‘Abasi Anam Enye Ọkọri’!

“Idịghe anditọ edi n̄kpọ, inyụn̄ idịghe andibọk ke mmọn̄, edi edi Abasi emi anamde enye ọkọri.”—1 COR. 3:7.

1. Nnyịn isan̄a didie idi “nsan̄autom Abasi”?

“NSAN̄AUTOM Abasi.” Ntre ke apostle Paul okokot nnyịn ke ini enye eketịn̄de aban̄a san̄asan̄a ifetutom oro kpukpru nnyịn ikemede ndinyene. (Kot 1 Corinth 3:5-9.) Utom oro Paul eketịn̄de aban̄a edi utom edinam mbet. Enye ekemen utom emi odomo ye editọ ye edibọk n̄kpasịp ke mmọn̄. Nnyịn imoyom un̄wam Jehovah man ikeme ndikụt unen ke akpan utom oro. Paul eti nnyịn ke ‘Abasi anam enye ọkọri.’

2. Ntak emi ‘Abasi ndinam enye ọkọri’ anamde inyene nnennen ekikere iban̄a utom ukwọrọikọ nnyịn-e?

² Ndifiọk ke Abasi anam utom nnyịn ọkọri anam inyene nnennen ekikere iban̄a utom ukwọrọikọ nnyịn. Imekeme ndisịn ifịk n̄kwọrọ ikọ nnyụn̄ n̄kpep mme owo n̄kpọ, edi kpukpru itoro ebịne Jehovah ke ini inyenede obufa mbet. Ntak emi itoro ebịnede Jehovah-a? Koro nnyịn ikpesịn idem nte isesịn, owo nnyịn ndomokiet ikemeke ndinen̄ede mfiọk nte owo asan̄ade edi mbet, nnyịn inyụn̄ ikemeke ndinam owo edi mbet. Edidem Solomon ama enen̄ede anam emi an̄wan̄a ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Afo ufiọkke utom Abasi emi anamde kpukpru [n̄kpọ].”—Eccl. 11:5.

3. Didie ke editọ ata n̄kpasịp ebiet utom edinam mbet?

³ Sia nnyịn mîkemeke ndifiọk nte owo esisan̄ade edi mbet, ndi oro ọwọrọ ke ufọn utom nnyịn idụhe? Baba-o! Utu ke oro, akam enenem nnyịn ndinam utom nnyịn. Edidem Solomon ọkọdọhọ ete: “Suan n̄kpasịp fo ke usenubọk; kûnyụn̄ ufara ubọk fo ke mbubịteyo: koro afo mûfiọkke ubak eke ẹdiwọrọde usụn̄, m̀mê emi, m̀mê oro; unyụn̄ ufiọkke m̀mê mbiba ẹdifọn ukem-ukem.” (Eccl. 11:6) Ih, ke ini itọde ata n̄kpasịp, nnyịn isifiọkke ebiet emi enye editịbede, m̀mê ndifiọk m̀mê enye eyetetịbe. Odu ediwak n̄kpọ oro nnyịn mîkemeke ndinam. Kpasụk ntre ke edi ye utom edinam mbet. Jesus ama anam emi an̄wan̄a ke uwụtn̄kpọ iba emi enye ọkọnọde nnyịn ke Gospel Mark ibuot 4. Ẹyak ise se ikemede ndikpep nto uwụtn̄kpọ mbiba emi.

Nsio Nsio Orụk Isọn̄

4, 5. Tịn̄ ban̄a asuan n̄kpasịp ke uwụtn̄kpọ Jesus ibio ibio.

⁴ Nte ẹwetde ke Mark 4:1-9, Jesus ọdọhọ ke n̄kpasịp emi asuan n̄kpasịp awaride, m̀mê asuande, ẹkeduọn̄ọ ke nsio nsio itie, ete: “Ẹkpan̄ utọn̄. Sese! Asuan n̄kpasịp ọkọwọrọ aka ndisuan n̄kpasịp. Ndien nte enye asuande, ndusụk n̄kpasịp ẹduọn̄ọ ke mbenusụn̄, mme inuen ẹnyụn̄ ẹdi ẹditan̄ ẹta. Ndien n̄kpasịp en̄wen ọduọ ke isọn̄ itiat ke ebiet emi enye, nte ededi, mînyeneke ediwak ntan, ndien enye etịbe kpa idaha oro sia ntan mîtụn̄ọke. Edi ke ini utịn asiahade, ọfọp enye, ndien sia mînyeneke orụn̄ enye eyemede. Ndien n̄kpasịp en̄wen ọduọ ke otu n̄kukịm, ndien n̄kukịm ẹkọri ẹbaba enye, enye inyụn̄ in̄wụmke mfri. Edi mmọ eken ẹduọn̄ọ ke eti isọn̄, ndien, ke ẹtịbede ẹwọn̄ọ ẹnyụn̄ ẹkọride, mmọ ẹtọn̄ọ ndin̄wụm mfri, ndien mmọ ẹn̄wụm utịm ikedịp-ye-duop, ye utịm ike-ata ye utịm ikikie.”

⁵ Ke eyo oro ẹkewetde Bible, ẹkesisasuan n̄kpasịp oro ẹtọde. Asuan n̄kpasịp ekesidọn̄ n̄kpasịp ke ekụra esie oro enye owobide ọkọhọ m̀mê ke n̄kpọ udọn̄n̄kpọ, owobi asuan. Kpasụk ntre ke uwụtn̄kpọ emi, asuan n̄kpasịp ikohokoi isuan n̄kpasịp oro ke nsio nsio orụk isọn̄. Edi, n̄kpasịp oro ẹkesuande ẹkeduọn̄ọ ke nsio nsio itie.

6. Didie ke Jesus akanam uwụtn̄kpọ oro aban̄ade asuan n̄kpasịp an̄wan̄a?

⁶ Ufọn idụhe nnyịn ndikekere se uwụtn̄kpọ emi ọwọrọde. Jesus ama anam emi an̄wan̄a ke Mark 4:14-20 ete: “Asuan n̄kpasịp oro asuan ikọ. Mmọ emi, ndien, ẹdi mbon oro ẹdude ke mben usụn̄ emi ẹsuande ikọ; edi ndondo oro mmọ ẹkopde emi Satan edi editan̄ ikọ eke ẹkesuande ke esịt mmọ efep. Ndien kpasụk ntre mmọ emi ẹdi mbon oro ẹsuande ke isọn̄ itiat: ndondo oro mmọ ẹkopde ikọ emi, mmọ ẹbọ enye ye idatesịt. Edi mmọ ke idemmọ inyeneke orụn̄, edi mmọ ẹka iso ẹdu ke esisịt ini; ndien ndondo oro ukụt m̀mê ukọbọ etịbede ke ntak ikọ emi, mmọ ẹtuak ukot ẹduọn̄ọ. Mmọ efen ẹsụk ẹdu emi ẹsuande ke otu n̄kukịm; mmọ emi ẹdi mbon oro ẹkopde ikọ emi, edi mme editịmede esịt eke editịm n̄kpọ emi ye abian̄a abian̄a odudu inyene ye udọn̄ edinyene mme n̄kpọ eken ẹbụmede ẹdụk ẹnyụn̄ ẹbaba ikọ oro, ndien enye in̄wụmke mfri. Ke akpatre, mbon oro ẹkesuande ke eti isọn̄ ẹdi mmọ emi ẹkopde ikọ ẹnyụn̄ ẹbọde enye ke idatesịt ẹnyụn̄ ẹn̄wụmde mfri utịm ikedịp-ye-duop ye utịm ike-ata ye utịm ikikie.”

7. Nso ke n̄kpasịp ye nsio nsio orụk isọn̄ ẹda ẹban̄a?

⁷ Tịm fiọk ke Jesus ikọdọhọke ke ẹkesuan nsio nsio orụk n̄kpasịp. Edi enye eketịn̄ aban̄a orụk n̄kpasịp kiet oro ẹkeduọn̄ọde ke nsio nsio orụk isọn̄, emi kpukpru mmọ ẹken̄wụmde ke nsio nsio udomo. Akpa isọn̄ emi n̄kpasịp ọkọduọde ekedi nsatisọn̄; ọyọhọ isọn̄ iba ikotụn̄ọke; n̄kukịm ọkọyọyọhọ ọyọhọ isọn̄ ita; ndien ọyọhọ isọn̄ inan̄ ekedi eti isọn̄ emi ekenen̄ede on̄wụm mfri. (Luke 8:8) Nso ke n̄kpasịp emi edi? Enye edi etop Obio Ubọn̄ oro ẹkụtde ke Ikọ Abasi. (Matt. 13:19) Nso ke nsio nsio orụk isọn̄ emi ẹda ẹban̄a? Mmọ ẹda ẹban̄a mme owo oro ẹnyenede nsio nsio esịt.—Kot Luke 8:12, 15.

8. (a) Mmanie ke asuan n̄kpasịp ada aban̄a? (b) Ntak emi mme owo ẹsinamde n̄kpọ ke nsio nsio usụn̄ ẹban̄a utom ukwọrọikọ Obio Ubọn̄?

⁸ Mmanie ke asuan n̄kpasịp ada aban̄a? Enye ada aban̄a nsan̄autom Abasi, kpa mbon oro ẹtan̄ade eti mbụk Obio Ubọn̄. Ukem nte Paul ye Apollos, mmọ ẹtọ ẹnyụn̄ ẹbọk ke mmọn̄. Edi okposụkedi emi mmọ ẹsịnde ifịk ẹnam utom, mmọ ẹbọ nsio nsio utịp. Ntak edide ntre? Etiene nsio nsio esịt oro mbon oro ẹkopde etop emi ẹnyenede. Ke uwụtn̄kpọ oro, idịghe asuan n̄kpasịp oro anam n̄kpasịp ọkọri. Nso n̄kpọ ndọn̄esịt ke emi edi ntem akpan akpan ọnọ mme anam-akpanikọ nditọete nnyịn oro ẹnamde utom ke ediwak isua m̀mê ẹkam ẹnamde ke ediwak iduọk isua, edi oro ẹnyenede se itiede nte ata esisịt utịp!a Ntak emi n̄kpọ emi ọkpọnọde mmọ ndọn̄esịt?

9. Nso ikọ ndọn̄esịt ke Jesus ye apostle Paul ẹketịn̄?

⁹ Owo idaha utịp emi asuan n̄kpasịp enyenede ibiere nsọn̄ọnda esie. Paul ama etịn̄ aban̄a emi ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Edi mmọ kiet kiet ẹyebọ utịp mmọ nte ekemde ye utom mmọ.” (1 Cor. 3:8) Ẹdida ukeme oro owo esịnde anam utom ẹnọ owo oro utịp idịghe ibat owo oro enye anamde ẹdidụk esop. Jesus ama anam n̄kpọ emi an̄wan̄a n̄ko ke ini mbet esie ẹkenyọn̄de ukwọrọikọ ẹdi. Mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹkop idatesịt sia mme demon ẹma ẹsụk ibuot ẹnọ mmọ ke enyịn̄ Jesus. Okposụkedi emi mmọ ẹkekopde idatesịt, Jesus ama ọdọhọ mmọ ete: “Ẹkûdara ẹban̄a emi, ẹte mme spirit ẹsụk ibuot ẹnọ mbufo, edi ẹdara koro ẹma ẹwet enyịn̄ mbufo ke heaven.” (Luke 10:17-20) Idem ke ebiet emi asuan n̄kpasịp mîkwe utịp utom esie, emi iwọrọke ke mbon en̄wen ẹsịn ifịk ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ ẹda ẹkan enye. Esịt owo oro okopde se ẹkwọrọde edinen̄ede ebiere utịp oro ẹdinyenede. Edi akakan n̄kpọ edi ke Abasi anam enye ọkọri!

Se Mbon Oro Ẹkopde Ikọ Ẹdinamde

10. Nso ke ẹda ẹbiere m̀mê owo oro okopde ikọ etie nte eti isọn̄ m̀mê itiehe?

¹⁰ Nso kaban̄a mbon oro ẹkopde ikọ? Ndi ẹma ẹbebiere se mmọ ẹdinamde? Baba-o! Mmọ ẹnyene ndibiere m̀mê iditie nte eti isọn̄ m̀mê iditiehe. Ke akpanikọ, esịt owo ekeme ndikpụhọde nnam enye anam se ifọnde m̀mê se idiọkde. (Rome 6:17) Jesus ọkọdọhọ ke uwụtn̄kpọ esie ete ke “ndondo oro [ndusụk] mmọ ẹkopde” ikọ emi, Satan edi editan̄ ikọ eke ẹkesuande ke esịt mmọ efep. Edi ikpanaha oro etịbe. Ẹsịn udọn̄ ẹnọ mme Christian ke James 4:7 ẹte “ẹbiọn̄ọ Devil,” ndien enye eyefehe ọkpọn̄ mmọ. Jesus ama etịn̄ aban̄a mbon emi ẹkebọde ikọ emi ye idatesịt ke akpa ini edi ekem ẹtuak ukot ẹduọn̄ọ koro “mmọ ke idemmọ inyeneke orụn̄.” Edi ẹsịn udọn̄ ẹnọ mme asan̄autom Abasi ẹte ‘ẹdọn̄ n̄kam ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ ẹwụhọ ke itiat idakisọn̄,’ man mmọ ẹkpekeme ndifiọk “se idide ubom ye uniọn̄ ye ukon̄ ye utụn̄ọ, nnyụn̄ mfiọk ima Christ emi akande ifiọk.”—Eph. 3:17-19; Col. 2:6, 7.

11. Nso ke owo akpanam mbak editịmede esịt ye inyene ẹdibaba ikọ?

¹¹ Ẹdọhọ ke mbon en̄wen oro ẹkekopde ikọ ẹma ẹyak “mme editịmede esịt eke editịm n̄kpọ emi ye abian̄a abian̄a odudu inyene” ẹbụmede ẹdụk ẹnyụn̄ ẹbaba ikọ oro. (1 Tim. 6:9, 10) Nso ke mmọ ẹkpenam mbak emi editịbe? Apostle Paul ọbọrọ ete: “Ẹkûyak uwem mbufo asan̄a ye ima okụk, ke adan̄aemi mbufo ẹyụhọde ye mme n̄kpọ eke ẹdude ke emi. Koro enye ọdọhọde ete: ‘Ndikpọn̄ke fi, ndinyụn̄ nsịnke fi.’”—Heb. 13:5.

12. Ntak emi mbon oro ẹtiede nte eti isọn̄ ẹn̄wụmde mfri ke nsio nsio udomo?

¹² Ke akpatre, Jesus ọdọhọ ke n̄kpasịp oro ẹsuande ke eti isọn̄ “[ẹn̄wụm] mfri utịm ikedịp-ye-duop ye utịm ike-ata ye utịm ikikie.” Okposụkedi emi ndusụk mbon oro ẹkopde ikọ emi ẹnyenede eti esịt ẹnyụn̄ ẹn̄wụmde mfri, ukeme oro mmọ ẹsịnde ẹtan̄a eti mbụk idịghe ukem. Ke uwụtn̄kpọ, usọn̄ ye udọn̄ọ emi ẹsinamde idem emem owo ẹkeme ndikpan ndusụk owo ndinam ekese ke utom ukwọrọikọ. (Men Mark 12:43, 44 domo.) N̄ko-n̄ko, asuan n̄kpasịp emi idikemeke ndinam n̄kpọ ọkọri, edi oyokop idatesịt ke ini enye okụtde nte Jehovah anamde utom esie ọkọri.—Kot Psalm 126:5, 6.

Asuan N̄kpasịp Oro Edede

13, 14. (a) Tịn̄ ibio ibio ban̄a owo oro asuande n̄kpasịp ke uwụtn̄kpọ Jesus. (b) Anie ada aban̄a asuan n̄kpasịp, ndien nso idi n̄kpasịp?

¹³ Ẹnọ uwụtn̄kpọ en̄wen ke Mark 4:26-29 ẹban̄a asuan n̄kpasịp kiet ẹte: “Ke usụn̄ emi obio ubọn̄ Abasi etie kpa nte ke ini emi owo asuande n̄kpasịp ke isọn̄, ndien enye ede idap ke okoneyo onyụn̄ adaha ada ke uwemeyo, n̄kpasịp etịbe onyụn̄ ọkọri, ọniọn̄, enye ifiọkke nte asan̄ade. Isọn̄ osion̄o mfri ke idemesie sụn̄sụn̄, ebem iso afiari ikọn̄, ndien editop idem, ndien edidian n̄kpasịp ọyọhọ. Edi ndondo oro mfri emi ọsọn̄de, enye esịn ofụt esie, koro ekem ini ukpen̄e.”

¹⁴ Anie ke asuan n̄kpasịp emi edi? Ndusụk owo ke Christendom ẹdọhọ ke enye edi Jesus ke idemesie. Edi ẹkeme didie ndidọhọ ke Jesus ede inyụn̄ ifiọkke nte n̄kpasịp oro asan̄ade ọkọri? Ke akpanikọ, Jesus ọfiọk! Edi asuan n̄kpasịp emi kpa nte mbon oro ikebemde iso itịn̄ iban̄a, ada aban̄a anditan̄a Obio Ubọn̄ kiet kiet, kpa mbon oro ẹsuande n̄kpasịp Obio Ubọn̄ ebe ke ndisịn ifịk nnam utom ukwọrọikọ mmọ. N̄kpasịp oro mmọ ẹsuande ke isọn̄ ẹdi ikọ oro mmọ ẹkwọrọde.b

15, 16. Nso n̄kpọ oro aban̄ade ata n̄kọri ye n̄kọri eke spirit ke Jesus eketịn̄ aban̄a ke uwụtn̄kpọ esie oro aban̄ade asuan n̄kpasịp?

¹⁵ Jesus ọdọhọ ke asuan n̄kpasịp “ede idap ke okoneyo onyụn̄ adaha ada ke uwemeyo.” Emi iwọrọke ke asuan n̄kpasịp iketịn̄ke enyịn inam utom esie. Edi enye owụt se mme owo ẹsinamde. Ikọ emi ẹdade ke ufan̄ikọ emi owụt n̄kpọ oro mme owo ẹsinamde kpukpru ini, oro edi, ẹnam utom uwemeyo ẹnyụn̄ ẹde idap okoneyo. Jesus ama etịn̄ se itịbede ke utọ ini emi. Enye ọdọhọ ke “n̄kpasịp etịbe onyụn̄ ọkọri, ọniọn̄.” Onyụn̄ adian do ete: “Enye ifiọkke nte asan̄ade.” Se ẹsọn̄ọde ẹtịn̄ ẹban̄a edi emi n̄kpasịp oro ọkọride “ke idemesie.”c

¹⁶ Nso ke ikọ Jesus ọkọwọrọ? Tịm fiọk ke se ẹsọn̄ọde ẹtịn̄ ẹban̄a edi n̄kọri ye nte emi esidade itie sụn̄sụn̄. “Isọn̄ osion̄o mfri ke idemesie sụn̄sụn̄, ebem iso afiari ikọn̄, ndien editop idem, ndien edidian n̄kpasịp ọyọhọ.” (Mark 4:28) N̄kọri emi ada itie sụn̄sụn̄, ke adiana ke adiana. Owo idaha odudu inam enye ọkọri. Kpasụk ntre ke edi ye n̄kọri eke spirit. Jehovah esinam enye ọkọri ke adiana ke adiana, anam akpanikọ ọkọri ke esịt mme owo oro ẹnyenede eti esịt.—Utom 13:48; Heb. 6:1.

17. Mmanie ẹsitiene ẹdara ke ini n̄kpasịp akpanikọ on̄wụmde mfri?

¹⁷ Didie ke asuan n̄kpasịp etiene abuana ke ukpen̄e ke “ndondo oro mfri emi ọsọn̄de”? Ke ini Jehovah anamde akpanikọ Obio Ubọn̄ ọkọri ke esịt mbufa mbet, nte ini akade, ima oro mmọ ẹmade Abasi edinam mmọ ẹyak idem ẹnọ enye. Mmọ ẹsiyarade uyakidem mmọ ke baptism mmọn̄. Nditọete oro ẹkade iso ẹkọri ndisịm ọyọhọ idaha ẹsinyịme ndibọ mbiomo efen efen ke esop nte ini akade. Akpa owo oro akasuande n̄kpasịp man ẹnyene obufa mbet oro esidọk mbun̄wụm Obio Ubọn̄ ọkọrọ ye mme anditan̄a Obio Ubọn̄ eken oro ekemede ndidi iketieneke ibuana ke edisuan n̄kpasịp oro. (Kot John 4:36-38.) Ke akpanikọ, ‘andisuan ye andikpen̄e ẹdara ọtọkiet.’

Se Ikpepde Mfịn

18, 19. (a) Didie ke ndidụn̄ọde mme uwụtn̄kpọ Jesus emi esịn udọn̄ ọnọ fi? (b) Nso ke ẹdineme ke ibuotikọ oro etienede?

¹⁸ Nso ke ikpep ito edidụn̄ọde uwụtn̄kpọ iba oro ẹdude ke Mark ibuot 4? Se ikpepde edi nte ke imenyene utom ndinam, emi edide edisuan n̄kpasịp. Nnyịn ikpedehedei iyak ntak ekededi, mfịna oro ikerede ke eyetịbe, ye nsọn̄ọn̄kpọ anam itre ndinam utom emi. (Eccl. 11:4) Edi ke ukem ini emi, nnyịn imọfiọk ke imenyene utịbe utịbe ifet ndidi se ẹbatde nte nsan̄autom Abasi. Jehovah esinam mme owo ẹkabade ẹdi mbet, enye esidiọn̄ ukeme oro isịnde onyụn̄ ọdiọn̄ ukeme emi mbon oro ẹbọde etop emi ẹsịnde. Imọfiọk ke nnyịn ikemeke ndida odudu nnam owo akabade edi mbet. Imọfiọk n̄ko ke nnyịn ikpenyeneke ndikop mmemidem edieke owo oro ikpepde n̄kpọ mîsọpke inam ukpụhọde m̀mê mîkam inamke-nam. Nnyịn ikop ndọn̄esịt didie ntem ndifiọk ke se inamde nnyịn ikụt unen edi ndisọn̄ọ nda nnam akpanikọ nnọ Jehovah ye utom oro enye ọkọnọde nnyịn ete ikwọrọ ‘eti mbụk obio ubọn̄ nte ntiense inọ kpukpru mme idụt’!—Matt. 24:14.

¹⁹ Nso n̄kpọ en̄wen ke Jesus ekekpep nnyịn aban̄a n̄kọri oro mbufa mbet ẹnamde ye n̄kọri utom Obio Ubọn̄? Ẹbọrọ mbụme oro ke mme uwụtn̄kpọ oro ẹwetde ke mme mbụk Gospel. Iyeneme ndusụk uwụtn̄kpọ emi ke ibuotikọ oro etienede.

Afo Ufiọkke Ebiet Emi Enye Ediwọrọde Usụn̄!

“Suan n̄kpasịp fo ke usenubọk; kûnyụn̄ ufara ubọk fo ke mbubịteyo: koro afo mûfiọkke ubak eke ẹdiwọrọde usụn̄.”—ECCL. 11:6.

1. Ntak emi edikụt nte n̄kpọ ọkọride enyenede ndyọ onyụn̄ anamde owo osụhọde idem-e?

OYOM ọtọin̄wan̄ eme ime. (Jas. 5:7) Ke enye ama ọkọtọ n̄kpọ, oyom enye ebet tutu se enye ọkọtọde etịbe onyụn̄ ọkọri. Edieke idaha eyo ọfọnde, emịne ọtọn̄ọ ndisiak isọn̄ n̄wọrọ sụn̄sụn̄. Ekem emịne emi ọtọn̄ọ ndikọri tutu akabade eto oro on̄wụmde mfri. Ke akpatre, ọtọin̄wan̄ enyene in̄wan̄ oro mfri adatde ekem se ẹkpen̄ede. Enyene ndyọ didie ntem ndikụt utịbe utịbe usụn̄ oro n̄kpọ esikọride! Ndifiọk Owo emi esinamde n̄kpọ ọkọri anam inen̄ede isụhọde idem didie ntem! Imekeme ndibọk n̄kpasịp. Imekeme ndin̄wam nduọk mmọn̄. Edi Abasi ikpọn̄ ekeme ndinam enye ọkọri.—Men 1 Corinth 3:6 domo.

2. Nso ke Jesus ekekpep aban̄a n̄kọri eke spirit ke mme uwụtn̄kpọ oro ẹkenemede ke ibuotikọ oro ekebemde enye emi iso?

² Nte iketịn̄de ke ibuotikọ oro ekebemde enye emi iso, Jesus ekemen utom ukwọrọikọ Obio Ubọn̄ odomo ye ọtọin̄wan̄ ndisuan n̄kpasịp. Ke uwụtn̄kpọ oro aban̄ade nsio nsio orụk isọn̄, Jesus ama ọsọn̄ọ etịn̄ ke okposụkedi emi ọtọin̄wan̄ ọtọde eti n̄kpasịp, ke idaha esịt owo edibiere m̀mê n̄kpasịp oro ọyọkọri okpon m̀mê idikọrike. (Mark 4:3-9) Ke uwụtn̄kpọ oro aban̄ade asuan n̄kpasịp oro edede, Jesus ọkọdọhọ ke ọtọin̄wan̄ inen̄ekede ifiọk nte n̄kpasịp asan̄ade ọkọri. Emi edi koro Abasi esinam n̄kpọ ọkọri idịghe ukeme owo ndomokiet. (Mark 4:26-29) Ke emi, ẹyak ineme uwụtn̄kpọ Jesus ita en̄wen—oro edi, n̄kpasịp mustard, leaven, ye iyịre.a

Uwụtn̄kpọ Oro Aban̄ade N̄kpasịp Mustard

3, 4. Uwụtn̄kpọ oro aban̄ade n̄kpasịp mustard etịn̄ aban̄a ewe ikpehe etop Obio Ubọn̄?

³ Uwụtn̄kpọ oro aban̄ade n̄kpasịp mustard, oro ẹwetde n̄ko ke Mark ibuot 4, anam n̄kpọ iba an̄wan̄a: akpa, ndyọ ndyọ usụn̄ oro etop Obio Ubọn̄ ọkọride; ọyọhọ iba, nte ẹkpemede mbon oro ẹnyịmede etop emi. Jesus ọkọdọhọ ete: “Nnyịn idida obio ubọn̄ Abasi idomo ye nso, m̀mê nso uwụtn̄kpọ ke nnyịn idida iwụt enye? Ebiet n̄kpasịp mustard, emi edide ke ini ẹketọde ke isọn̄, enye ekedi n̄kpri-n̄kan ke otu kpukpru n̄kpasịp eke ẹdude ke isọn̄—edi ke ẹma ẹketọ enye, enye ọkọri onyụn̄ akabade okpon akan kpukpru ikọn̄udia eken onyụn̄ asiaha ikpọ n̄kọk, tutu mme inuen enyọn̄ ẹkeme ndikụt itieidụn̄ ke idak mfụt esie.”—Mark 4:30-32.

⁴ Ẹwụt ke itien̄wed emi nte “obio ubọn̄ Abasi” ọkọride, emi ẹkụtde ke nte ẹtan̄ade etop Obio Ubọn̄ ye nte esop Christian ọkọride toto ke Pentecost 33 E.N. aka iso. N̄kpasịp mustard edi nin̄inin̄i n̄kpasịp oro ekemede ndida mban̄a n̄kpọ oro enen̄erede ekpri. (Men Luke 17:6 domo.) Edi nte ini akade, n̄kpasịp mustard ekeme ndiniọn̄ mita 3 esịm 5, onyụn̄ enyene ikpọ n̄kọk, ke ntre ẹkeme ndida enye nte eto.—Matt. 13:31, 32.

5. Nso n̄kọri ke esop Christian akpa isua ikie ekenyene?

⁵ N̄kọri esop Christian ọkọtọn̄ọ sụn̄sụn̄ ke 33 E.N. ke ini ẹkedade edisana spirit ẹyet n̄kpọ nte mbet 120 aran. Ke esisịt ini, ekpri esop oro mme mbet ẹkenamde do ama edinyene ediwak tọsịn mme andinịm ke akpanikọ. (Kot Utom 2:41; 4:4; 5:28; 6:7; 12:24; 19:20.) Ibat mbon oro ẹkenamde utom ukpen̄e ama enen̄ede ọkọri ke ufan̄ isua 30 tutu apostle Paul ọdọhọ esop ke Colossae ke ẹma “[ẹkwọrọ eti mbụk] ẹnọ kpukpru edibotn̄kpọ ke idak ikpaenyọn̄.” (Col. 1:23) Nso akwa n̄kọri ke emi ekedi ntem!

6, 7. (a) Nso n̄kọri odu toto ke 1914? (b) Nso n̄kọri en̄wen edida itie?

⁶ Tọn̄ọ ẹketọn̄ọ Obio Ubọn̄ Abasi ke heaven ke 1914, “eto” mustard amasiaha n̄kọk ke udomo oro owo mîkodorike enyịn. Ikọt Abasi ẹmekụt nte ntịn̄nnịm ikọ Isaiah emi osude ke ata ata usụn̄: “Ekpri ayakabade edi tọsịn, esisịt oyonyụn̄ akabade edi ọkpọsọn̄ idụt.” (Isa. 60:22) Ekpri otu mbon oro ẹyetde aran oro ẹkebuanade ke utom ukwọrọikọ Obio Ubọn̄ ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ọyọhọ isua ikie 20 ikọfiọkke ke etisịm 2008, ke n̄kpọ nte Ntiense miliọn itiaba ẹdikwọrọ ikọ ke se ibede idụt 230. Nso akwa n̄kọri ke emi edi ntem, ukem ye eke n̄kpasịp mustard ke uwụtn̄kpọ Jesus!

⁷ Edi nte n̄kọri oro etre do? Baba-o. Nte ini akade, mbon oro ẹdidude ke idak Obio Ubọn̄ Abasi ẹdidu ke ofụri isọn̄. Adan̄aoro ẹyesobo kpukpru mme andibiọn̄ọ ẹfep ke isọn̄. Idịghe owo edinam emi edi edi Jehovah Ọbọn̄ Andikara edinam. (Kot Daniel 2:34, 35.) Do, ndien, ke idikụt akpatre edisu ntịn̄nnịm ikọ Isaiah en̄wen emi ọdọhọde ete: “Ifiọk Jehovah ọyọyọhọ ke ererimbot, kpa nte mmọn̄ ofụkde inyan̄.”—Isa. 11:9.

8. (a) Mme inuen oro ke uwụtn̄kpọ Jesus ẹda ẹban̄a mmanie? (b) Ẹkpeme nnyịn ẹsio ke nso idem idahaemi?

⁸ Jesus ọdọhọ ke mme inuen enyọn̄ ẹkeme ndikụt itieidụn̄ ke idak mfụt Obio Ubọn̄ emi. Mme inuen emi idịghe mme asua Obio Ubọn̄ oro ẹdomode ndita nti n̄kpasịp, nte ekedide ye mme inuen ke uwụtn̄kpọ oro aban̄ade asuan n̄kpasịp ke nsio nsio orụk isọn̄. (Mark 4:4) Utu ke oro, ke uwụtn̄kpọ enye emi, mme inuen ẹda ẹban̄a mbon oro ẹnyenede eti esịt emi ẹyomde ukpeme ke esịt esop Christian. Idem idahaemi, ẹkpeme mmọ ẹbiọn̄ọ mme edu oro ẹkemede ndisabade mmọ ke n̄kan̄ eke spirit ye ke mme ndek ndek edinam idiọk ererimbot emi. (Men Isaiah 32:1, 2 domo.) Jehovah ama emen Obio Ubọn̄ Messiah odomo ye eto ntre n̄ko onyụn̄ etịn̄ ntịn̄nnịm ikọ emi ete: “Nyọtọ enye ke [edikon̄] obot Israel: ndien enye ayasiaha n̄kọk, onyụn̄ on̄wụm mfri, onyụn̄ akabade edi ata akamba cedar: ndien kpukpru inuen kpukpru orụk mba ẹyedụn̄ ke idak esie; mmọ ẹyedụn̄ ke mfụt n̄kọk esie.”—Ezek. 17:23.

Uwụtn̄kpọ Oro Aban̄ade Leaven

9, 10. (a) Nso ke Jesus ọkọsọn̄ọ etịn̄ aban̄a ke uwụtn̄kpọ oro aban̄ade leaven? (b) Leaven esiwak ndida mban̄a nso ke Bible, ndien nso mbụme oro aban̄ade nte Jesus eketịn̄de aban̄a leaven ke idineme?

⁹ Owo isikemeke ndida enyịn n̄kụt nte n̄kpọ ọkọride. Jesus ọsọn̄ọ etịn̄ aban̄a emi ke uwụtn̄kpọ en̄wen. Enye ọdọhọ ete: “Obio ubọn̄ heaven ebiet leaven, emi n̄wan emende ekedịp ke ikpọ udomo ndomuyo ita, tutu ofụri ebok oro ofụt.” (Matt. 13:33) Nso ke leaven emi ada aban̄a, ndien didie ke enye enyene ebuana ye n̄kọri Obio Ubọn̄?

¹⁰ Ke Bible, leaven esiwak ndida mban̄a idiọkn̄kpọ. Apostle Paul eketịn̄ ntre aban̄a leaven ke ini enye eketịn̄de aban̄a idiọk odudu anamidiọk ke esop ke Corinth eset. (1 Cor. 5:6-8) Nte Jesus ke emi ada leaven owụt nte n̄kpọ oro mîfọnke ọkọride?

11. Ẹkesida leaven ẹnam n̄kpọ didie ke Israel eset?

¹¹ Oyom itịm ifiọk akpan n̄kpọ ita mbemiso ibọrọde mbụme oro. Akpa, okposụkedi emi Jehovah mîkayakke ẹda leaven ẹnam n̄kpọ ke ini usọrọ Passover, enye ama esinyịme mme uwa oro ẹsịnde leaven ke mme ini en̄wen. Ẹma ẹsida enye ẹnam n̄kpọ ke ini ẹnọde Abasi uwa emem, emi andinọ ekesidade ọkọm Jehovah ke kpukpru n̄kpọ oro Jehovah anamde ọnọ enye. Mbon oro ẹkesibuanade ke uwa emi ẹma ẹsikop idatesịt.—Lev. 7:11-15.

12. Nso ke nnyịn ikeme ndikpep nto nte Bible esidade ndamban̄a n̄kpọ?

¹² Ọyọhọ iba, okposụkedi emi n̄kpọ ke N̄wed Abasi ekemede nditie ke idaha kiet nte edi idiọk, ke idaha en̄wen n̄kpọ oro ekeme ndida mban̄a eti n̄kpọ. Ke uwụtn̄kpọ, ke 1 Peter 5:8, ẹmen Satan ẹdomo ye ekpe, emi adade aban̄a enyene-ndịk idiọk edu esie. Edi ke Ediyarade 5:5, ẹmen Jesus ẹdomo ye ekpe—“ekpe emi otode ke esien Judah.” Ekpe enye emi ada aban̄a uko uko edinen ikpe.

13. Nso ke uwụtn̄kpọ Jesus oro aban̄ade leaven owụt kaban̄a n̄kọri eke spirit?

¹³ Ọyọhọ ita, Jesus ikọdọhọke ke uwụtn̄kpọ oro ke leaven ama abiat ofụri ebok ndomuyo, iyakke enye enyene aba ufọn. Enye n̄kukụre eketịn̄ nte ẹkesinamde uyo. N̄wan ufọk ndọ ekesikokoi esịn leaven ke ndomuyo, ndien emi ama esinyene ufọn. Ẹkededịp leaven ke ofụri ebok ndomuyo. Ntem, n̄wan emi ikekwe nte leaven anamde utom ke ndomuyo. Emi anam iti owo oro asuande n̄kpasịp ekem ede ke okoneyo. Jesus ọkọdọhọ ke “n̄kpasịp etịbe onyụn̄ ọkọri, ọniọn̄, [owo oro] ifiọkke nte asan̄ade.” (Mark 4:27) Emi edi mmemmem usụn̄ ndida nnam an̄wan̄a owo ke nnyịn ikemeke ndikụt nte owo emi oyomde ndinyene eti itie ebuana ye Abasi ọkọride! Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ, ekeme ndidi nnyịn idikwe n̄kọri oro enye anamde, edi iyokụt nte ini akade.

14. Ewe ikpehe utom ukwọrọikọ ke leaven ndinam ofụri ebok ndomuyo ofụt ada aban̄a?

¹⁴ Ikụreke ke owo isikwe nte n̄kọri emi adade itie edi enye ke ada itie n̄ko ke kpukpru ebiet. Emi edi n̄kpọ en̄wen oro ẹnamde an̄wan̄a ke uwụtn̄kpọ oro aban̄ade leaven. Leaven ofụt ofụri ebok ndomuyo, kpukpru “ikpọ udomo ndomuyo ita.” (Luke 13:21) Ukem nte leaven, utom ukwọrọikọ Obio Ubọn̄ emi anamde ibat mbet ọkọri amatara tutu ẹkwọrọ ikọ idahaemi “esịm ke ata utịt ikpehe isọn̄.” (Utom 1:8; Matt. 24:14) Nso n̄wọrọnda ifet ke edi ntem nditiene mbuana ke utịbe utịbe usụn̄ editat utom Obio Ubọn̄!

Iyịre

15, 16. (a) Tịn̄ uwụtn̄kpọ oro aban̄ade iyịre ibio ibio. (b) Nso ke iyịre ada aban̄a, ndien ewe ikpehe n̄kọri Obio Ubọn̄ ke uwụtn̄kpọ emi ada aban̄a?

¹⁵ Ibat mbon oro ẹdọhọde ke idi mbet Jesus Christ ndikọri idiọkke, se idide akpan n̄kpọ ikan edi mbet emi ndidi ata mme mbet. Jesus etịn̄ aban̄a ikpehe n̄kọri Obio Ubọn̄ enye emi ke ini enye ọnọde uwụtn̄kpọ en̄wen—enye oro aban̄ade iyịre. Enye ọkọdọhọ ete: “N̄ko-n̄ko obio ubọn̄ heaven ebiet iyịre eke ẹduọkde ke inyan̄ emi onyụn̄ omụmde nsio nsio orụk iyak.”—Matt. 13:47.

¹⁶ Iyịre oro adade aban̄a utom ukwọrọikọ Obio Ubọn̄, omụm nsio nsio orụk iyak. Jesus aka iso ọdọhọ ete: “Ke ini [iyịre] ọyọhọde mmọ ẹdụri [iyịre oro] ẹwọrọ ẹdọk ke esụk ndien, ẹsụhọde ẹtetie, ẹtan̄ se ifọnde ẹdọn̄ ke n̄kpọ, edi mmọ ẹduọn̄ọ se mîfọnke. Ntre ke edidi ke utịt editịm n̄kpọ emi: mme angel ẹyewọrọ ẹka ẹkebahade ndiọi owo ẹsio ke otu nti owo ẹyenyụn̄ ẹduọn̄ọ mmọ ke akwa ikan̄. Do ke mmọ ẹdituan̄a ẹnyụn̄ ẹta edet.”—Matt. 13:48-50.

17. Ini ewe ke ẹdinam utom edibahade oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke uwụtn̄kpọ oro aban̄ade iyịre?

¹⁷ Ndi utom edibahade emi edi akpatre ikpe oro ẹdibierede ẹnọ mme erọn̄ ye mme ebot oro Jesus ọkọdọhọde ke edidi ke ini imọ ididide ke ubọn̄ imọ? (Matt. 25:31-33) Baba. Ẹdibiere akpatre ikpe ke edidi Jesus ke ini akwa ukụt. Utom edibahade enye emi ẹtịn̄de ẹban̄a ke uwụtn̄kpọ oro aban̄ade iyịre ada itie “ke utịt editịm n̄kpọ emi.”b Enye edi ini emi nnyịn idude mi—kpa ini emi edidade ekeberi ke akwa ukụt. Ntre, didie ke ẹnam utom edibahade mfịn?

18, 19. (a) Didie ke ẹnam utom edibahade mfịn? (b) Nso ke ana mbon oro ẹnyenede esịt akpanikọ ẹnam? (Se n̄ko ikọ idakisọn̄ ke page 21.)

¹⁸ Ke ata ata usụn̄, ediwak miliọn ndamban̄a iyak ke inyan̄ ubonowo ẹma esop Jehovah ke eyomfịn. Ndusụk mmọ ẹsidụk Editi, mbon en̄wen ẹsidi mme mbono esop nnyịn, ke adan̄aemi mbon eken ẹnyịmede ndikpep Bible ye nnyịn. Edi ndi kpukpru mmọ ẹdi ata mme Christian? Ẹkeme ‘ndidụri mmọ n̄wọrọ ndọk ke esụk,’ edi Jesus ọdọhọ nnyịn ke ẹtan̄ “se ifọnde” kpọt ẹdọn̄ ke n̄kpọ, emi ẹdade ẹban̄a esop Christian. Ẹnyụn̄ ẹduọn̄ọ se mîfọnke, emi ke akpatre ẹdidọn̄de ke ndamban̄a akwa ikan̄, emi adade aban̄a nsobo oro ẹdisobode mmọ ke ini iso.

¹⁹ Ukem nte iyak oro mîfọnke, ediwak owo oro ẹkesikpepde Bible ye ikọt Jehovah ẹtre ndinam ntre. Ndusụk nditọ oro mme ete ye eka ẹdide Christian inen̄ekede iyom ndikabade ndi mme anditiene nde ikpat Jesus. Mmọ imaha ndibiere ndinam n̄kpọ Jehovah, mîdịghe ẹtre ke ẹma ẹkenam ke esisịt ini.c (Ezek. 33:32, 33) Edi, enen̄ede oyom kpukpru mbon oro ẹnyenede esịt akpanikọ ẹnyịme ndiyak ẹtan̄ mmọ ẹdọn̄ ke esop mbemiso akpatre usen ubiereikpe, ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ ẹdu ke ebiet ubọhọ.

20, 21. (a) Nso ke ikpep ito edidụn̄ọde mme uwụtn̄kpọ Jesus oro ẹban̄ade n̄kọri? (b) Nso ke afo ebiere ndinam?

²⁰ Ntem, nso ke ikpep ito ibio ibio edidụn̄ọde mme uwụtn̄kpọ Jesus oro ẹban̄ade n̄kọri? Akpa, ukem nte n̄kpasịp mustard ọkọride, nnyịn imokụt ata akamba n̄kọri ke ibat mbon oro ẹkopde etop Obio Ubọn̄. N̄kpọ ndomokiet ikemede ndikpan utom Jehovah ndikọri! (Isa. 54:17) N̄ko, ẹkpeme mbon oro ẹyomde “itieidụn̄ ke idak mfụt [eto emi]” ke n̄kan̄ eke spirit. Ọyọhọ iba, Abasi anam enye ọkọri. Kpa nte leaven anamde ofụri ebok ndomuyo ofụt, owo isinen̄ekede ikụt m̀mê ndifiọk nte enye ọkọride, edi enye ọkọri! Ọyọhọ ita, idịghe kpukpru owo oro ẹkopde etop Obio Ubọn̄ ẹwụt ke imọfọn. Ndusụk mmọ ẹkam ẹtie nte iyak oro mîfọnke ke uwụtn̄kpọ Jesus oro.

²¹ Nso nsịnudọn̄ ke inyene ntem ndikụt nte Jehovah odụride ata ediwak owo oro ẹfọnde ọnọ idemesie! (John 6:44) Emi amanam ekese idụt ẹnyene n̄wọrọnda n̄kọri. Ofụri ubọn̄ enyene Jehovah Abasi ke n̄kọri emi. Sia ikụtde n̄kọri emi, kpukpru nnyịn ikpenyene ndinam item oro ẹkenọde ke ediwak isua ko ke edem ẹte: “Suan n̄kpasịp fo ke usenubọk; . . . koro afo mûfiọkke ubak eke ẹdiwọrọde usụn̄, m̀mê emi, m̀mê oro; unyụn̄ ufiọkke m̀mê mbiba ẹdifọn ukem-ukem.”—Eccl. 11:6.