Esop Enyọn̄ Mbon Europe Ọsọn̄ọ Omụm Unen Ndikwọrọ Ikọ Akama ke Greece
NTAK ẹkpemụmde owo emi mme mbọhọidụn̄ esie ẹtorode ke se iwakde ikan utịm ike 60 ọtọn̄ọde ke 1938? Ntak ẹkpedade anam akpanikọ anyam ufọkurua emi otode isuo Crete ke Greece ẹka esopikpe mbon Greece utịm ike 18 onyụn̄ odu ke ufọk n̄kpọkọbi ke se ikande isua itiokiet? Ih, ntak ẹkpemende ifịk ifịk eteubon emi, Minos Kokkinakis, ẹkpọn̄ n̄wan ye nditọ esie ition ẹnyụn̄ ẹnọ enye okodu ke nsio nsio isuo ufen?
Mbet oro ẹkebọpde ke 1938 ye 1939 ẹkpande edikwọrọ ikọ n̄kabade mme owo esịt ẹnen̄ede ẹdi ntak. Akara ukara ufịk owo Greece oro, Ioannis Metaxas, emi akanamde n̄kpọ ke idak odudu Ufọkabasi Greek Orthodox okonịm mbet emi.
Nte utịp mbet emi, ọtọn̄ọde ke 1938 osịm 1992, ẹma ẹmụm Mme Ntiense Jehovah utịm ike 19,147, ndien mme esopikpe ẹma ẹbiere n̄kpọkọbi emi ke ofụri ofụri ekedide isua 753 ẹnọ mmọ, emi edide ẹma ẹka 593. Ẹkenam kpukpru emi ke ntak emi Mme Ntiense ke Greece, kpa nte edide ke ebiet en̄wen, ẹnamde item Jesus Christ ‘ndinam kpukpru mme idụt ẹdi mbet, n̄kpep mmọ ẹnam kpukpru n̄kpọ’ oro enye eketemede.—Matthew 28:19, 20.
Edi ke May 25, 1993, ẹma ẹnyene akwa edikan ke ufọn ifụre utuakibuot! Ke usen oro Esopikpe Mbon Europe Kaban̄a Unen Owo ke Strasbourg, France, ama ọsọn̄ọ omụm unen oro eyenisọn̄ Greece enyenede ndikpep mbon en̄wen se enye onịmde ke akpanikọ. Ke ndibiere ntre, esop enyọn̄ mbon Europe emi ama anam akwa ukpeme odu ọnọ ifụre ido ukpono oro ekemede ndinyene akamba utịp ke uwem mme owo ke kpukpru ebiet.
Ẹyak nnyịn inen̄ede inọ ntịn̄enyịn ke mme n̄kpọntịbe oro, esịnede esuene esuene ufen oro eyenisọn̄ Greece kiet kpọt ọkọbọde, emi akadade okosụn̄ọ ke akwa ubiere esopikpe emi.
Ntọn̄ọ Ntọn̄ọ Idaha ke Uwem
Ke 1938 eyenisọn̄ emi, Minos Kokkinakis, ama akabade edi akpa owo ke otu Mme Ntiense Jehovah emi ẹkebiomde ikpe ke idak ibet mbon Greece oro anamde edikwọrọ ikọ n̄kabade mme owo esịt edi ubiatibet. Ye unana edikpe ikpe, ẹma ẹbịn enye ẹsio ndikodu ke isuo Amorgos eke Aegean ke ọfiọn̄ 13. Ke 1939 ẹma ẹbiere ikpe ikaba ẹnọ enye ẹnyụn̄ ẹkọbi enye ke ọfiọn̄ iba ye ubak ke ini kiet kiet.
Ke 1940, ẹma ẹbịn Kokkinakis ẹnọ aka isuo Melos ke ọfiọn̄ itiokiet. Ke isua oro eketienede, ke ini Ekọn̄ Ererimbot II, ẹma ẹkọbi enye ke ufọk-n̄kpọkọbi mbonekọn̄ ke Athens ke se ikande ọfiọn̄ 18. Ke se iban̄ade ini oro, enye eti ete:
“Unana udia ke ufọk-n̄kpọkọbi oro ama ototịm ọdiọk akan. Idem ama emem nnyịn etieti tutu nnyịn ikemeke ndisan̄a isan̄. Ke mîkpedịghe Mme Ntiense ẹtode ikpehe Athens ye Piraeus ẹmi ẹkenọde nnyịn udia ke esisịt oro mmọ ẹkenyenede, nnyịn ikpakakpan̄a.” Ekem, ke 1947, ẹma ẹfiak ẹbiere ikpe ẹnọ enye onyụn̄ odu ke ufọk-n̄kpọkọbi ke ọfiọn̄ inan̄ ye ubak efen.
Ke 1949, ẹma ẹbịn Minos Kokkinakis ẹnọ aka isuo Makrónisos, enyịn̄ oro anamde mbon Greece ẹti ọkpọsọn̄ ndịk ke ntak ufọk-n̄kpọkọbi oro odude do. Ke otu n̄kpọ nte mbon n̄kpọkọbi 14,000 oro ẹkekọbide ke Makrónisos, n̄kpọ nte owo 40 ẹkedi Mme Ntiense. N̄wed ofụri-orụk-ifiọk usem Greek oro Papyros Larousse Britannica ọdọhọ ete: “Mme usụn̄ ibak ibak umia ufen, . . . mme idaha udu uwem, ẹmi idụt ntatenyịn mînyịmeke, ye ubi ubi edu oro mme ekpeme n̄kpọkọbi ẹnyenede ye mbon n̄kpọkọbi . . . ẹdi n̄kpọ esuene ke mbụk Greece.”
Kokkinakis, emi okodude isua kiet ke ufọk-n̄kpọkọbi ke Makrónisos, anam mme idaha ẹmi an̄wan̄a ete: “Mbonekọn̄, ukem nte mme andibuana ke Ukara Ufịk, ẹma ẹsinam ndụn̄ọde ye mbon n̄kpọkọbi kiet kiet ọtọn̄ọde ke usenubọk tutu osịm mbubịteyo. Inua ikemeke nditịn̄ ufen oro mmọ ẹkesinọde. Ibuot ama ebe ediwak mbon n̄kpọkọbi; ẹma ẹwot mmọ eken; ẹma ẹbiomo ekese ndo. Ke mme enyene-ndịk okoneyo oro ke adan̄aemi nnyịn ikopde mfiori ye n̄kụni mbon oro ẹtụhọrede, nnyịn ima isibọn̄ akam nte otu.”
Ke ama ọkọbọhọ nsọn̄ọn̄kpọ ke Makrónisos, ẹma ẹfiak ẹmụm Kokkinakis utịm ike itiokiet efen ke mme iduọk isua 1950 ẹnyụn̄ ẹkọbi enye ke ọfiọn̄ duop. Ke mme iduọk isua 1960 ẹma ẹmụm enye utịm ikanan̄ efen ẹnyụn̄ ẹbiere n̄kpọkọbi ọfiọn̄ itiaita ẹnọ enye. Edi ti ete, Minos Kokkinakis ekedi owo kiet kpọt ke otu Mme Ntiense Jehovah ke mme itie ikie ẹmi ẹkemụmde ẹnyụn̄ ẹkọbide ke ediwak isua ẹmi ẹkebede ke ntak emi mmọ ẹketịn̄de ẹnọ mbon en̄wen ẹban̄a mbuọtidem mmọ!
Didie ndien ke idiọk ukwan̄ikpe oro ẹkekade iso ẹnam ye Mme Ntiense Jehovah ke Greece ke akpatre ẹkesịm iso Esopikpe Mbon Europe Kaban̄a Unen Owo?
Ikpe Idomo
Ikpe oro ọkọtọn̄ọ ke March 2, 1986. Ke usen oro Minos Kokkinakis, emi adan̄aoro ekedide isua 77 ama okonyụn̄ ọkpọn̄ mbubehe, ye n̄wan esie ẹma ẹwaha ufọk Mma Georgia Kyriakaki ke Sitia, Crete. Ebe Mma Kyriakaki, emi ekedide etubom ikwọ ke ufọkabasi Orthodox n̄kann̄kụk, ama asian bodisi. Bodisi ama edi onyụn̄ edimụm Ete ye Mma Kokkinakis, ẹmi ndien ẹkedade ẹka itieutom bodisi n̄kann̄kụk. Ẹma ẹnyịk mmọ ndina do okoneyo oro.
Nso ikedi ikọ oro ẹkedoride mmọ? Kpa enyeoro ẹkedoride Mme Ntiense Jehovah ediwak tọsịn ini ke isua 50 ẹmi ẹkebede, oro edi, nte ke mmọ ẹkekwọrọ ikọ ẹkabade mme owo esịt. Ibet mbon Greece (1975), Ikpehe 13, ọdọhọ ete: “Ẹkpan ẹdikwọrọ ikọ n̄kabade mme owo esịt.” Fiak kere ban̄a ibet mbon Greece, ikpehe 4, ọyọhọ 1363/1938 ye 1672/1939, emi anamde edikwọrọ ikọ n̄kabade mme owo esịt edi ubiatibet. Enye ọdọhọ ete:
“Ke ‘ndikwọrọ ikọ n̄kabade mme owo esịt’ ọwọrọ, akpan akpan, ukeme ekededi edide ke nnennen usụn̄ m̀mê ke usụn̄ oro mîdịghe nnennen emi owo isio isio ido ukpono esịnde ndibiọn̄ọ mme ukpepn̄kpọ ido ukpono owo en̄wen . . . , ye uduak ndisịn mme ukpepn̄kpọ oro ke ndek, edide ke mbukpek ekededi m̀mê mbukpek mbukpek un̄wọn̄ọ m̀mê edinọ un̄wam ke n̄kan̄ ido uwem m̀mê edin̄wam ke n̄kpọ obụkidem, m̀mê ebede ke mbubịk usụn̄ m̀mê edida unana ifiọk, mbuọtidem, unana, esisịt ifiọk m̀mê unana enye ndinyene usọ nnam n̄kpọ ke ufọn idemmọ.”
Esopikpe Ubiatibet ke Lasithi, Crete, ama ekpe ikpe oro ke March 20, 1986, onyụn̄ obiom Ete ye Mma Kokkinakis ikpe edikwọrọ ikọ n̄kabade mme owo esịt. Ẹma ẹbiere n̄kpọkọbi ọfiọn̄ inan̄ ẹnọ mmọ mbiba. Ke ndibiom ebe ye n̄wan oro ikpe, esop ama ọdọhọ ete ke mme akan̄idem ẹmi ẹma ẹsịn idem ke “mme ukpepn̄kpọ ido ukpono eke mme Christian Orthodox . . . ebe ke edida unana ifiọk mmọ, esisịt ifiọk mmọ, ye unana mmọ ndinyene usọ nnam n̄kpọ ke ufọn idemmọ.” Ẹma ẹfiak ẹdori mme akan̄idem oro ikọ ke “ndikesịn udọn̄ nnọ [Mma Kyriakaki] ebe ke inem inem, usọ usọ utịn̄ikọ mmọ . . . ndikpụhọde mme ukpepn̄kpọ Christian Orthodox esie.”
Ẹma ẹsion̄o ikpe ẹka Esop Usion̄o Ikpe Crete. Ke March 17, 1987, esopikpe Crete emi ama etebe Mma Kokkinakis ikpe edi ọsọn̄ọ ubiereikpe ebe esie, okposụkedi enye okosụhọrede n̄kpọkọbi esie onịm ke ọfiọn ita. Ubiereikpe oro ọkọdọhọ ete ke Ete Kokkinakis akada “unana ifiọk [Mma Kyriakaki], esisịt ifiọk esie ye unana enye ndinyene usọ anam n̄kpọ ke ufọn idemesie.” Ọdọhọde ke enye “ama ọtọn̄ọ ndikot mme udọn̄ikọ Edisana N̄wed Abasi, emi enye ke usọ akanamde an̄wan̄a ke usụn̄ oro Christian edide n̄wan, emi mînyeneke ifiọk ke akpan item ukpepn̄kpọ, mîkemeke ndifan̄a.”
Ke esịnde ndinyịme ye ekikere oro, kiet ke otu mme ebiereikpe oro ẹsibierede ikpe emi ẹsion̄ode ama ewet ete ke “ẹkpekenyene nditebe [Ete Kokkinakis] ikpe n̄ko, nte uyarade ndomokiet mîwụtke ke Georgia Kyriakaki . . . ikenyeneke ifiọk iban̄a ukpepn̄kpọ Christian eke Orthodox, koro enye ọdọde etubom ikwọ, m̀mê nte ke enye enyene esisịt ifiọk m̀mê inyeneke usọ, ke usụn̄ oro akpanamde akan̄idem ekeme ndida oro nnam n̄kpọ ndien . . . [ntem] atapde enye ndikabade ndi kiet ke otu n̄ka Mme Ntiense Jehovah.”
Ete Kokkinakis ama osion̄o ikpe aka Esopikpe Ubiatibet mbon Greece, kpa Akwa Esopikpe Greece. Edi esopikpe oro ama abiat usion̄o ikpe oro efep ke April 22, 1988. Ntre ke August 22, 1988, Ete Kokkinakis ama esịn eben̄e ọnọ N̄ka Mbon Europe Esede Aban̄a Unen Owo. Ẹma ẹnyịme eben̄e esie ke akpatre ke February 21, 1992, ndien ẹma ẹsịn ke Esopikpe Mbon Europe Kaban̄a Unen Owo.
Se Idude ke Ikpe Oro
Sia Greece edide andibuana ke Esop Europe, obiomo enye ndinam n̄kpọ ekekem ye mme Ikpehe N̄wedmbet N̄ka Mbon Europe Esede Aban̄a Unen Owo. Ikpehe 9 ke n̄wedmbet N̄ka oro okot ete: “Kpukpru owo ẹnyene unen ndinyene ifụre ekikere, ubieresịt ye ido ukpono; unen emi esịne ifụre oro owo enyenede ndikpụhọde ido ukpono m̀mê ukpepn̄kpọ ye ifụre esie, edide enye ikpọn̄ m̀mê ke obio ye mbon en̄wen ye ke an̄wan̄wa m̀mê ke ndịbe, ndiwụt ido ukpono m̀mê ukpepn̄kpọ esie, ke utuakibuot, unọ ukpep, edinam ye usọrọ.”
Ntem, ukara Greece ama akabade edi akan̄idem ke esopikpe mbon Europe. Ẹma ẹdori enye ikọ ẹban̄a an̄wan̄wa edibiat akpan unen oro eyenisọn̄ Greece enyenede ndinam ido ukpono ke ndinịm ewụhọ oro Jesus ọkọnọde, oro edi, ‘ndikpep nnyụn̄ nnam mme mbet.’ (Matthew 28:19, 20) N̄ko-n̄ko, apostle Peter ọkọdọhọ ete: “[Jesus] onyụn̄ ọnọ nnyịn uyo ete ikwọrọ inọ mbio obio.”—Utom 10:42.
San̄asan̄a nsiondi magazine oro, Human Rights Without Frontiers eke 1992 ama akama ibuotikọ ikpaedem oro ọkọdọhọde “Greece—Edikokoi Mbiat Unen Owo.” Magazine oro ama anam an̄wan̄a ke page 2 ete: “Greece edi n̄kukụre idụt ke EC [N̄ka Mbon Europe] ye ke Europe emi enyenede ibet asan̄ade ye ufen emi ẹnịmde ndidia mme owo isop nnyụn̄ n̄kọbi owo ekededi oro anamde owo efen okpụhọde ido ukpono esie.”
Ntre etisịm ini emi nduaidem ye idotenyịn ẹma ẹdọk. Nso ke ẹdibiere kaban̄a ibet mbon Greece oro akpande owo ndikpep owo en̄wen se enye onịmde ke akpanikọ?
Ikpe ke Strasbourg
Ke akpatre usen ikpe ama edisịm—November 25, 1992. Enyọn̄ ama ofụhọ etieti ke Strasbourg, ndien tuep ama odu etieti, edi ke esịt Ufọkesop mme lọya ke ẹkefan̄a ufiop ufiop. Ke hour iba ẹma ẹnọ uyarade. Prọfesọ Phedon Vegleris, ekpeikpe nnọ Kokkinakis, ama otụk akpan n̄kpọ ke ikpe oro, obụpde ete: ‘Nte ukpan ukpan ibet emi ẹkenamde ndikpeme mbon Ufọkabasi Orthodox Greek mbak ẹdikabade mmọ ẹsịt ẹsịn ke mme ukpepn̄kpọ ido ukpono efen ekpenyene ndikaiso ndu nnyụn̄ ndi se ẹdade ẹsịn ke edinam?’
Ke odude ke ata n̄kpaidem, Prọfesọ Vegleris ama ọdọhọ ete: “Mmesiyịk mban̄a ntak emi ibet [edikwọrọ ikọ n̄kabade mme owo esịt] emi onịmde ido ukpono Orthodox ke ukem idaha ye ndisịme ye unana ifiọk. Mma nsiyịk kpukpru ini mban̄a ntak ido ukpono Orthodox okpoyomde ukpeme ndibọhọ ndisịme, ndibọhọ unana ukeme eke spirit . . . Emi edi n̄kpọ oro esifịnade onyụn̄ akpade mi idem.” Ke edide akpan n̄kpọ, mme andida ke ibuot ukara ikekemeke ndinọ ndomo uwụtn̄kpọ kiet emi ẹkedade ibet emi ẹnam n̄kpọ ye mbon en̄wen ke ẹsiode Mme Ntiense Jehovah ẹfep.
Ọyọhọ ekpeikpe iba nnọ Kokkinakis, Ete Panagiotis Bitsaxis, ama owụt nte ibet edikwọrọ ikọ n̄kabade mme owo esịt mîwụtke ifiọk. Enye ọkọdọhọ ete: “Unyịme odudu edem mbiba edi idaha oro ebemde iso kaban̄a nneme ke ufọt ikpọ owo iba. Mîdịghe ntre, nnyịn ikpesịne ke esen esen n̄ka eke mme usụhọde owo, ẹmi ẹkpekerede n̄kpọ edi mîtịn̄ke ekikere mmọ, ẹmi ẹkpetịn̄de ikọ edi mînemeke nneme, ẹmi ẹkpedude uwem edi mîdụhe uwem ọtọkiet.”
Ete Bitsaxis ama ọdọhọ n̄ko ete ke owo ikobiomke “Ete Kokkinakis ikpe ‘ke n̄kpọ emi enye akanamde’ edi [ke] ‘se enye edide.’” Ke ntre, Ete Bitsaxis ama owụt ete, ke owo ikabiatke-biat ifụre ido ukpono kpọt edi ke ẹma ẹtịmede enye ofụri ofụri.
Mme andida ke ibuot ukara Greece ẹma ẹdomo ndiwụt n̄kpọ oro edide isio ye ata se ikotịbede, ẹdọhọde ẹte ke Greece edi “paradise ọnọ unen owo.”
Ubiere
Usen oro ẹketiede ẹbet ke anyanini ndinọ ubiere ama edisịm—May 25, 1993. Ke mme ebiereikpe itiokiet ẹnyịmede ke ini ita mînyịmeke, Esopikpe oro ama ebiere ete ke ukara Greece ama abiat ifụre ido ukpono Minos Kokkinakis emi ọsọn̄de ke isua 84. Ke adianade ye ediwụt unen usụn̄uwem an̄wan̄wa utom ukwọrọikọ esie, esopikpe oro ama ọdọhọ ẹkpe enye $14,400 ke se ẹkebiatde. Esopikpe oro ke ntre ama esịn mfan̄a oro ukara Greece akafan̄ade nte ke Kokkinakis ye Mme Ntiense Jehovah ẹsikama mbukpek mbukpek ufịk ke ini ẹnemede mme ukpepn̄kpọ mmọ ye mbon en̄wen.
Okposụkedi Mbet ukara ye akani ibet Greece oro ẹkemede ndikpan edikwọrọ ikọ n̄kabade mme owo esịt, esop enyọn̄ ke Europe ama ebiere ete ke ndikama ibet emi ke ndikọbọ Mme Ntiense Jehovah inenke. Emi idụhe ke n̄kemuyo ye Ikpehe 9 eke Mbet Mbon Europe Kaban̄a Unen Owo.
Ubiere esopikpe oro ama anam an̄wan̄a ete: “Ido ukpono ekedi ubak ‘ekikere owo oro okpụhọrede kpukpru ini’ ndien imemke utom ndikere mban̄a edisio enye mfep ke an̄wan̄wa nneme.”
Ukem ekikere oro otode kiet ke otu mme ebiereikpe usụkkiet oro ọkọdọhọ ete: “Edikwọrọ ikọ n̄kabade mme owo esịt, emi ẹkabarede nte ‘ifịk ke ndisuan mbuọtidem owo,’ ikemeke ndidi n̄kpọ oro ẹdade ẹmia owo ufen ntre; enye edi usụn̄—emi ke idemesie otịmde odot—‘owo ndida nyarade ido ukpono esie.’
“Ke ikpe enyeemi ẹkebiom esịn n̄wed eben̄e emi [Ete Kokkinakis] ikpe n̄kukụre ke ndikowụt utọ ifịk oro, ye unana ndudue ndomokiet ke n̄kan̄ esie.”
Mme Utịp Ubiere Oro
In̄wan̄în̄wan̄ ndausụn̄ oro Esopikpe Mbon Europe Kaban̄a Unen Owo ọkọnọde edi nte yak ikpọ owo ukara Greece ẹtre ndida ibet oro akpande edikwọrọ ikọ n̄kabade mme owo esịt nnam n̄kpọ ke idiọk usụn̄. Ye idotenyịn, Greece eyenyịme ndausụn̄ oro esopikpe emi ọkọnọde onyụn̄ etre ukọbọ oro enye ọkọbọde Mme Ntiense Jehovah.
Idịghe uduak Mme Ntiense Jehovah ndida mme ukpụhọde ndi ke n̄kaowo m̀mê ndinam ukpụhọde ke ndutịm ibet. N̄kpọ oro ebehede mmọ akpan akpan edi ndikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi ke ndinam ewụhọ Jesus Christ. Man ẹnam emi, nte ededi, mmọ ẹkop inemesịt ‘ndida nnọ nnyụn̄ nsọn̄ọ eti mbụk nte ekemde ye ibet,’ nte apostle Paul akanamde ke akpa isua ikie.—Philippi 1:7.
Mme Ntiense Jehovah ẹdi mme okopitem nditọisọn̄ ke kpukpru idụt ẹmi mmọ ẹdụn̄de. Akande kpukpru n̄kpọ, nte ededi, obiomo mmọ ndinịm ibet Abasi nte ẹwetde ke Edisana Bible. Ke ntre, edieke ibet idụt ekededi akpande mmọ ndineme mme ukpepn̄kpọ mmọ ẹmi ẹkọn̄ọde ke Bible nnọ mbon en̄wen, ẹnyịk mmọ ndida idaha oro mme apostle ẹkedade: “Nnyịn inyene ndikop uyo Abasi n̄kan uyo owo.”—Utom 5:29.
[Ekebe ke page 28]
UKỌBỌ EFEN EFEN EMI MME ỌKWỌRỌ EDERI ẸKESỊNDE NSỌK
Ukeme oro mme ọkwọrọ ederi ẹsịnde ke Greece ‘ndikama ibet ntịbi ntịme’ ke akaiso ke ediwak isua. (Psalm 94:20) Ẹma ẹbiere ikpe efen ke isuo Crete ndondo emi. Ko ke 1987 bishop n̄kann̄kụk kiet ye oku 13 ẹma ẹdori Mme Ntiense Jehovah usụkkiet ikọ ẹban̄a edikwọrọ ikọ n̄kabade mme owo esịt. Ke akpatre, ke January 24, 1992, ẹma ẹkpe ikpe oro.
Ufọkesop ama ọyọhọ kpak. N̄kpọ nte mme oku 35 ẹma ẹdu do ndisọn̄ọ mme edori ikọ oro. Nte ededi, Mme Ntiense oro ẹkedide ndisịn udọn̄ nnọ nditọete Christian mmọ ẹma ẹtetie ẹyọhọ ata ediwak n̄kpọitie. Idem mbemiso ẹkotde n̄wed ikpe nte ẹkam ẹsinamde, etịn̄ ikọ ke ibuot owo oro ẹdoride ikọ ama osio akamba ndudue emi ekpe ikpe ukara akanamde ke ibet owụt.
Utịp ekedi nte ke mbon oro ẹkebuanade ke ikpe oro ẹma ẹdaha ẹkedụk san̄asan̄a mbono. Ke ẹma ẹkenam ndụn̄ọde ke hour iba ye ubak, Etieibuot Okpokoro esop ama ọtọt ete ke lọya oro akadade ọnọ mme akan̄idem do ama enen. Ke ntre ẹma ẹbiat mme ẹdori ikọ oro ẹkedoride Mme Ntiense usụkkiet oro ẹfep! Enye ama ebiere ke ẹyeyom ẹte ẹfiak ẹnam ndụn̄ọde man ẹsọn̄ọ m̀mê mbon oro ẹkedoride ikọ do ẹma ẹdue ke ndikwọrọ ikọ n̄kabade mme owo esịt.
Ndondo oro ẹkenọde ntọt oro, ntịme ama asiaha ke ufọkesop. Mme oku ẹma ẹtọn̄ọ ndifiori ikọ ndịghe ye emiom. Oku kiet ama emen cross ebịne lọya oro akadade ọnọ Mme Ntiense Jehovah onyụn̄ odomo ndiyịk enye atuak ibuot ọnọ cross oro. Mme bodisi ẹkenyene ndisịbe ndụk, ndien Mme Ntiense oro ke akpatre ẹma ẹkeme ndisan̄a sụn̄sụn̄ n̄wọrọ.
Ke ẹma ẹkebiat ikpe oro, ekpe ikpe ukara ama otịm obufa edori ikọ efen aban̄a Mme Ntiense usụkkiet oro. Ẹkenịm usen ikpe ke April 30, 1993, urua ita kpọt mbemiso Esopikpe Mbon Europe Kaban̄a Unen Owo ọkọnọde ubiere esie ke ikpe Kokkinakis. Inikiet efen ediwak oku ẹma ẹtiene ẹdu.
Mme lọya oro ẹkedade ẹnọ mme akan̄idem usụkkiet oro ẹma ẹnọ mfan̄a nte ke mbon oro ẹkekotde Mme Ntiense ikpe idụhe ke esop. Ke nyekidem ndiwet obufa ẹdori ikọ, ekpe ikpe ukara oro ama anam akamba ndudue ke ndiketre ndinọ mbon oro ẹkedoride ikọ do n̄wedikpe. Ntem mme lọya ẹdade ẹnọ Mme Ntiense ẹma ẹben̄e esop ete abiat ikpe oro efep ke ntak akamba ndudue emi.
Ke ntak oro, mme ebiereikpe ẹma ẹkpọn̄ ufọkesop ẹkedụk odu ke n̄kpọ nte hour kiet. Ke ẹfiakde ẹnyọn̄ ẹdi, Etieibuot Okpokoro Esop oro, ama onụk ibuot esie ke isọn̄, ọdọhọ ke Mme Ntiense usụkkiet oro iduehe ke mme ẹdori ikọ oro.
Mme Ntiense ke Greece ẹkop inemesịt ke utịp ikpe emi, ọkọrọ ye ubiereikpe oro Esopikpe Mbon Europe Kaban̄a Unen Owo ọkọnọde ke ikpe Kokkinakis ke May 25 isua emi. Akam mmọ ẹdi, ebede ke mme edikan ẹmi ke ikpe, mmọ ẹkpekam ẹnyene ukeme ndikaiso ke uwem Christian mmọ ke “ifụre ye emem, ye ke kpukpru uten̄e ye eti ido.”—1 Timothy 2:1, 2.
[Ndise ke page 31]
Minos Kokkinakis ye n̄wan esie