Ndi Abasi Enen̄ede Ekere Aban̄a Fi?

NDI mme owo ẹma fi? Mîdịghe, ndi esitie fi ke idem ndusụk ini nte ke idụhe eke amade imọ? Ekeme nditie fi nte ke udịghe n̄kpọ ndomokiet emi owo ekpetide akpan akpan ke ererimbot emi etiede itọk itọk mi, emi mme owo ẹnyụn̄ ẹkerede ẹban̄a idemmọ kpọt mi. Mfịn, mme owo ẹnyụn̄ ẹdu uwem nte Bible ọkọdọhọde, ẹkere ẹban̄a idemmọ kpọt, ikereke iban̄a mbon en̄wen.—2 Timothy 3:1, 2.

Idụhe eke mîyomke ẹma imọ, edide eyenọwọn̄ m̀mê akwaowo, afia m̀mê obubịt. Ndụn̄ọde oro ẹnamde ẹban̄a idem owo owụt ke Abasi okobot owo ke usụn̄ emi enye ekemede ndifiọk m̀mê ẹma imọ m̀mê imaha. Jehovah Abasi emi okobotde nnyịn ọfiọk adan̄a nte nnyịn iyomde ẹma ẹnyụn̄ ẹdara nnyịn akan owo ekededi. Didie ke ekpetie fi ke idem edieke Abasi okpokotde fi n̄kpọuto mi? Imekere ke ibuot ekpenen̄ede okpon fi. Edi ndi emekere ke Jehovah enen̄ede ekere aban̄a mme anana-mfọnmma owo? Ndi enye ekere aban̄a nnyịn owo kiet kiet? Edieke edide ntre, nso utọ owo ke enye esinen̄ede ama?

Jehovah Ekere Aban̄a Nnyịn

Ke ini andiwet psalm ekemenerede enyịn okụt nte ntantaọfiọn̄ ẹyọhọde enyọn̄ ke n̄kpọ nte isua 3,000 emi ẹkebede, uten̄e ama omụm enye. Enye ama okụt ke Abasi emi okobotde anana-ibat ntantaọfiọn̄ emi enen̄ede enyene uten̄e ye odudu. Ke ini enye ekekerede aban̄a nte Jehovah okponde ye nte owo ekpride, ama enen̄ede akpa enye idem ndikụt nte Jehovah amade owo. Enye ọkọdọhọ ete: “Ke ini n̄kụtde mme heaven fo, kpa mme utom nnuenubọk fo, ọfiọn̄ ye mme ntantaọfiọn̄ emi afo anamde, owo edi nso eke afo etide enye, eyen owo onyụn̄ edi nso eke afo esede aban̄a enye?” (Psalm 8:3, 4) Owo ekeme ndisọsọp n̄kere ke ebiet emi Ata Edikon̄ odude oyom usụn̄ akaha mîdịghe ke utom esie awak akaha, inyụn̄ inọhọ enye ini nditie n̄kere mme anana-mfọnmma owo. Edi andiwet psalm ama ọfiọk ke kpa ye emi owo ekpride, mîsinyụn̄ idụhe uwem ibịghi, ke Abasi enen̄ede abat nnyịn ke n̄kpọ.

Andiwet psalm en̄wen ọkọdọhọ ete: “Jehovah enem esịt ye mmọ eke ẹbakde enye, ye mmọ eke ẹdoride enyịn ke ima-mfọnido esie.” (Psalm 147:11) Ikọ psalm iba emi ẹnen̄ede ẹtụk owo. Kpa ye Jehovah enen̄erede okon̄, enye isehe-se owo ntre isio enyịn ifep, edi ‘ekere aban̄a owo’ onyụn̄ “enem esịt ye mmọ.”

Ntịn̄nnịm ikọ Bible kiet emi aban̄ade nte n̄kpọ editiede ke eyo nnyịn emi ọsọn̄ọ se inemede emi. Jehovah ama anam Haggai etịn̄ nte ke ẹyekwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ imọ ke ofụri ererimbot. Nso ididi utịp? Abasi asiak utịp kiet mi ete: “Ndiye n̄kpọ emi ẹtode kpukpru mme idụt ẹyedụk ẹdi; ndien ami nyada ubọn̄ nyọhọ ufọk emi.”—Haggai 2:7.

Nso idi “ndiye n̄kpọ” emi ẹtode kpukpru idụt? Emi ikemeke-keme ndidi inyene. (Haggai 2:8) Idịghe silver ye gold ẹsidat Jehovah esịt. Se isikam idatde enye esịt edi ndikụt mme owo ẹtuakde ibuot ẹnọ enye ke ima, kpa ye emi mmọ mîfọnke ima. (Mme N̄ke 27:11) Utọ mbon emi ẹdi “ndiye n̄kpọ” emi ẹnọde enye ubọn̄, ndien enye enen̄ede ama utuakibuot ofụri esịt mmọ ye ifịk emi mmọ ẹsịnde ke utom esie. Ndi afo emesịne ke otu mmọ?

Ekeme ndisọn̄ ndinịm ke nnyịn mme anana-mfọnmma owo imekeme ndiye ntre ke enyịn Akwa Andibot ekondo. Ndifiọk emi ekpenyene ndinam nnyịn isan̄a ikpere Abasi sia enye okot nnyịn.—Isaiah 55:6; James 4:8.

‘Afo Edi Owo Emi Ẹmade Etieti’

Prọfet Daniel ama okụt n̄kpọ n̄kpaidem mbubreyo usen kiet ke eyo usọn̄. Akpan esenowo ama abuat enye nte enye okosụk ọbọn̄de akam. Esenowo oro ekekere Gabriel. Daniel ama ososobo ye enye onyụn̄ ọdiọn̄ọ ke enye edi angel Jehovah. Gabriel ama etịn̄ se ikadade imọ idi ete: “O Daniel, mmedi ke emi ndinam fi enyene ikike ye ifiọk. . . . koro afo edide owo emi ẹmade etieti.”—Daniel 9:21-23.

Isan̄ en̄wen, angel Jehovah ama afiak ọdọhọ Daniel ete ke ‘ẹma enye etieti.’ Ekem angel emi ama etịn̄ ikọ ọsọn̄ọ Daniel idem ete: “Kûfehe ndịk, O owo emi ẹmade etieti. Afo akpakam enyene emem.” (Daniel 10:11, 19) Ẹkedọhọ Daniel utịm ikata nte ke enye edi “owo emi ẹmade etieti.” Ikọ emi n̄ko ọwọrọ, “Owo emi ẹkponode etieti.”

Daniel ama enen̄ede ekpere Abasi esie onyụn̄ enen̄ede okụt ke Jehovah ama nte imọ isịnde idem inam utom esie. Anaedi angel ndiketịn̄ nnọ Daniel adan̄a nte Abasi amade enye ama enen̄ede ọsọn̄ọ enye idem. Ndien Daniel ama ọbọrọ ete: “Afo ọmọsọn̄ọ mi idem.”—Daniel 10:19.

Ẹwet ikọ ndọn̄esịt emi Jehovah eketịn̄de ye anam-akpanikọ prọfet esie ẹsịn ke Bible ke ufọn nnyịn. (Rome 15:4) Nditie n̄kere uwụtn̄kpọ Daniel ayanam ifiọk se ikpanamde man Ete nnyịn eke heaven ama nnyịn nde.

Kpep Ikọ Abasi Kpukpru Ini

Daniel ekedi owo emi ekenen̄erede esịn idem ekpep N̄wed Abasi. Ifiọk emi ito se enye ekewetde ete: “Ami . . . nda mme n̄wed ntịm mfiọk ibat isua . . . ke n̄wụre Jerusalem ọyọyọhọ isua ata ye duop.” (Daniel 9:2) Ekeme ndidi ikpehe N̄wed Abasi emi ẹkedude ini oro ẹdi mmọ emi spirit Abasi akanamde Moses, David, Solomon, Isaiah, Jeremiah, Ezekiel, ye mme prọfet eken ẹwet. Kere nte Daniel obonde nsio nsio ikpan̄wed, osụhọde etetie okot mmọ, onyụn̄ emen se prọfet kiet eketịn̄de aban̄a nte ẹdifiakde itọn̄ọ utuakibuot akpanikọ ke Jerusalem odomo ye se prọfet en̄wen eketịn̄de. Anaedi enye eketie ke ubet enyọn̄ ufọk esie, ke ebiet emi owo mîdifịnake enye, ekere se mme itien̄wed emi ọwọrọde. Emi ama enen̄ede ọsọn̄ọ mbuọtidem esie onyụn̄ anam enye etetịm ekpere Jehovah.

Ndikpep Ikọ Abasi ama enen̄ede otụk nte enye okodude uwem. Anaedi se enye ekekpepde ke Ikọ Abasi ke ini eyenọwọn̄ akanam enye ebiere ke ini akparawa ke imọ ididiaha udia oro Ibet Abasi akakpande. (Daniel 1:8) Nte ini akakade, enye ama atan̄a etop Abasi uko uko ọnọ ndidem Babylon. (Mme N̄ke 29:25; Daniel 4:19-25; 5:22-28) Ẹkenen̄ede ẹdiọn̄ọ enye nte owo akpanikọ ye owo emi esitịn̄de enyịn anam utom. (Daniel 6:4) Akande oro, Daniel ama enen̄ede ọbuọt idem ye Jehovah, ikonyụn̄ ikan̄ke mbuọtidem man anyan̄a uwem esie. (Mme N̄ke 3:5, 6; Daniel 6:23) Imosụk ise emi Abasi ekenen̄erede ama enye ntre!

Nnyịn imenyene mme n̄kpọ emi ẹnamde ukpep Bible emem utom akan nte ekedide ke eyo mme Daniel. Owo ikamake aba nnyan ikpan̄wed, edi ẹkama mme n̄wed emi ẹmemde utom ndikụbọde. N̄ko, imenyene ofụri Bible emi etịn̄de nte ndusụk ntịn̄nnịm ikọ Daniel emi ẹkesude. Imonyụn̄ inyene ata ediwak n̄kpọ emi ikemede ndida n̄kpep Bible nnyụn̄ nnam ndụn̄ọde.a Ndi emesikama mme n̄kpọ emi ekpep Bible? Ndi emenyene san̄asan̄a ini emi esikotde Bible onyụn̄ etiede ekere se okotde? Edieke anamde emi, edinyụn̄ itie nte Daniel. Mbuọtidem fo eyetetịm ọsọn̄, oyonyụn̄ enen̄ede ekpere Jehovah. Ikọ Abasi eyekpeme fi onyụn̄ anam ọfiọk adan̄a nte Abasi amade fi.

Ẹkọbọ ke Akam

Daniel ekedi owo akam. Enye ama esidiọn̄ọ se enye ekpeben̄ede Abasi. Isan̄ kiet ke ini enye ekedide akparawa, ẹma ẹdọhọ ke ẹmọn̄ ẹwot enye edieke enye mîkemeke ndisiak ndap Nebuchadnezzar edidem Babylon. Daniel ama ọsọsọp ekpe Jehovah ubọk ete an̄wam onyụn̄ ekpeme imọ. (Daniel 2:17, 18) Ke isua ifan̄ ama ekebe, anam-akpanikọ prọfet emi ama osụhọde idem enyịme ke imọ idi anana-mfọnmma owo, ayararede idiọkn̄kpọ esie ye eke ikọt esie, onyụn̄ ekpe Jehovah ubọk ete efen ọnọ mmimọ. (Daniel 9:3-6, 20) Ke ini se enye okokụtde ke n̄kukụt mîkan̄wan̄ake enye, Daniel ama ọdọhọ Abasi an̄wam imọ. Isan̄ kiet, angel emi ekedide ndinam n̄kpọ an̄wan̄a Daniel ama ọdọhọ enye ete: “Ẹma ẹkop ikọ fo.”—Daniel 10:12.

Edi idịghe eben̄e kpọt ke Daniel ekesiben̄e Abasi. Daniel 6:10 ọdọhọ ete: “Enye . . . ọbọn̄ akam utịm ikata ke usen onyụn̄ otoro Abasi esie, kpa nte enye akam esinamde kpukpru ini.” Daniel ama enyene ediwak ntak ndikọm nnyụn̄ ntoro Jehovah. Ndien enye ekesinam emi kpukpru ini. Ih, Daniel akada akam nte ata akpan n̄kpọ tutu enye enyịme ndikpa utu ke nditre ndibọn̄ akam. Nsọn̄ọnda esie emi akanam Jehovah ama enye.

Akam enen̄ede edi akwa enọ emi Abasi ọnọde nnyịn! Kûyak usen ndomokiet ebe emi mûnemeke nneme ye Ete fo eke heaven. Kûfre ndikọm enye nnyụn̄ ntoro enye ke kpukpru nti n̄kpọ emi enye anamde ọnọ fi. Tịn̄ ofụri se ifịnade fi nọ enye. Tie kere nte Abasi ọbọrọde akam fo, nyụn̄ kọm enye ban̄a emi. Kûbọn̄ akam itọk itọk. Oyokụt adan̄a nte Jehovah amade fi edieke atatde esịt ọbọn̄ akam ọnọ enye. Emi edi ata eti ntak ‘ndikọbọ ke akam.’—Rome 12:12.

Nọ Enyịn̄ Jehovah Ubọn̄

Owo iba ikemeke ndidi ufan edieke kiet edide ibụk. Ntre n̄ko ke edi ye ndinam ufan ye Jehovah. Daniel ama ọfiọk emi. Ẹyak ise nte ekenen̄erede ọdọn̄ enye ndinọ enyịn̄ Jehovah ubọn̄.

Ke ini Abasi ọkọbọrọde akam Daniel onyụn̄ ayararede ndap Nebuchadnezzar ye se enye ọwọrọde ọnọ Daniel, Daniel ama ọdọhọ ete: “Yak ẹtoro enyịn̄ Abasi ke nsinsi nsinsi, koro ọniọn̄ ye odudu ẹnyenede enye.” Ekem, ke ini Daniel eketide Nebuchadnezzar ndap esie ye se enye ọwọrọde, Daniel ama ọnọ Jehovah ubọn̄ ediwak ini onyụn̄ anam ẹdiọn̄ọ ke Enye edi “Andiyarade mme ndịben̄kpọ.” Ntre n̄ko, ke ini Daniel ekekpede Abasi ubọk ete efen ọnọ mmimọ, enye ama etịn̄ ntak emi ikpede Abasi ubọk ete: “O Abasi mi, koro obio fo emi ye ikọt fo emi ẹkerede enyịn̄ ẹdian fi.”—Daniel 2:20, 28; 9:19.

Nnyịn imenyene ediwak ifet ndikpebe Daniel ke afan̄ emi. Imekeme ndibọn̄ akam mben̄e Abasi nte “ẹnam enyịn̄” esie asana. (Matthew 6:9, 10) Ikpanaha idu utọ uwem emi esuenede edisana enyịn̄ Jehovah. Edi akpana inọ Jehovah ubọn̄ kpukpru ini ke nditịn̄ se ikpepde iban̄a eti mbụk Obio Ubọn̄ inọ mbon en̄wen.

Imọfiọk ke ima ye edikere mban̄a anana etieti ke ererimbot emi. Edi nnyịn imenen̄ede ikop inemesịt ndifiọk ke Jehovah enen̄ede ekere aban̄a owo kiet kiet ke otu ikọt esie. Andiwet psalm ọkọdọhọ ete: “Jehovah [enem] esịt aban̄a ikọt esie. Enye ada edinyan̄a abana mbon nsụkidem.”—Psalm 149:4.

[Ikọ Idakisọn̄]

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 21]

Abasi ama owụt adan̄a nte imade Daniel ke ndidọn̄ angel Gabriel ọkọsọn̄ọ enye idem

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 23]

Daniel ndikesịn ifịk n̄kpep Ikọ Abasi nnyụn̄ mbọn̄ akam ama anam enye odu eti uwem onyụn̄ anam Abasi ama enye