⁶ Paul ọkọdọhọ Timothy ete: “Di uwụtn̄kpọ nọ mme anam-akpanikọ ke ikọ, ke edu uwem, ke ima, ke mbuọtidem, ke edisana ido.” Paul ama adian do ete: “Tie kere mme n̄kpọ emi; sịn idem ke mmọ ofụri ofụri, man kpukpru owo ẹkpekụt n̄kọri fo.” (1 Tim. 4:12, 15) N̄kọri emi ikedịghe ndinyene ifetutom, edi ekedi ndidu uwem nte Christian. Utọ n̄kọri emi ke kpukpru Christian ẹkpenam mme owo ẹkụt.

Di Uwụtn̄kpọ ke Ikọ Inua

8. Nso ke se itịn̄de ekeme ndinam ye utuakibuot nnyịn?

⁸ Usụn̄ kiet oro akanade Timothy enịm uwụtn̄kpọ ekedi ke nte enye esitịn̄de ikọ. Didie ke ikeme ndinam mme owo ẹkụt n̄kọri nnyịn ke nte isitịn̄de ikọ? Se itịn̄de ke ẹsida ẹdiọn̄ọ se nnyịn idide. Jesus ọkọdọhọ ke “oto uyọhọ esịt inua osio etịn̄.” (Matt. 12:34) James eyeneka Jesus n̄ko ama ọfiọk ke se itịn̄de ekeme ndinam Abasi enyịme m̀mê esịn utuakibuot nnyịn. Enye ekewet ete: “Edieke owo ekededi ekerede ke orụk utuakibuot imọ enen edi enye ifarake edeme esie, edi aka iso ndibian̄a esịt esie, orụk utuakibuot owo emi edi ikpîkpu.”—Jas. 1:26.

9. Didie ke ikeme ndidi uwụtn̄kpọ ke nte itịn̄de ikọ?

⁹ Se itịn̄de ekeme ndinam mme owo ke esop ẹfiọk m̀mê ke inam n̄kọri. Ntem, utu ke nditịn̄ ikọ oro mîwụtke ukpono inọ kiet eken, m̀mê ikọ oro ayatde owo esịt, mme Christian emi ẹnamde n̄kọri ẹsitịn̄ ikọ emi ọsọn̄ọde owo idem, ọdọn̄de owo esịt, enemde owo ke utọn̄, onyụn̄ esịnde udọn̄ ọnọ owo. (N̄ke 12:18; Eph. 4:29; 1 Tim. 6:3-5, 20) Ndidu ke mben̄eidem nditịn̄ se inịmde ke akpanikọ nnọ mme owo nnyụn̄ nnam mmọ ẹfiọk ntak emi idude uwem nte Bible etemede owụt ke imenen̄ede ima Abasi. (Rome 1:15, 16) Mbon emi ẹmade Abasi ẹsikpan̄ utọn̄ ẹkop nte itịn̄de ikọ ẹnyụn̄ ẹkpebe nnyịn.—Phil. 4:8, 9.

Di Uwụtn̄kpọ ke Edu Uwem ye ke Edisana Ido

10. Ntak emi mîkpanaha idi mbubịk edieke iyomde ndinam n̄kọri?

¹⁰ Idịghe nditịn̄ nti ikọ kpọt anam owo edi Christian oro enịmde eti uwụtn̄kpọ. Edieke owo etịn̄de eti ikọ edi mînamke se enye etịn̄de, ọwọrọ ke enye edi mbubịk. Paul ama enen̄ede ọdiọn̄ọ nte mme Pharisee ẹsibịkde mbubịk, ye ndiọi utịp oro mmọ ẹkebọde. Ntre, enye ama ọnọ Timothy item ediwak ini ete enye okûtiene udu utọ uwem mbubịk oro. (1 Tim. 1:5; 4:1, 2) Emi iwọrọke ke Timothy ekedi mbubịk koro Paul ọkọdọhọ ke ọyọhọ leta iba emi enye ekewetde enye ete: “Mmeti mbuọtidem emi odude fi ke esịt, eke mîsan̄ake ye mbubịk.” (2 Tim. 1:5) Kpa ye oro, akana Timothy anam mme owo ẹdiọn̄ọ ke imọ idi ata Christian. Akana enye edi uwụtn̄kpọ ke edu uwem.

11. Nso ke Paul eketịn̄ ọnọ Timothy aban̄a inyene?

¹¹ Paul ama eteme Timothy nte ẹkpedude uwem ke leta iba emi enye ekewetde Timothy. Ke uwụtn̄kpọ, enye ama ọdọhọ Timothy okûma inyene. Paul ọkọdọhọ enye ete: “Ima okụk edi orụn̄ kpukpru orụk idiọkn̄kpọ, ndien ke edinyanade mbịne ima emi, ndusụk owo ẹma ẹtụn usụn̄ ẹkpọn̄ mbuọtidem ẹnyụn̄ ẹkịm ofụri idem mmọ ẹnọ ediwak unan.” (1 Tim. 6:10) Ndima inyene owụt ke owo ọtọn̄ọ ndimem ke n̄kan̄ eke spirit. Edi owo emi oyụhọde ye se enye enyenede, oro edi, “n̄kpọ udu uwem ye edisịnen̄kpọ,” owụt ke imanam n̄kọri ke n̄kan̄ eke spirit.—1 Tim. 6:6-8; Phil. 4:11-13.

12. Didie ke edu uwem nnyịn ekeme ndinam mme owo ẹkụt n̄kọri nnyịn?

¹² Paul ọkọdọhọ Timothy ke ọfọn iban emi ẹdide Christian “ẹbana idem ke ndisịne ọfọn̄ eke etịmde odot, ye nsụkidem ye eti ibuot.” (1 Tim. 2:9) Iban emi ẹsụkde idem ẹnyụn̄ ẹnyenede eti ibuot ẹsinịm eti uwụtn̄kpọ ke nte ẹkpesịnede ọfọn̄, ẹkpekamade idem, ye nte ẹkpedude uwem. (1 Tim. 3:11) Se itịn̄de emi etiene ebehe irenowo. Paul ọkọdọhọ ke akpana esenyịn “afara ke idem, enyene eti ibuot, anam n̄kpọ ke nde ke nde.” (1 Tim. 3:2) Mme owo ẹyekụt n̄kọri nnyịn edieke inamde emi ke usen ke usen.

13. Nso ke ikpanam man idi uwụtn̄kpọ ke edisana ido ukem nte Timothy?

¹³ Akana Timothy edi uwụtn̄kpọ ke edisana ido n̄ko. Ke ini Paul ọkọdọhọde Timothy edi uwụtn̄kpọ ke edisana ido, enye eketịn̄ aban̄a use. Ikanaha Timothy anam n̄kpọ ye iban ke usụn̄ oro mînọhọ Abasi ubọn̄. Utu ke oro, enye ekenyene ndinam n̄kpọ ye “n̄kani iban nte mme eka, [onyụn̄ anam ye] n̄kparawa iban nte nditọeka iban ke ata edisana ido.” (1 Tim. 4:12; 5:2) Ekpedi owo edịbe ke ndudu anam idiọkn̄kpọ, Abasi okụt, ndien emi iditreke ndiyarade nte ini akade. Ukem ntre ke edi ye nti n̄kpọ emi isinamde, mmọ isidịbeke. (1 Tim. 5:24, 25) Kpukpru nnyịn imekeme ndinam mme owo ẹkụt n̄kọri nnyịn ke edu uwem ye ke edisana ido.

Ima ye Mbuọtidem Ẹdi Akpan N̄kpọ

14. Didie ke Bible owụt ke ndima kiet eken enen̄ede edi akpan n̄kpọ?

¹⁴ Ata akpan n̄kpọ oro ẹdade ẹdiọn̄ọ ata mme Christian edi ima. Jesus ọkọdọhọ mbet esie ete: “Edieke mbufo ẹnyenede ima ke otu idem mbufo, kpukpru owo ẹyeda emi ẹfiọk ẹte mbufo ẹdi mbet mi.” (John 13:35) Didie ke ikeme ndiwụt ke imama kiet eken? Bible ọdọhọ isiyọ “kiet eken ke ima,” ‘ifọn ido ye kiet eken, itua owo mbọm, ifen kiet eken ke ofụri esịt,’ inyụn̄ ima ndikama isenowo. (Eph. 4:2, 32; Heb. 13:1, 2) Apostle Paul ekewet ete: “Ẹda ima nditọete ẹnyene esịt ima ẹnọ kiet eken.”—Rome 12:10.

15. Ntak anade kpukpru owo, akpan akpan mme esenyịn, ẹma ima?

¹⁵ Edieke Timothy ekesisọn̄de ido ye nditọete, oro akpakabiat kpukpru nti n̄kpọ oro enye ekekpepde mmọ. (Kot 1 Corinth 13:1-3.) Edi nte enye ekenen̄erede ama mmọ, ọfọn ido, esinyụn̄ anam n̄kpọ ọnọ mmọ ama anam ẹnen̄ede ẹkụt n̄kọri esie. Ntak edi oro apostle Paul ekewetde Timothy ete edi uwụtn̄kpọ ke ima ke adianade ye nti edu eken.

16. Ntak emi okoyomde Timothy enyene ọkpọsọn̄ mbuọtidem?

¹⁶ Timothy ama osobo idomo ke ini enye okodude ke Ephesus. Ndusụk owo ẹma ẹtọn̄ọ ndikpep nsunsu ukpepn̄kpọ. Mbon eken ẹtọn̄ọ ndisuan “nsunsu mbụk” mîdịghe ẹnam ndụn̄ọde oro mînyeneke ufọn ndomokiet inọ esop. (Kot 1 Timothy 1:3, 4.) Paul ọkọdọhọ ke owo eke anamde utọ n̄kpọ oro “okohode idem, ifiọkke n̄kpọ ndomokiet, edi ọdọn̄ọ ke ekikere aban̄a mme mbụme ye mme eneni emi ẹban̄ade mme ikọ.” (1 Tim. 6:3, 4) Ndi Timothy ama enịm utọ nsunsu ekikere emi ekebede odụk esop mi? Baba-o, koro Paul ọkọdọhọ enye ete: “N̄wana eti en̄wan mbuọtidem.” “Wọn̄ọde kpọn̄ ikpîkpu ikọ oro ẹsabarede se isanade ye mme ntuaha oro ẹkotde ke nsu ẹte ‘ifiọk.’” (1 Tim. 6:12, 20, 21) Timothy ama anam se Paul eketemede.—1 Cor. 10:12.

17. Nso ikeme ndidomo mbuọtidem nnyịn mfịn?

¹⁷ Ẹma ẹdọhọ Timothy ete ke “ukperedem ini ndusụk owo ẹyeduọ ẹkpọn̄ mbuọtidem, ẹkpan̄ utọn̄ ẹnọ mme ikọ odudu spirit ye ukpepn̄kpọ mme demon emi ẹtụnde owo usụn̄.” (1 Tim. 4:1) Oyom kpukpru owo ke esop, ọkọrọ ye mbiowo, ẹkpebe Timothy, ẹnyụn̄ ẹnyene ọkpọsọn̄ mbuọtidem emi mîkemeke ndisehede. Edieke isọn̄ọde ida ibiọn̄ọ nsunsu ekikere mbon mfiakedem, kpukpru owo ẹyekụt n̄kọri nnyịn, iyonyụn̄ inịm uwụtn̄kpọ inọ mme owo ndikpebe mbuọtidem nnyịn.