Ndibuana Ke Ndọn̄esịt Oro Jehovah Ọnọde

“Imonyụn̄ inyene ọkpọsọn̄ idotenyịn iban̄a mbufo; koro nnyịn ifiọk ite, kpa nte mbufo ẹbuanade ke ndutụhọ, ntre ke mbufo ẹtiene ẹbuana ke ndọn̄esịt.”—2 CORINTH 1:7.

1, 2. Nso idi ifiọk n̄kpọntịbe ediwak owo oro ẹkabarede ẹdi Christian mfịn?

EDIWAK mme andikot Enyọn̄-Ukpeme idahaemi ẹkekọri ye unana ifiọk akpanikọ Abasi. Ekeme ndidi edi ntre ye afo. Edieke edide ntre, ti nte eketiede fi ke idem nte enyịn ikike fo ẹketọn̄ọde nditara. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini akan̄wan̄ade fi ke akpa ini nte ke mme akpan̄kpa ibọhọ ndutụhọ edi ke mmọ ifiọkke n̄kpọ, nte ikefịghekede fi ke idem? Ndien ke ini afo ọkọfiọkde aban̄a idotenyịn odude ọnọ mme akpan̄kpa, nte ke ẹyenam ediwak biliọn owo ẹset ẹdidu uwem ke obufa ererimbot Abasi, ndi afo ukokopke ndọn̄esịt?—Ecclesiastes 9:5, 10; John 5:28, 29.

² Nso kaban̄a un̄wọn̄ọ Abasi ndinam idiọkido etre nnyụn̄ nnam isọn̄ emi akabade edi paradise? Ke ini afo ekekpepde aban̄a emi, ndi enye ikọnọhọ fi ndọn̄esịt inyụn̄ inam fi enyene ọkpọsọn̄ idọtenyịn? Eketie fi didie ke idem ke ini afo ke akpa ini ekekpepde aban̄a nte owo mîdikpaha tutu amama edi ọbọhọde odu ke Paradise isọn̄ emi edide? Nte eyịghe mîdụhe idem ama aduai fi. Ih, afo amakabade edi andibọ etop ndọn̄esịt Abasi emi Mme Ntiense Jehovah ẹkwọrọde idahaemi ke ofụri ererimbot.—Psalm 37:9-11, 29; John 11:26; Ediyarade 21:3-5.

3. Ntak emi mbon oro ẹbuanade etop ndọn̄esịt otode Abasi ye mbon efen ẹkụtde ukụt n̄ko?

³ Nte ededi, ke ini afo okodomode ndibuana etop Bible ye mbon en̄wen, afo n̄ko ama edifiọk ete ke “idịghe kpukpru owo ẹnyene mbuọtidem.” (2 Thessalonica 3:2) Ekeme ndidi ndusụk n̄kani ufan fo ẹma ẹsak fi ke ndinyene mbuọtidem ke mme un̄wọn̄ọ Bible. Idem ekeme ndidi afo ama okụt ukọbọ oto edika iso n̄kpep Bible ọtọkiet ye Mme Ntiense Jehovah. Ekeme ndidi ukọbọ oro ama ọsọn̄ ubọk nte afo ọkọtọn̄ọde ndinam mme ukpụhọde man anam uwem fo ekekem ye mme edumbet Bible. Afo ama ọtọn̄ọ ndikụt ukụt oro Satan ye ererimbot esie ẹdade ẹtiene kpukpru mbon oro ẹbọde ndọn̄esịt Abasi.

4. Ke ewe nsio nsio usụn̄ ke mbon oro ẹnyenede udọn̄ obufa obufa ẹkeme ndinam n̄kpọ mban̄a ukụt?

⁴ Ke mfụhọ, nte Jesus ekebemde iso etịn̄, ukụt ama anam ndusụk owo ẹtuak ukot ẹduọn̄ọ ẹnyụn̄ ẹtre ndika iso mbuana ye esop Christian. (Matthew 13:5, 6, 20, 21) Mbon eken ẹyọ ukụt ebe ke ndiwụk ekikere mmọ ke mme un̄wọn̄ọ ndọn̄esịt oro mmọ ẹkpepde ẹban̄a. Ke akpatre mmọ ẹma ẹyak uwem mmọ ẹnọ Jehovah ẹnyụn̄ ẹna baptism nte mme mbet Eyen esie, Jesus Christ. (Matthew 28:19, 20; Mark 8:34) Nte ededi, ukụt isitreke ke Christian ama akana baptism. Ke uwụtn̄kpọ, ndidu edisana uwem ekeme ndidi ọkpọsọn̄ en̄wan nnọ owo oro ekesidude oburobụt uwem. Mbon eken ẹnyene ndiyọ uyịre uyịre ukọbọ otode mbon ubon oro mînịmke ke akpanikọ. Se ededi oro ukụt emi edide, kpukpru mbon oro ke edinam akpanikọ ẹdude uwem uyakidem nnọ Abasi ẹkeme ndidori enyịn ke n̄kpọ kiet. Ke ata ọkpọkpọ usụn̄, mmọ ẹyekụt ndọn̄esịt ye un̄wam ẹtode Abasi.

“Abasi Kpukpru Ndọn̄esịt”

5. Ke adianade ye ediwak idomo oro Paul okosobode, nso n̄ko ke enye ekenyene?

⁵ Owo kiet emi ekenen̄erede okụt ndọn̄esịt emi Abasi ọnọde ekedi apostle Paul. Ke ini idomo kiet ke Asia ye Macedonia ama ekebe, enye ama enyene akamba nsụkesịt ke ndikop nte ke esop Corinth ẹma ẹnam n̄kpọ ke eti usụn̄ ẹban̄a leta nsuannọ esie. Emi ama onụk enye ndiwet mmọ udiana leta esie, emi esịnede ikọ itoro etienede mi: “Itoro enyene Abasi ye Ete Ọbọn̄ nnyịn Jesus Christ, Ete mbọm ye Abasi kpukpru ndọn̄esịt: emi ọdọn̄de nnyịn esịt ke kpukpru ukụt nnyịn.”—2 Corinth 1:3, 4.

6. Nso ke nnyịn ikpep ito mme ikọ Paul ẹmi ẹkụtde ke 2 Corinth 1:3, 4?

⁶ Mme ikọ odudu spirit ẹmi ẹsịne ekese n̄kpọ. Ẹyak nnyịn idụn̄ọde mmọ. Ke ini Paul otorode m̀mê ọkọmde Abasi m̀mê eben̄ede enye n̄kpọ ke mme leta esie, nnyịn imawak ndikụt nte ke enye n̄ko esịn ntotụn̄ọ esịtekọm enyenede ọnọ Jesus, kpa Ibuot esop Christian. (Rome 1:8; 7:25; Ephesus 1:3; Mme Hebrew 13:20, 21) Ntem, Paul eketịn̄ ikọ itoro emi ọnọ “Abasi ye Ete Ọbọn̄ nnyịn Jesus Christ.” (Sịghisịghi ubọkn̄wed edi eke nnyịn.) Ndien, ke akpa ini ke mme uwetn̄kpọ esie, enye ada ikọenyịn̄ usem Greek emi ẹkabarede “mbọm.” Ikọenyịn̄ emi oto ikọ oro ẹdade nditịn̄ mban̄a mfụhọ owo okopde aban̄a ndutụhọ owo efen. Ntem Paul etịn̄ aban̄a mbọm mbọm edikere mban̄a emi Abasi enyenede aban̄a mme anam-akpanikọ asan̄autom Esie ekededi ẹmi ẹkụtde ukụt—mbọm mbọm edikere mban̄a oro onụkde Abasi ndinam n̄kpọ ye mbọm ke ufọn mmọ. Ke akpatre, Paul okodori enyịn ke Jehovah nte enyeemi eti edu emi otode ebe ke ndikot enye “Ete mbọm.”—Sịghisịghi ubọkn̄wed edi eke nnyịn.

7. Ntak emi ẹkemede ndidọhọ ke Jehovah edi ‘Abasi kpukpru ndọn̄esịt’?

⁷ “Mbọm” Abasi anam owo emi okụtde ukụt enyene ifụre. Ntre Paul aka iso etịn̄ aban̄a Jehovah nte “Abasi kpukpru ndọn̄esịt.” Ntem, ndọn̄esịt ekededi eke otode mfọnido ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ esịm nnyịn, nnyịn imekeme ndidori enyịn ke Jehovah nte enyeemi enye otode. Idụhe ataata ndọn̄esịt emi ebịghide oro mîtoho Abasi. Ke adianade do, edi enye okobot owo ke mbiet idemesie, ntem anamde nnyịn idi mme ọnọ ndọn̄esịt. Ndien edi edisana spirit Abasi onụk mme asan̄autom esie ndiwụt ima ima mbọm nnọ mbon oro ẹyomde ndọn̄esịt.

Ẹnọ Ukpep Ndidi Mme Ọnọ Ndọn̄esịt

8. Okposụkedi mîdịghe Abasi edi ntak idomo oro ẹsịmde nnyịn, nso ufọn ke nnyịn ndiyọ ukụt ekeme ndinyene nnọ nnyịn?

⁸ Ke adan̄aemi Jehovah Abasi ayakde nsio nsio orụk idomo ẹsịm mme anam-akpanikọ asan̄autom esie, akananam mme utọ idomo oro itoho enye. (James 1:13) Nte ededi, ndọn̄esịt oro enye ọnọde ke ini nnyịn iyọde ukụt ekeme ndinọ nnyịn ukpep nditịm ntịn̄ enyịn ke se mbon en̄wen ẹyomde. Ye nso utịp? “Man nnyịn ikpekeme ndida ndọn̄esịt eke Abasi ọnọde nnyịn ndọn̄ mmọ ẹmi ẹdude ke ukụt ekededi esịt.” (2 Corinth 1:4) Ntem Jehovah ọnọ nnyịn ukpep ndidi ifịk ifịk mme andibuana ndọn̄esịt emi enye ọnọde ye ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ ye mbon oro nnyịn inyụn̄ isobode ke utom ukwọrọikọ nnyịn nte nnyịn ikpebede Christ inyụn̄ ‘idọn̄de kpukpru mme atua eyet esịt.’—Isaiah 61:2; Matthew 5:4.

9. (a) Nso idin̄wam nnyịn ndiyọ ndutụhọ? (b) Didie ke mbon en̄wen ẹbọ ndọn̄esịt ke ini nnyịn iyọde ukụt ke mbuọtidem?

⁹ Paul ama ọyọ ediwak ndutụhọ esie oto ekese ndọn̄esịt oro ọkọbọde oto Abasi ebe ke Christ. (2 Corinth 1:5) Nnyịn n̄ko imekeme ndinyene ekese ndọn̄esịt ebe ke nditie n̄kere mme ọsọn̄urua un̄wọn̄ọ Abasi, ebe ke ndibọn̄ akam mben̄e ibetedem edisana spirit esie, onyụn̄ ebe ke ndikụt mme ibọrọ oro Abasi ọnọde ke mme akam nnyịn. Ntem ke ẹdisọn̄ọ nnyịn idem ndika iso mmụm itie edikara Jehovah n̄kama ndien iwụt Devil nte osu nsu. (Job 2:4; Mme N̄ke 27:11) Ke ini nnyịn iyọde orụk ukụt ekededi ke mbuọtidem, nnyịn, ukem nte Paul, ikpenyene ndinọ Jehovah, emi ndọn̄esịt esie anamde mme Christian ẹsọn̄ọ ẹda ẹnam akpanikọ ke idak idomo, kpukpru itoro. Ediyọ oro mme anam-akpanikọ Christian ẹyọde ọnọ itie nditọete ndọn̄esịt, anamde mbon en̄wen ẹbiere “ndibiom ukem-ukem ndutụhọ” oro.—2 Corinth 1:6.

10, 11. (a) Nso idi ndusụk n̄kpọ oro ẹkesịnde ndutụhọ odu ke esop Corinth eke eset? (b) Didie ke Paul ọkọdọn̄ esop Corinth esịt, ndien nso idotenyịn ke enye ekenyene?

¹⁰ Mbon Corinth ẹma ẹnyene udeme ndutụhọ mmọ oro esịmde kpukpru ata Christian. Ke adianade do, mmọ ẹma ẹyom item man ẹsio anam use oro mîkakabakede esịt ẹfep. (1 Corinth 5:1, 2, 11, 13) Edikpu ndinam emi nnyụn̄ nnam en̄wan ye ubahade etre ama ada esuene ọsọk esop. Edi mmọ ke akpatre ẹma ẹnam item Paul ẹnyụn̄ ẹwụt ata edikabade esịt. Ntem, enye ama otoro mmọ ufiop ufiop onyụn̄ etịn̄ ete ke eti usụn̄ oro mmọ ẹkenamde n̄kpọ ẹban̄a leta imọ ama ọnọ imọ ndọn̄esịt. (2 Corinth 7:8, 10, 11, 13) Etie nte owo oro ẹkesiode ẹfep do ama akabade esịt n̄ko. Ntre Paul ama eteme mmọ ete “ẹfen enye, ẹnyụn̄ ẹdọn̄ enye esịt, mbak akak-akak mfụhọ edimen enye emen.”—2 Corinth 2:7.

¹¹ Anaedi udiana leta Paul ke akpanikọ ama ọnọ mbon esop Corinth ndọn̄esịt. Ndien emi ekedi kiet ke otu uduak esie. Enye ama anam an̄wan̄a ete: “Imonyụn̄ inyene ọkpọsọn̄ idotenyịn iban̄a mbufo; koro nnyịn ifiọk ite, kpa nte mbufo ẹbuanade ke ndutụhọ, ntre ke mbufo ẹtiene ẹbuana ke ndọn̄esịt.” (2 Corinth 1:7) Ke utịt leta esie, Paul ama eteme ete: “Ẹkụt . . . ndọn̄esịt; . . . ndien Abasi ima ye emem eyedu ye mbufo.”—2 Corinth 13:11.

12. Nso ke kpukpru Christian ẹyom?

¹² Nso akpan ukpepn̄kpọ ke nnyịn ikpep ntem ito emi! Oyom kpukpru mme andibuana ke esop Christian “ẹtiene ẹbuana ke ndọn̄esịt” oro Abasi ọnọde ebe ke Ikọ esie, edisana spirit esie, ye esop esie eke isọn̄. Idem mbon oro ẹkesiode ẹfep ẹkeme ndiyom ndọn̄esịt edieke edide mmọ ẹma ẹkabade esịt ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ukwan̄ usụn̄uwem mmọ. Ntem, “asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄” anam ima ima ndutịm man ẹn̄wam mmọ. Inikiet ke isua mbiowo iba ẹkeme ndika n̄kese mbon oro ẹkesiode ẹfep. Ekeme ndidi mmọemi ikaha iso aba ke edu nsọn̄ibuot m̀mê ndisịn idem ke akwa idiọkn̄kpọ ẹnyụn̄ ẹkeme ndiyom un̄wam man ẹnam usio-ukot oro ẹyomde man ẹfiak ẹda mmọ ẹsịn.—Matthew 24:45; Ezekiel 34:16.

Ukụt Paul ke Asia

13, 14. (a) Didie ke Paul eketịn̄ aban̄a ini ọkpọsọn̄ ukụt oro enye okokụtde ke Asia? (b) Ewe n̄kpọntịbe ke ekeme ndidi Paul ekenyene ke ekikere?

¹³ Orụk ukụt oro mbon esop Corinth ẹkesobode tutu esịm ini emi imenke-men udomo ye ediwak ukụt oro Paul ọkọyọde. Ntem, enye ama eti mmọ ete: “Nnyịn ikpamaha mbufo ẹtre ndifiọk, nditọ-ete, mban̄a ukụt emi ọkọwọrọde ọnọ nnyịn ke Asia. Ẹkọsọn̄ ẹfịk nnyịn eti-eti, akan nte ikemede ndibiom, tutu iduọk idotenyịn ite iyedu uwem: ke akpanikọ esịt nnyịn eketetịn̄ ọnọ nnyịn ete, iyekpa; man ikûbuọt idem ye idem nnyịn, edi ye Abasi emi anamde mme akpan̄kpa ẹset: emi akanyan̄ade nnyịn osio ke utọ akwa n̄kpa oro, eyenyụn̄ anyan̄a: nnyịn inyụn̄ idori enyịn ke Enye, ite, Enye eyemana osio nnyịn.”—2 Corinth 1:8-10.

¹⁴ Ndusụk nditọ ukpepn̄kpọ Bible ẹnịm ke akpanikọ ẹte ke Paul eketịn̄ aban̄a ntịme oro ke Ephesus, emi akpakadade uwem Paul ọkọrọ ye eke mme nsan̄a uka Macedonia esie iba, Gaius ye Aristarchus. Ẹma ẹnyịk Christian iba ẹmi ẹda ẹdụk akwa ufọkmbre oro otu mbon ntịme ẹkeyọhọde ẹmi “[ẹkesiode] n̄kpo ke hour iba ẹfiori ke uyo kiet ẹte, Diana [abasi-an̄wan] mbon Ephesus omokpon!” Ke akpatre, akwa owo ke obio ama okụt unen ke ndinam otuowo oro ẹdobo. Anaedi edidịghe emi ẹkedịghede uwem Gaius ye Aristarchus mi ama ọnọ Paul akamba mfụhọ. Ke akpanikọ, enye ama oyom ndibe ndụk man ọkọk ibuot ye enyene ukwan̄ ifiopesịt otu mbon ntịme oro, edi ẹma ẹbiọn̄ọ enye ndisịn uwem esie ke itiendịk ke utọ usụn̄ emi.—Utom 19:26-41.

15. Enyene ndidi ewe ebeubọk idaha ke ẹtịn̄ ẹban̄a ke 1 Corinth 15:32?

¹⁵ Nte ededi, ekeme ndidi Paul eketịn̄ aban̄a idaha oro ekenen̄erede ọdiọk akan n̄kpọntịbe eke enyọn̄ emi. Ke akpa leta oro enye ekewetde ọnọ mbon Corinth, Paul ama obụp ete: “Edieke mma n̄kan̄wana ye mme idiọk unam ke Ephesus, nte owo ẹdọhọde, nso udori ke oro ada ọsọk mi?” (1 Corinth 15:32) Ekeme ndidi emi ọwọrọ ete ke idịghe mme owo ẹmi ẹbietde ndiọi unam kpọt edi ke mme ataata ndiọi unam ke an̄wambre Ephesus ẹma ẹdịghe Paul uwem. Ẹma ẹsinọ mme abiatibet ufen ndusụk ini ebe ke ndinyịk mmọ ẹn̄wana ye ndiọi unam ke adan̄aemi mbon oro ẹnyenede udọn̄ uduọkiyịp ẹdade ẹse. Edieke ikọ Paul ọkọwọrọde ete ke enye ama osobo ye ataata ndiọi unam, eyedi ẹkenyan̄a enye ke akpatre ke utịbe utịbe usụn̄ ẹsio ke n̄kpa, kpa nte ẹkenyan̄ade Daniel ẹsio ke inua mme ataata lion.—Daniel 6:22.

Mme Uwụtn̄kpọ Eyomfịn

16. (a) Ntak emi ẹkemede ndibuan ediwak Mme Ntiense Jehovah ye ukụt oro Paul okokụtde? (b) Nnyịn ikeme ndinyene idotenyịn ke nso kaban̄a mbon oro ẹkekpade ke ntak mbuọtidem mmọ? (c) Nso eti utịp odu ke ini mme Christian ẹbọhọde n̄kpa ke ikwa ifụhi?

¹⁶ Ukụt oro Paul okokụtde ekeme ndisịm mme Christian eyomfịn. (2 Corinth 11:23-27) Mfịn, n̄ko, mme Christian ẹdu ke idak ‘ọkpọsọn̄ mfịghe emi akande ukeme mmọ,’ ndien ediwak mmọ ẹma ẹsobo mme idaha oro mmọ ‘ẹkeduọkde idotenyịn ẹte iyedu uwem.’ (2 Corinth 1:8) Ndusụk mmọ ẹma ẹkpan̄a ke ubọk otu mme owotowo ye ibak ibak mme andikọbọ. Nnyịn imekeme ndinịm ke akpanikọ nte ke odudu Abasi oro ọnọde ndọn̄esịt ama an̄wam mmọ ndiyọ ye nte ke mmọ ẹkekpa ye ekikere ye esịt ẹsọn̄ọde ẹwụhọ ke edisu idotenyịn mmọ, edide edi idotenyịn eke heaven m̀mê edi eke isọn̄. (1 Corinth 10:13; Philippi 4:13; Ediyarade 2:10) Ke mme idaha efen, Jehovah ama anam n̄kpọ, ndien ẹma ẹnyan̄a nditọete nnyịn ẹsio ke n̄kpa. Nte eyịghe mîdụhe mbon oro ẹkebọde utọ edinyan̄a oro ẹnyene ọkpọsọn̄ mbuọtidem ke “Abasi emi anamde mme akpan̄kpa ẹset.” (2 Corinth 1:9) Ke oro ebede, mmọ ẹkeme nditịn̄ ikọ ye uko oro akam okponde akan nte mmọ ẹbuanade etop Abasi oro ọnọde ndọn̄esịt ye mbon efen.—Matthew 24:14.

17-19. Mme ifiọk n̄kpọntịbe ewe ẹwụt ke nditọete nnyịn ke Rwanda ẹtiene ẹbuana ke ndọn̄esịt emi Abasi ọnọde?

¹⁷ Ke ndondo emi ndima nditọete nnyịn ke Rwanda ẹma ẹnyene ifiọk n̄kpọntịbe oro ẹkebietde eke Paul ye mme nsan̄a esie. Ediwak owo ẹma ẹduọk uwem mmọ, edi ukeme Satan ama okpu ndibiat mbuọtidem mmọ. Utu ke oro, nditọete nnyịn ke idụt emi ẹkụt ndọn̄esịt Abasi ke ediwak ọkpọkpọ usụn̄. Ke ini ediwot ofụri orụk eke Tutsi ye Hutu ẹmi ẹdụn̄de ke Rwanda, odu mbon Hutu oro ẹkesịnde uwem mmọ ke itiendịk ndikpeme uwem mbon Tutsi ye mbon Tutsi oro ẹkekpemede mbon Hutu. Mme anam n̄kpọ mbe ubọk ẹkewot ndusụk mmọ ke ntak ẹkekpemede uwem ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ. Ke uwụtn̄kpọ, ẹma ẹwot Ntiense Hutu kiet emi ekekerede Gahizi ke ama ekedịp eyenete an̄wan edide owo Tutsi emi ekerede Chantal. Eyenete an̄wan edide owo Hutu emi ekerede Charlotte, ama edịp Jean, ebe Chantal edide owo Tutsi, ke ebiet efen. Ke usen 40 Jean ye eyenete eren efen edide owo Tutsi ẹma ẹdịbe ke abaitiat, ẹwọrọde ẹdi n̄kukụre ke ekpri ibio ini ke okoneyo. Ke ofụri ini emi, Charlotte ama esinọ mmọ udia ye ukpeme, okposụkedi okodụn̄de ekpere itienna udịmekọn̄ Hutu. Ke page emi, afo emekeme ndikụt ndise emi Jean ye Chantal ẹfiakde ẹkediana kiet, ẹmi ẹwụtde esịtekọm nte ke ekemmọ mme andituak ibuot ẹdide mbon Hutu ‘ẹma ẹsịn uwem mmọ ke itiendịk’ kaban̄a mmọ, kpa nte Prisca ye Aquila ẹkenamde ẹnọ apostle Paul.—Rome 16:3, 4.

¹⁸ N̄wedmbụk n̄kpọntịbe oro Intaremara ama otoro Rwakabubu, Ntiense efen edide owo Hutu, ke ndikekpeme ekemmọ andinịm ke akpanikọ edide owo Tutsi.a Enye ọkọdọhọ ete: “Rwakabubu odu n̄ko, edide kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah, emi akade iso ndidịp mme owo ke nsio nsio ebiet ke otu nditọete esie (ntre ke ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ ẹkot kiet eken). Enye ama esibiat ofụri usen ndimen udia ye edin̄wọn̄ mmọn̄ nsọk mmọ okposụkedi enye ọdọn̄ọde ikọn̄ obun̄wek. Edi Abasi ama ọnọ enye n̄wọrọnda ukeme.”

¹⁹ Kere, n̄ko, ban̄a ebe ye n̄wan ẹdide mbon Hutu ẹkerede Nicodeme ye Athanasie oro ẹkenyenede udọn̄. Mbemiso ediwot ofụri orụk oro ọkọtọn̄ọde, ebe ye n̄wan emi ke ẹkekpep Bible ye Ntiense edide owo Tutsi ekerede Alphonse. Ke ẹsịnde uwem mmọ ke itiendịk, mmọ ẹma ẹdịp Alphonse ke ufọk mmọ. Ekem mmọ ẹma ẹfiọk ẹte ke ufọk oro ikedịghe eti itie koro mbon Hutu ẹdide mbọhọidụn̄ mmọ ẹma ẹfiọk ẹban̄a ufan mmọ emi edide owo Tutsi. Ke ntre, Nicodeme ye Athanasie ẹma ẹdịp Alphonse ke obube ke esịtebiet mmọ. Emi ekedi eti edinam koro mme mbọhọidụn̄ ẹma ẹtọn̄ọ ndidi ndiyom Alphonse ke ekperede ndidi kpukpru usen. Ke adan̄aemi edịbede ke obube emi ke usen 28, Alphonse ama etie ekere mme mbụk Bible utọ nte enyeoro aban̄ade Rahab, emi ekedịpde nditọ Israel iba ke ọkọmufọk esie ke Jericho. (Joshua 6:17) Mfịn Alphonse ke anam utom esie ke Rwanda nte ọkwọrọ eti mbụk, enemde esịt nte ke nditọ ukpepn̄kpọ Bible esie ẹdide mbon Hutu ẹma ẹsịn uwem mmọ ke itiendịk ke ntak esie. Ndien nso kaban̄a Nicodeme ye Athanasie? Idahaemi mmọ ẹdi Mme Ntiense Jehovah oro ẹma ẹkena baptism ndien ke ẹnịm se ibede ukpepn̄kpọ Bible 20 ye mme owo oro ẹnyenede udọn̄.

20. Ke ewe usụn̄ ke Jehovah ọnọ nditọete nnyịn ke Rwanda ndọn̄esịt, edi nso ke ediwak mmọ ẹka iso ẹyom?

²⁰ Ke ini emi ediwot ofụri orụk ọkọtọn̄ọde ke Rwanda, mme anditan̄a eti mbụk 2,500 ẹkedu ke idụt emi. Okposụkedi ediwak ke mme itie ikie ẹma ẹkeduọk uwem mmọ m̀mê ẹdide se ẹkenyịkde ẹkpọn̄ idụt emi, ibat Mme Ntiense ọdọk ebe 3,000. Oro edi uyarade nte ke Abasi ke akpanikọ ama ọdọn̄ nditọete nnyịn esịt. Nso kaban̄a ediwak nditọakpa ye mme ebeakpa ẹdude ke otu Mme Ntiense Jehovah? Nte ido edide, mmọemi ke ẹsụk ẹkokụt ukụt ẹnyụn̄ ẹyom n̄kaiso ndọn̄esịt. (James 1:27) Ẹdikwọhọde mmọn̄eyet mmọ ẹfep ofụri ofụri n̄kukụre ke ini ediset ke n̄kpa edidade itie ke obufa ererimbot Abasi. Edi, ke ntak n̄kpọ oro nditọete mmọ ẹnamde ẹnọ mmọ ye ke ntak oro mmọ ẹdide mme andituak ibuot nnọ “Abasi kpukpru ndọn̄esịt,” mmọ ẹkeme ndiyọ.

21. (a) Ke m̀mọ̀n̄ en̄wen ke nditọete nnyịn ẹnen̄ede ẹyom ndọn̄esịt emi Abasi ọnọde, ndien nso idi usụn̄ kiet emi kpukpru nnyịn ikemede ndin̄wam? (Se ekebe “Ndọn̄esịt ke Ini Ekọn̄ Isua Inan̄.”) (b) Ini ewe ke ẹdiyụhọ udọn̄ nnyịn kaban̄a ndọn̄esịt ọyọhọ ọyọhọ?

²¹ Ke ediwak itie efen, utọ nte Eritrea, Singapore, ye ke akani Yugoslavia, nditọete nnyịn ke ẹka iso ndinam n̄kpọ Jehovah ke edinam akpanikọ kpa ye ukụt. Akpakam nnyịn in̄wam utọ nditọete oro ebe ke ndinam n̄kpeubọk kpukpru ini nte mmọ ẹkpekam ẹnyene ndọn̄esịt. (2 Corinth 1:11) Ndien akpakam nnyịn iyọ ke mbuọtidem tutu esịm ini emi Abasi ‘edikwọhọrede kpukpru mmọn̄eyet ke enyịn nnyịn efep’ ke ọyọhọ usụn̄ifiọk ebe ke Jesus Christ. Adan̄aoro nnyịn iyenyene ndọn̄esịt oro Jehovah edinọde ke ọyọhọ udomo ke edinen obufa ererimbot esie.—Ediyarade 7:17; 21:4; 2 Peter 3:13.

[Ikọ idakisọn̄]

Nte Afo Ọmọfiọk?

◻ Ntak emi ẹkotde Jehovah ‘Abasi kpukpru ndọn̄esịt’?

◻ Didie ke nnyịn ikpese ukụt?

◻ Ye mmanie ke nnyịn ikeme ndibuana ndọn̄esịt?

◻ Didie ke ẹdiyụhọ udọn̄ nnyịn kaban̄a ndọn̄esịt ọyọhọ ọyọhọ?

[Ndise ke page 17]

Jean ye Chantal, okposụk ẹdide Mme Ntiense Tutsi, ẹdi se Mme Ntiense Hutu ẹkedịpde ke nsio nsio itie ke ini ediwot ofụri orụk ke Rwanda

[Ndise ke page 17]

Mme Ntiense Jehovah ẹka iso ndibuana etop ndọn̄esịt oro Abasi ọnọde ye mme mbọhọidụn̄ mmọ ke Rwanda