Ntak Emi Udia Mbubịteyo Ọbọn̄ Enyenede se Ọwọrọde Ọnọ Fi
JESUS CHRIST ọkọtọn̄ọ Udia Mbubịteyo Ọbọn̄ ke akpatre okoneyo uwem esie eke owo. Oro ekedi mbubịteyo Thursday, March 31, ndien Jesus akpa ke uwemeyo Friday, April 1. Sia usen ke usenọfiọn̄ mme Jew ekesitọn̄ọde ke mbubịteyo usen kiet osịm eke edem usen, Udia Mbubịteyo Ọbọn̄ ye n̄kpa Jesus ẹkeda itie ke Nisan 14, 33 E.N.
Ntak emi Jesus ọkọtọn̄ọde udia emi? Nso ke bred ye wine oro enye akadade anam n̄kpọ ẹkeda ẹban̄a? Mmanie ẹkpenyene ndidia? Ikafan̄ ke ẹkpenịm usọrọ udia emi? Ndien didie ke enye ekeme ndinyene se ọwọrọde nnọ fi?
Ntak Ọkọtọn̄ọde-e?
Kaban̄a Udia Mbubịteyo Ọbọn̄, Jesus ama ọdọhọ mme apostle esie ete: “Ẹkaiso ndinam emi ke nditi mi.” (NW) Nte ekemde ye edikabade efen, enye ọkọdọhọ ete: “Ẹnam emi nditi mi.” (1 Corinth 11:24; The New English Bible) Ke akpanikọ, ẹsiwak nditịn̄ mban̄a Udia Mbubịteyo Ọbọn̄ nte Editi n̄kpa Christ.
Jesus akakpa nte andisọn̄ọ nda mmụm itie edikara Jehovah n̄kama ndien ke ntem owụtde Satan nte edide osu nsu osụn̄i isun̄i ke ndidọhọ nte ke ndinen owo ẹnam n̄kpọ Abasi ke ntak ibụk ibụk uduak kpọt. (Job 2:1-5) N̄kpa esie ama anam Abasi okop idatesịt.—Mme N̄ke 27:11.
Ebede ke n̄kpa esie nte mfọnmma owo, Jesus n̄ko ‘ama ọnọ uwem esie ndifak ediwak owo.’ (Matthew 20:28) Ke ndinam idiọkn̄kpọ ndian Abasi, akpa owo ama ọduọk mfọnmma uwem eke owo ye mme idotenyịn esie. Edi “Abasi akamama ererimbot [ubonowo] ntem, tutu Enye osio ikpọn̄îkpọn̄ Eyen emi Enye obonde ọnọ, man owo ekededi eke ọbuọtde idem ye Enye okûtak, edi enyene nsinsi uwem.” (John 3:16) Ih, “n̄kpọ eyenutom idiọkn̄kpọ edi n̄kpa, edi enọ Abasi edi nsinsi uwem ke Christ Jesus Ọbọn̄ nnyịn.”—Rome 6:23.
‘N̄kọbọ ke Ubọk Ọbọn̄’
Mme ikọ apostle Paul esịn un̄wana ke editi n̄kpa Christ ete: “[N̄kọbọ] ke ubọk Ọbọn̄ se n̄konyụn̄ nyakde nnọ mbufo, nte, ke okoneyo oro ẹdade Enye ẹnọ, Ọbọn̄ Jesus emen uyo; ndien ke Enye ama ọkọnọ Abasi ekọm, Enye obụn̄ uyo, onyụn̄ ọdọhọ ete, Emi edi ikpọkidem Mi ọnọ mbufo; ẹnam emi nditi Mi. Kpa ntre n̄ko ke Enye emen cup, ke ẹma ẹkedia n̄kpọ ẹma, ete, Cup emi edi obufa ediomi ke iyịp Mi; ẹnam emi, adan̄a ini nte ẹn̄wọn̄wọn̄, ke editi Mi. Koro adan̄a ini nte ẹdadia uyo emi ẹnyụn̄ ẹn̄wọn̄ cup emi, mbufo ẹkwọrọ n̄kpa Ọbọn̄ tutu Enye edi.”—1 Corinth 11:23-26.
Sia Paul mîkodụhe ye Jesus ye mme apostle 11 ke Nisan 14, 33 E.N., an̄wan̄a nte ke ntọt emi edi se ‘ọkọbọde ke ubọk Ọbọn̄’ ebe ke ediyarade eke odudu spirit. Jesus ọkọtọn̄ọ Editi ‘ke okoneyo oro [Judas] akadade Enye ọnọ’ mme asua ido ukpono ẹmi ẹkedide mme Jew, ẹmi ẹkenamde mbon Rome ẹkọn̄ Christ ke eto ẹwot. Mbon oro ẹnyenede unen ndidia n̄kpọ idiọn̄ọ emi, oro edide bred ye wine ẹdinam ntre ke nditi enye.
Ẹnịm Enye Ikafan̄?
Nso ke mme ikọ Paul ẹmi: “Adan̄a ini nte ẹdadia uyo emi ẹnyụn̄ ẹn̄wọn̄ cup emi, mbufo ẹkwọrọ n̄kpa Ọbọn̄ tutu Enye edi” ẹwọrọ? Mme anam-akpanikọ Christian oro ẹyetde aran ẹyedia mme n̄kpọ idiọn̄ọ Editi “adan̄a [ediwak] ini” tutu mmọ ẹkpan̄a, ke ukperedem edide se ẹnamde ẹset ẹka uwem eke heaven. Ke iso Abasi ye ererimbot, mmọ ediwak ini ke ntem ẹyetan̄a mbuọtidem mmọ ke enọ uwa Jesus oro Jehovah ọnọde. Ebịghi adan̄a didie? Paul ọkọdọhọ ete, “tutu Enye edi,” nte an̄wan̄ade ọwọrọde ete ke edinam ẹmi eyekaiso tutu Jesus edi ndida mme anditiene enye oro ẹyetde aran n̄ka heaven ebe ke ediset ke n̄kpa ke ini “edidu” esie. (1 Thessalonica 4:14-17, NW) Emi odu ke n̄kemuyo ye mme ikọ oro Christ eketịn̄de ọnọ mme anam-akpanikọ apostle 11 esie ete: “Edieke n̄kade n̄kotịm itie ntre nnọ mbufo, nyefiak ndi ndida mbufo nnọ Idemmi man mbufo ẹnyụn̄ ẹdu ke ebiet eke Ami ndude.”—John 14:3.
Nte ẹkpenyene nditi n̄kpa Christ ke usen ke usen m̀mê ndusụk ke urua ke urua? Ọfọn, Jesus ọkọtọn̄ọ Udia Mbubịteyo Ọbọn̄ ndien ẹkewot enye ke Passover, emi ekedide editi edinyan̄a oro ẹkenyan̄ade Israel ẹsio ke ufụn mbon Egypt. Ke akpanikọ, ẹkot enye “passover nnyịn, kpa Christ” koro enye edi Eyenerọn̄ oro ẹkewade ẹnọ mme Christian. (1 Corinth 5:7) Ẹkesinịm Passover inikiet kpọt ke isua, ke Nisan 14. (Exodus 12:6, 14; Leviticus 23:5) Emi ọnọ ekikere ete ke ẹkpesinyene nditi n̄kpa Jesus adan̄a ediwak ini nte ẹkesitide Passover—ke isua ke isua, idịghe ke usen ke usen m̀mê ke urua ke urua.
Ke ediwak isua ikie ediwak owo ẹmi ẹdọhọde ke idi mme Christian ẹma ẹsiti n̄kpa Jesus inikiet ke isua. Sia mmọ ẹkesinamde ntre ke Nisan 14, ẹkesikot mmọ mbon Quartodeciman, ọwọrọde “mbon ọyọhọ usen duopenan̄.” Kaban̄a mmọ, ewet mbụkeset oro J. L. von Mosheim ekewet ete: “Mme Christian ke Asia Minor ẹma ẹmehe ndidia edisana usọrọ emi, oro ẹkedade ke nditi udia Ọbọn̄ oro ẹkewụkde, ye n̄kpa Jesus Christ, ke ukem ini oro mme Jew ẹkesitade eyenerọn̄ Passover mmọ, oro edi ke mbubịteyo ọyọhọ usen duopenan̄ ke akpa ọfiọn̄ [Nisan]. . . . Mmọ ẹketiene uwụtn̄kpọ Christ ukem nte ẹkpenịmde ibet.”
Se Mme N̄kpọ Idiọn̄ọ Ẹdade Ẹban̄a
Paul ọkọdọhọ ete ke Jesus ama “emen uyo; ndien ke Enye ama ọkọnọ Abasi ekọm, Enye obụn̄ uyo.” Akana ẹbụn̄ mbatmbat uyo oro ẹkedade ndomuyo ye mmọn̄ ẹsan̄ oro owo mîsịnke leaven (m̀mê, yeast) man ẹta. Ke usem Bible, leaven ada aban̄a idiọkn̄kpọ m̀mê mbiara. Ke akpakde mme Christian ke Corinth ndisio oburobụt eren kiet mfep ke esop, Paul ọkọdọhọ ete: “Nte mbufo ifiọkke ite ekpri ubak leaven anam ofụri ebok uyo ofụt? Ẹsio akani leaven ẹduọk, man mbufo ẹdi obufa ebok uyo, nte n̄kpọ eke leaven mîdụhe mbufo ke esịt. Koro ẹmowot passover nnyịn, kpa Christ. Ntre ẹyak nnyịn ikûda akani leaven, kpa ibak ye ukwan̄ido, inịm usọrọ, edi ida uyo edisana ido ye akpanikọ, eke leaven mîdụhe, inịm.” (1 Corinth 5:6-8) Nte ekpri ubak leaven anamde ofụri ebok uyo, m̀mê mme ebok uyo, ofụt, ntre esop eyekabade edehe ke enyịn Abasi edieke owo mîkosioho idiọk odudu idiọkowo ifep. Akana mmọ ẹsio “leaven” oro ẹfep ke otu mmọ, kpa nte nditọ Israel mîkanaha ẹnyene leaven ke ufọk mmọ ke ini Usọrọ Uyo eke Leaven Mîdụhe oro ẹkesitienede Passover.
Kaban̄a bred Editi oro leaven mîdụhe, Jesus ọkọdọhọ ete: “Emi edi ikpọkidem Mi ọnọ mbufo.” (1 Corinth 11:24) Bred ada aban̄a mfọnmma ikpọkidem Jesus, emi Paul ekewetde aban̄a ete: “Ke adan̄aemi [Jesus] odụkde ke ererimbot, Enye ọdọhọ ete, Afo umaha uwa ye enọ, Afo emeben̄e ikpọkidem ọnọ Mi; Afo ukopke inemesịt ke ofụri edifọp uwa ye uwa idiọkido: ntre ke ndọhọ nte, Sese, mmedi (ẹwet ẹban̄a Mi ke ikpan̄wed) ndinam uduak Fo, O Abasi. . . . Ẹma ẹda uduak emi ẹnam nnyịn isana ke ediwa emi Jesus akawade ikpọkidem Esie inikiet.” (Mme Hebrew 10:5-10) Mfọnmma ikpọkidem Jesus eke owo ama anana idiọkn̄kpọ onyụn̄ anam n̄kpọ nte uwa ufak ọnọ ubonowo.—Mme Hebrew 7:26.
Ke ama ọkọbọn̄ akam aban̄a ndatndat wine oro owo mîkabuakke n̄kpọ, Jesus ama ọdọhọ ete: “Cup emi edi obufa ediomi ke iyịp Mi.” (1 Corinth 11:25) Ukabade efen edi: “Cup emi ọwọrọ obufa ediomi oro ẹdade iyịp mi ẹsọn̄ọ.” (Moffatt) Kpa nte ẹkedade iyịp uwa enan̄ ye ebot ẹsọn̄ọ Ibet ediomi ke ufọt Abasi ye idụt Israel, ntre ke iyịp Jesus oro ẹkeduọkde ke n̄kpa ọkọsọn̄ọ obufa ediomi. Nditịn̄ mban̄a ediomi oro an̄wam nnyịn ndidiọn̄ọ mbon oro ibet onyịmede ndidia mme n̄kpọ idiọn̄ọ Editi.
Mmanie Ẹkpedia?
Mme anditiene Jesus oro ẹyetde aran, ẹmi ẹdude ke obufa ediomi, nte enende ẹdia mme n̄kpọ idiọn̄ọ Editi. Ẹnam ediomi emi ke ufọt Abasi ye Israel eke spirit. (Jeremiah 31:31-34; Galatia 6:16) Edi obufa ediomi ke akpatre eyeda mme edidiọn̄ ọsọk kpukpru okopitem ubonowo, ndien afo emekeme ndidu ke otu mme andibọ mme edidiọn̄ oro.
Ana mme andidia mme n̄kpọ idiọn̄ọ Editi ẹdu ke ọkpọkpọ ediomi kaban̄a Obio Ubọn̄ oro Jesus akanamde. Ke ini ọkọtọn̄ọde udia emi, Jesus ama asian mme anam-akpanikọ apostle esie ete: “Kpa nte Ete Mi okonịmde Obio Ubọn̄ ọnọ Mi, kpasụk ntre ke Ami nnyụn̄ nnịm nnọ mbufo.” (Luke 22:29, 30) Ediomi Obio Ubọn̄ oro Abasi akanamde ye Edidem David akanyan ubọk owụt edidi Jesus, kpa enyeemi edikarade ke nsinsi ke Obio Ubọn̄ eke heaven. Ẹwụt nditọ Israel 144,000 eke spirit, oro ẹdibuanade itie edikara ye enye nte ẹdade ke Obot Zion eke heaven ye Eyenerọn̄, kpa Jesus Christ. Ke ẹnamde ẹset, mmọ ẹyekara ye Christ nte nsan̄a ndidem ye mme oku. (2 Samuel 7:11-16; Ediyarade 7:4; 14:1-4; 20:6) Sụk mbon oro ẹdude ke obufa ediomi ye ke ọkpọkpọ ediomi ye Jesus nte enende ẹdia mme n̄kpọ idiọn̄ọ Udia Mbubịteyo Ọbọn̄.
Spirit Abasi etie ntiense ye spirit mbon oro ẹyetde aran ete ke mmọ ẹdi nditọ Esie ye nsan̄a mme enyene udeme ye Christ. Paul ekewet ete: “Spirit ke idemesie etiene spirit nnyịn edi ntiense ete, nnyịn idi nditọ Abasi. Edi edieke nnyịn idide nditọ, imonyụn̄ inyene udeme ke se ẹnịmde ẹnọ nditọ; imenyene udeme ke se Abasi onịmde; imasan̄a ye Christ inyene udeme: koro ana nte nnyịn ima ikụt ndutụhọ ye Enye, iyenyụn̄ ida ubọn̄ ye Enye.” (Rome 8:16, 17) Edisana spirit, m̀mê anamutom odudu Abasi, anam mbon oro ẹyetde aran ẹnyene nsọn̄ọ nte ke ẹmek mmimọ ẹnọ uwem eke heaven. Mmọ ẹda kpukpru n̄kpọ oro N̄wed Abasi ẹtịn̄de aban̄a uwem eke heaven nte aban̄ade mmimọ ẹnyụn̄ ẹnyịme ndiyak kpukpru n̄kpọ eke isọn̄ ẹtak, esịnede uwem eke owo. Okposụkedi uwem ke Paradise isọn̄ edidide utịbe, mmọ inyeneke idotenyịn oro. (Luke 23:43) Idotenyịn eke heaven oro enyenede iwụk mînyụn̄ ikpụhọkede oro mîkọn̄ọke ke mme ekikere nsunsu ido ukpono anam mmọ ẹnyene unen ndidia mme n̄kpọ idiọn̄ọ Editi.
Jehovah idikopke inemesịt edieke owo owụtde idemesie nte kiet oro ẹkotde ndidi edidem ye oku ke heaven ke ini enye mînyeneke utọ ikot oro. (Rome 9:16; Ediyarade 22:5) Abasi ama owot Korah ke ntak oro ke usọn̄enyịn okoyomde itieutom oku. (Exodus 28:1; Numbers 16:4-11, 31-35) Ntre, nso edieke n̄kpọsọn̄ ntụk m̀mê n̄kani ekikere ido ukpono akanamde owo adia mme n̄kpọ idiọn̄ọ Editi nte mîdotke? Do enye ekpenyene nditre ndidia onyụn̄ ọbọn̄ akam ke nsụhọdeidem oyom edifen Abasi.—Psalm 19:13.
Nte Otụkde Fi
Iyomke owo adia mme n̄kpọ idiọn̄ọ Editi man ọbọ ufọn uwa ufak Jesus onyụn̄ enyene nsinsi uwem ke isọn̄. Ke uwụtn̄kpọ, Bible iwụtke ke mme abak-Abasi nte Abraham, Sarah, Isaac, Rebekah, Boaz, Ruth, ye David tutu amama ẹyedia mme n̄kpọ idiọn̄ọ ẹmi. Edi mmọ ye kpukpru mbon eken oro ẹyomde anana utịt uwem ke ekondo emi ẹnyene ndikọn̄ mbuọtidem ke Abasi ye Christ ye enọ uwa ufak Jesus oro Jehovah ọnọde. (John 3:36; 14:1) Edinam n̄kpa Christ eke isua ke isua anam n̄kpọ nte n̄kpọ editi akwa uwa oro.
Ẹma ẹwụt ufọn uwa Jesus ke ini apostle John ọkọdọhọde ete: “Mmewet n̄kpọ ẹmi nnọ mbufo, man mbufo ẹkûnam idiọkn̄kpọ. Ndien edieke owo anamde idiọkn̄kpọ, nnyịn imenyene Ekpe-emem ke ufot nnyịn ye Ete, kpa Jesus Christ, emi edide edinen; Enye onyụn̄ edi usio-isop mme idiọkn̄kpọ nnyịn, inyụn̄ idịghe eke nnyịn ikpọn̄, edi eke ofụri ererimbot nde.” (1 John 2:1, 2) Mme Christian oro ẹyetde aran ẹkeme ndidọhọ nte ke Jesus “edi usio-isop mme idiọkn̄kpọ [mmimọ].” Nte ededi, enye n̄ko edi uwa kaban̄a mme idiọkn̄kpọ ofụri ererimbot, anamde nsinsi uwem odu ọnọ okopitem ubonowo ke Paradise isọn̄ oro otịmde ekpere idahaemi!
Ke ndidụk editi n̄kpa Christ, afo eyebọ ufọn oto nneme Bible oro anamde owo ekere n̄kpọ. Ẹyenam fi eti adan̄a n̄kpọ oro Jehovah Abasi ye Jesus Christ ẹnamde ẹnọ nnyịn. Eyenyene utịp ke n̄kan̄ eke spirit ndisop idem ye mbon oro ẹnyenede ntotụn̄ọ ukpono ẹnọ Abasi ye Christ ye uwa ufak Jesus. Edinam emi ekeme ndisọn̄ọ udọn̄ fo n̄ko ndikabade ndi andibọ mfọnido Abasi oro owo mîdotke, adade osịm uwem nsinsi. Nnyịn imenen̄ede inọ fi ikot ndisop idem ye Mme Ntiense Jehovah ke utịn ama okosụhọde ke April 6, 1993, nditi n̄kpa Jesus Christ koro Udia Mbubịteyo Ọbọn̄ ekeme ndinen̄ede nnyene se ọwọrọde ọnọ fi.