Ubak Uduak Abasi?

Ndi ekeme ndidi, nte ndusụk owo ẹdọhọde, nte ke ndutụhọ ofụri ini emi edi ubak uduak Abasi oro mîn̄wan̄ake owo? Ndi ana nnyịn ibọ ufen idahaemi man iwụt esịtekọm inọ uwem ‘ke ererimbot efen’? Nte edi akpanikọ, nte owo akwaifiọk France oro Teilhard de Chardin ekenịmde ke akpanikọ, nte ke “ndutụhọ oro owotde owo onyụn̄ anamde owo adiahade, edi se owo oyomde man enye okpodu uwem onyụn̄ akabade edi spirit”? (The Religion of Teilhard de Chardin; sịghisịghi ubọkn̄wed edi eke nnyịn.) Ke akpanikọ idịghe!

Nte ọdiọn̄-ndudiọn̄ oro ekerede aban̄a okpokokoi obot n̄kann̄kụk oro akamade n̄kpa ndien ekem ọdọhọ ke idi atua-owo-mbọm ke ini enye anyan̄ade mme owo osio ke mme utịp esie? N̄wan̄ansa-o! Ntak emi ima ima Abasi akpanamde utọ n̄kpọ oro? Ntre ntak emi Abasi ayakde ndutụhọ odu? Nte ndutụhọ eyetre tutu amama? Ibuotikọ etienede eyeneme mme mbụme ẹmi.

Ke Ini Ndutụhọ Mîdidụhe Aba

NDUTỤHỌ ikedịghe ubak akpasarade uduak Abasi inọ ubonowo. Idịghe enye akanam enye, enye inyụn̄ iyomke enye. ‘Ke edide ntre,’ afo emekeme ndibụp, ‘enye ọkọtọn̄ọ didie, ndien ntak emi Abasi ayakde enye aka iso tutu esịm emi-e?’—Men James 1:13 domo.

Ẹkụt ibọrọ ke mbịghi-n̄kan n̄wetnnịm mbụk owo, kpa Bible, akpan akpan n̄wed Genesis. Enye ọdọhọ ete ke akpa ete ye eka nnyịn, Adam ye Eve, ẹma ẹdiana ye Satan kpa Devil ke nsọn̄ibuot esie ye Abasi. Mme edinam mmọ ẹma ẹdemerede mme akpan eneni ẹmi ẹketụkde ata itiat idakisọn̄ ibet ye ewụhọ ekondo. Ke ini mmọ ẹkedọhọde ke mmimọ imenyene unen ndibiere nnọ idem mmimọ se idide eti ye se idide idiọk, mmọ ẹkemia ata ye itie edikara Abasi. Mmọ ẹkeyịk ẹban̄a unen esie ndikara nnyụn̄ ndi n̄kukụre andibiere “eti ye idiọk.”—Genesis 2:15-17; 3:1-5.

Ntak Mîkadaha Odudu Inam Uduak Esie ke Ndondo Oro?

‘Ntak, ndien, emi Abasi mîkadaha odudu inam uduak esie ke ndondo oro?’ afo emekeme ndibụp. Ye ediwak owo, etie nte n̄kpọ oro edi ata mmemmem mmemmem. ‘Abasi enyene odudu. Akpakana enye ada enye osobo mbon nsọn̄ibuot oro,’ ntre ke ẹsidọhọ. (Psalm 147:5) Edi bụp idemfo emi, ‘Nte ami ye unana edimen̄e mmesitoro kpukpru owo oro ẹdade akwa odudu ẹnam uduak mmọ? Nte ami ke ndammana usụn̄ nsikopke itekesịt ke ini akara ukara ufịk adade mbonekọn̄ ọsọhi mme asua esie?’ N̄kpen̄enyen̄ esimụm ata ediwak mme enyene-ibuot owo aban̄a utọ n̄kpọ oro.

Afo ete, ‘Ah, edieke Abasi owụtde odudu oro, idụhe owo oro edibụpde mbụme iban̄a mme edinam esie.’ Nte afo emenịm oro ke akpanikọ? Nte idịghe akpanikọ nte ke mme owo ẹsibụp mbụme ẹban̄a nte Abasi akamade odudu esie? Mmọ ẹsibụp ntak emi enye mîsidaha enye inam n̄kpọ ndusụk ini, nte ke ediyọ oro enye ọyọde idiọkido. Mmọ ẹsinyụn̄ ẹbụp ntak emi enye akadade enye anam n̄kpọ ke mme ini efen. Idem anam-akpanikọ Abraham ama enyene mfịna ke nte Abasi akadade odudu esie anam n̄kpọ ye mme asua Esie. Ti ini emi Abasi ekebierede ndisobo Sodom. Abraham ke ndudue ama okop ndịk ete ke nti owo ẹyekpan̄a ye ndiọi owo. Enye ama ofiori ete: “Nsa fo O! ndinam ntem, ndiwot mmọ eke ẹnende ye mmọ eke mînenke.” (Genesis 18:25) Oyom ẹnọ idem mbon edinen esịt nte Abraham nsọn̄ọ nte ke owo ididaha ọyọhọ ọyọhọ odudu inam n̄kpọ ke idiọk usụn̄.

Nte ededi, Abasi ekpekekeme ndisobo Adam, Eve, ye Satan ke ebe oro. Edi kere nte oro okpokotụkde mme angel eken m̀mê mme edibot n̄kpọ ini iso, ẹmi ẹkpefiọkde ẹban̄a mme edinam esie ke ukperedem. Ndi emi akpanam mmọ ẹnyene mme mbụme oro ẹfịnade mmọ ekikere kaban̄a nte ukara Abasi enende? Ndi emi ikpanamke ẹdọhọ ke Abasi, ke akpanikọ, ekedi akara ukara ufịk adade odudu anam n̄kpọ ke ukwan̄ usụn̄, nte Nietzsche ọkọdọhọde ke enye edi, Abasi emi ke unana mbọm osobode owo ekededi emi ọbiọn̄ọde enye?

Ntak Mînamke Mme Owo Ẹnam Se Inende?

‘Nte Abasi ikpekemeke ndinam mme owo ẹnam se inende?’ ndusụk owo ẹkeme ndibụp. Ọfọn, kere ban̄a emi n̄ko. Ke ofụri mbụk, mme ukara ẹmedomo ndinam mme owo ẹda ẹkekem ye usụn̄ ukere n̄kpọ mmọ. Ndusụk ukara m̀mê mme andikara kiet kiet ẹda nsio nsio usụn̄ edikara mme ekikere owo ẹnam n̄kpọ, eyedi ẹdade n̄kpọsọn̄ ibọk m̀mê usiakidem, ẹbọde mbon unọmọ mmọ utịbe utịbe enọ eke ifụre ekikere. Nte nnyịn idaha edidi mbon oro ẹnyenede ifụre uduak ke ọsọn̄urua n̄kpọ, idem ọkpọkọm ẹkama enọ oro ke idiọk usụn̄? Nte nnyịn imesifụmi mme edidomo oro ukara m̀mê andikara ekededi odomode ndibọ enye?

Do, ewe usụn̄ efen ikodu inọ Abasi ndida odudu ke ndondo oro nnyịk ẹnịm ibet esie? Jehovah Abasi ama ebiere ete ke ẹyenam n̄kpọ ẹban̄a nsọn̄ibuot oro nte ọfọnde akan ebe ke ndiyak esisịt ini edida ke idem n̄kpọn̄ ukara esie nnọ mbon oro ẹkesịnde ibet esie. Emi ọyọnọ ubonowo, emi otode Adam ye Eve, ekpri ibio ini ndikara idemmọ ye unana edisụk ibuot nnọ ibet Abasi. Ntak emi enye akanamde emi? Koro enye ama ọfiọk ete ke, nte ini akade, uyarade emi owo mîkemeke ndifan̄a oyodu, owụtde ete ke usụn̄ edikara esie kpukpru ini esidi edinen ye nnennen, idem ke ini enye adade odudu esie oro mînyeneke adan̄a ndinam ẹnam uduak esie, ye nte ke nsọn̄ibuot ekededi oro ẹsọn̄de ye enye, ebebịghi m̀mê awawara, edida afanikọn̄ idi.—Deuteronomy 32:4; Job 34:10-12; Jeremiah 10:23.

Nso Kaban̄a Kpukpru Mbon Unọmọ Oro Mîduehe?

‘Kan̄a kemi, nso kaban̄a kpukpru mbon unọmọ oro mîduehe?’ afo emekeme ndibụp. ‘Ndi enen̄ede odot mmọ ndikop ubiak man ẹsọn̄ọ ndusụk akpan n̄kpọ ke ibet?’ Nte ededi, Abasi iyakke idiọkn̄kpọ odu n̄kukụre man owụt ndusụk n̄kpọ oro edịbede ke ibet. Ke edide isio ye oro, edi man ẹsọn̄ọ ata akpanikọ oro ke nsinsi nte ke enye ikpọn̄îkpọn̄ edi andikara ye nte ke edinịm mme ibet esie edi akpan n̄kpọ kaban̄a n̄kaiso emem ye inemesịt ofụri edibotn̄kpọ esie.

Akpan n̄kpọ kiet ndinyene ke ekikere edi nte ke Abasi ọfiọk ete ke imọ imekeme ndikọk unan ekededi oro emi ekemede ndinọ ubonowo ofụri ofụri. Enye ọfiọk ete ke akpatre, ekpri ibio ini ubiak ye ndutụhọ oro eyenyene eti utịp. Kere ban̄a eka emi omụmde eyen esie akama ubọk ọsọn̄ ke adan̄aemi dọkta anamde enye okop ubiak n̄kpinsịn man ọnọ enye ukpeme ọbiọn̄ọ ndusụk udọn̄ọ oro ke ẹsiode oro ẹfep ekpekemede ndiwot eyen oro. Idụhe eka oro oyomde eyen esie okop ubiak. Idụhe dọkta oro oyomde owo udọn̄ọ esie okop mfụhọ. Ke ebe oro, eyen oro ifiọkke ntak ubiak oro, edi ke ukperedem enye ọyọfiọk ntak emi ẹkeyakde.

Ata Ndọn̄esịt Ẹnọde Mbon Oro Ẹkopde Ndutụhọ?

Ndusụk owo ẹkeme ndikere ke ikpîkpu edifiọk mme n̄kpọ ẹmi ekeme ndinyene esisịt ndọn̄esịt nnọ mbon oro ẹkopde ndutụhọ. Hans Küng ọdọhọ ete ke edinanam edidu oro ndutụhọ odude an̄wan̄a “in̄wamke andikụt ndutụhọ ukem nte editetịn̄ mmọn̄ibọk odude ke udia mîn̄wamke owo ọbiọn̄.” Enye obụp ete: “Nte kpukpru ọniọn̄ ọniọn̄ n̄kọkibuot ekeme ndinen̄ede nnọ owo, emi ndutụhọ ekperede ndikan ubọk, obufa esịt?” Nte ededi, kpukpru “ọniọn̄ ọniọn̄ n̄kọkibuot” mme owo oro ẹfụmide Ikọ Abasi, kpa Bible, inọhọ mbon oro ẹbọde ndutụhọ esịt. Utọ n̄kọkibuot mme owo oro n̄kukụre adadian n̄kpọ ke mfịna oro ebe ke ndinọ ekikere nte ke Abasi okoyom owo okụt ndutụhọ ye nte ke ẹkenam isọn̄ nte itịghede mmọn̄eyet m̀mê itie ndomonse ẹnọ mbon oro ke akpatre ẹdinyenede uwem ke heaven. Nso isụn̄i!

Edi, Bible ke idemesie ọnọ ata ndọn̄esịt. Enye inọhọ edinam an̄wan̄a oro enyenede iwụk kaban̄a ndutụhọ ndidu kpọt edi n̄ko ọbọp mbuọtidem ke un̄wọn̄ọ Abasi oro enyenede nsọn̄ọ nte ke enye ọyọkọk kpukpru unan oro ediyak ndutụhọ eke ibio ini emi odu adade edi.

‘Edinam Kpukpru N̄kpọ Ẹtọn̄ọ Ntak Ẹfọn Ẹma’

Ke mîbịghike Abasi ayanam mme n̄kpọ ẹfiak ẹketie ke usụn̄ oro enye okoyomde mmọ ẹtie mbemiso mme akpa edibotn̄kpọ esie ẹdide owo ẹkesọn̄de ibuot. Ini oro enye ekenịmde ọnọ ukara owo oro adade ke idem ọkpọn̄ enye ekpere ndikụre. Nnyịn idu uwem ke ini emi enye edidọn̄de “Jesus: emi heaven enyenede ndibọ kan̄a n̄kama, tutu esịm ini emi ẹdinamde kpukpru n̄kpọ ẹtọn̄ọ ntak ẹfọn ẹma, kpa ini emi Abasi eketịn̄de aban̄a enye ke inua ndisana prophet Esie, ẹmi ẹkedude toto ke editọn̄ọ ererimbot.”—Utom 3:20, 21.

Nso ke Jesus Christ edinam? Enye oyosobo kpukpru asua Abasi efep ke isọn̄. (2 Thessalonica 1:6-10) Emi ididịghe usọp usọp nsobo, nte oro mme akara ukara ufịk ẹdide owo ẹsidade ẹdi. Akpakịp uyarade ẹsọn̄ọde mme akama-nsobo utịp idiọk ukara owo oyowụt ete ke Abasi enen ọyọhọ ọyọhọ ke mîbịghike ndida anana-utịt odudu esie nnam ẹnam uduak esie. (Ediyarade 11:17, 18) Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ emi ediwọrọ orụk “ukụt” oro akanam mîdụhe ke isọn̄, ebietde edi etịmde okpon akan Ukwọ eyo Noah. (Matthew 24:21, 29-31, 36-39) Mbon oro ẹbọhọde “akwa ukụt” emi ẹyenyene “ini edidemede” ke ini mmọ ẹkụtde nte kpukpru un̄wọn̄ọ Abasi ẹkenọde “ke inua ndisana prophet Esie” ẹsude. (Utom 3:19; Ediyarade 7:14-17) Nso ke Abasi ọn̄wọn̄ọ?

Nte ededi, mme prọfet Abasi eke eset ẹma ẹdọhọ ke utịt oyodu ke ndutụhọ oro ekọn̄ ye uduọkiyịp ẹdade ẹdi. Ke uwụtn̄kpọ, Psalm 46:9 asian nnyịn ete: “Enye anam ekọn̄ etre tutu esịm ke utịt ekondo.” Mbon unọmọ oro mîduehe ye mme oyom ubọhọ ke esenidụt ẹdude ke ata idiọk idaha, mbon oro ẹdan̄de ke n̄kanubọk, mme obiomo ndo, ye mbon oro ẹwotde ke ibak ibak ekọn̄ ididụhe aba! Prọfet Isaiah ọdọhọ ete: “Idụt idimenke ofụt itiene idụt, mmọ idinyụn̄ ikpepke aba ekọn̄.”—Isaiah 2:4.

Mme prọfet n̄ko ẹma ẹbem iso ẹtịn̄ ẹban̄a utịt ndutụhọ oro ubiatibet ye ukwan̄ikpe ẹdade ẹdi. Mme N̄ke 2:21, 22 ọn̄wọn̄ọ ete ke “mbon edinen ido ẹyedụn̄ ke obio” ye nte ke “ẹyesọhi” mbon oro ẹdide ntak ubiak ye ndutụhọ “ẹfep ke esịt.” ‘Owo idikarake owo aba inọ unan.’ (Ecclesiastes 8:9, NW) Ẹyesobo kpukpru ndiọi owo ẹfep ke nsinsi. (Psalm 37:10, 38) Kpukpru owo ẹyekeme ndidu uwem ke emem ye ifụre, ẹbọhọ ndutụhọ.—Micah 4:4.

Akan oro, mme prọfet ẹma ẹn̄wọn̄ọ n̄ko ẹte ke ẹyetre ndutụhọ oro udọn̄ọ ikpọkidem ye eke ntụk ẹdide ntak. (Isaiah 33:24) Isaiah ama ọn̄wọn̄ọ ete ke ẹyekọk nnan, inan, mbon n̄kpọnnam, ye kpukpru mbon oro ẹdọn̄ọde. (Isaiah 35:5, 6) Abasi ayakam etre mme utịp n̄kpa. Jesus ama ebem iso etịn̄ ete ke “kpukpru mme andidu ke udi [ẹyekop imọ] uyo ẹwọn̄ọ ẹdi.” (John 5:28, 29) Ke n̄kukụt oro enye okokụtde aban̄a “obufa enyọn̄ ye obufa isọn̄,” ẹma ẹsian apostle John ẹte ke “Abasi ke Idem Esie . . . ọyọkwọhọde kpukpru mmọn̄eyet ke enyịn mmọ efep. N̄kpa idinyụn̄ idụhe aba; eseme ye ntuan̄a ye ubiak idinyụn̄ idụhe aba; koro ebe-iso n̄kpọ ẹma ẹbe ẹfep.” (Ediyarade 21:1-4) Kere ban̄a oro! Ubiak ididụhe, mmọn̄eyet ididụhe, ntuan̄a ididụhe, n̄kpa ididụhe—ndutụhọ ididụhe aba!

Ẹyekọk se ededi n̄kpọ mmọn̄eyet oro ekemede nditịbe ke ibio ini emi ẹyọde idiọkido mi. Idem ekikere editi ubiak ye ndutụhọ—oro akananam Abasi mîduakke—edi se ẹdisọhide ẹfep ofụri ofụri. “Ẹmefre akpa ndutụhọ . . . Owo iditịghi aba akpa oro,” Isaiah eketịn̄ prọfesi ntre. (Isaiah 65:16, 17) Akpasarade uduak Abasi kaban̄a mfọnmma ubonowo ndidụn̄ ke ọyọhọ emem ye inemesịt ke paradise isọn̄ oyosu ọyọhọ ọyọhọ. (Isaiah 45:18) Mbuọtidem ke itie edikara esie edidi ọyọhọ ọyọhọ. Nso ifet ke edi ntem ndidu uwem ke ini emi Abasi editrede kpukpru ndutụhọ owo, ini emi enye ediwụtde ete ke imọ idịghe ndusụk orụk “akara ukara ufịk, owo abian̄a, owo n̄wo, andisobo,” nte Nietzsche ọkọdọhọde, edi nte ke kpukpru ini imọ ida ọyọhọ odudu imọ inam n̄kpọ ke ima ima, ọniọn̄ ọniọn̄, ye edinen usụn̄!

[Ndise ke page 5]

Ndusụk mme andikara ẹma ẹkara ekikere, ẹbọde mbon unọmọ mmọ ifụre ekikere

[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]

UPI/Bettmann

[Ndise ke page 7]

Ke ini ndutụhọ mîdụhe aba, kpukpru owo ẹyedara uwem ọyọhọ ọyọhọ