Kpeme Idem ye Mme Afia Devil!

“Ẹwọrọ ke ekpọ Devil.”—2 TIM. 2:26.

DIDIE KE AFO ỌKPỌBỌRỌ?

Mme mbụme ewe ke okpobụp idemfo edieke esiwakde ndikụt ndudue nnọ mbon en̄wen?

Se iketịbede inọ Pilate ye Peter ekpep fi nso aban̄a editen̄e owo enyịn ye editiene mme owo nnam se mîfọnke?

Didie ke afo ekeme ndifep ediduọhọ idem n̄kaha?

1, 2. Ewe afia Devil ke idineme ke ibuotikọ emi?

DEVIL odomo ndimụm mme asan̄autom Jehovah. Enye iduakke ndiwowot mmọ nte atautop esiwotde unam emi enye omụmde. Utu ke oro, Devil oyom ndimụm mmọ ye uwem nda nnam se enye amade.—Kot 2 Timothy 2:24-26.

² Enyenyene utọ afia emi atautop ekemede ndida mmụm unam ye uwem. Enye ekeme ndinam unam ọwọrọ ke odudu efehe okodụk ekpọ emi enye etebede enịm. Mîdịghe, enye ekeme ndidedịp afia man ọkọhọde omụm unam ke mbuari. Devil esida mme utọ afia emi omụm ikọt Abasi ye uwem. Edieke nnyịn mîyomke enye omụm nnyịn, ana idu ke edidemede inyụn̄ inam mme ntọt oro ẹnọde nnyịn ẹban̄a mme ebiet emi mme afia Satan ẹdude. Ibuotikọ emi eyeneme afia ita emi Devil esidade omụm mme asan̄autom Abasi. Mmọ ẹdi (1) editịn̄ ikọ nte ẹmama, (2) editen̄e owo enyịn ye editiene mme owo nnam se mîfọnke, ye (3) ediduọhọ idem n̄kaha. Ibuotikọ oro etienede eyeneme afia Satan iba en̄wen.

NỊME IKAN̄ EDITỊN̄ IKỌ NTE ẸMAMA

3, 4. Nso ikeme nditịbe edieke nnyịn mîkpemeke edeme nnyịn? Nọ uwụtn̄kpọ.

³ Atautop esikịm ikan̄ ke ikọt man mme unam ẹwọn̄ọ ke odudu mmọ ẹfehe, enye onyụn̄ ada ifet oro omụm mmọ. Devil akpama ndikịm ikan̄ n̄ko ke esop Christian ke ndamban̄a usụn̄. Edieke enye ekịmde, oro ekeme ndinam mme owo ẹfehe ẹwọn̄ọ ke esop emi edide ebiet ifụre ẹkedụk ekpọ esie. Didie ke nnyịn ikeme ndin̄wam Satan edi ifiọkke, emi ọkpọwọrọde ke imodụk afia esie?

⁴ James mbet Jesus ọkọdọhọ ke edeme etie nte ikan̄. (Kot James 3:6-8.) Edieke nnyịn mîkpemeke edeme nnyịn, enye ekeme ndisịn ikan̄ ke esop. Didie ke emi ekeme nditịbe? Kere ban̄a uwụtn̄kpọ emi: Ẹtọt ke mbono esop ke ẹmek eyenete an̄wan kiet asiakusụn̄ ofụri ini. Nditọete iban iba ẹneme ẹban̄a se ẹketọtde oro ke mbono esop ama akasuana. Kiet ke otu mmọ okop idatesịt onyụn̄ oyom obufa asiakusụn̄ emi okụt unen. Enye eken ọdọhọ ke etie nte eyenete oro oyom ndinam utom usiakusụn̄ man ọwọrọ etop ke esop. Anie ke otu mmọ mbiba ke afo akpama ndinam ufan? Nnyịn imọfiọk enye emi ikọ esie ekemede ndisịn ikan̄ ke esop.

5. Mme mbụme ewe ke ikpobụp idem nnyịn man inịme ikan̄ editịn̄ ikọ nte ẹmama?

⁵ Didie ke nnyịn ikeme ndinịme ikan̄ editịn̄ ikọ nte ẹmama? Jesus ọkọdọhọ ete: “Oto uyọhọ esịt inua osio etịn̄.” (Matt. 12:34) Ke ntre, akpa n̄kpọ emi inyenede ndinam edi ndidụn̄ọde esịt nnyịn. Ndi nnyịn imesitre idiọk ekikere emi ekemede ndinam itịn̄ ikọ ibiat mbon en̄wen? Ke uwụtn̄kpọ, ke ini ikopde ke eyenete ke anyanade ebịne ifetutom ke esop, ndi imesisọp inịm ke ima Abasi anam enye anam emi, mîdịghe ndi isikere ke enye oyom ndiwọrọ etop? Edieke isisọpde ikere ke idịghe ima anam nditọete nnyịn ẹnam n̄kpọ Abasi, ana iti ke ukem se Devil eketịn̄de aban̄a Job asan̄autom Abasi edi emi. (Job 1:9-11) Utu ke ndinyene idiọk ekikere mban̄a eyenete nnyịn, ikpakam ikere se inamde nnyịn inyene idiọk ekikere iban̄a enye. Ndi imenen̄ede inyene eti ntak ndinam emi? Mîdịghe, ndi edu unana ima emi odude ke mme akpatre usen emi abiat nnyịn esịt?—2 Tim. 3:1-4.

6, 7. (a) Nso idi ndusụk n̄kpọ oro ẹkemede ndinam nnyịn ikụt ndudue inọ mbon en̄wen? (b) Ikpanam n̄kpọ didie ke ini ẹsụn̄ide nnyịn?

⁶ Kere ban̄a mme n̄kpọ en̄wen emi ẹkemede ndinam isikụt ndudue inọ mbon en̄wen. Ekeme ndidi nnyịn isiyom mme owo ẹkụt se nnyịn inamde ẹkan eke mbon en̄wen. Emi ọkpọwọrọ ke idomo ndiwụt ke imọfọn ikan mbon en̄wen. Mîdịghe edi ke idomo nditịn̄ ikọ nnyan̄a idem ke ntak emi nnyịn mînamke se akpanade inam. Edide edi ke ntak ntan̄idem, ufụp, m̀mê ndịk ke ẹmọn̄ ẹbọ nnyịn itie, enye ekeme ndida akamba mfịna ndi.

⁷ Ekeme ndidi nnyịn ikere ke idiọkke nditịn̄ idiọk ikọ mban̄a owo, eyedi sia owo oro ama etịn̄ idiọk ikọ aban̄a nnyịn. Edieke edide ntre, ufọn idụhe ndisio enye usiene. Ndinam ntem ekpetie nte ndidọn̄ ifia ke ikan̄, ndien emi ekpedi ndinam uduak Devil, idịghe uduak Abasi. (2 Tim. 2:26) Ọkpọfọn ikpebe Jesus ke afan̄ emi. Ke ini ẹkesụn̄ide enye, “enye [ikosụn̄ike] owo usiene.” Utu ke oro, enye ama “aka iso ayak idemesie ọnọ enye emi ekpede edinen ikpe.” (1 Pet. 2:21-23) Jesus ama enyene mbuọtidem ke Jehovah eyese aban̄a n̄kpọ oro ke usụn̄ ye ini emi Enye amade. Akpana inyene utọ mbuọtidem emi ke Abasi. Ke ini itịn̄de ikọ emi esịnde udọn̄ ọnọ owo, nnyịn in̄wam ndinam “mbọbọ emem” aka iso odu ke esop nnyịn.—Kot Ephesus 4:1-3.

FEB AFIA EDITEN̄E OWO ENYỊN YE EDITIENE MME OWO NNAM SE MÎFỌNKE

8, 9. Nso ikanam Pilate ebiere n̄kpa ọnọ Jesus?

⁸ Unam emi afia omụmde isikemeke ndika ebiet ndomokiet. Kpasụk ntre n̄ko, owo emi esiten̄ede owo enyịn anam se mîfọnke ayak mme owo ẹbiere ndusụk n̄kpọ ke uwem esie ẹnọ enye. (Kot Mme N̄ke 29:25.) Ẹyak ineme iban̄a owo iba emi kiet eketienede mme owo anam se mîfọnke, enye eken eten̄e owo enyịn. Iyeneme n̄ko se ikemede ndikpep nto se iketịbede inọ mmọ.

⁹ Pontius Pilate, owo ukara Rome, ama ọfiọk ke Jesus ikeduehe n̄kpọ ndomokiet ndien ke ntre enye ikoyomke ndiwot Jesus. Pilate ama akam osio etịn̄ ke Jesus “inamke baba n̄kpọ kiet eke odotde n̄kpa.” Kpa ye oro, enye ama ebiere n̄kpa ọnọ Jesus. Ntak-a? Koro enye akanamde se mîkpanamke ke ntak otu mbon ntịme. (Luke 23:15, 21-25) Mmọ ẹma ẹnyịk enye anam se mmọ ẹkeyomde ke ndifiori nte: “Edieke asanade owo emi ayak, afo udịghe ufan Caesar.” (John 19:12) Pilate ama okop ndịk nte ke ẹkeme ndidorode imọ mfep ke ifụm ukara mîdịghe ẹkam ẹwowot imọ edieke imọ idade ye Christ. Ntre, enye ama ayak ẹda enye ẹnam uduak Devil.

10. Nso ikanam Peter akan̄ Christ?

¹⁰ Apostle Peter ekedi kiet ke otu mbet Jesus emi ekenen̄erede ekpere enye. Enye ama etịn̄ ke eferife ete ke Jesus edi Messiah. (Matt. 16:16) Peter ama ọsọn̄ọ ada ye Jesus ke ini ediwak mbet ẹkekpọn̄de Jesus ke ntak emi se Jesus eketịn̄de mîkan̄wan̄ake mmọ. (John 6:66-69) Ndien ke ini mme asua ẹkedide ndimụm Jesus, Peter ama ada akan̄kan̄ esie an̄wana ọnọ Eteufọk esie. (John 18:10, 11) Edi nte ini akakade, editen̄e owo enyịn ama anam Peter akan̄ Jesus Christ. Apostle emi ama odụk afia editen̄e owo enyịn ke esisịt ini, ndien emi ikayakke enye enyene uko ndinam se inende nnyụn̄ nsọn̄ọ nda ye Jesus.—Matt. 26:74, 75.

11. Nso ye nso ke ana nnyịn in̄wana ibiọn̄ọ?

¹¹ Ikpanaha nnyịn mme Christian itiene mme owo inam se Abasi mîmaha. Mme eteutom m̀mê mbon en̄wen ẹkeme ndidomo ndinam nnyịn isu nsu m̀mê inam oburobụt ido. Nditọ ufọkn̄wed ẹkeme ndisobo ekemmọ nditọ ufọkn̄wed emi ẹsiyomde mmọ ẹtiene ẹyịp udomo, ẹse ndise idan̄, ẹn̄wọn̄ sika m̀mê ikọn̄ekpo, ẹda n̄kpọsọn̄ ibọk, ẹkpa mmịn, m̀mê ẹtiene ẹnam oburobụt ido. Ntre, nso ikeme ndin̄wam nnyịn ikûdụk afia editen̄e owo enyịn ye editiene mme owo nnam se Jehovah mîmaha?

12. Nso ke ikeme ndikpep nto Pilate ye Peter?

¹² Ẹyak ise se ikemede ndikpep nto se iketịbede inọ Pilate ye Peter. Pilate ikenen̄ekede idiọn̄ọ Christ. Edi enye ama ọdiọn̄ọ ke inyeneke se enye eduede ye nte ke enye idịghe ikpîkpu owo. Edi Pilate ikosụhọkede idem, ikonyụn̄ imaha ata Abasi. Ikọsọn̄ke Devil ndimụm enye ye uwem. Peter ama enyene nnennen ifiọk onyụn̄ ama Abasi. Edi enyene mme ini emi Peter mîkosụhọkede idem, eketen̄ede owo enyịn, okonyụn̄ etienede mme owo anam se mmọ ẹkenamde. Mbemiso ẹkemụmde Jesus, Peter ama anam inua ete: “Idem ekpedi kpukpru mmọ eken ẹtuak ukot ẹduọn̄ọ, ami ndiduọhọ.” (Mark 14:29) Apostle emi ọkpọkọsọn̄ọ ada ke idomo oro ekpedi enye ama ọbuọt idem ye Abasi nte andiwet psalm emi ọkọbuọtde onyụn̄ ọkwọ ete: “Jehovah ada ye ami; ndifeheke ndịk. Nso ke owo ekeme ndinam mi?” (Ps. 118:6) Ke akpatre okoneyo emi Jesus okodude uwem mi ke isọn̄, enye ama ada Peter ye apostle iba en̄wen odụk esịt esịt In̄wan̄ Gethsemane. Edi utu ke nditaba idap n̄kpeme, Peter ye mbet iba eken ẹma ẹde. Jesus ama edemede mmọ onyụn̄ ọdọhọ mmọ ete: “Ẹdu ke ukpeme ẹnyụn̄ ẹbọn̄ akam, mbak mbufo ẹdidụk idomo.” (Mark 14:38) Edi Peter ama afiak ede, ndien nte ini akakade, enye ama ọduọ ke afia editen̄e owo enyịn ye edinam se mîkpanamke ke ntak owo.

13. Nso idinam nnyịn itre nditiene mme owo nnam se mîfọnke?

¹³ Akpan n̄kpọ en̄wen emi ikemede ndikpep nto se iketịbede inọ Pilate ye Peter edi emi: Man ikeme nditre nditiene mme owo nnam se mîfọnke, ana inyene nnennen ifiọk Abasi, isụhọde idem, ifiọk ukeme nnyịn, ima Abasi, inyụn̄ iten̄e Jehovah utu ke nditen̄e owo enyịn. Edieke inyenede mbuọtidem ke ntak emi inyenede nnennen ifiọk Abasi, iyesitịn̄ se inịmde ke akpanikọ inọ owo uko uko. Emi idiyakke nnyịn itiene mme owo inam se mîfọnke inyụn̄ iten̄e owo enyịn. Edi ikpanaha ikere ke idụhe se ikemede ndinam nnyịn iduọ. Utu ke oro, ana isụhọde idem inyịme ke imoyom Abasi an̄wam nnyịn man ikeme nditre nditiene mme owo nnam se mîfọnke. Ana ibọn̄ akam iben̄e Jehovah spirit esie inyụn̄ iyak ima oro imade enye anam nnyịn inịm mme edumbet esie inyụn̄ itre ndinam n̄kpọ emi ekemede ndisuene enyịn̄ esie. Ke adianade do, ana ibiere se idinamde mbemiso isobode idomo. Ke uwụtn̄kpọ, ana ibọn̄ akam inyụn̄ ineme ye nditọ nnyịn se mmọ ẹkpenamde ke ini ẹdọhọde mmọ ẹnam se mîfọnke.—2 Cor. 13:7.a

FEP AFIA ORO ESINUAKDE OWO—EDIDUỌHỌ IDEM N̄KAHA

14. Nso ke Devil oyom nnyịn ikere iban̄a mme ndudue oro ikanamde?

¹⁴ Ndusụk ini afia emi ẹkọkde ẹnọ unam esinyene ndodobi eto m̀mê itiat ke enyọn̄ afan̄ emi unam esiwakde ndisan̄a. Unam ama atuak waya emi ẹdade ẹkọk afia oro, eto m̀mê itiat oro oyodorode efịk enye. Ẹkeme ndimen ediduọhọ idem n̄kaha ndomo ye akamba eto m̀mê itiat emi ekemede ndinuak n̄kpọ. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini itide ndudue emi ikanamde, ekeme nditie nnyịn nte ke ‘imanuaha ibe nde.’ (Kot Psalm 38:3-5, 8.) Satan oyom nnyịn ikere ke idiọkn̄kpọ nnyịn okpon akan se Jehovah akpatuade nnyịn mbọm ye nte ke nnyịn idikemeke ndidu uwem nte Enye oyomde.

15, 16. Didie ke ekeme ndifep afia ediduọhọ idem n̄kaha?

¹⁵ Didie ke ekeme ndifep afia emi ekemede ndinuak fi mi? Edieke edide enyene akwa idiọkn̄kpọ emi akanamde, sọsọp nam n̄kpọ idahaemi man afiak etie ke emem ye Jehovah. Ka kọdọhọ mbiowo ẹn̄wam fi. (Jas. 5:14-16) Nam se ededi oro ekemede man enen̄ede se ikwan̄ade. (2 Cor. 7:11) Kûyemede edieke ẹtụnọde fi. Ntụnọ akam owụt ke Jehovah ama fi. (Heb. 12:6) Nen̄ede biere ke imọ idinamke mme n̄kpọ emi ẹkenamde fi anam akwa idiọkn̄kpọ oro, nyụn̄ nam se ebierede. Ke ama akakabade esịt onyụn̄ etre idiọkn̄kpọ oro, nyene mbuọtidem nte ke uwa ufak Jesus Christ ekeme ndifụk mme idiọkn̄kpọ fo.—1 John 4:9, 14.

¹⁶ Ndusụk owo ẹsika iso ẹduọhọ idemmọ ke akani idiọkn̄kpọ oro ẹma ẹkefen ẹnọ mmọ. Edieke edide se iwọrọde fi edi oro, ti ke Jehovah ama efen ọnọ Peter ye mme apostle eken emi ẹkefehede ẹkpọn̄ Jesus edima Eyen Esie ke ini enye ekenen̄erede oyom mmọ. Jehovah ama efen ọnọ ete kiet oro ẹkesiode ke esop ke Corinth ke ntak esuene esuene oburobụt ido emi enye akanamde, edi emi akakabarede esịt nte ini akakade. (1 Cor. 5:1-5; 2 Cor. 2:6-8) Bible asiak mbon en̄wen emi ẹkenamde ikpọ idiọkn̄kpọ emi ẹkekabarede esịt, Abasi onyụn̄ efen ọnọ mmọ.—2 Chron. 33:2, 10-13; 1 Cor. 6:9-11.

17. Nso ke ufak ekeme ndinam nnọ nnyịn?

¹⁷ Jehovah eyefen ọnọ fi onyụn̄ efre mme idiọkn̄kpọ emi akanamde edieke afo enen̄erede akabade esịt onyụn̄ enen̄erede enịm ke enye ayatua fi mbọm. Kûdedei ukere ke uwa ufak Jesus ikemeke ndifụk mme idiọkn̄kpọ fo. Ndikere n̄kpọ ntem ọkpọwọrọ ke omodụk kiet ke otu afia Satan. Inamke n̄kpọ m̀mê nso ke Devil oyom fi ekere, uwa ufak Jesus ekeme ndifụk idiọkn̄kpọ kpukpru mbon emi ẹkabarede esịt. (Mme N̄ke 24:16) Ndinyene mbuọtidem ke uwa ufak Jesus ekeme ndinam fi etre ndiduọhọ idem n̄kaha, onyụn̄ ekeme ndinọ fi odudu anam n̄kpọ Abasi ke ofụri esịt, ukpọn̄, ye ekikere.—Matt. 22:37.

NNYỊN INANAKE IFIỌK IBAN̄A MME N̄KUKAN SATAN

18. Didie ke ikeme ndifep mme afia Devil?

¹⁸ Satan iyomke ndifiọk m̀mê ewe afia esie omụm nnyịn, ama akam edi enye omụm nnyịn. Devil idikanke nnyịn sia nnyịn mînanake ifiọk iban̄a mme n̄kukan esie. (2 Cor. 2:10, 11) Edieke ibọn̄de akam iben̄e Jehovah ọniọn̄ ndida nyọ idomo, Satan idikemeke ndimụm nnyịn ke afia esie. James ekewet ete: “Edieke owo mbufo ekededi ananade ọniọn̄, yak enye aka iso eben̄e Abasi, koro enye ọnọde kpukpru owo ke ntatubọk inyụn̄ isueneke owo; ndien enye ọyọnọ enye.” (Jas. 1:5) Ana inam n̄kpọ ekekem ye akam nnyịn ke ndikpep Ikọ Abasi ke idem nnyịn kpukpru ini nnyụn̄ nda se ikpepde ndu uwem. Mme n̄wed un̄wam ukpep Bible oro otu ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄ ọnọde ẹnam nnyịn ifiọk mme afia Devil ye nte ikemede ndifep mmọ.

19, 20. Ntak emi ikpasuade se idiọkde?

¹⁹ Ndibọn̄ akam nnyụn̄ n̄kpep Bible anam nnyịn ima se ifọnde. Edi oyom ikpep n̄ko ndisua se idiọkde. (Ps. 97:10) Nditie n̄kere ndiọi utịp oro idiọk udọn̄ esidade edi ekeme ndinam ifep ndiọi udọn̄. (Jas. 1:14, 15) Edieke ikpepde ndisua se idiọkde nnyụn̄ nnen̄ede mma se ifọnde, kpukpru se Satan esịnde ke afia esie editetek nnyịn esịt; ididọn̄ke nnyịn itọn̄.

²⁰ Imenen̄ede ikọm Abasi ke emi enye an̄wamde nnyịn mbak Satan edikan nnyịn! Jehovah ada spirit, Ikọ, ye esop esie anyan̄a nnyịn osio “ke ubọk andidiọk.” (Matt. 6:13) Ke ibuotikọ oro etienede, iyekpep nte ikemede ndifep afia iba en̄wen emi Devil esidade omụm mme asan̄autom Abasi ye uwem.

Sọn̄ọ Da Fep Mme Afia Satan!

‘Ẹsọn̄ọ ẹda ẹn̄wana ye n̄kari Devil.’​—EPH. 6:11.

DIDIE KE AFO ỌKPỌBỌRỌ?

Didie ke asan̄autom Jehovah ekeme ndifep afia uma-inyene?

Nso ikeme ndin̄wam Christian emi ọdọde ndọ okûduọ udụk ukpe emi edide edisịn efịbe?

Nso inam enịm ke ọfọn ndifep uma-inyene ye oburobụt ido?

1, 2. (a) Ntak emi Satan mîmaha mbon oro ẹyetde aran ye “mme erọn̄ en̄wen”? (b) Mme afia Satan ewe ke idineme ke ibuotikọ emi?

SATAN KPA DEVIL imaha ubonowo, akpan akpan mbon oro ẹnamde n̄kpọ Jehovah. Enye ke akam an̄wana ekọn̄ ye nsụhọ mbon oro ẹyetde aran. (Edi. 12:17) Mme Christian oro ẹnyenede uko mi ẹda iso ke utom edikwọrọ Obio Ubọn̄ mfịn ẹnyụn̄ ẹnam ẹfiọk ke Satan edi andikara ererimbot emi. Devil imaha “mme erọn̄ en̄wen” n̄ko sia mmọ ẹn̄wamde mbon oro ẹyetde aran ẹnyụn̄ ẹdoride enyịn ndidu uwem ke nsinsi, kpa idotenyịn emi Satan mînyeneke aba. (John 10:16) Imosụk ise nte enye ofụtde esịt ntre! Satan iyomke n̄kpọ ọfọn nnyịn, edide inyene idotenyịn ndidu ke heaven m̀mê ke isọn̄. Uduak esie edi ndimụm nnyịn.—1 Pet. 5:8.

² Man Satan ekeme ndimụm nnyịn, enye ọkọk nsio nsio afia ọnọ nnyịn. Sia enye anamde “ikike mbon oro mînịmke ke akpanikọ ekịm,” mmọ inyịmeke eti mbụk inyụn̄ ikwe mme afia oro. Edi Devil omụm ndusụk mbon oro ẹnyịmede etop Obio Ubọn̄. (2 Cor. 4:3, 4) Ibuotikọ oro ekebemde iso ama owụt nte nnyịn ikemede ndifep afia Satan ita: (1) editịn̄ ikọ nte ẹmama, (2) editen̄e owo enyịn ye editiene mme owo nnam se mîfọnke, ye (3) ediduọhọ idem n̄kaha. Idahaemi, ẹyak ineme nte ikemede ndisọn̄ọ nda mfep afia Satan iba en̄wen, oro edi, uma-inyene ye idomo edisịn efịbe.

UMA-INYENE—AFIA EMI ABABADE OWO IBIFỊK

3, 4. Didie ke editịmede esịt editịm n̄kpọ emi ekeme ndinam owo ama inyene?

³ Ke kiet ke otu uwụtn̄kpọ Jesus, enye ama etịn̄ aban̄a n̄kpasịp emi ẹsuande ke otu n̄kukịm. Enye ama owụt ke owo ekeme ndikop ikọ, “edi editịmede esịt editịm n̄kpọ emi ye abian̄a abian̄a odudu inyene ababa ikọ oro, ndien enye in̄wụmke mfri.” (Matt. 13:22) Ke akpanikọ, uma-inyene edi kiet ke otu afia emi asua nnyịn Satan ọkọkde.

⁴ N̄kpọ iba ẹdiana kiet ẹbaba ikọ. Kiet edi “editịmede esịt editịm n̄kpọ emi.” Odu ekese n̄kpọ emi ẹkemede ndinam fi etịmede esịt ke “ndiọkeyo emi ọsọn̄de ndiyọ” mi. (2 Tim. 3:1) Nsọn̄ọn̄kpọ ye unana utom ẹkeme ndinam ọsọn̄ fi ndinyene se adade odu uwem. Omonyụn̄ ekeme nditịmede esịt mban̄a ini iso nnyụn̄ n̄kere nte, ‘Ndi nyenyene okụk oro ekemde ndida ndu uwem mma n̄kpọn̄ utom?’ Utọ editịmede esịt emi anam ndusụk owo ẹyom inyene sia ẹkerede ke okụk ọyọnọ mmimọ se iyomde.

5. Didie ke “odudu inyene” ekeme ndibian̄a owo?

⁵ N̄kpọ enye eken oro Jesus eketịn̄de aban̄a edi “abian̄a abian̄a odudu inyene.” Emi ekeme ndidiana ye editịmede esịt mbaba ikọ Abasi. Bible ọdọhọ ke okụk ekeme ndikpeme owo. (Eccl. 7:12) Edi iwụtke eti ibuot ndiyom inyene. Ediwak owo ẹdifiọk ke adan̄a nte mmimọ isịnde idem iyom inyene, ntre n̄ko ke mmimọ iduọ idụk afia uma-inyene. Ndusụk owo ẹkam ẹdụk ufụn ẹnọ inyene.—Matt. 6:24.

6, 7. (a) Didie ke ẹkeme ndikọk afia uma-inyene nnọ owo ke itieutom? (b) Nso ke Christian ekpekere aban̄a ke ini ẹdọhọde ke enye eyesinam utom ebe ini?

⁶ Emekeme nditọn̄ọ ndima inyene, edi ufiọkke. Kere ban̄a uwụtn̄kpọ emi. Eteutom fo edidọhọ fi ete: “Ọmọfiọk se idude? Imenyene ata akamba utom. Oro ọwọrọ ke eyesinam utom ebe ini ke ediwak ọfiọn̄. Edi se ẹdikpede fi edidi etịp-atua.” Nso ke afo akpanam? Edi akpan n̄kpọ ndise mban̄a ubon fo, edi idịghe n̄kukụre n̄kpọ emi enyenede ndinam edi oro. (1 Tim. 5:8) Enyene mme n̄kpọ en̄wen oro anade ekere aban̄a. Edinam utom emi ebe ini ebịghi adan̄a didie? Ndi utom emi ayanam ọsọn̄ fi ndinam n̄kpọ Abasi onyụn̄ anam fi esifiak mbono esop onyụn̄ etre ndisinịm mbubreyo Utuakibuot Ubon?

⁷ Ke ini oyomde ndinam ubiere, nso ikpedi akpan n̄kpọ oro ekpekerede aban̄a—ndi ekpedi nte utom emi edinamde ebe ini mi edinamde enen̄ede enyene okụk m̀mê nte emi ekemede ndinam fi esitre mme n̄kpọ eke spirit? Ndi udọn̄ edinen̄ede nnyene okụk ayanam etre ndinịm mme n̄kpọ Obio Ubọn̄ akpa ke uwem fo? Ndi emekeme ndikụt nte uma-inyene ekemede ndinam fi etre mme n̄kpọ emi ẹsinamde fi ye ubon fo ẹsọn̄ idem ke n̄kan̄ eke spirit? Edieke edide se iwọrọde fi edi oro, didie ke ekeme ndisọn̄ọ nda mbak uma-inyene edibaba fi ibifịk?—Kot 1 Timothy 6:9, 10.

8. Mme uwụtn̄kpọ ewe ke N̄wed Abasi ẹdin̄wam nnyịn idụn̄ọde nte nnyịn idude uwem?

⁸ Edieke mûyomke uma-inyene ababa fi ibifịk, ọfọn esidụn̄ọde nte odude uwem. Akpakam afo udehedei ubiet Esau emi okowụtde ke imo ise mme n̄kpọ eke spirit ke ndek! (Gen. 25:34; Heb. 12:16) Ikponyụn̄ inaha ebiet owo inyene emi ẹkedọhọde anyam inyene esie, edeme ọnọ mme ubuene, onyụn̄ etiene Jesus. Utu ke ndinam oro, enye ama “ọnyọn̄ ke mfụhọ, koro enye [ekenyenede] ediwak inyene.” (Matt. 19:21, 22) Sia eren emi ọkọduọde ke afia uma-inyene, enye ama ataba akwa ifet—ifet editiene akakan owo oro akanam odude uwem! Kpeme mbak udutaba ifet edidi mbet Jesus Christ.

9, 10. N̄wed Abasi ọdọhọ nnyịn ise didie mme n̄kpọ obụkidem?

⁹ Man etre nditịmede esịt n̄kaha mban̄a mme n̄kpọ obụkidem, nam item Jesus emi: “Ẹkûtịmede esịt ẹdọhọ ẹte, ‘Nnyịn ididia nso?’ m̀mê, ‘Nnyịn idin̄wọn̄ nso?’ m̀mê, ‘Nnyịn idisịne nso?’ Sia kpukpru emi ẹdi mme n̄kpọ emi mme idụt ẹsịnde idem ẹyom. Koro Ete mbufo eke heaven ọfiọk ke mbufo ẹmeyom kpukpru n̄kpọ emi.”—Matt. 6:31, 32; Luke 21:34, 35.

¹⁰ Utu ke ndiyak odudu inyene abian̄a fi, domo ndikere n̄kpọ nte Agur emi eketienede ewet Bible. Enye ọkọdọhọ ete: “Kûnọ mi ubuene kûnyụn̄ unọ mi inyene. Yak mi ndia udeme udia mi.” (N̄ke 30:8) Agur ama ọfiọk ke okụk ekeme ndikpeme owo, ama onyụn̄ ọfiọk abian̄a abian̄a odudu inyene. Fiọk ete ke editịmede esịt editịm n̄kpọ emi ye abian̄a abian̄a odudu inyene ekeme ndinam owo isọn̄ke idem aba ke n̄kan̄ eke spirit. Ndinen̄ede ntịmede esịt mban̄a mme n̄kpọ obụkidem ekeme ndidia ini fo, ọbọ fi odudu, inyụn̄ iyakke mme n̄kpọ Obio Ubọn̄ ẹnen̄ede ẹdọn̄ fi. Ntre, biere ke ududuọhọ ke afia uma-inyene emi Satan ọkọkde!—Kot Mme Hebrew 13:5.

EFỊBE—NDEDỊBE UKPE

11, 12. Christian ekeme ndisan̄a didie nsịn efịbe ke itieutom?

¹¹ Atautop emi oyomde ndimụm okop-odudu unam ekeme nditịbi ukpe ke afan̄ esie. Ẹsida n̄kpri eto ye esisịt ntan ẹfụk ukpe oro. Kiet ke otu idomo Satan emi okụtde unen akan etie nte afia oro. Enye edi oburobụt ido. (N̄ke 22:14; 23:27) Ediwak mme Christian ẹduọ ẹdụk ukpe emi ke ndidu ke mme idaha emi ẹkemede ndinam owo anam oburobụt ido. Ndusụk mme Christian oro ẹdọde ndọ ẹsịn efịbe ke ntak emi ẹkenyenede udọn̄ ke idem owo emi mîdịghe nsan̄a ndọ mmọ.

¹² Emekeme ndinyene udọn̄ ke idem owo emi mîdịghe nsan̄a ndọ fo ke itieutom. Ke akpanikọ, ndụn̄ọde oro ẹkenamde owụt ke mbahade iba ke otu iban ye se ikperede ndisịm irenowo ita ke otu inan̄ oro ẹsịnde efịbe ẹkesịn ye mbonutom mmọ. Ndi esinam utom ye owo isio uduot? Edieke edide ntre, esinam n̄kpọ didie ye mmọ? Ndi emebiere se akpanamde ye se mûdunamke ye mmọ onyụn̄ okụt ke ida mmọ nte mbonutom kpọt? Ke uwụtn̄kpọ, ke eyenete an̄wan ama ekeneme nneme ikafan̄ ye nsan̄autom emi edide erenowo, enye ekeme ndisitịn̄ ikọ idịbi esie nnọ eren emi, onyụn̄ akam etịn̄ mfịna ndọ esie ọnọ enye. Ke uwụtn̄kpọ en̄wen, ke eyenete eren ama ọkọtọn̄ọ ndidian idem ye owoutom emi edide n̄wan, enye ekeme ndikere ete: “Enye esinen̄ede ama ekikere oro nnọde onyụn̄ enen̄ede akpan utọn̄ ke ini ntịn̄de ikọ nnọ enye. Onyụn̄ enen̄ede okpono mi. Ubaha-e n̄wan mi okpokponode mi ntem!” Ndi omokụt nte mme Christian oro ẹdude ke utọ idaha oro ẹkemede ndisọp nsịn efịbe?

13. Owo ekeme ndisan̄a didie nnyene udọn̄ ke idem owo emi mîdịghe nsan̄a ndọ esie ke esop?

¹³ Emekeme ndinyene udọn̄ ke idem owo emi mîdịghe nsan̄a ndọ fo ke esop. Kere ban̄a se iketịbede inọ ebe ye n̄wan kiet. Daniel ye Saraha an̄wan esie ẹkedi mme asiakusụn̄ ofụri ini. Daniel ekedi ebiowo emi esibọde kpukpru ifetutom oro ẹnọde enye. Enye ama enịm ukpepn̄kpọ Bible ye n̄kparawa ition, ndien ita ke otu mmọ ẹma ẹna baptism. Nditọete oro ẹkenade baptism obufa mi ẹma ẹnen̄ede ẹyom un̄wam. Ke ini Daniel ekesisịnde idem anam nsio nsio utom oro ẹkenọde enye ke esop, n̄wan esie ama esiwak ndinọ mmọ un̄wam oro. Ikebịghike se ikesitịbede edi emi: N̄kani nditọ ukpepn̄kpọ Bible Daniel ẹma ẹyom ndọn̄esịt, n̄wan esie ọnọ mmọ. N̄wan esie ama oyom un̄wam, nditọ ukpepn̄kpọ Bible Daniel ẹnọ enye. Satan ama ọkọk ata idiọk afia. Daniel ọdọhọ ete: “Ediwak ọfiọn̄ oro n̄wan mi akadade ofụri odudu esie an̄wam mmọ ama anam enye emem ke n̄kan̄ eke spirit onyụn̄ oyom un̄wam. Ke adianade ye emi, n̄kesinyeneke ini nnọ enye, ntre ata n̄kpọ mmọn̄eyet ama etịbe. N̄wan mi ama esịn efịbe ye kiet ke otu n̄kani nditọ ukpepn̄kpọ mi. Enye ama emem ke n̄kan̄ eke spirit ke ata ufọk mi, edi mma nsịn idem n̄kaha ke mme ifetutom mi tutu n̄kemeke ndikụt.” Afo ekeme didie ndifep utọ n̄kpọ mmọn̄eyet oro?

14, 15. Mme n̄kpọ ewe ẹkeme ndin̄wam mme Christian emi ẹdọde ndọ ẹfep efịbe?

¹⁴ Man ekeme ndifep ukpe emi edide edisịn efịbe, kere ban̄a se afo ndinam akpanikọ nnọ nsan̄a ndọ fo ọwọrọde. Jesus ọkọdọhọ ete: “Se Abasi ama akadian yak baba owo kiet okûdian̄ade.” (Matt. 19:6) Kûdedei ukere ke mme ifetutom fo ẹdi akpan n̄kpọ ẹkan nsan̄a ndọ fo. Akan oro, fiọk ete ke edieke esiwakde ndiwọrọ n̄kpọn̄ nsan̄a ndọ fo n̄ka n̄kpọ emi mînen̄ekede idi akpan n̄kpọ, emi ekeme ndiwụt ke mfịna do ke ndọ mbufo, omonyụn̄ ekeme ndisobo idomo emi ekemede ndinam esịn efịbe.

¹⁵ Edi edieke afo edide ebiowo, nso kaban̄a otuerọn̄ Abasi? Apostle Peter ekewet ete: “Ẹkpeme otuerọn̄ Abasi emi ẹnọde mbufo ẹse ẹban̄a, ẹkûnam nte n̄kpọ eke ẹnyịkde-nyịk mbufo, edi ẹnam ke edinyịme esịt; ẹkûnyụn̄ ẹnam ke ntak emi ẹmade idiọk udori, edi ẹnam koro emi enen̄erede ọdọn̄ mbufo ndinam.” (1 Pet. 5:2) Edi akpanikọ ke ikpanaha efre aban̄a nditọete emi ẹnọde fi ẹte ese aban̄a. Nte ededi, ikpanaha anam utom ebiowo efre aban̄a utom fo nte ebe. Ikpowụtke eti ibuot ndida ofụri ini fo nse mban̄a nditọete ke esop ke adan̄aemi n̄wan fo mînyeneke eke esede aban̄a enye ke ufọk. Daniel ọdọhọ ete, “Ufọn idụhe ndida ofụri ini fo nnam utom esop Abasi mfre mban̄a ubon fo.”

16, 17. (a) Nso ye nso ke mme Christian emi ẹdọde ndọ ẹkpenam ke itieutom man ẹwụt ke mmimọ iyomke mbre ima? (b) Nọ uwụtn̄kpọ ibuotikọ emi ẹkemede ndikụt ntọt emi ekemede ndin̄wam mme Christian ẹfep efịbe.

¹⁶ Ẹnọ ediwak nti item ke Enyọn̄-Ukpeme ye Awake! man ẹn̄wam mme Christian oro ẹdọde ndọ ẹfep afia edisịn efịbe. Ke uwụtn̄kpọ, Enyọn̄-Ukpeme eke September 15, 2006, ọdọhọ ete: “Edide ke itieutom m̀mê ke ebiet ekededi, kpeme mme idaha oro ẹkemede ndidemede owo udọn̄ idan̄. Ke uwụtn̄kpọ, ndibiat ediwak hour ntie nnam utom ye owo isio uduot ke utom ama akasuana ekeme ndisịn owo ke fehesan̄. Nte eren m̀mê n̄wan oro ama ọkọdọ ndọ, ikọ ye ukamaidem fo ẹkpenyene ndiwụt ke afo edi ọdọ ndọ. Nte owo oro abakde Abasi, ke akpanikọ afo uduyomke ndidụri ntịn̄enyịn nnọ idemfo nte mîdotke ke ndibre ima ye owo m̀mê ndisịne n̄kpọ nnyụn̄ n̄kama idem ke usụn̄ oro mîwụtke iso o-bụt. . . . Ndibon mme ndise nsan̄a ndọ ye eke nditọ fo ke itieutom eyeti fi ye mbon en̄wen ke udaha ubon fo unam mbubru. Biere ke tutu amama imọ idisịnke udọn̄ inọ idinyụn̄ inyịmeke owo ada mbre ima atap imọ.”

¹⁷ Ibuotikọ oro “Marital Fidelity—What Does It Really Mean?” (Nso ke Edinam Akpanikọ ke Ndọ Enen̄ede Ọwọrọ?) ke Awake! eke April 2009 ama odụri nnyịn utọn̄ aban̄a editie n̄kere nte ikpanamde idan̄ ye owo emi mîdịghe nsan̄a ndọ nnyịn. Enye ama owụt ke nditie n̄kere utọ n̄kpọ emi ekeme ndinam owo esịn efịbe. (Jas. 1:14, 15) Edieke edide ọmọdọ ndọ, ọkpọfọn esitie ye nsan̄a ndọ fo ẹdụn̄ọde ntọt emi ke ini ke ini. Jehovah ọkọtọn̄ọ ndọ, ndien ndọ edi edisana n̄kpọ. Ndisisio ini nnịm nda nneme nneme ye nsan̄a ndọ fo mban̄a ndọ mbufo edi eti usụn̄ ndiwụt ke afo ada ndọ nte edisana n̄kpọ.—Gen. 2:21-24.

18, 19. (a) Nso idi ndiọi utịp emi efịbe esidade edi? (b) Tịn̄ mme ufọn edinam akpanikọ ke ndọ.

¹⁸ Edieke ọtọn̄ọde ndinyene udọn̄ ke idem owo emi mîdịghe nsan̄a ndọ fo, kere ban̄a ndiọi utịp emi use ye efịbe ẹsidade ẹdi. (N̄ke 7:22, 23; Gal. 6:7) Mbon oro ẹnamde oburobụt ido ẹsinam esịt ayat Jehovah, ẹnam idemmọ ye nsan̄a ndọ mmọ ibak. (Kot Malachi 2:13, 14.) Ke n̄kan̄ eken, kere ban̄a mme ufọn emi mbon oro ẹdude edisana uwem ẹsibọde. Mmọ ẹdori enyịn ndidu uwem ke nsinsi ẹnyụn̄ ẹdu mfọnn̄kan uwem idahaemi, emi esịnede ndinyene edisana ubieresịt.—Kot Mme N̄ke 3:1, 2.

¹⁹ Andiwet psalm ọkọkwọ ete: “Mmọ eke ẹmade ibet [Abasi] ẹnyene ediwak emem, mmọ inyụn̄ ikwe n̄kpọ iduọ baba kiet.” (Ps. 119:165) Ntre ma akpanikọ, nyụn̄ ‘tịm kpeme nte afo asan̄ade, mbak udusan̄a nte mbon ndisịme edi asan̄a nte mbon ọniọn̄’ ke mme ini emi ẹdiọkde mi. (Eph. 5:15, 16) Afia oro Satan ọkọkde man okpomụm mme andituak ibuot nnọ ata Abasi ẹyeyọhọ usụn̄ oro isan̄ade. Edi Jehovah ọnọ nnyịn kpukpru se iyomde man ‘ikpọsọn̄ọ ida’ ‘inịme kpukpru enyịm ikan̄ andidiọk’!—Eph. 6:11, 16.