Tychicus—Nsan̄autom Oro Ẹberide Edem
KE NSIO nsio idaha, Tychicus ama esisan̄a ye apostle Paul onyụn̄ anam n̄kpọ nte asan̄autom esie. Enye ekedi isụn̄utom emi ẹkemede ndiyak okụk ye mme mbiomo ndise enyịn nsịn ke ubọk. Sia N̄wed Abasi osiode edinam akpanikọ esie owụt—edu oro edide akpan n̄kpọ ọnọ kpukpru Christian—anaedi afo ayama ndidiọn̄ọ ekese mban̄a enye.
Paul eketịn̄ aban̄a Tychicus nte ‘edima eyen-ete esie, emi edide anam-utom emi anamde akpanikọ, ye nsan̄a ke utom Ọbọn̄.’ (Colossae 4:7) Ntak emi apostle oro ekesede enye ke usụn̄ emi?
Utom Unọ Un̄wam ke Jerusalem
Unana n̄kpọ obụkidem ama edemede ke otu mme Christian oro ẹkedude ke Judea ke n̄kpọ nte 55 E.N. Ebede ke un̄wam mme esop oro ẹkedude ke Europe ye Asia Minor, Paul ama anam ndutịm kaban̄a etịbe ndin̄wam mmọ. Tychicus, emi okotode n̄kann̄kụk Asia, ama enyene udeme ke utom unọ un̄wam oro.
Ke ama ọkọnọ item ke nte ẹdikamade etịbe emi, Paul ama ọnọ ekikere ete ẹnọ irenowo oro ẹkemede ndiberi edem ẹka Jerusalem mîdịghe ẹsan̄a ye imọ ẹka, ẹtan̄de ofụri se ẹkebọde. (1 Corinth 16:1-4) Ke ini enye ọtọn̄ọde anyan isan̄ esie to ke Greece ka Jerusalem, ediwak irenowo ẹma ẹsan̄a ye enye, emi nte an̄wan̄ade kiet ke otu mmọ ekedide Tychicus. (Utom 20:4) Ẹma ẹyom akamba udịm isan̄ ntre koro mmọ ẹkekamade okụk oro ediwak esop ẹkenọde mmọ. Ekeme ndidi ndinyene ukpeme ekedi n̄wọrọnda n̄kpọ, koro mbon n̄wo ẹma ẹsidịghe owo ke usụn̄.—2 Corinth 11:26.
Sia Aristarchus ye Trophimus ẹkesan̄ade ye Paul ẹka Jerusalem, ndusụk owo ẹkere ke anaedi Tychicus ye mbon eken ẹma ẹsan̄a ye enye n̄ko. (Utom 21:29; 24:17; 27:1, 2) Ke ntak Tychicus akabuanade ke ndutịm unọ un̄wam emi, enye edi kiet ke otu ediwak owo oro ẹkerede nte edide “eyen-ete” oro akanamde utom ye Titus ke Greece ke ndidiomi etịbe oro ye enye emi “ufọk Abasi ẹkenyụn̄ [ẹmekde] enye ẹnịm, ẹte, edi nsan̄a [Paul] ke utom mfọn emi.” (2 Corinth 8:18, 19; 12:18) Edieke akpa utom oro Tychicus akanamde okodotde, udiana utom esie ama odot n̄ko.
To ke Rome sịm Colossae
Isua ition m̀mê itiokiet ke ukperedem (60-61 E.N.), Paul ama enyene idotenyịn ke ẹyesio imọ ke akpa n̄kpọkọbi imọ ke Rome. Tychicus okodu ye enye, ke ediwak kilomita ikie ọkpọn̄ ufọk. Idahaemi Tychicus okoyom ndifiak nnyọn̄ Asia. Emi ama an̄wam Paul ndinọ leta ẹsọk mme esop Christian ẹmi ẹdude ke n̄kan̄ oro nnyụn̄ nnọ Onesimus, ofụn Philemon oro ekefehede, afiak ọnyọn̄ Colossae. Tychicus ye Onesimus ẹma ẹmen ke nsụhọde n̄kaha leta ita oro ẹsịnede ke uwetn̄kpọ Bible—ẹnọ mbon Ephesus kiet, ẹnọ mbon Colossae kiet, ẹnyụn̄ ẹnọ Philemon kiet. Ekeme ndidi ẹma ẹnọ leta n̄ko ẹsọk esop oro okodude ke Laodicea, akwa obio oro okoyomde usụn̄ ke n̄kpọ nte kilomita 18 ọkpọn̄ Colossae.—Ephesus 6:21; Colossae 4:7-9, 16; Philemon 10-12.
Tychicus ikedịghe sụk owo oro adade leta ọkọnọ. Enye ekedi ọkpọkpọ asan̄autom oro ẹberide edem, koro Paul ekewet ete: “Tychicus, edima eyen-ete mi, emi edide anam-utom emi anamde akpanikọ, ye nsan̄a mi ke utom Ọbọn̄, eyetịn̄ kpukpru se iban̄ade mi ọnọ mbufo. N̄kọdọn̄ enye ke ọtọ mbufo ke ntak emi, man mbufo ẹfiọk nte ntiede, man enye onyụn̄ ọdọn̄ mbufo esịt.”—Colossae 4:7, 8.
Eyen ukpepn̄kpọ oro E. Randolph Richards owụt nte ke andikama leta “ekesiwak ndidi owo ẹdade nte usụn̄ unyene nneme ke ufọt andiwet n̄wed ye mme andibọ ke adianade ye n̄wed oro ẹkedade nte usụn̄ unyene nneme. . . . [Ntak kiet] okoyomde akama-n̄wed oro ẹkemede ndiberi edem ekedi [koro] enye ekesiwakde ndikama mme ntọt efen efen. Leta ekeme nditịn̄ ibio ibio mban̄a mme idaha oro ẹdude, ediwak ini etiene se andiwet okụtde, edi ẹdori enyịn andikama n̄wed nditat ofụri se idude nnọ andibọ n̄wed.” Okposụkedi leta ekemede nditịn̄ mban̄a mme ukpepn̄kpọ ye mme usọp usọp n̄kpọ, isụn̄utom oro ẹberide edem editịn̄ mme n̄kpọ eken.
Mme leta oro ẹkenọde ẹsọk mbon Ephesus, mbon Colossae, ye Philemon ẹtịn̄ esisịt ẹban̄a nte Paul eketiede. Tychicus ke ntre akana ọnọ ọkpọkpọ ntọt, anam mme idaha Paul ke Rome an̄wan̄a, onyụn̄ etịm ọdiọn̄ọ mme idaha oro ẹdude ke mme esop man enye ekeme ndinọ nsịnudọn̄. Ẹkesiyak mme orụk etop ye mme mbiomo ntem ẹsịn ke ubọk mbon oro ẹkekemede ndiberi edem kpọt nditịm nnam n̄kpọ ke ibuot andidọn̄. Tychicus ekedi utọ owo oro.
Edise Enyịn ke Mme Itieutom Ẹyomde Usụn̄
Ke ẹma ẹkesio enye ke ufọk n̄kọbi ntem ke Rome, Paul ama ekere ndidọn̄ Tychicus m̀mê Artemas aka ebịne Titus ke isuo Crete. (Titus 1:5; 3:12) Ke ini n̄kpọkọbi Paul ọyọhọ ikaba ke Rome (ekeme ndidi n̄kpọ nte 65 E.N.), apostle oro ama afiak ọdọn̄ Tychicus aka Ephesus, ndusụk man akada itie Timothy, emi ekemede ndidi ama anam isan̄ ini oro man okodu ye Paul.—2 Timothy 4:9, 12.
In̄wan̄ake m̀mê Tychicus ama aka Crete ye Ephesus ke ini emi. Nte ededi, mme ndụn̄ọde ntem ẹnọ ekikere nte ke enye okosụk edi kiet ke otu mme n̄kpet n̄kpet nsan̄a Paul tutu esịm mme akpatre isua utom ukwọrọikọ apostle oro. Edieke Paul ekekerede ndidọn̄ enye aka utom oro odobide onyụn̄ ekemede ndidi ama ọsọn̄ utu ke ndidọn̄ Timothy ye Titus, ana in̄wan̄în̄wan̄ nte ke Tychicus ama akabade edi esenyịn Christian oro ọkọride esịm ọyọhọ idaha. (Men 1 Timothy 1:3; Titus 1:10-13 domo.) Enye ndima ndika isan̄ ye ndidi se ẹdade ẹnam n̄kpọ ke utom anyan ebiet ama anam enye enyene ufọn ọnọ Paul ye ofụri esop Christian.
Mfịn, mme Christian oro ẹnamde n̄waidem ẹsinam n̄kpọ ẹnọ Abasi unyịme unyịme ke mme esop n̄kann̄kụk eke Mme Ntiense Jehovah mîdịghe ẹnọ idem mmọ ke ndimenede mme udọn̄ n̄kpọ Obio Ubọn̄ ke ebiet efen. Ediwak tọsịn ẹnyịme ndinam utom idara idara nte mme isụn̄utom, mme esenyịn oro ẹsan̄ade-san̄a, mme asan̄autom ke ubọpn̄kpọ eke ofụri ererimbot, ke ibuot itieutom ofụri ererimbot eke Watch Tower Society, m̀mê ke kiet ke otu n̄kọk itieutom esie. Ukem nte Tychicus, mmọ iwọrọke etop, edi mmọ ẹdi mbon oro ẹnamde utom ọkpọsọn̄, ‘mme anam-utom ẹmi ẹnamde akpanikọ’ oro Abasi ye mme Christian eken ẹmade nte “nsan̄a” oro ẹberide edem “ke utom Ọbọn̄.”