Ini Ewe Ke Ọyọhọ Tọsịn Isua Ita Ọtọn̄ọ?

NTE afo omokop ẹdọhọde ke ọyọhọ tọsịn isua ita iditọn̄ọke ke isua 2000 edi ke editọn̄ọ ke 2001? Oro enen—ke ndusụk udomo. Edieke nnyịn idade nte ke Jesus Christ akamana ke se ẹdiọn̄ọde idahaemi nte 1 M.E.N., nte ndusụk owo ẹkedade inikiet ko, do ke akpanikọ edi December 31, 2000 (idighe 1999), edidi utịt ọyọhọ tọsịn isua iba, ndien January 1, 2001, edidi ntọn̄ọ ọyọhọ tọsịn isua ita.a Nte ededi, mfịn ekpere ndidi kpukpru nditọ ukpepn̄kpọ ẹnyịme nte ke Jesus Christ ikamanake ke 1 M.E.N. Do ndien, ini ewe ke enye akamana?

Ini Ewe ke Jesus Akamana?

Bible iyarakede nnennen usen emana Jesus. Nte ededi, Bible ọdọhọ ete ke enye akamana “ke eyo edidem Herod.” (Matthew 2:1) Ediwak nditọ ukpepn̄kpọ Bible ẹnịm ke akpanikọ ẹte ke Herod akakpa ke 4 M.E.N. ye nte ke Jesus ama amana mbemiso isua oro—ndusụk ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ọyọhọ isua 5 m̀mê 6 M.E.N. Mmọ ẹkọn̄ ubiere mmọ kaban̄a n̄kpa Herod ke utịn̄ikọ Flavius Josephus ewetmbụk owo Jew eke akpa isua ikie.b

Nte Josephus ọdọhọde, esisịt ini mbemiso Edidem Herod akakpade, ọfiọn̄ ama ofụk un̄wana utịn. Nditọ ukpepn̄kpọ Bible ẹnyan ubọk ẹwụt ọfiọn̄ ndifụk un̄wana utịn ubak ubak ke March 11, 4 M.E.N., nte nsọn̄ọ nte ke anaedi Herod akakpa ke isua oro. Nte ededi, ke 1 M.E.N., ọfiọn̄ ama ofụk un̄wana utịn ofụri ofụri ke January 8 ye ubak ubak ke December 27. Owo ndomokiet ikemeke nditịn̄ m̀mê Josephus eketịn̄ aban̄a ọfiọn̄ ndifụk un̄wana utịn oro akadade itie ke 1 M.E.N. m̀mê enye oro akadade itie ke 4 M.E.N. Mmọdo, nnyịn ikemeke ndida ikọ Josephus n̄wụt nnennen isua oro Herod akakpade. Idem edieke ikpekemede, ye unana mme ntọt efen efen nnyịn ikposụk ikemeke ndifiọk ini emi Jesus akamanade.

N̄kponn̄kan uyarade oro nnyịn inyenede kaban̄a usen emana Jesus oto Bible. N̄wetnnịm n̄kpọ eke odudu spirit ọdọhọ ete ke eyen eyeneka eka Jesus oro, John Andinịm Owo Baptism, ọkọtọn̄ọ utom esie nte prọfet ke ọyọhọ isua 15 nte Akwa Edidem Rome oro Tiberius Caesar akada ubọn̄. (Luke 3:1, 2) Mbụk ererimbot ọsọn̄ọ nte ke ẹkemek Tiberius akwa edidem ke September 15, 14 E.N., ntre ọyọhọ isua ubọn̄ esie 15 editọn̄ọ ke utịt utịt 28 E.N. tutu ẹsịm utịt utịt 29 E.N. John ọkọtọn̄ọ utom ukwọrọikọ esie ini oro, ndien Jesus nte an̄wan̄ade ọkọtọn̄ọ utom ukwọrọikọ esie ọfiọn̄ itiokiet ke ukperedem. (Luke 1:24-31) Emi, ọkọrọ ye uyarade eken, akpanam ntọn̄ọ utom ukwọrọikọ Jesus edi ke ini idọk eke 29 E.N.c Bible ọdọhọ ete ke Jesus ekedi “n̄kpọ nte isua edịp ye duop” ke ini enye ọkọtọn̄ọde utom ukwọrọikọ esie. (Luke 3:23) Edieke enye ekedide isua 30 ke ini idọk eke 29 E.N., anaedi enye akamana ke ini idọk eke 2 M.E.N. Kemi, edieke ibatde isua tọsịn iba ọtọn̄ọde ke ini idọk eke 2 M.E.N. ika iso iso (itide ite ke isua ikpîkpu ikodụhe; ntem, tọn̄ọde ke 2 M.E.N. sịm 1 E.N. edi isua iba), nnyịn ikụt nte ke ọyọhọ tọsịn isua iba ama ẹsịm utịt ndien ọyọhọ tọsịn isua ita ama ọtọtọn̄ọ ke ini idọk eke 1999!

Nte oro edi akpan n̄kpọ? Ke uwụtn̄kpọ, nte ntọn̄ọ ọyọhọ tọsịn isua ita edidi ntọn̄ọ Tọsịn Isua Ukara Jesus Christ, oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke n̄wed Ediyarade? Baba. Idụhe ebiet ndomokiet ke Bible emi owụtde ebuana ekededi ke ufọt ọyọhọ tọsịn isua ita ye Tọsịn Isua Ukara Christ.

Jesus ama odụri mme anditiene enye utọn̄ aban̄a edinọ ekikere mban̄a mme usenọfiọn̄. Enye ọkọdọhọ mme mbet esie ete: “Inaha inọ mbufo ndifiọk ini m̀mê eyo, eke Ete ekenịmde akama ke ubọk Esiemmọ.” (Utom 1:7) Ke mbemiso, Jesus ama owụt nte ke adan̄aoro imọ ikakam ifiọkke ini emi Abasi edibierede ikpe inọ idiọk editịm n̄kpọ emi, ọdiọn̄de usụn̄ ọnọ Ukara Tọsịn Isua Christ. Enye ọkọdọhọ ete: “Edi baba owo kiet ifiọkke iban̄a usen oro m̀mê hour oro, kpa mme angel ke heaven, Eyen inyụn̄ ifiọkke, ke mîbọhọke Ete ikpọn̄.”—Matthew 24:36.

Nte owụt eti ibuot ndidori enyịn nte ke Christ ayafiak edi ke nnennen isua 2,000 tọn̄ọde ke usenọfiọn̄ oro enye akamanade nte owo? Baba, iwụtke. Anaedi Jesus ama ọdiọn̄ọ usenọfiọn̄ emana esie. Ndien ke akpanikọ enye ama ọdiọn̄ọ nte ẹkpebatde isua 2,000 tọn̄ọde ke usenọfiọn̄ oro. Edi, enye ikọdiọn̄ọke usen m̀mê hour oro enye edidide. Nte an̄wan̄ade, ididịghe mmemmem ntre ndiwụt usenọfiọn̄ emi enye edifiakde edi! ‘Ini ye eyo’ ẹkedu ke ubọk Ete—enye ikpọn̄ ọfiọk ndutịm ini.

N̄ko-n̄ko, Jesus ikowụkke mme mbet esie ite ẹbet imọ ke akpan ebiet. Enye ikọdọhọke mmọ ẹboho ọtọkiet ẹbet, edi ọkọdọhọ mmọ ẹsuana ẹsịm “utịt ererimbot” ẹnyụn̄ ẹnam mme owo ke kpukpru idụt ẹdi mbet. Akananam enye ibiatke ewụhọ oro ifep.—Utom 1:8; Matthew 28:19, 20.

Nte Idotenyịn Ọ-tọsịn Isua Mmọ Ayabiara?

Nte ededi, ndusụk mme andisọn̄ọ nyịre ke ukpepn̄kpọ ido ukpono ẹmenyene ọyọhọ idotenyịn ẹban̄a isua 2000. Mmọ ẹnịm ke akpanikọ ẹte ke ọfiọn̄ ifan̄ oro ẹditienede, mme ikpehe n̄wed Ediyarade ẹyenyene ata ata edisu. Ke akpanikọ, mmọ ẹmekụt idemmọ nte ẹnyenede ebuana ke edisu oro. Ke uwụtn̄kpọ, mmọ ẹnyan ubọk ẹwụt ntịn̄nnịm ikọ oro ẹkewetde ke Ediyarade 11:3, 7, 8, emi etịn̄de n̄kpọ aban̄a ntiense iba ẹmi ẹtịn̄de ntịn̄nnịm ikọ ke “akwa obio oro ẹsiode enye enyịn̄ Sodom ye Egypt ke usem spirit, kpa obio oro ọbọn̄ mmọ nde ọkọkọn̄ọde ke [eto, NW] ke esịt.” Ke ini mmọ enọde ikọ ntiense mmọ ẹkụre, enyene-ndịk idiọk unam emi otode ke editụn̄ọ ukpe ọwọrọ ediwot ntiense iba oro.

Nte ekemde ye ntọt ke The New York Times Magazine eke December 27, 1998, adausụn̄ otu ido ukpono kiet “ama ọdọhọ mme andibuana ete ke imọ idi kiet ke otu ntiense iba oro anade ẹtọt nsobo isọn̄ ye edidi Ọbọn̄—ndien ekem Satan owot ke efak Jerusalem.” Ukara Israel nte an̄wan̄ade okop editịmede esịt. Mmọ ẹkop ndịk nte ke ndusụk mme anam-n̄kpọ mbe ubọk ẹkeme ndidomo “ndisu” ntịn̄nnịm ikọ oro ke idemmọ—idem ọkpọkọm oro ediwọrọ ndisiak ekọn̄! Nte ededi, Abasi iyomke “un̄wam” owo man ọyọhọ uduak esie. Kpukpru ntịn̄nnịm ikọ ke Bible ẹdisu ke ini ye ke usụn̄ Abasi.

Ẹkeda “mme idiọn̄ọ” (NW) ẹwet n̄wed Ediyarade. Nte Ediyarade 1:1 ọdọhọde, Jesus okoyom ndiyarade n̄kpọ eke enyenede ndisu ke ekpri ibio ini nnọ “ikọt esie” (idịghe ofụri ererimbot.) Man n̄wed Ediyarade an̄wan̄a mmọ, ikọt Christ, m̀mê mme anditiene enye, ẹyom edisana spirit Abasi, emi Jehovah ọnọde mbon oro ẹnemde enye esịt. Edieke anade n̄wed Ediyarade an̄wan̄a owo ke ata ata usụn̄, idem mbon unana mbuọtidem ẹkpekeme ndikot nnyụn̄ ndiọn̄ọ enye. Do ufọn ikpodụhe mme Christian ndibọn̄ akam mben̄e edisana spirit man enye an̄wan̄a mmọ.—Matthew 13:10-15.

Nte ekemde ye uyarade Bible, nnyịn imokụt nte ke ọyọhọ tọsịn isua ita tọn̄ọde ke emana Jesus ọtọn̄ọ ke ini idọk eke 1999 ye nte ke usenọfiọn̄ oro m̀mê January 1, 2000 m̀mê January 1, 2001, inyeneke akpan n̄kpọ oro ọwọrọde. Kpa ye oro, odu tọsịn isua oro enen̄erede ebehe mme Christian. Edieke mîdịghe ọyọhọ tọsịn isua ita, edi ewe? Akpatre ibuotikọ ke udịm udịm ibuotikọ emi ọyọbọrọ mbụme emi.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ekebe ke page 5]

2000 m̀mê 2001?

Man an̄wan̄a fi ntak emi ndusụk owo ẹdọhọde ẹte ke ọyọhọ tọsịn isua ita tọn̄ọde ke emana Christ editọn̄ọ ke January 1, 2001, kere ban̄a uwụtn̄kpọ emi. Yak idọhọ ke afo okot n̄wed emi enyenede page 200. Ke ini okotde esịm enyọn̄ page 200, afo omokot page 199 okụre, osụhọde page kiet efen ndikot. Afo ukotke n̄wed oro ukụre ibọhọke afo esịm utịt page 200. Ukem ntre, isua 999 eke tọsịn isua enye emi, nte ẹwakde ndida, oyokụre ke December 31, 1999, ye isua kiet osụhọde ndibe mbemiso utịt tọsịn isua oro. Ke ibatde ntre, ọyọhọ tọsịn isua ita editọn̄ọ ke January 1, 2001. Nte ededi, nte ibuotikọ emi owụtde, oro iwọrọke nte ke usenọfiọn̄ oro, ke nnennen isua 2,000 eyebe ọtọn̄ọde ke usen emana Jesus.

[Ekebe ke page 6]

Nte Ẹketọn̄ọde Ndutịm Ubat Usenọfiọn̄ M.C.-A.D.

Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ọyọhọ isua ikie itiokiet E.N., Pope John I ama ọdọhọ owo mọn̄k emi ekerede Dionysius Exiguus ete ọtọn̄ọ ndutịm ubatn̄kpọ oro edinamde mme ufọkabasi ẹkeme ndisio akpan usenọfiọn̄ nnịm nnọ Easter.

Dionysius ama ọtọn̄ọ utom. Enye ama abat afiak edem, ebe n̄kpa Jesus, ekesịm se enye ekekerede ke edi isua emi Jesus akamanade; ekem enye ọtọn̄ọ do abat isua kiet kiet aka iso. Dionysius okot iduọk ini ọtọn̄ọde ke emana Jesus “A.D.” (adade ọnọ Anno Domini—“ke isua Ọbọn̄ nnyịn.”) Ke adan̄aemi akaduakde n̄kukụre ndisio usụn̄ ubat Easter isua kiet kiet oro ẹkemede ndiberi edem ndi, Dionysius ye unana edifiọk ama ọtọn̄ọ ekikere ubat isua oro ọtọn̄ọde ke emana Christ aka iso.

Okposụkedi oro ata ediwak nditọ ukpepn̄kpọ ẹnyịmede nte ke Jesus ikamanake ke isua oro Dionysius akadade nte isọn̄ unam ibat esie, ndutịm ubatini esie an̄wam nnyịn ndidiọn̄ọ mme n̄kpọntịbe ke mme ini nnyụn̄ n̄kụt nte mmọ ẹnyenede ẹbuana ye kiet eken.