John 4:16.
5. Ntak emi mîdịghe ọkpọsọn̄ n̄kpọ ndisụk ibuot nnọ odudu ukara Jehovah?
5 Okposụkedi Jehovah ọkọtọtde ete ke imọ iyenọ mme anamidiọk oro mîkabakede esịt ufen, Moses ọkọfiọk enye akpan akpan nte “ata Abasi, Abasi akpanikọ emi onịmde ediomi ye ima ye mmọ eke ẹmade enye, ẹnyụn̄ ẹnịmde mbet esie.” (Deuteronomy 7:9) Kam kere ban̄a oro! Akakan Odudu ke ekondo inyịkke-nyịk nnyịn inam n̄kpọ esie. Utu ke oro, nnyịn isịk ikpere enye ke ntak ima esie. (Rome 2:4; 5:8) Ndisụk ibuot nnọ odudu ukara Jehovah akam edi inem inem n̄kpọ, koro ibet esie kpukpru ini ẹsida ufọn ẹsọk nnyịn ke akpatre.—Psalm 19:7, 8.
6. Didie ke eneni aban̄ade odudu ukara ekedemede ke in̄wan̄ Eden, ndien ye nso utịp?
6 Akpa ete ye eka nnyịn ẹma ẹsịn itie edikara Abasi. Mmọ ẹkeyom ndibiere nnọ idemmọ se ikedide eti ye se ikedide idiọk. (Genesis 3:4-6) Nte utịp, ẹma ẹbịn mmọ ẹsion̄o ke Paradise ebietidụn̄ mmọ. Jehovah ke oro ebede ama ayak mme owo ẹsio mme ndutịm ukara ẹdi oro ẹdin̄wamde mmọ ẹdụn̄ ke n̄kaowo oro odude ke ndutịm, okposụkedi mîfọnke ima. Nso idi ndusụk ke otu odudu ukara ẹmi, ndien ke nso udomo ke Abasi oyom nnyịn isụk ibuot inọ mmọ?
“MME ENYENE-ODUDU ẸMI ẸKARADE”
7. Mmanie ẹdi “mme enyene-odudu ẹmi ẹkarade,” ndien didie ke idaha mmọ enyene ebuana ye odudu ukara Abasi?
7 Apostle Paul ekewet ete: “Kpukpru owo ẹsụk idem ẹnọ mme enyene-odudu ẹmi ẹkarade; koro odudu idụhe ke mîtoho Abasi.” Mmanie ẹdi “mme enyene-odudu ẹmi ẹkarade”? Mme ikọ Paul ke ufan̄ikọ ẹmi ẹtienede ẹwụt ẹte ke mmọ ẹdi mme odudu ukara eke owo. (Rome 13:1-7; Titus 3:1) Jehovah ikọtọn̄ọke odudu ukara eke owo, edi mmọ ẹdu ke unyịme esie. Ntre Paul ama ekeme ndiwet ete: “Mme enyene-odudu ẹmi ẹdude kemi, edi Abasi okonịm mmọ.” Nso ke emi owụt kaban̄a utọ odudu ukara eke isọn̄ oro? Nte ke enye odu ke idak, m̀mê edi usụhọde ọnọ, odudu ukara Abasi. (John 19:10, 11) Ke ntre, ke ini ntuaha odude ke ufọt ibet owo ye ibet Abasi, ana ubieresịt Christian oro Bible ọnọde ukpep ọnọ mmọ ndausụn̄. Mmọ ‘ẹnyene ndikop uyo Abasi nte andikara n̄kan uyo owo.’—Utom 5:29, NW.
8. Didie ke afo ọbọ ufọn oto mme enyene-odudu ẹmi ẹkarade, ndien didie ke afo ekeme ndiwụt nsụkibuot fo nnọ mmọ?
8 Nte ededi, ediwak ini mme enyene-odudu ẹmi ẹkarade ẹsinam n̄kpọ nte ‘anamutom Abasi, man n̄kpọ ọfọn ye nnyịn.’ (Rome 13:4) Ke mme usụn̄ ewe? Ọfọn, kere ban̄a ediwak utom oro mme enyene-odudu ẹmi ẹkarade ẹnamde, utọ nte edimen leta n̄kọnọ, ukpeme otode bodisi ye ukpeme kaban̄a ikan̄, unịm obio asana, ye ukpepn̄wed. Paul ekewet ete: “Ke ntak emi ke mbufo ẹnyụn̄ ẹnọ utomo; koro mme andikara ẹdide mme asan̄autom Abasi, emi ẹsede ẹban̄a mbubehe Esie kpukpru ini.” (Rome 13:6) Kaban̄a utomo m̀mê mbiomo efen ekededi oro ekemde ye ibet, nnyịn ikpenyene “ndidu uwem nte ọfọnde.”—Mme Hebrew 13:18.
9, 10. (a) Nso itie ke mme enyene-odudu ẹmi ẹkarade ẹnyene ke ndutịm Abasi? (b) Ntak emi akpakwan̄ade ndibiọn̄ọ mme enyene-odudu ẹmi ẹkarade?
9 Ndusụk ini, mme enyene-odudu ẹmi ẹkarade ẹsikama odudu mmọ ke idiọk usụn̄. Nte emi anam nnyịn ibọhọ mbiomo oro nnyịn inyenede ndisụk ibuot nnọ mmọ? Baba, inamke. Jehovah okụt ndiọi edinam oro mme enyene-odudu ẹmi ẹnamde. (Mme N̄ke 15:3) Enye ndiyọ ukara owo iwọrọke ke enye ofụmi n̄wo esie; m̀mê enye ndidori enyịn nnyịn ndinam ntre. Ke akpanikọ, ibịghike Abasi “eyenuak onyụn̄ ama kpukpru mme idụt ẹmi,” adade edinen ukara esiemmọ okpụhọ ke itie mmọ. (Daniel 2:44) Edi tutu emi ada itie, mme enyene-odudu ẹmi ẹkarade ẹyọhọ eti uduak.
10 Paul ama anam an̄wan̄a ete: “Owo eke an̄wanade ye odudu emi an̄wana ye [ndutịm, NW] Abasi.” (Rome 13:2) Mme enyene-odudu ẹmi ẹkarade ẹdi “ndutịm” Abasi koro mmọ ẹnam ndusụk udomo emem odu, emi edide ke mmọ mîkpodụhe ndutịme ye ubiatibet ẹkpekara. Ndibiọn̄ọ mmọ ikpekemke ye N̄wed Abasi ikponyụn̄ iwụtke ifiọk. Ke ndinam an̄wan̄a: Yak idọhọ ke akaka usiakidem ndien ẹda urụk ẹkịm enyịn unan oro. Okposụkedi urụk oro ẹdide esen n̄kpọ ẹnọ ikpọkidem, mmọ ẹnyene uduak ke ekpri ibio ini. Ndision̄o mmọ ke ini mîkemke ekeme ndinọ unan. Ukem ntre, ukara owo ikedịghe ubak akpa uduak Abasi. Nte ededi, tutu Obio Ubọn̄ esie akara isọn̄ ofụri ofụri, ukara owo omụm n̄kaowo akama, anamde utom oro ekemde ye uduak Abasi kan̄a kemi. Nnyịn ke ntem ikpenyene ndidu ke nsụkibuot nnọ mme enyene-odudu ẹmi ẹkarade, ke adan̄aemi nnyịn inịmde ibet ye odudu ukara Abasi ke akpa itie.
ODUDU UKARA KE UBON
11. Didie ke afo akpanam edumbet itieibuot an̄wan̄a?
11 Ubon edi akpan ubak n̄kaowo. Ke enye ebe ye n̄wan ẹkeme ndinyene itie ebuana oro akamade utịp, ndien ẹkeme ndikpeme nnyụn̄ nnọ nditọ ukpep mben̄e ini akwa owo. (Mme N̄ke 5:15-21; Ephesus 6:1-4) Oyom ẹtịm utọ eti ndutịm oro ke usụn̄ oro edin̄wamde mme andibuana ke ubon ndidu uwem ke emem ye edidianakiet. Usụn̄ oro Jehovah adade anam emi ebe ke edumbet itieibuot, oro ẹtịn̄de ibio ibio ke mme ikọ ẹmi, oro ẹkụtde ke 1 Corinth 11:3: “Christ edi Ibuot ọnọ kpukpru irenowo; erenowo onyụn̄ edi ibuot ọnọ n̄wan; Abasi onyụn̄ edi Ibuot ọnọ Christ.”
12, 13. Anie edi ibuotufọk, ndien nso ke ẹkeme ndikpep nto usụn̄ emi Jesus akakamade itieibuot?
12 Ebe edi ibuotufọk. Nte ededi, ibuot oro akande enye odu—kpa Jesus Christ. Paul ekewet ete: “Mme ebe, ẹma iban mbufo, kpa nte Christ akamade ufọk Abasi, okonyụn̄ ayakde Idem ọnọ ke ibuot esie.” (Ephesus 5:25) Ebe owụt ke imọ imosụk ibuot inọ Christ ke ini enye anamde n̄kpọ ye n̄wan esie ke usụn̄ oro Jesus esinamde n̄kpọ ye esop kpukpru ini. (1 John 2:6) Ẹma ẹnọ Jesus akwa odudu, edi enye akama emi ke ata sụn̄sụn̄ ido, ima, ye eti ibuot. (Matthew 20:25-28) Nte owo, Jesus akananam ikakamake itie odudu esie ke idiọk usụn̄. Enye ama ‘enyene ifụre ifụre ido onyụn̄ osụhọde idem ke esịt,’ ndien enye okokot mme anditiene enye “mme ufan” utu ke “mme asan̄autom.” Enye ọkọn̄wọn̄ọ ọnọ mmọ ete: “Ẹyekụt nduọkodudu ẹnọ ukpọn̄ mbufo,” ndien se enye akanamde edi oro.—Matthew 11:28, 29; John 15:15.
13 Uwụtn̄kpọ Jesus ekpep mme ebe ete ke itieibuot Christian idịghe itie ukara nsọn̄ido. Utu ke oro, enye edi eke ukpono ye ima n̄waidem. Emi nte an̄wan̄ade akpan edimia m̀mê editọk nsan̄andọ. (Ephesus 4:29, 31, 32; 5:28, 29; Colossae 3:19) Edieke Christian eren ke ntem ọkpọdiọkde ndikama n̄wan esie, nti utom esie eken ikpenyeneke ufọn, ndien n̄kpọ ẹkpebiọn̄ọ akam esie.—1 Corinth 13:1-3; 1 Peter 3:7.
14, 15. Didie ke ifiọk Abasi an̄wam n̄wan ndisụk ibuot nnọ ebe esie?
14 Ke ini ebe ekpebede uwụtn̄kpọ Christ, eyedi mmemmem ọnọ n̄wan esie ndidu uwem ke n̄kemuyo ye mme ikọ N̄wed Mbon Ephesus 5:22, 23: “Iban, ẹsụk idem ẹnọ mme ebe mbufo, nte ẹnam ẹnọ Ọbọn̄. Koro ebe edi ibuot ọnọ n̄wan, kpa nte Christ edide Ibuot ọnọ ufọk Abasi.” Kpa nte anade ebe osụk idem ọnọ Christ, ana n̄wan osụk ibuot ọnọ ebe esie. Bible n̄ko anam an̄wan̄a ete ke iban oro ẹnyenede ukeme ẹdot ukpono ye itoro ke ntak ọniọn̄ Abasi ye nsịnifịk mmọ.—Mme N̄ke 31:10-31.
15 Nsụkibuot oro n̄wan Christian osụkde ọnọ ebe esie enyene adan̄a. Emi ọwọrọ ke ana ẹkop uyo Abasi utu ke eke owo edieke edisụk ibuot ke ndusụk n̄kpọ edisụn̄ọde ke edibiat ibet Abasi. Idem kpa ye oro, nsọn̄ọnda n̄wan ekpenyene ndisan̄a ye “sụn̄sụn̄ spirit eke enyenede iso bụt.” Ekpenyene ndina in̄wan̄în̄wan̄ nte ke ifiọk Abasi amanam enye edi eti n̄wan. (1 Peter 3:1-4) Ukem oro ke ekpedi ye eren Christian emi n̄wan esie edide enyeemi mînịmke ke akpanikọ. Enye ndidu uwem ke n̄kemuyo ye mme edumbet Bible ekpenyene ndinam enye edi eti ebe.
16. Didie ke nditọ ẹkeme ndikpebe uwụtn̄kpọ oro Jesus okonịmde ke ini enye ekedide uyen?
16 N̄wed Mbon Ephesus 6:1 owụt idaha nditọ, ọdọhọde ete: “Ẹkop uyo mme ete ye mme eka mbufo ke Ọbọn̄; koro emi enende.” Nditọwọn̄ Christian ẹtiene uwụtn̄kpọ Jesus, emi okosụkde idem ọnọ ete ye eka esie nte enye ọkọkọride okpon. Nte eyen oro okopde item, enye ama “ọkọri ke eti ibuot ye idaha, onyụn̄ ọdọdiọn̄ edi eyen mfọniso ke iso Abasi ye ke iso owo.”—Luke 2:51, 52.
17. Usụn̄ emi mme ete ye eka ẹkamade odudu ukara ekeme ndinyene nso odudu ke idem nditọ mmọ?
17 Usụn̄ oro ete ye eka ẹbiomde mbiomo mmọ ekeme ndinyene n̄kpọ ndinam ke m̀mê nditọ mmọ ẹyekpono odudu ukara m̀mê ẹyesọn̄ ibuot ye enye. (Mme N̄ke 22:6) Ntre mme ete ye eka ẹyenam ọfọn ndibụp idemmọ, ‘Nte ami n̄kama odudu ukara mi ke ima ima usụn̄ m̀mê ke nsọn̄ido? Nte ami nnam se mmade?’ Ẹdori enyịn ete m̀mê eka oro abakde Abasi nditie ima ima nnyụn̄ n̄kere mban̄a, edi enyene nsọn̄ọnda ke ndisọn̄ọ nyịre ke mme edumbet Abasi. Nte odotde, Paul ekewet ete: “Mme ete, ẹkûfiomo nditọ mbufo [ke ataata usụn̄, ‘ẹkûyat mmọ esịt’]; edi ẹkama mmọ ke ntụnọ ye item Ọbọn̄.”—Ephesus 6:4; Colossae 3:21.
18. Didie ke ẹkpenọ ntụnọ otode ete m̀mê eka?
18 Mme ete ye eka ẹkpenyene ndidụn̄ọde mme usụn̄ unọ ukpep mmọ nse, akpan akpan edieke mmọ ẹyomde nditọ mmọ ẹkop uyo ndien ke ntem ẹda idatesịt ẹsọk mmọ. (Mme N̄ke 23:24, 25) Ke Bible, ntụnọ enen̄ede edi orụk item kiet. (Mme N̄ke 4:1; 8:33) Enye enyene ebuana ye ima ye sụn̄sụn̄ ido, idịghe ye iyatesịt ye obom. Ntem, oyom mme ete ye eka ẹdide Christian ẹnam n̄kpọ ke ọniọn̄ ẹnyụn̄ ẹdu ke ukpeme ke ini ẹtụnọde nditọ mmọ.—Mme N̄ke 1:7.
ODUDU UKARA KE ESOP
19. Didie ke Abasi anam ndutịm man n̄kpọ asan̄a ke nde ke nde ke esop Christian?
19 Sia Jehovah edide Abasi ndutịm, owụt eti ibuot nte ke enye eyenọ ikọt esie in̄wan̄în̄wan̄ ndausụn̄ oro ẹtịmde mfọn mfọn. Nte ekemde, enye ememek Jesus nte Ibuot esop Christian. (1 Corinth 14:33, 40; Ephesus 1:20-23) Ke idak ndausụn̄ Christ oro enyịn mîkwe, Abasi omonyịme ndutịm emi mbiowo oro ẹmekde ke esop kiet kiet ẹbọkde otuerọn̄ ke imaesịt, ke unyịmesịt, ye ke ima. (1 Peter 5:2, 3) Mme asan̄autom unamutom ẹsin̄wam mmọ ke nsio nsio usụn̄ ẹnyụn̄ ẹnam ata eti utom ke esịt esop.—Philippi 1:1.
20. Ntak emi nnyịn ikposụkde ibuot inọ mbiowo Christian oro ẹmekde, ndien ntak emi enyenede ufọn?
20 Kaban̄a mbiowo Christian, Paul ekewet ete: “Ẹkop uyo mme andida mbufo usụn̄, ẹnyụn̄ ẹsụk ibuot ẹnọ mmọ; koro mmọ ẹkpemede ẹyom ufọn ukpọn̄ mbufo, nte mmọemi ẹnyenede ndinọ Abasi ibat; man mmọ ẹnam utom ke idara, ẹkûnam ke mfụhọ; koro emi mîdorike udori inọ mbufo.” (Mme Hebrew 13:17) Ke ọniọn̄, Abasi ọmọnọ mme esenyịn Christian mbiomo ndise mban̄a mme udọn̄ eke spirit mbon oro ẹdude ke esop. Mbiowo ẹmi idịghe otu mme ọkwọrọ ederi. Mmọ ẹdi mme asan̄autom ye ifịn Abasi, ẹnamde n̄kpọ ke ufọn ekemmọ mme andituak ibuot, kpa nte Jesus Christ, Eteufọk nnyịn, akanamde. (John 10:14, 15) Ndifiọk nte ke iren oro ẹdotde ye se ẹwetde ke N̄wed Abasi ẹnyene udọn̄ ke nnyịn ndikaiso nnyụn̄ n̄kọri ke n̄kan̄ eke spirit esịn udọn̄ ọnọ nnyịn ndidiana kiet nnyụn̄ nsụk ibuot.—1 Corinth 16:16.
21. Didie ke mbiowo oro ẹmekde ẹyom ndin̄wam ekemmọ mme Christian ke n̄kan̄ eke spirit?
21 Ndusụk ini, erọn̄ ekeme nditụn usụn̄ mîdịghe mbon ererimbot oro ẹkemede ndinọ owo unan ẹkeme ndisịn mmọ ke itiendịk. Ke idak ndausụn̄ Akwa Ekpemerọn̄, mbiowo nte udiana mme ekpemerọn̄ ẹsidu ke edidemede ẹban̄a mme udọn̄ mbon oro ẹdude ke idak mmọ ẹnyụn̄ ẹsisịn ifịk ẹnọ mmọ ọkpọkpọ ntịn̄enyịn. (1 Peter 5:4) Mmọ ẹsika ẹkese mme andibuana ke esop ẹnyụn̄ ẹtịn̄ ikọ nsịnudọn̄. Ke ẹfiọkde ẹte ke Devil oyom ndibiat emem ikọt Abasi, mbiowo ẹsiwụt eti ibuot eke otode ke enyọn̄ ke ẹnamde n̄kpọ ẹban̄a mfịna ekededi. (James 3:17, 18) Mmọ ẹsinam utom ọkpọsọn̄ ndimụm edidianakiet ye edidi kiet ke mbuọtidem n̄kama, kpa n̄kpọ emi Jesus ke idemesie ọkọbọn̄de akam oyom.—John 17:20-22; 1 Corinth 1:10.
22. Nso un̄wam ke mbiowo ẹsinọ ke mme ini idiọk edinam?
22 Nso edieke Christian ọbọde ufen m̀mê okopde mmemidem ke ntak anamde idiọkn̄kpọ? Item Bible oro ọnọde ndọn̄esịt ye akam ofụri esịt oro mbiowo ẹbọn̄de ke ibuot esie ekeme ndin̄wam ndinam enye afiak okop nsọn̄idem ke n̄kan̄ eke spirit. (James 5:13-15) Iren ẹmi, oro ẹdade edisana spirit ẹmek, ẹnyene odudu n̄ko nditụnọ nnyụn̄ nsua nnọ owo ekededi oro ebịnede usụn̄uwem unam idiọk m̀mê oro edide n̄kpọndịk ọnọ edisana idaha eke spirit ye eke ido uwem ke esop. (Utom 20:28; Titus 1:9; 2:15) Man ẹnịm esop ke edisana idaha, ekeme ndiyom mme owo ẹtọt akwa idiọk edinam. (Leviticus 5:1) Edieke Christian oro akanamde akwa idiọkn̄kpọ onyịmede ntụnọ ye nsuannọ N̄wed Abasi onyụn̄ ọnọde uyarade ata edikabade esịt, ẹyen̄wam enye. Nte ededi, ẹsibịn mme andikọbọ ke ndibiat ibet Abasi oro mîkabakede esịt ẹfep.—1 Corinth 5:9-13.
23. Nso ke mme esenyịn Christian ẹsinọ ke ufọn esop?
23 Bible ama ebemiso etịn̄ ete ke idak Jesus Christ nte Edidem, ẹyemek irenowo oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ke n̄kan̄ eke spirit ndinọ ikọt Abasi ndọn̄esịt, ukpeme, ye nduọkodudu. (Isaiah 32:1, 2) Mmọ ẹyeda usụn̄ nte mme ọkwọrọikọ, mme ekpemerọn̄, ye mme andikpep man ẹsịn udọn̄ ẹnọ n̄kọri eke spirit. (Ephesus 4:11, 12, 16) Okposụkedi mme esenyịn Christian ẹkemede ndinọ ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ nsuannọ, ntụnọ, ye item, ndida eti ukpepn̄kpọ mbiowo oro ọkọn̄ọde ke Ikọ Abasi nsịn ke edinam an̄wam ndinam kpukpru owo ẹdu ke usụn̄ oro adade osịm uwem.—Mme N̄ke 3:11, 12; 6:23; Titus 2:1.
NYỊME EKIKERE JEHOVAH KABAN̄A ODUDU UKARA
24. Kaban̄a nso n̄kpọ ke ẹsidomo nnyịn ke usen ke usen?
24 Ẹma ẹdomo akpa eren ye n̄wan ke n̄kpọ aban̄ade nsụkibuot nnọ odudu ukara. Idịghe n̄kpọ n̄kpaidem, nnyịn isak iso ise ukem udomo oro ke usen ke usen. Satan kpa Devil esịn udọn̄ ọnọ edu nsọn̄ibuot ke otu ubonowo. (Ephesus 2:2) Ẹnam usụn̄uwem nda-ke-idem ke etabi etabi usụn̄ etie nte n̄kpọ eke ọfọnde akan nsụkibuot.
25. Nso idi mme ufọn edisịn edu nsọn̄ibuot ererimbot nnyụn̄ nsụk ibuot nnọ odudu ukara oro Abasi owụtde m̀mê ayakde odu?
25 Nte ededi, ana nnyịn isịn edu nsọn̄ibuot ererimbot. Ke ndinam ntre, nnyịn iyekụt ke nsụkibuot nnọ Abasi esida akpakịp utịp edi. Ke uwụtn̄kpọ, nnyịn iyefep editịmede esịt ye edikpu ẹmi ẹdide ọsọ n̄kpọ ẹnọ mbon oro ẹyomde mfịna ye mme odudu ukara ererimbot. Nnyịn iyesụhọde ntuaha oro atarade asuana ke ediwak ubon. Ndien nnyịn iyedara mme ufọn ufiop ufiop, ima ima ebuana ye ekemmọ mme Christian oro ẹnịmde ke akpanikọ. Ke akande kpukpru, nsụkibuot nnọ Abasi nnyịn eyesụn̄ọ ke eti itie ebuana ye Jehovah, kpa Akakan Odudu.
DOMO IFIỌK FO SE
Didie ke Jehovah akama odudu ukara esie?
Mmanie ẹdi “mme enyene-odudu ẹmi ẹkarade,” ndien didie ke nnyịn idu ke nsụkibuot inọ mmọ?
Nso mbiomo ke edumbet itieibuot odori andibuana ke ubon kiet kiet?
Didie ke nnyịn ikeme ndiwụt nsụkibuot ke esop Christian?
[Ekebe ke page 134]
ẸSỤK IBUOT, IDỊGHE MBON EBIARI
Ebede ke an̄wan̄wa utom ukwọrọikọ mmọ, Mme Ntiense Jehovah ẹnyan ubọk ẹwụt Obio Ubọn̄ Abasi nte n̄kukụre idotenyịn ubonowo kaban̄a ata emem ye ifụre. Edi ifịk ifịk mme anditan̄a Obio Ubọn̄ Abasi ẹmi ke baba usụn̄ kiet idịghe mme andibiat ukara ẹmi mmọ ẹdude ke idak. Ke edide isio ye oro, Mme Ntiense ẹdu ke otu nditọisọn̄ ẹmi ẹwụtde ukpono ẹnyụn̄ ẹnịmde ibet ẹkan. Akwa owo ukara ke idụt kiet ke Africa ọkọdọhọ ete: “Edieke kpukpru n̄ka ido ukpono ẹkpetiede nte Mme Ntiense Jehovah, nnyịn ikpekwe uwotowo, ubụn̄ufọk, nsọn̄ibuot, mbon n̄kpọkọbi ye mme bọmb atọm. Owo ikpesikọbike usụn̄ufọk uwemeyo ye okoneyo.”
Ke ẹfiọkde emi, ikpọ owo ukara ke ediwak idụt ẹmeyak utom ukwọrọikọ Mme Ntiense akaiso ye unana ubiọn̄ọ. Ke idụt eken, ẹma ẹmenede ukpan ye ubiọn̄ọ ẹfep ke ini ukara ọkọfiọkde ete ke Mme Ntiense Jehovah ẹnyene odudu ndinụk mme owo ẹnam se ifọnde. Edi nte apostle Paul ekewetde aban̄a edisụk idem nnọ mme enyene-odudu ẹmi ẹkarade ete: “Nam se ifọnde, ndien eyebọ itoro ke ubọk esie.”—Rome 13:1, 3.