Ibuot Duopekiet
Mụm Emem ke Ufọk Fo Kama
1. Nso idi ndusụk n̄kpọ oro ẹkemede nditọ ubahade ke ubon?
INEMESỊT odu ọnọ mbon oro ẹdude ke ubon ẹmi ima, ifiọk, ye emem ẹdude. Ẹdori enyịn nte ke okwo edi utọ ubon oro. Edi n̄kpọ mfụhọ nditịn̄, ata ediwak ubon itiehe nte ẹtịn̄de oro ẹnyụn̄ ẹbaharede oto ntak kiet m̀mê eken. Nso ibaharede mme ubon? Nnyịn iyeneme n̄kpọ ita ke ibuot emi. Ke ndusụk ubon, kpukpru mme andibuana ibuanake ke ukem ido ukpono. Ke mmọ en̄wen, ekeme ndidi nditọwọn̄ inyeneke ukem ete ye eka eke obụk. Ndien ke mmọ en̄wen, etie nte edin̄wana ndinyene n̄kpọ uduuwem m̀mê udọn̄ edinyene mme n̄kpọ obụkidem efen efen ẹsinyịk mme andibuana ke ubon ẹbaharede. Edi, mme idaha oro ẹbaharede ufọk kiet ẹkeme nditre nditụk en̄wen. Nso inam ukpụhọde odu?
2. M̀mọ̀n̄ ke ndusụk owo ẹyom ndausụn̄ kaban̄a uwem ubon, edi nso idi mfọnn̄kan ebiet utọ ndausụn̄ oro?
2 Idaha ekikere edi n̄kpọ kiet. Edieke afo enen̄erede odomo ndidiọn̄ọ ekikere owo enye eken, eyedi afo eyetịm ọfiọk nte akpanamde ufọk adiana kiet. Udiana n̄kpọ edi ebiet emi ndausụn̄ fo otode. Ediwak owo ẹsitiene mme item nsan̄autom, mbọhọidụn̄, mme ewet n̄wedmbụk n̄kpọntịbe, m̀mê mme ọnọ-ndausụn̄ eken. Ndusụk owo, nte ededi, ẹfiọk se Ikọ Abasi etịn̄de aban̄a mme idaha mmọ, ndien ekem mmọ ẹda se ẹkpepde ẹsịn ke edinam. Didie ke ndinam emi ekeme ndin̄wam ubon omụm emem ke ufọk akama?—2 Timothy 3:16, 17.
EDIEKE UBERI ENYENEDE ISIO MBUỌTIDEM
3. (a) Nso idi item Bible kaban̄a edidọ owo emi enyenede isio isio mbuọtidem? (b) Nso idi ndusụk akpan edumbet ẹmi ẹnyenede ebuana edieke nsan̄andọ kiet edide andinịm ke akpanikọ ndien enye eken mîdịghe?
3 Bible ọsọn̄ọ akpan nnyịn ndidọ owo emi enyenede isio mbuọtidem ido ukpono. (Deuteronomy 7:3, 4; 1 Corinth 7:39) Nte ededi, ekeme ndidi nte ke afo ekekpep akpanikọ oto Bible ke afo ama ọkọdọ ndọ edi uberi ikekpepke. Nso ndien? Nte ededi, mme un̄wọn̄ọ ndọ ẹsụk ẹnyenyene odudu. (1 Corinth 7:10) Bible ọsọn̄ọ etịn̄ nte ndọ edide nsinsi mbọbọ onyụn̄ esịn udọn̄ ọnọ mme ọdọndọ ndikọk mme mfịna mmọ utu ke ndifefehe n̄kpọn̄ mmọ. (Ephesus 5:28-31; Titus 2:4, 5) Nso, ndien, edieke uberi ọsọn̄ọde ọbiọn̄ọ fi ndinam ido ukpono eke Bible? Enye ekeme ndidomo ndikpan fi ndika mme mbonoesop, mîdịghe enye ekeme ndidọhọ ke imọ iyomke n̄wan imọ asan̄a ke ufọk ke ufọk, eneme aban̄a ido ukpono. Nso ke afo edinam?
4. Ke nso usụn̄ ke n̄wan ekeme ndiwụt edikere mban̄a edieke ebe esie mîbuanake mbuọtidem esie?
4 Bụp idemfo ete, ‘Ntak oro ebe mi ekerede n̄kpọ ntre?’ (Mme N̄ke 16:20, 23) Edieke enye mîtịmke ifiọk se afo anamde, enye ekeme ndikop editịmede esịt mban̄a fi. Mîdịghe enye ekeme ndidu ke mfịghe otode mme iman sia afo mûbuanake aba ke ndusụk ido edinam oro ẹdide akpan n̄kpọ ẹnọ mmọ. Ebe kiet ọkọdọhọ ete: “Ke ndude ikpọn̄ ke ufọk, mma nsikere ke ẹsịn mi.” Eketie eren emi nte ke ido ukpono ama ọbọ enye n̄wan. Edi ntan̄idem ikayakke enye onyịme ke imọ ima ikop ndobo. Uberi ekeme ndiyom nsọn̄ọ nte ke ima oro enyenede ọnọ Jehovah iwọrọke ite ke afo umaha enye nte ekesimade ke ini edem. Kụt ete ke imabiat ini ye enye.
5. Nso edida ukem ukem ke ana n̄wan emi ebe esie enyenede isio isio mbuọtidem owụt?
5 Nte ededi, ana ẹkere ẹban̄a n̄kpọ akam edide akpan n̄kpọ akan edieke enyenede ndise mban̄a idaha oro nte owụtde eti ibuot. Ikọ Abasi akpak ibanndọ ete: “Ẹsụk idem ẹnọ mme ebe mbufo, nte odotde ke Ọbọn̄.” (Colossae 3:18) Ntem, enye ọnọ item ọbiọn̄ọ edu nda-ke-idem. Ke adianade do, ke ndidọhọ “nte odotde ke Ọbọn̄,” itien̄wed Abasi emi owụt ete ke owo ndisụk ibuot nnọ ebe ekpenyene ndibuana n̄ko edisụk ibuot nnọ Ọbọn̄. Ẹnyene ndida ukem ukem.
6. Mme edumbet ewe ke n̄wan Christian ekpenyene ke ekikere?
6 Ye Christian, owo ndidụk mme mbonoesop nnyụn̄ nnọ mbon en̄wen ikọ ntiense mban̄a mbuọtidem esie oro ọkọn̄ọde ke Bible ẹdi mme ikpehe utuakibuot akpanikọ ẹmi ẹdide akpan n̄kpọ oro mînaha ẹfụmi. (Rome 10:9, 10, 14; Mme Hebrew 10:24, 25) Do, nso ke afo akpanam edieke owo okpowụkde fi nnennen nnennen ete okûnam akpan n̄kpọ oro Abasi oyomde? Mme apostle Jesus Christ ẹma ẹtan̄a ẹte: “Nnyịn inyene ndikop uyo Abasi n̄kan uyo owo.” (Utom 5:29) Uwụtn̄kpọ mmọ ọnọ mbemiso n̄kpọ emi enyenede n̄kpọ ndinam ke ediwak idaha ke uwem. Nte ima oro enyenede ọnọ Jehovah eyenụk fi ndinọ enye utuakibuot oro enyenede enye nte odotde? Ke ukem ini oro, nte ima ye ukpono oro enyenede ọnọ uberi eyenam fi odomo ndinam emi ke usụn̄ oro enye onyịmede?—Matthew 4:10; 1 John 5:3.
7. Nso ubiere ke ana n̄wan Christian enyene?
7 Jesus ama owụt ete ke emi ididịghe mmemmem n̄kpọ kpukpru ini. Enye ama ọtọt ete ke ntak edibiọn̄ọ utuakibuot akpanikọ, eyetie mbonubon ẹmi ẹnịmde ke akpanikọ ke ndusụk ubon nte ke ẹsịbe mmimọ ẹfep, nte n̄kpọ eke ofụt odude ke ufọt mmọ ye mmọ eken ke ubon. (Matthew 10:34-36) N̄wan kiet ke Japan ama osobo emi. Ebe esie ama ọbiọn̄ọ enye ke isua 11. Enye ama esinam n̄kpọ ye enye nsọn̄ido nsọn̄ido onyụn̄ esiwak ndikọbi usụn̄ mbaha enye ke an̄wa. Edi enye ama ọyọ. Mme ufan ke esop Christian ẹma ẹn̄wam enye. Enye ikodopke akam ama onyụn̄ ọbọ ekese nsịnudọn̄ oto 1 Peter 2:20. Christian an̄wan emi ama onịm ke akpanikọ ete ke edieke imọ isọn̄ọde ida, usen kiet ebe imọ eyediana ye imọ ke ndinam n̄kpọ Jehovah. Ndien enye ama adiana.
8, 9. Didie ke n̄wan ekpenyene ndinam n̄kpọ man efep edinịm mme n̄kpọ ubiọn̄ọ oro mîdotke nnọ ebe esie?
8 Ediwak nti n̄kpọ ẹdu emi afo ekemede ndinam man okpụhọ edu nsan̄a fo. Ke uwụtn̄kpọ, edieke uberi ọbiọn̄ọde ido ukpono fo, kûyak enye enyene nti ntak ndisụk uyo ke mme ikpehe en̄wen. Nịm ufọk asana. Tịm kama idemfo. Wak nditịn̄ mme ikọ ima ye eke esịtekọm. Utu ke ndikụt ndudue nnọ, nọ ibetedem. Wụt ete ke imọ ise enye kaban̄a itieibuot. Kûsio usiene edieke afo ekerede ke ẹdue fi. (1 Peter 2:21, 23) Fet ufan̄ nọ unana mfọnmma owo, ndien edieke eneni edemerede, di akpa owo ndikpe ubọk ke nsụhọdeidem.—Ephesus 4:26.
9 Kûyak afo ndidụk mme mbonoesop edi ntak enye adiade udia ke idiọkini. Afo n̄ko emekeme ndimek ndibuana ndusụk ini ke utom ukwọrọikọ Christian ke ini uberi mîdụhe ke ufọk. Owụt ọniọn̄ n̄wanndọ Christian ndifep ndikwọrọ ikọ nnọ ebe esie ke ini enye mîmaha. Utu ke oro, enye etiene item apostle Peter emi: “Mbufo iban, ẹsụk idem ẹnọ ebe eke mbufo, man edieke ndusụk mmọ mînịmke ikọ Abasi ke akpanikọ, ẹkpedụdi mmọ ẹda, itoho ke ukwọrọ-ikọ, edi oto ke edu iban mmọ; ke adan̄aemi mmọ ẹkụtde nte mbufo iban ẹnyenede edisana ido ye ndịk.” (1 Peter 3:1, 2) Ibanndọ Christian ẹnam n̄kpọ nditịm n̄kọri mbun̄wụm spirit Abasi ata ọyọhọ ọyọhọ.—Galatia 5:22, 23.
KE INI N̄WAN MÎDỊGHE ATA CHRISTIAN
10. Didie ke ebe oro onịmde ke akpanikọ akpanam n̄kpọ ye n̄wan esie edieke enye enyenede isio isio edinịm ke akpanikọ?
10 Nso edieke ebe edide ata Christian ndien n̄wan mîdịghe? Bible ọnọ ndausụn̄ ke mme utọ idaha oro. Enye ọdọhọ ete: “Edieke eyenete enyenede n̄wan eke mînịmke ke akpanikọ, ndien n̄wan oro onyịmede ndidụn̄ ye enye, enye okûkpọn̄ n̄wan oro.” (1 Corinth 7:12) Enye n̄ko ọnọ mme ebe item ete: “Ẹma iban mbufo.”—Colossae 3:19.
11. Didie ke ebe ekeme ndiwụt mbufiọk nnyụn̄ nda itieibuot nnam n̄kpọ ke usọ usọ usụn̄ ye n̄wan esie edieke enye mîdịghe ata Christian?
11 Edieke afo edide ebe oro n̄wan enyenede isio mbuọtidem ye okwo, nen̄ede du ke ukpeme ndiwụt ukpono nnọ n̄wan fo ye edikere mban̄a nnọ mme ntụk esie. Nte akwa owo, enye odot ndinyene ndusụk udomo ifụre ndinam mme edinịm ke akpanikọ ido ukpono esie, idem ọkpọkọm afo unyịmeke ye mmọ. Akpa ini oro afo enemede mbuọtidem fo ye enye, kûdori enyịn enye ndiduọn̄ọ se enye okonịmde ke akpanikọ ke anyanini ke ntak obufa n̄kpọ. Utu ke ndidọhọ ke ibụmede nte ke mme edinam oro enye ye ubon esie ẹkemade ke anyanini ẹdi nsu, domo ndikọk ibuot ke ime ye enye nto N̄wed Abasi. Ekeme ndidi etie enye nte ke ẹfụmi imọ edieke afo esịnde ekese ini ke mme edinam esop. Enye ekeme ndibiọn̄ọ mme ukeme oro afo esịnde ndinam n̄kpọ Jehovah, edi akpan etop ekeme n̄kukụre ndidi: “Mmoyom ini fo efen efen!” Nyene ime. Ye ima ima edikere mban̄a fo, nte ini akade ẹkeme ndin̄wam enye ndinyịme utuakibuot akpanikọ.—Colossae 3:12-14; 1 Peter 3:8, 9.
NDINỌ NDITỌ UKPEP
12. Idem edieke ebe ye n̄wan esie ẹnyenede nsio nsio mbuọtidem, didie ke ẹkpeda mme edumbet N̄wed Abasi ẹsịn ke edinam ke ndinọ nditọ mmọ ukpep?
12 Ke ufọk oro mîdianake kiet ke utuakibuot, ukpepn̄kpọ ido ukpono nditọ esidi mfịna ndusụk ini. Didie ke ẹkpeda mme edumbet N̄wed Abasi ẹsịn ke edinam? Bible ọnọ ete akpan mbiomo unọ nditọ ukpep, edi eka n̄ko enyene akpan udeme. (Mme N̄ke 1:8; men Genesis 18:19; Deuteronomy 11:18, 19 domo.) Idem ọkpọkọm ete inyịmeke itieibuot Christ, enye osụk edi ibuotufọk.
13, 14. Edieke ebe akpande n̄wan esie ndida nditọ n̄ka mme mbonoesop Christian m̀mê ndikpep n̄kpọ ye mmọ, nso ke enye ekeme ndinam?
13 Ndusụk ete oro mînịmke ke akpanikọ isifan̄ake edieke eka ọnọde nditọ ukpep ke mme n̄kpọ ido ukpono. Mmọ eken ẹsifan̄a. Nso edieke uberi mînyịmeke fi esida nditọ aka mme mbonoesop m̀mê akam akpande fi ndikpep Bible ye mmọ ke ufọk? Idahaemi afo enyene ndida ukem ukem ke ndusụk mbiomo—mbiomo emi enyenede ke iso Jehovah Abasi, itieibuot uberi, ye ndima nditọ fo. Didie ke afo ekeme ndise mban̄a mmọemi?
14 Ke akpanikọ afo eyebọn̄ akam aban̄a n̄kpọ emi. (Philippi 4:6, 7; 1 John 5:14) Edi ke akpatre, afo enyene ndibiere usụn̄ edinam emi editienede. Edieke anamde n̄kpọ ye mbufiọk, anamde an̄wan̄a uberi nte ke imọ imiaha ata ye itieibuot esie, ubiọn̄ọ esie ekeme nditek ubọk ke akpatre. Idem ọkpọkọm uberi akpan fi ndida nditọ fo n̄ka mme mbonoesop m̀mê ndinịm ukpepn̄kpọ Bible ye mmọ, afo emekeme ndisụk nnọ mmọ ukpep. Ebede ke nneme fo eke usen ke usen ye eti uwụtn̄kpọ fo, domo ndikpep mmọ ẹnyene ndusụk udomo ima ẹnọ Jehovah, mbuọtidem ke Ikọ esie, ẹkpono ete ye eka—esịnede ete mmọ—ima ima edikere mban̄a mmọ efen, ye edida ifịk ifịk edu unam utom ke akpan n̄kpọ. Nte ini akade, ete ekeme ndikụt nti utịp ndien ekeme ndikụt ufọn ukeme oro afo esịnde.—Mme N̄ke 23:24.
15. Nso idi mbiomo ete emi onịmde ke akpanikọ kaban̄a unọ nditọ ukpep?
15 Edieke afo edide ebe oro onịmde ke akpanikọ ndien n̄wan fo mîdịghe, do ana afo obiom mbiomo edikama nditọ fo “ke ntụnọ ye item Ọbọn̄.” (Ephesus 6:4) Nte ededi, ke adan̄aemi anamde ntre, afo ekpenyene ndiwụt mfọnido, ima, ye eti ibuot ke ndinam n̄kpọ ye n̄wan fo.
EDIEKE IDO UKPONO FO MÎDỊGHE EKE ETE YE EKA FO
16, 17. Mme edumbet Bible ewe ke ana nditọ ẹti edieke mmọ ẹnyịmede mbuọtidem oro edide isio ye eke ete ye eka mmọ?
16 Idịghe aba esen esen n̄kpọ idem n̄kpri nditọ ndinyịme mme ekikere ido ukpono oro ẹdide isio ye eke mme ete ye eka mmọ. Ndi afo ama anam oro? Ke edide ntre, Bible enyene item ọnọ fi.
17 Ikọ Abasi ọdọhọ ete: “Ẹkop uyo mme ete ye mme eka mbufo ke Ọbọn̄; koro emi enende. Kpono usọ ye uka.” (Ephesus 6:1, 2) Oro abuana eti ukpono ẹnyenede ẹnọ ete ye eka. Nte ededi, ke adan̄aemi edisụk ibuot nnọ ete ye eka edide akpan n̄kpọ, inaha ẹnam enye ye unana edikere mban̄a ata Abasi. Ke ini eyen okponde ekem nditọn̄ọ ndinam mme ubiere, enye enyene ndusụk udomo mbiomo oro ọkọride-kọri kaban̄a mme edinam esie. Emi idịghe ntre kaban̄a mme ibet ererimbot kpọt edi akpan akpan kaban̄a ibet Abasi. Bible ọdọhọ ete: “Kpukpru nnyịn kiet kiet iyebụk mbụk iban̄a idem esie inọ Abasi.”—Rome 14:12.
18, 19. Edieke nditọ ẹnyenede ido ukpono oro edide isio ye eke ete ye eka mmọ, didie ke mmọ ẹkeme ndin̄wam ete ye eka mmọ man ẹfiọk mbuọtidem mmọ otịm ọfọn?
18 Edieke mme edinịm ke akpanikọ fo ẹnamde fi anam mme ukpụhọde ke uwem fo, domo ndifiọk ekikere ete ye eka fo. Eyedi mmọ ẹyekop inemesịt edieke, nte utịp edikpep ye edida mme ukpepn̄kpọ Bible nsịn ke edinam, afo enen̄ede enyene ukpono, enen̄ede okop item, enen̄ede esịn ifịk ke se mmọ ẹdọhọde fi anam. Nte ededi, edieke obufa mbuọtidem fo n̄ko anamde fi esịn mme edinịm ke akpanikọ ye mme ido edinam oro mmọ ke idemmọ ẹmade, mmọ ẹkeme ndikere ke afo udaha akpa oro mmimọ ikoyomde ndinọ fi ke n̄kpọ. Mmọ ẹkeme ndikop ndịk n̄ko mban̄a mfọnọn̄kpọ fo edieke se afo anamde mîdịghe se ẹmade ke obio, mîdịghe edieke ọwọn̄ọrede ntịn̄enyịn fo ọkpọn̄ ubọkọkọ oro mmọ ẹkerede ke ekeme ndin̄wam fi oforo ke n̄kan̄ eke obụk. Ntan̄idem ekeme n̄ko ndidi ubiọn̄ọ. Ke nditịm ntịn̄, mmọ ẹkeme ndikere ke afo ọdọhọ ke imọ imenen ndien mmimọ ikwan̄a.
19 Ke ntre, domo ndidiomi usọp usọp nte ekekeme man ete ye eka fo ẹsobo ye ndusụk mbiowo m̀mê Mme Ntiense eken oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ke esop n̄kann̄kụk. Sịn udọn̄ nọ ete ye eka fo ndika Ufọkmbono Obio Ubọn̄ man ẹkop se ẹnemede ke idemmọ ẹnyụn̄ ẹkụt orụk owo ẹmi Mme Ntiense Jehovah ẹdide ke idemmọ. Nte ini akade, edu ete ye eka fo ekeme ndimem. Idem ke ini ete ye eka ẹbiọn̄ọde idiọk idiọk, ẹbiatde mme n̄wed Bible, ẹnyụn̄ ẹkpande nditọ ndidụk mme mbonoesop Christian, mme ifet ẹsidu ndikot n̄wed ke ebiet en̄wen, ndinyene nneme ye ekemmọ Christian, ye edinọ ikọ ntiense nnyụn̄ n̄n̄wam mbon en̄wen ke ido nneme. Afo emekeme n̄ko ndibọn̄ akam nnọ Jehovah. Ndusụk uyen ẹnyene ndibet tutu mmọ ẹkponi ẹkem ndiwọrọ n̄kodụn̄ ikpọn̄ mbemiso mmọ ẹkeme ndinam n̄kpọ efen efen. Nte ededi, se ededi emi idaha ke ufọk edide, kûfre ‘ndikpono usọ ye uka.’ Nam udeme fo nditịp n̄kpọ nsịn ke emem ke ufọk. (Rome 12:17, 18) Ke akande kpukpru, bịne emem ye Abasi.
N̄KPỌ-ATA EKE EDIDI EBEEKA M̀MÊ N̄WANETE
20. Nso ekikere ke nditọ ẹkeme ndinyene edieke ete m̀mê eka mmọ edide ebeeka m̀mê n̄wanete?
20 Ke ediwak ubon idaha oro esidade n̄kponn̄kan n̄kpọ-ata edi isidịghe ido ukpono edi edi mfịna mbuaha ubon. Ediwak ufọk mfịn ẹsịne nditọ ẹmi ẹketode akpa ndọ ete m̀mê eka m̀mê ete ye eka. Ke utọ ubon oro, nditọ ẹkeme ndifụbe ufụp ẹnyụn̄ ẹkop iyatesịt m̀mê ndusụk ẹnyene ntuaha ke edinam akpanikọ. Nte utịp, mmọ ẹkeme ndisịn mme ukeme esịt akpanikọ oro ebeeka m̀mê n̄wanete esịnde ndidi eti ete m̀mê eka ke ndek. Nso ikeme ndin̄wam nnam mbuaha ubon okụt unen?
21. Kpa ye san̄asan̄a idaha mmọ, ntak emi ebeeka ye n̄wanete ẹkpeberide edem ke mme edumbet Bible kaban̄a un̄wam?
21 Fiọk ete ke kpa ye mme san̄asan̄a idaha ẹmi, mme edumbet Bible oro ẹnamde mme ufọk eken ẹkụt unen ẹnyene n̄kpọ ndinam mi n̄ko. Ndifụmi mme edumbet oro ekeme nditie nte ọkọk mfịna idahaemi, edi eyedi edida ikosịm ke iduọesịt ke ukperedem. (Psalm 127:1; Mme N̄ke 29:15) Kọri ọniọn̄ ye mbufiọk—ọniọn̄ ndida mme edumbet Abasi nsịn ke edinam enyenede mme ufọn anyanini ke ekikere, ye mbufiọk ndidiọn̄ọ ntak emi mme andibuana ke ubon ẹtịn̄de m̀mê ẹnamde ndusụk n̄kpọ. Oyom edinịm idem ke itie owo en̄wen n̄ko.—Mme N̄ke 16:21; 24:3; 1 Peter 3:8.
22. Ntak ekemede ndisọn̄ nditọ ndidara ebeeka m̀mê n̄wanete?
22 Edieke afo edide ebeeka m̀mê n̄wanete, afo emekeme nditi nte ke nte ufan ubon, eyedi nditọ oro ẹma ẹsidara fi. Edi ke ini afo akakabarede edi ebeeka m̀mê n̄wanete mmọ, ekeme ndidi edu mmọ ama okpụhọde. Ke ẹtide ata ete m̀mê eka oro mîdụhe aba ye mmọ, nditọ oro ẹkeme ndidu ke en̄wan edinam akpanikọ, ndusụk ẹkerede ẹte ke afo oyom ndibọ ima oro mmimọ inyenede inọ ete m̀mê eka oro mîdụhe. Ndusụk ini, mmọ ẹkeme nditi fi in̄wan̄în̄wan̄ ẹte ke afo udịghe ete mmimọ m̀mê eka mmimọ. Mme utọ ikọ ntre ẹsibiak owo. Kpa ye oro, “kûyak spirit fo ọsọp iyatesịt.” (Ecclesiastes 7:9) Oyom mbufiọk ye edinịm idem ke itie owo en̄wen man ẹse ẹban̄a mme ntụk nditọ.
23. Didie ke ẹkeme ndise mban̄a ntụnọ ke ubon emi nditọ ebe m̀mê nditọ n̄wan ẹdude?
23 Mme edu oro ẹdi akpan n̄kpọ ke ini owo ọnọde ntụnọ. Ntụnọ oro enyenede iwụk edi akpan n̄kpọ. (Mme N̄ke 6:20; 13:1) Ndien sia kpukpru nditọ mîdịghe ukem, ntụnọ ekeme ndikpụhọde ke idaha kiet ye eken. Ndusụk ebeeka m̀mê n̄wanete ẹkụt ẹte, ke nsụhọde n̄kaha ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ, ke ọkpọfọn ata ete m̀mê eka ese aban̄a ikpehe enyeemi ke edibọk nditọ. Nte ededi, edi akpan n̄kpọ nte ete ye eka ẹnyịme ntụnọ ẹnọde ẹnyụn̄ ẹmụm enye ẹkama, idịghe ndiwụt ata eyen uma n̄kan eyen ebe m̀mê eyen n̄wan. (Mme N̄ke 24:23) Nsụkibuot edi akpan n̄kpọ, edi oyom ẹnam ufan̄ ẹnọ unana mfọnmma. Kûyat esịt ukaha. Nọ ntụnọ ke ima.—Colossae 3:21.
24. Nso ikeme ndin̄wam man ẹbiọn̄ọ mme mfịna ido uwem ke ufọt mbon isio uduot ke mbuaha ubon?
24 Nneme ubon ẹkeme ndinam ekese ndikpan mfịna. Ẹmi ẹkeme ndin̄wam ubon owụk ntịn̄enyịn ke mme ata n̄kpọ ke uwem. (Men Philippi 1:9-11 domo.) Mmọ ẹkeme ndin̄wam owo kiet kiet n̄ko ndikụt nte enye ekemede nditịp n̄kpọ nsịn man ẹsịm mme utịtmbuba ubon. Ke adianade do, in̄wan̄în̄wan̄ nneme ubon ekeme ndikpan mme mfịna ido uwem. Oyom n̄kaiferi ẹfiọk nte ẹsịnede n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹkamade idem ke ini ẹdude ye ebeeka ye nditọete iren mmọ ekededi, ndien nditọiren ẹyom item ke nnennen eduuwem ye n̄wanete ye nditọete iban mmọ ekededi.—1 Thessalonica 4:3-8.
25. Mme edu ewe ẹkeme ndin̄wam nsịn emem ke mbuaha ubon?
25 Ke ndiyọ n̄kpọ-ata eke edidi ebeeka m̀mê n̄wanete, nyene ime. Esida ini ndikọri obufa itie ebuana. Ndinyene ima ye ukpono nditọ oro afo mûnyeneke mbọbọ eke obụk ekeme ndidi ọkpọsọn̄ utom. Edi ẹkeme ndinam. Esịt ọniọn̄ ye mbufiọk, adianade ye ọkpọsọn̄ udọn̄ ndinem Jehovah esịt, edi ukpọhọde emem ke mbuaha ubon. (Mme N̄ke 16:20) Mme utọ edu oro n̄ko ẹkeme ndin̄wam fi ọyọ mme idaha en̄wen.
NTE EDIBỊNE N̄KPỌ OBỤKIDEM ABAHAREDE UFỌK FO?
26. Ke mme usụn̄ ewe ke mme mfịna ye edu ẹban̄ade mme n̄kpọ obụkidem ẹkeme ndibahade ubon?
26 Mme mfịna ye edu ẹban̄ade mme n̄kpọ obụkidem ẹkeme ndibahade ubon ke ediwak usụn̄. Ke mfụhọ, eneni kaban̄a okụk ye udọn̄ ndinyene inyene—m̀mê ke nsụhọde n̄kaha ndinyene esisịt inyene efen efen—ẹbiat ndusụk ubon. Ubahade ekeme ndidu ke ini nsan̄a mbiba ẹnamde utom idịbi udia ẹnyụn̄ ẹkọride edu “okụk mi, okụk fo.” Idem edieke ẹfepde mfan̄a, ke ini nsan̄a mbiba ẹnamde utom mmọ ẹkeme ndinyene ndutịm oro anamde mmọ ẹnyene esisịt ini ẹnọ kiet eken. Edu oro ọkọride-kọri ke ererimbot edi mme ete ndiwọrọ n̄kodụn̄ ke ebiet en̄wen n̄kpọn̄ ubon ke anyanini—ke ediwak ọfiọn̄ m̀mê idem ke ediwak isua—man ẹdia ediwak okụk ẹkan nte mmọ tutu amama mîkpadiaha ke ufọk. Emi ekeme ndida n̄kosịm ata ikpọ mfịna.
27. Nso idi ndusụk edumbet ẹmi ẹkemede ndin̄wam ubon ẹmi ẹdude ke mfịghe eke okụk?
27 Owo ikemeke ndinịm mme mbet ndida nse mban̄a mme idaha ẹmi, sia nsio nsio ubon ẹnyenede ndiyọ nsio nsio mfịghe ye udọn̄. Kpa ye oro, item Bible ekeme ndin̄wam. Ke uwụtn̄kpọ, Mme N̄ke 13:10 (NW) owụt ete ke ndusụk ini ẹkeme ndifep nsịn̄ede oro mînyeneke ufọn ebe ke ‘ndikọk ibuot ọtọkiet.’ Emi ibuanake ikpîkpu editịn̄ mme ekikere idemowo edi ediyom item nnyụn̄ nse nte owo enye eken esede n̄kpọ oro. Ke adianade do, ndidiomi ata ndutịm ubiatokụk ekeme ndin̄wam ndidian mme ukeme ubon ọtọkiet. Ndusụk ini esiyom—eyedi ke ibio ini—nsan̄a mbiba ẹnam utom ke ọwọrọde ọkpọn̄ ufọk man ẹse ẹban̄a ubiatokụk efen efen, akpan akpan ke ini nditọ m̀mê mbon efen oro ẹberide edem ke mmọ ẹdude. Ke ini emi edide ntre, ebe ekeme ndisọn̄ọ nnọ n̄wan esie nte ke imọ isụk inyenyene ini inọ enye. Enye ye nditọ ke ima ẹkeme ndin̄wam ke ndusụk utom oro nte ido edide n̄wan ikpọn̄ akpanam.—Philippi 2:1-4.
28. Mme n̄kpọ editi ewe, ke ẹnamde, ẹdin̄wam ubon ndinam n̄kpọ mbịne edidianakiet?
28 Nte ededi, nyene ke ekikere nte ke adan̄aemi okụk edide se ẹyomde ke editịm n̄kpọ emi, enye idaha inemesịt idi. Enye ke akpanikọ inọhọ uwem. (Ecclesiastes 7:12) Ke akpanikọ, ndidori nsọn̄uyo n̄kaha ke n̄kpọ eke obụk ekeme ndida n̄wụre eke spirit ye eke ido uwem ndi. (1 Timothy 6:9-12) Otịm ọfọn didie ntem ndibem iso nyom Obio Ubọn̄ Abasi ye edinen ido esie, ye un̄wọn̄ọ edibọ mme edidiọn̄ esie ke mme ukeme oro nnyịn isịnde ndinyene n̄kpọ uduuwem! (Matthew 6:25-33; Mme Hebrew 13:5) Ebede ke ndinịm mme udọn̄ n̄kpọ eke spirit akpa ye ke ndibem iso mbịne emem ye Abasi, afo emekeme ndikụt nte ke ufọk fo, okposụkedi ndusụk idaha ẹkemede ndibahade, ayakabade edi kiet oro enen̄ede adiana kiet ke ata akpan usụn̄.
DIDIE KE MME EDUMBET BIBLE ẸMI ẸKEME NDIN̄WAM . . . MME ANDIBUANA KE UBON NDIMỤM EMEM KE UFỌK N̄KAMA?
Mme Christian ẹkọri mbufiọk.—Mme N̄ke 16:21; 24:3.
N̄wan ye ebe ndiwụt ima ye ukpono ke ndọ ikọn̄ọke ke mmọ ndidu ke ukem ido ukpono.—Ephesus 5:23, 25.
Christian ididehede ikokoi ibiat ibet Abasi.—Utom 5:29.
Mme Christian ẹdi mme anam-emem.—Rome 12:18.
Kûsọp iyatesịt.—Ecclesiastes 7:9.
[Ekebe ke page 139]
NNENNEN NDỌ ẸDA UKU YE EMEM ẸDI
Ke eyo nnyịn ediwak iren ye iban ẹdụn̄ ọtọkiet nte ebe ye n̄wan ye unana unyịme eke ibet ekededi. Emi edi idaha oro ekemede ndiyom obufa andinịm ke akpanikọ anam n̄kpọ aban̄a. Ke ndusụk idaha obio m̀mê ido edinam ekpụk ekeme ndinyịme mbọbọ oro, edi enye ikemke ye ibet. Idaha Bible, nte ededi, oyom ndọ oro ẹsịnde ke n̄wed nte enende. (Titus 3:1; Mme Hebrew 13:4) Ye mme owo oro ẹdude ke esop Christian, Bible ọdọhọ n̄ko ete yak ebe kiet ye n̄wan kiet kpọt ẹdu ke mbọbọ ndọ. (1 Corinth 7:2; 1 Timothy 3:2, 12) Ndida n̄kekem ye idaha emi edi akpa usio-ukot kaban̄a edinyene emem ke ufọk fo. (Psalm 119:165) Se Jehovah oyomde idịghe se owo mîkemeke ndisịm m̀mê se ifịkde-fịk owo. Se enye ekpepde nnyịn edi man odori nnyịn udori.—Isaiah 48:17, 18.
[Ndise ke page 130]
Domo ndifiọk ekikere owo enye eken
[Ndise ke page 138]
Edide edi ata ete m̀mê eka m̀mê ebeeka m̀mê n̄wanete, beri edem ke Bible kaban̄a ndausụn̄