Ibuot 13
Ntak Edidu Uwem Uten̄e Abasi Adade Inemesịt Edi
1. Ntak emi nnyịn ikemede ndidọhọ ke usụn̄ Jehovah ada inemesịt edi?
JEHOVAH edi “Abasi inemesịt,” ndien enye oyom fi adara uwem. (1 Timothy 1:11, NW) Ebede ke ndisan̄a ke usụn̄ esie, afo emekeme ndibọ ufọn nnyụn̄ nnyene emem oro okponde onyụn̄ ebịghide, ukem nte akpa emi akade iso ndiwet. Ndisan̄a ke usụn̄ Abasi n̄ko onụk owo ndikaiso nnam mme edinam edinen ido, ‘ebietde mbufụt inyan̄.’ Emi ada ata inemesịt edi.—Isaiah 48:17, 18.
2. Didie ke mme Christian ẹkeme ndikop inemesịt okposụkedi ẹnamde n̄kpọ ye mmọ ndusụk ini ke idiọk usụn̄?
2 Ndusụk owo ẹkeme ndifan̄a ẹte, ‘Mme owo ndusụk ini ẹsibọ ufen ke ntak edinam se inende.’ Edi akpanikọ, ndien oro edi se ikotịbede inọ mme apostle Jesus. Okposụkedi ẹkekọbọde, nte ededi, mmọ ẹma ẹdara ẹnyụn̄ ẹkaiso “[ndi]kwọrọ, ẹte Jesus edi Christ.” (Utom 5:40-42) Nnyịn imekeme ndikpep mme akpan ukpepn̄kpọ nto emi. Kiet edi nte ke nnyịn ndidu uwem uten̄e Abasi idịghe isọn̄ nte ke ẹyenam n̄kpọ ye nnyịn kpukpru ini nte ọfọnde. Apostle Paul ekewet ete: “Ke akpanikọ kpukpru owo eke ẹyomde ndidu eti uwem ke Christ Jesus ẹnyene ndibiom isịnenyịn.” (2 Timothy 3:12) Ntak kaban̄a emi edi nte ke Satan ye ererimbot esie ẹbọbiọn̄ọ mbon oro ẹdude uwem ke usụn̄ uten̄e Abasi. (John 15:18, 19; 1 Peter 5:8) Edi ata inemesịt ikọn̄ọke ke mme n̄kpọ ẹtode an̄wa. Utu ke oro, oto edinịm ke akpanikọ nte ke nnyịn ke inam se inende ndien ke ntre ke imenyene unyịme Abasi.—Matthew 5:10-12; James 1:2, 3; 1 Peter 4:13, 14.
3. Didie ke utuakibuot Jehovah okpotụk uwem owo?
3 Odu mme owo oro ẹkerede ke mmimọ imekeme ndinyene mfọn Abasi ebe ke mme edinam utuakibuot eke ini ke ini edi ke imekeme ndifre mban̄a enye ke mme ini eken. Utuakibuot akpanikọ Jehovah Abasi itiehe ntre. Enye otụk usụn̄ edinam owo ke kpukpru ini oro enye odude uwem, ke usen ke usen, ke isua ke isua. Ntak edi oro ẹkotde enye n̄ko “Usụn̄.” (Utom 19:9; Isaiah 30:21) Enye edi usụn̄ uduuwem uten̄e Abasi oro anamde nnyịn itịn̄ ikọ inyụn̄ inam n̄kpọ nte ekemde ye Ikọ Abasi.
4. Ntak emi ufọn odude ndinam mme ukpụhọde man ẹdu uwem nte ekemde ye mme usụn̄ Abasi?
4 Ke ini mbufa nditọ ukpepn̄kpọ Bible ẹkụtde ke oyom mmimọ inam ndusụk ukpụhọde man inem Jehovah esịt, mmọ ẹkeme ndikere, ‘Nte enen̄ede odot ẹdu uwem uten̄e Abasi?’ Afo emekeme nditịm nnịm ke odot. Ntak-a? Koro “Abasi edi ima,” ndien mme usụn̄ esie ke ntre ẹdi kaban̄a ufọn nnyịn. (1 John 4:8) Abasi edi ọniọn̄ n̄ko onyụn̄ ọfiọk se itịmde ifọn ye nnyịn. Sia Jehovah Abasi edide ata ọkpọsọn̄, enye ekeme ndisọn̄ọ nnyịn idem man inam udọn̄ nnyịn ndinem enye esịt ebe ke nditre idiọk edu. (Philippi 4:13) Ẹyak nnyịn ise ndusụk edumbet ẹbuanade ke ndidu uwem uten̄e Abasi inyụn̄ ise nte edida mmọ nsịn ke edinam adade inemesịt edi.
EDINAM AKPANIKỌ OSỤN̄Ọ KE INEMESỊT
5. Nso ke Bible etịn̄ aban̄a usu nsu ye uyịpinọ?
5 Jehovah edi “Abasi akpanikọ.” (Psalm 31:5) Eyịghe idụhe, afo omoyom nditiene uwụtn̄kpọ esie nnyụn̄ ndi se ẹdiọn̄ọde nte owo akpanikọ. Edinam akpanikọ ada osịm edinyene ukpono idemowo ye ekikere edidu uwem nte ọfọnde. Sia unana edinam akpanikọ enen̄erede edi ọsọ n̄kpọ ke idiọk ererimbot emi, nte ededi, mme Christian ẹyom ikọ editi emi: “Mbufo kpukpru ẹtịn̄ akpanikọ ẹnọ mbọhọidụn̄ esie . . . Owo eke esiyịpde inọ, okûyịp aba; edi yak enye akam anam ọkpọsọn̄ utom . . . man enye enyene se adade ọnọ owo eke odude ke unana.” (Ephesus 4:25, 28) Mbonutom ẹdide mme Christian ẹsinam utom usen oro odotde. Ibọhọke eteutom mmọ ọnọ unyịme, mmọ isimenke mme n̄kpọ oro ẹnyenede enye. Edide ke itieutom, ke ufọkn̄wed, m̀mê ke ufọk, ana andituak ibuot nnọ Jehovah ‘anam akpanikọ ke kpukpru n̄kpọ.’ (Mme Hebrew 13:18, NW) Owo ekededi oro anamde edi ido esie ndisu nsu m̀mê ndiyịp inọ ikemeke ndinyene mfọn Abasi.—Deuteronomy 5:19; Ediyarade 21:8.
6. Didie ke edinam akpanikọ owo uten̄e Abasi ekeme ndida ubọn̄ nsọk Jehovah?
6 Edinam akpanikọ esisụn̄ọ ke ekese edidiọn̄. Selina edi ebeakpa owo Africa kiet emi odude ke unana onyụn̄ amade Jehovah Abasi ye ndinen edumbet esie. Usen kiet, enye ama okụt ekpat emi ekesịnede n̄wedokụk ban̄k ye ediwak okụk. Ke adade n̄wed enyịn̄ mme andinyene urụk ukopikọ, enye ama ekeme ndikụt andinyene—anyam ufọkurua emi ẹkewode. Eren emi ikekemeke ndinịm emi ke akpanikọ ke ini Selina, okposụkedi ekenen̄erede ọdọn̄ọ, akakade ebịne enye onyụn̄ akayak kpukpru se ikesịnede ke ekpat oro ọnọ. “Nnyene ndikpe utịp utọ edinam akpanikọ emi,” ntre ke enye eketịn̄ onyụn̄ ọnọ n̄wan emi okụk. Ke edide akpan n̄kpọ akan, eren emi ama otoro ido ukpono Selina. Ih, mme edinam edinam akpanikọ ẹnọ ukpepn̄kpọ Bible uku, ẹnọ Jehovah Abasi ubọn̄, ẹnyụn̄ ẹda inemesịt ẹsọk mme anam-akpanikọ andituak ibuot nnọ enye.—Titus 2:10; 1 Peter 2:12.
NTATUBỌK ADA INEMESỊT EDI
7. Nso ikwan̄a ke mbre mfọniso?
7 Inemesịt odu ke nditat ubọk, ke adan̄aemi mbon idiọkitọn̄ “[mîdidaha] Obio Ubọn̄ Abasi inyene.” (1 Corinth 6:10) Ọsọ orụk idiọkitọn̄ kiet edi mbre mfọniso, emi edide edidomo ndinyene okụk ebe ke ntakurua mbon en̄wen. Jehovah imaha mbon oro ‘ẹsịnde esịt ke obukpo udori.’ (1 Timothy 3:8) Idem ke ebiet emi ibet onyịmede mbre mfọniso owo onyụn̄ ebrede mbre mfọniso ke ndinọ idem inemesịt, ekeme ndikabade mmehe enye ndien enye ekeme ndisịn udọn̄ nnọ edinam emi esịnde ediwak uwem ke nditaha. Mbre mfọniso esiwak ndida nsọn̄ọn̄kpọ nsọk ubon andibre, emi ekemede ndidi okụk se isụhọde iwakke ikem ndida ndep mme akpan n̄kpọ nte udia ye ọfọn̄.—1 Timothy 6:10.
8. Didie ke Jesus okonịm eti uwụtn̄kpọ ntatubọk, ndien didie ke nnyịn ikeme nditat ubọk?
8 Ke ntak ima ima ntatubọk mmọ, mme Christian ẹsikop idatesịt ndin̄wam mmọ en̄wen, akpan akpan ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ oro ẹdude ke unana. (James 2:15, 16) Mbemiso Jesus ekedide isọn̄, enye ama okụt ntatubọk Abasi ye ubonowo. (Utom 14:16, 17) Jesus ke idemesie ama ọnọ ini esie, ndammana ọniọn̄ esie, ye idem uwem esie ke ibuot ubonowo. Ntre, enye ama enen̄ede odot ndidọhọ ete: “Ọfọn ndinọ akan ndibọ.” (Utom 20:35) Jesus ama etịn̄ n̄kpọ nte ọfọnde n̄ko aban̄a ubuene ebeakpa emi ke ntatubọk ekesịnde ekpri okụk iba ke usịn etịbe temple, koro enye ọkọnọde “kpukpru se enye enyenede.” (Mark 12:41-44) Nditọ Israel eset ye mme Christian akpa isua ikie ẹnịm mme uwụtn̄kpọ idara idara ntatubọk ke ndinọ esop ye utom Obio Ubọn̄ un̄wam n̄kpọ obụkidem. (1 Chronicles 29:9; 2 Corinth 9:11-14) Ke adianade ye editịp mme n̄kpọ obụkidem kaban̄a mme uduak ẹmi, mme Christian eyomfịn ke inemesịt ẹnọ Abasi itoro ẹnyụn̄ ẹda uwem mmọ ẹnam n̄kpọ ke utom esie. (Rome 12:1; Mme Hebrew 13:15) Jehovah ọdiọn̄ mmọ ke ndida ini, odudu, ye inyene mmọ eken, esịnede okụk mmọ, n̄n̄wam utuakibuot akpanikọ nnyụn̄ mmenede utom edikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ ofụri ererimbot ke enyọn̄.—Mme N̄ke 3:9, 10.
MME N̄KPỌ EN̄WEN ẸMI ẸNAMDE ẸNYENE INEMESỊT
9. Nso ikwan̄a ke ebeubọk edin̄wọn̄ n̄kpọsọn̄ mmịn?
9 Man ẹkop inemesịt, ana mme Christian n̄ko “ẹkpeme nti ekikere.” (Mme N̄ke 5:1, 2) Emi oyom ete mmọ ẹkot ẹnyụn̄ ẹtie ẹkere Ikọ Abasi ye nti n̄wed ukpep Bible. Edi odu mme n̄kpọ oro oyomde ẹfep. Ke uwụtn̄kpọ, ebeubọk edin̄wọn̄ n̄kpọsọn̄ mmịn ekeme ndinam owo etre ndikpeme ekikere esie. Ke utọ idaha oro, ediwak owo ẹsibuana ke oburobụt eduuwem, ẹnam n̄kpọ afai afai, ẹnyụn̄ ẹdi ntak mme akama-n̄kpa mbabuat n̄kpọntịbe. Eyịghe idụhe Bible ọdọhọde ke mme akpammịn ididaha Obio Ubọn̄ Abasi inyene! (1 Corinth 6:10) Ke ẹbierede ndikaiso ‘nnyene eti ibuot,’ mme ata Christian ẹfep idem ke ukpammịn, ndien emi an̄wam ndinam inemesịt odu ke otu mmọ.—Titus 2:2-6.
10. (a) Ntak emi mme Christian mîsidaha un̄wọn̄? (b) Mme ufọn ewe ito edikịbe mbọhọ mme edu unyene mbumehe?
10 Ikpọkidem oro asanade otịp n̄kpọ esịn ke inemesịt. Edi, ediwak owo ẹnyene mbumehe edida mme n̄kpọ oro ẹkemede ndinọ owo unan. Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a edida un̄wọn̄. Esop Kaban̄a Nsọn̄idem Ererimbot ọtọt ete ke edin̄wọn̄ sika “esiwot miliọn owo ita ke isua kiet kiet.” Ndikịbe mbọhọ edu uda un̄wọn̄ ekeme ndidi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ke ntak mme idiọn̄ọ udọn̄ọ ibio ini otode edikpọn̄. Ke n̄kan̄ eken, ediwak mme anditre un̄wọn̄ sika ẹkụt ke mmimọ imenyene eti nsọn̄idem ye uwak okụk ndida nnam mme n̄kpọ oro ubon oyomde. Ih, ndikan edu uda un̄wọn̄ m̀mê mbumehe edida mme n̄kpọ eken oro ẹkemede ndinọ unan eyetịp n̄kpọ esịn ke ikpọkidem oro asanade, eti ubieresịt, ye ata inemesịt.—2 Corinth 7:1.
INEMESỊT KE NDỌ
11. Nso ke oyom man ẹnyene ndọ oro enyenede ukpono emi ekemde ye ibet onyụn̄ ebịghide?
11 Mbon oro ẹdụn̄de kiet nte ebe ye n̄wan ẹkpenyene ndikụt nte ke imesịn ndọ mmimọ ke n̄wed ye ukara obio nte odotde. (Mark 12:17) Oyom mmọ n̄ko ẹda ndọ nte akamba mbiomo. Edi akpanikọ, ekeme ndiyom ẹdianade ẹtie ke mme idaha edikokoi ntre ndin̄wam, ebeubọk esuene, m̀mê ataata edisịn idaha n̄kpọ spirit ke itiendịk. (1 Timothy 5:8; Galatia 5:19-21) Edi mme ikọ apostle Paul ke 1 Corinth 7:10-17 ẹsịn udọn̄ ẹnọ mme nsan̄andọ ndidụn̄ ọtọkiet. Kaban̄a ata inemesịt, nte ededi, ana mmọ ẹnam akpanikọ ẹnọ kiet eken. Paul ekewet ete: “Yak kpukpru owo ẹbat ndọ ke n̄kpọ eke ẹkponode ẹkûnyụn̄ ẹsabade bed ndọ; koro Abasi eyekpe ikpe ye mbon use ye mme esịn efịbe.” (Mme Hebrew 13:4) Ikọ oro “bed ndọ” ada aban̄a ebuana idan̄ ke ufọt eren ye n̄wan oro ẹdọde kiet eken nte ekemde ye ibet. Owo ikemeke ndidọhọ ke ebuana idan̄ efen ekededi, utọ nte edidọ n̄wan awak akan kiet, edi se ‘kpukpru owo ẹbatde ke n̄kpọ eke ẹkponode.’ Akan oro, Bible obiom idan̄ mbemiso ndọ ye idan̄ ukemuduot ikpe.—Rome 1:26, 27; 1 Corinth 6:18.
12. Nso idi ndusụk ndiọi utịp use?
12 Use ekeme ndida inemesịt ikpọkidem ibio ini ndi, edi enye isụn̄ọke ke ata inemesịt. Enye inemke Abasi esịt onyụn̄ ekeme ndinọ ubieresịt owo unan. (1 Thessalonica 4:3-5) Mme mfụhọ mfụhọ utịp obukpo idan̄ ekeme ndidi AIDS ye mme udọn̄ọ eken oro ẹmende ẹto idan̄. Ntọt ibọkusọbọ kiet ọdọhọ ete: “Ẹdọhọ ke se iwakde ikan owo miliọn 250 ke ofụri ererimbot ẹnyene udọn̄ọ ikịm, ndien n̄kpọ nte owo miliọn 50 ẹnyene akpasak.” Mfịna uyomo idịbi emi owo mîyomke odu n̄ko. International Planned Parenthood Federation ọtọt ete, ke ofụri ererimbot, se iwakde ikan nditọiban miliọn 15 ẹdude ke ufọt isua 15 osịm 19 ẹsiyomo ke isua kiet kiet, ndien mbahade kiet ke itie ita ke otu mmọ ẹsision̄o idịbi. Ndụn̄ọde kiet okowụt ete ke idụt Africa kiet, mme mfịna ẹtode usion̄o idịbi ẹsụn̄ọ ke mbahade 72 eke ikie ke kpukpru n̄kpan̄a ẹdude ke otu nditọiban. Ndusụk mme anam use ẹkeme ndibọhọ udọn̄ọ ye uyomo idịbi edi ibọhọke unan eke ntụk. Ediwak owo ẹtaba ukpono idemowo ẹnyụn̄ ẹkam ẹsua idemmọ.
13. Mme mfịna efen efen ewe ke efịbe esida edi, ndien nso ina ke iso ibet mmọ oro ẹkade iso ndidi mbon use ye mme esịn efịbe?
13 Okposụkedi ẹkemede ndifen efịbe, enye edi isọn̄ oro ekemde ye N̄wed Abasi ọnọ nsan̄a oro mîduehe ndisio ndọ. (Matthew 5:32; men Hosea 3:1-5 domo.) Ke ini utọ oburobụt ido oro osụn̄ọde ke edidianade ndọ, emi ekeme ndinọ nsan̄a oro mîduehe ye nditọ akamba unan ke n̄kan̄ eke ntụk. Kaban̄a ufọn ubonowo, Ikọ Abasi owụt ke ubiomikpe esie eyesịm mme anam use ye mme esịn efịbe oro mîkabakede esịt. Akan oro, enye owụt in̄wan̄în̄wan̄ ete ke mbon oro ẹnamde oburobụt ido idan̄ “ididaha Obio Ubọn̄ Abasi inyene.”—Galatia 5:19, 21.
‘IDỊGHE EKE ERERIMBOT’
14. (a) Nso idi ndusụk orụk ukpono ndem oro owo emi enyenede uten̄e Abasi efepde? (b) Nso ndausụn̄ ke ẹnọ ke John 17:14 ye Isaiah 2:4?
14 Mbon oro ẹyomde ndinem Jehovah esịt nnyụn̄ ndara mme edidiọn̄ Obio Ubọn̄ ẹfep uduot ukpono ndem ekededi. Bible owụt ke akwan̄a ndinam nnyụn̄ n̄kpono mme mbiet, esịnede eke Christ, m̀mê eke Mary, eka Jesus. (Exodus 20:4, 5; 1 John 5:21) Ntre, mme ata Christian isikponoke mme mbiet, mme cross, ye ndisọi n̄kpọ. Mmọ n̄ko ẹfep mme uduot ukpono ndem ẹmi ẹtiede n̄kari n̄kari ẹkan, utọ nte mme edinam utuakibuot nnọ ọfọn̄ etakubom ye edikwọ mme ikwọ oro ẹtorode mme idụt. Ke ini ẹnyịkde mmọ ẹte ẹnam mme utọ edinam oro, mmọ ẹsiti se Jesus ọkọdọhọde Satan: “Tuak ibuot nọ Jehovah Abasi fo, nyụn̄ nam n̄kpọ nọ Enye ikpọn̄îkpọn̄.” (Matthew 4:8-10) Jesus ama etịn̄ ete ke mme anditiene imọ ‘idịghe eke ererimbot.’ (John 17:14) Emi ọwọrọ ndida san̄asan̄a ke mme mbubehe ukaraidem ye edidụn̄ ke emem nte ekemde ye Isaiah 2:4, emi ọdọhọde ete: “Enye [Jehovah Abasi] eyekpe ikpe ke otu mme idụt, onyụn̄ ebiere ikọ ọnọ ediwak obio: ndien mmọ ẹyeda ofụt mmọ ẹdom n̄kpọ ufụn̄isọn̄, ẹda eduat mmọ ẹdom ikwa udiọn̄ vine: idụt idimenke ofụt itiene idụt, mmọ idinyụn̄ ikpepke aba ekọn̄.”
15. Nso idi Akwa Babylon, ndien nso ke ediwak mbufa nditọ ukpepn̄kpọ Bible ẹsinam man ẹwọrọ ke esịt esie?
15 Nditre ndidi “eke ererimbot” ọwọrọ n̄ko ndikịbe mbọhọ kpukpru ebuana ye “Akwa Babylon,” kpa ukara ererimbot eke nsunsu ido ukpono. Utuakibuot oro mîsanake okoto ke Babylon eset asuana tutu enye akara mme owo idiọk idiọk ke n̄kan̄ eke spirit ke ofụri isọn̄. “Akwa Babylon” esịne kpukpru ido ukpono oro mme ukpepn̄kpọ ye mme edinam mmọ mîdụhe ke n̄kemuyo ye ifiọk Abasi. (Ediyarade 17:1, 5, 15) Idụhe anam-akpanikọ andituak ibuot nnọ Jehovah oro edibuanade ke mme edinam mbuaha mbuọtidem ebe ke ndituak ibuot ke nsio nsio ido ukpono m̀mê ebe ke ndinyene ebuana eke spirit ye ubak Akwa Babylon ekededi. (Numbers 25:1-9; 2 Corinth 6:14) Mmọdo, ediwak mbufa nditọ ukpepn̄kpọ Bible ẹsinọ leta edikpọn̄ ẹsọk esop ido ukpono oro mmọ ẹkebuanade. Emi amada mmọ otịm asan̄a ekpere ata Abasi, nte ẹken̄wọn̄ọde ẹte: “Jehovah ọnọ uyo ete, Ẹwọn̄ọ ke otu mmọ, ẹnyụn̄ ẹdianade ẹda. Ẹkûnyụn̄ ẹtụk n̄kpọ ndek baba kiet; ndien nyedara mbufo.” (2 Corinth 6:17; Ediyarade 18:4, 5) Nte idịghe utọ edinyịme oro otode Ete nnyịn eke heaven do ke afo enen̄ede oyom?
NDIDOMO MME USỌRỌ EKE ISUA KE ISUA NSE
16. Ntak emi mme ata Christian mîsidiaha Christmas?
16 Uwem uten̄e Abasi osio nnyịn ke ufụn edinịm mme usen nduọkodudu ererimbot oro ẹsiwakde nditie ekikak ekikak. Ke uwụtn̄kpọ, Bible isiakke nnennen usen oro Jesus akamanade. Ndusụk owo ẹkeme ndidọhọ ẹte, ‘N̄kere ke Jesus akamana ke December 25!’ Emi ikemeke ndidi ntre koro enye akakpade ke ini utọ eke 33 E.N. ke isua 33 1/2 ke emana. Akan oro, ke ini emana esie, mme ekpemerọn̄ ẹma “ẹdu ke edem oro, ẹmi ẹtiede ke in̄wan̄ ẹkpeme erọn̄ mmọ ke okoneyo.” (Luke 2:8) Ke idụt Israel, utịt utịt December edi mbịtmbịt, ini edịm emi ẹsidọn̄de mme erọn̄ ke ufọk ke okoneyo mbak tuep. Ke nditịm ntịn̄, mbon Rome ẹkesio December 25 ẹnịm nte usen emana abasi utịn mmọ. Ke ediwak isua ikie ẹma ẹkebe nte Jesus okodu ke isọn̄, mme ọsọn̄ibuot Christian ẹma ẹmek usenọfiọn̄ emi ndinịm usọrọ emana Christ. Mmọdo, mme ata Christian isidiaha Christmas m̀mê usen nduọkodudu efen ekededi emi ọkọn̄ọde ke mme nsunsu edinịm ke akpanikọ eke ido ukpono. Sia mmọ ẹnọde Jehovah san̄asan̄a utuakibuot, mmọ n̄ko isinịmke mme usen nduọkodudu ẹmi ẹkponode mme anamidiọk owo m̀mê mme idụt.
17. Ntak emi mbon uten̄e Abasi mîsinịmke mme usọrọ usen emana, ndien kpa ye oro ntak emi nditọ Christian ẹkopde inemesịt?
17 Bible enen̄ede asiak usọrọ usen emana iba kpọt, mbiba ẹbuanade iren oro mîkanamke n̄kpọ Abasi. (Genesis 40:20-22; Matthew 14:6-11) Sia N̄wed Abasi mîsiakke usen emana mfọnmma owo oro Jesus Christ, ntak emi nnyịn ikpọnọde usen emana mme anana mfọnmma owo san̄asan̄a ntịn̄enyịn? (Ecclesiastes 7:1) Nte ededi, mme ete ye eka oro ẹten̄ede Abasi ibetke akpan usen man ẹwụt nditọ mmọ ima. Eyenan̄wan Christian kiet edide isua 13 ọkọdọhọ ete: “Ami ye ubon nnyịn imesibre mbre etieti. . . . Mmenen̄ede ndiana ete ye eka mi idem, ndien ke ini nditọwọn̄ eken ẹbụpde ntak mmenịmke mme usen nduọkodudu, nsidọhọ mmọ ke nsidia usọrọ kpukpru usen.” Uyen Christian kiet edide isua 17 ọkọdọhọ ete: “Ke ufọk nnyịn, unọ enọ edi n̄kpọ ẹnamde ofụri ini ke isua.” Esisụn̄ọ ke akamba inemesịt ke ini ẹnọde enọ ke unyịme idemowo.
18. Ewe usọrọ kiet eke isua ke isua ke Jesus okowụk mme anditiene enye ete ẹsinịm, ndien nso ke enye esiti nnyịn?
18 Ye mbon oro ẹbịnede uwem uten̄e Abasi, odu usen kiet ke kpukpru isua oro ẹnyenede ndinịm san̄asan̄a. Enye edi Udia Mbubịteyo Ọbọn̄, emi ẹsiwakde ndikot Editi n̄kpa Christ. Kaban̄a emi, Jesus okowụk mme anditiene enye ete: “Ẹnam emi nditi Mi.” (Luke 22:19, 20; 1 Corinth 11:23-25) Ke ini Jesus ọkọtọn̄ọde udia emi ke okoneyo Nisan 14, 33 E.N., enye akada uyo eke leaven mîdụhe ye ndatndat wine, adade aban̄a ikpọkidem esie eke owo oro ananade idiọkn̄kpọ ye mfọnmma iyịp esie. (Matthew 26:26-29) Mme Christian oro ẹdade edisana spirit Abasi ẹyet aran ẹsidia ẹnyụn̄ ẹn̄wọn̄ mme n̄kpọ idiọn̄ọ ẹmi. Ẹmeda mmọ ẹdisịn ke obufa ediomi ye ediomi kaban̄a Obio Ubọn̄, ndien mmọ ẹnyene idotenyịn eke heaven. (Luke 12:32; 22:20, 28-30; Rome 8:16, 17; Ediyarade 14:1-5) Edi, kpukpru mmọ oro ẹsidude ke okoneyo oro ekemde ye Nisan 14 ke n̄wed usenọfiọn̄ mme Jew eset ẹsibọ ufọn. Ẹsiti mmọ ẹban̄a ima oro Jehovah Abasi ye Jesus Christ ẹkewụtde ke uwa ufak usio-isop idiọkn̄kpọ oro anamde mbon oro ẹnyenede mfọn Abasi ẹkeme ndidu nsinsi uwem.—Matthew 20:28; John 3:16.
UTOM YE UNỌ IDEM INEMESỊT
19. Nso n̄kpọ-ata ke mme Christian ẹsisobo ke ndinyene se ẹdade ẹdu uwem?
19 Mme ata Christian ẹnyene mbiomo ndinam utom ọkpọsọn̄ nnyụn̄ nse mban̄a se mmọ ẹyomde. Ndinam emi ada uyụhọ ọsọk mme ibuotufọk. (1 Thessalonica 4:11, 12) Nte ededi, edieke utom Christian atuahade ye Bible, emi eyenam enye okûkop inemesịt. Edi, esidi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ndusụk ini ọnọ Christian ndikụt utom oro odude ke n̄kemuyo ye mme idaha Bible. Ke uwụtn̄kpọ, ẹsiyom ndusụk mbonutom ẹbian̄a mbonurua. Ke n̄kan̄ eken, ediwak mme eteutom ẹyenyịme ye ubieresịt anamutom oro anamde akpanikọ, sia mîyomke nditaba owo utom oro anamde akpanikọ. Nte ededi, se ededi oro otịbede, afo emekeme ndinịm ke akpanikọ nte ke Abasi eyediọn̄ ukeme fo ndikụt utom oro ayakde fi enyene eti ubieresịt.—2 Corinth 4:2.
20. Ntak emi nnyịn ikpasatde-sat unọ idem inemesịt oro nnyịn imekde?
20 Sia Abasi oyomde mme asan̄autom esie ẹkop inemesịt, oyom nnyịn inam ọkpọsọn̄ utom ye mme inem inem ini unọ idem nduọkodudu ẹda ukem ukem. (Mark 6:31; Ecclesiastes 3:12, 13) Ererimbot Satan esịn udọn̄ ọnọ oburobụt unọ idem inemesịt. Edi man inem Abasi esịt, ana nnyịn isasat n̄wed oro nnyịn ikotde, mme edinam radio ye ikwọ oro nnyịn ikpan̄de utọn̄ inọ, ye mme kọnsat, senima, mbre, mme edinam television, ye mme vidio oro nnyịn isede. Edieke unọ idem inemesịt oro nnyịn ikemekde ke ini edem atuahade ye mme ntọt ẹdude ke mme utọ itien̄wed nte Deuteronomy 18:10-12, Psalm 11:5, ye N̄wed Mbon Ephesus 5:3-5, nnyịn iyenem Jehovah esịt iyenyụn̄ ikop inemesịt ikan edieke nnyịn inamde mme ukpụhọde.
UKPONO ẸNYENEDE ẸNỌ UWEM YE IYỊP
21. Didie ke ukpono inyenede inọ uwem okpotụk ekikere nnyịn kaban̄a usion̄o idịbi, ọkọrọ ye mme eduuwem ye ido nnyịn?
21 Man inyene ata inemesịt, oyom nnyịn ise uwem owo ke edisana, kpa nte Jehovah esede. Ikọ esie akpan nnyịn ete ikûwot owo. (Matthew 19:16-18) Ke akpanikọ, Ibet Abasi oro ẹkenọde Israel owụt ete ke enye ese ọbọn̄eyen nte ọsọn̄urua uwem—idịghe n̄kpọ oro ẹnyenede ndibiat mfep. (Exodus 21:22, 23) Ke ntak oro, inaha nnyịn ida uwem nte mmemurua n̄kpọ ebe ke ndida un̄wọn̄, ndida n̄kpọsọn̄ ibọk ye n̄kpọsọn̄ mmịn nsabade idem nnyịn, m̀mê ndisịn idem ke itiendịk nte mîdotke. Nnyịn ikponyụn̄ isịnke idem ke mme n̄kpọ ekededi oro ẹsịnde uwem ke itiendịk nnyịn ikponyụn̄ ifụmike mme item oro ẹnọde man owo edida unan, emi ekemede ndisụn̄ọ ke edikama iyịp.—Deuteronomy 22:8.
22. (a) Nso idi ekikere Abasi kaban̄a nte ẹsede iyịp ye nte ẹdade enye ẹnam n̄kpọ? (b) Iyịp anie ikpọn̄îkpọn̄ enen̄ede ekeme ndinyan̄a uwem?
22 Jehovah ọkọdọhọ Noah ye ubon esie ete ke iyịp ada ọnọ ukpọn̄, m̀mê uwem. Ke ntre, Abasi ama akpan mmọ ndidia iyịp ekededi. (Genesis 9:3, 4) Sia nnyịn idide mme andito ubon mmọ, ibet oro ọbọp kpukpru nnyịn. Jehovah ama asian nditọ Israel ete ke ẹnyene ndiduọk iyịp ke isọn̄ ndien ke owo ikenyeneke ndida enye nnam n̄kpọ kaban̄a mme uduak idemesie. (Deuteronomy 12:15, 16) Ẹma ẹnyụn̄ ẹfiak ẹtịn̄ ibet Abasi kaban̄a iyịp ke ini ẹkenọde mme Christian akpa isua ikie item ẹte: “Ẹbet . . . iyịp.” (Utom 15:28, 29) Ke ntak ukpono ẹnyenede ẹnọ edisana idaha eke uwem, mbon uten̄e Abasi isibọhọ edikịm iyịp nsịn ke idem, idem edieke mmọ efen ẹsọn̄ọde ẹyịre ẹte ke utọ edinam oro eyenyan̄a uwem. Ediwak ukpụhọ ibọkusọbọ oro Mme Ntiense Jehovah ẹnyịmede ẹmenen̄ede ẹnyene ufọn inyụn̄ isioho owo inyan inọ mme n̄kpọndịk eke edikịm iyịp nsịn ke idem. Mme Christian ẹfiọk ẹte ke edi iyịp Jesus oro ẹkeduọkde kpọt ekeme ndinen̄ede nnyan̄a uwem. Mbuọtidem ke enye ada edifen nnọ ye idotenyịn nsinsi uwem edi.—Ephesus 1:7.
23. Nso idi ndusụk utịp usụn̄uwem uten̄e Abasi?
23 Nte an̄wan̄ade, ndidu uwem uten̄e Abasi oyom ukeme. Enye ekeme ndisụn̄ọ ke nsahi otode mbonubon m̀mê mme ọdiọn̄ọ. (Matthew 10:32-39; 1 Peter 4:4) Edi mme utịp edidu utọ uwem oro ẹtịm ẹkponi ẹkan idomo ekededi. Emi osụn̄ọ ke eti ubieresịt onyụn̄ ọnọ nti nsan̄a ẹdide ekemmọ mme andituak ibuot nnọ Jehovah. (Matthew 19:27, 29) Do, n̄ko, kere nte odude uwem ke nsinsi ke edinen obufa ererimbot Abasi. (Isaiah 65:17, 18) Ndien nso idatesịt idu ntem ke ndinam n̄kpọ ekekem ye item Bible ndien ke ntem anamde esịt Jehovah adat! (Mme N̄ke 27:11) Eyịghe idụhe nte ke ndidu uwem uten̄e Abasi ada inemesịt edi!—Psalm 128:1, 2.
DOMO IFIỌK FO SE
Nso idi ndusụk ntak emi edidu uwem uten̄e Abasi adade inemesịt edi?
Ndidu uwem uten̄e Abasi ekeme ndiyom ẹnam nso ukpụhọde?
Ntak emi afo oyomde ndidu uwem uten̄e Abasi?
[Ndise ke page 124, 125]
Mme edinam eke spirit oro ẹnamde ada ukem ukem ye mme ini nduọkodudu ẹtịp n̄kpọ ẹsịn ke inemesịt mmọ oro ẹdude uwem uten̄e Abasi