Mme N̄wed Emi Ẹsiakde ke N̄wed Mbono Esop Uwem ye Utom Nnyịn

DECEMBER 3-9

nwtsty se ẹwetde ẹban̄a Ut 10:6

Simon akwatikpa: Akwatikpa ekesikama mmọn̄ n̄kpri sokoro eyet ikpaunam man adian̄ade kpukpru idet, obụk, ye ikpọn̄ efep. Ekem enye ama esinyịni ikpaunam oro ke mmọn̄ibọk emi enen̄erede ọsọn̄ odudu man edi se ẹkemede ndida nnam ekpat, ikpaukot, ye mme n̄kpọ ntre. Ikpaunam ama esinen̄ede etebe ke ini ẹkwatde, ndien ama esiyom ẹda ediwak mmọn̄ ẹyet enye. Ekeme ndidi oro akanam Simon okodụn̄ ke mbeninyan̄, utu ke ndidụn̄ ke esịt obio Joppa. Ibet Moses ọkọdọhọ ke owo emi otụkde okpo unam edehe. (Le 5:2; 11:39) Ntre, ediwak mme Jew ẹkesise akwatikpa ke usụhọde, ikesinyụn̄ imaha ndidụn̄ ye utọ owo oro. N̄wed mme Jew emi ẹkotde Talmud ọkọdọhọ ke owo ndidi akwatikpa ọdiọk akan owo emi esibiomde ifuọ unam. Edi, Peter ikayakke asari anam enye okûdụn̄ ye Simon. Peter ndikenyịme ndidụn̄ ye Simon ama anam emem enye utom ndinam utom en̄wen oro Abasi ọkọdọn̄de enye, oro edi, ndika ufọk owo Gentile. Ndusụk ntaifiọk oro ẹsinamde ndụn̄ọde ẹban̄a Bible ẹdọhọ ke ikọ Greek oro ẹkabarade nte “akwatikpa” (byr·seusʹ) edi enyịn̄ en̄wen oro ẹkesikotde Simon.

DECEMBER 10-16

nwtsty se ẹwetde ẹban̄a Ut 13:9

Saul, emi n̄ko edide Paul: Ọtọn̄ọde ke ufan̄ikọ emi ka iso, ẹkot Saul, Paul. Ete ye eka esie ẹkedi mme Hebrew, edi enye ekedi amanaisọn̄ eyen Rome. (Ut 22:27, 28; Php 3:⁠5) Ntre, etie nte ẹkesio enye enyịn̄ mbiba emi toto ke nsek—Saul emi edide enyịn̄ Hebrew ye Paul emi edide enyịn̄ mbon Rome. Mme Jew ẹma ẹsikere enyịn̄ iba iba ini oro, akpan akpan mbon oro mîkodụn̄ke ke Israel. (Ut 12:12; 13:1) Ndusụk iman Paul n̄ko ẹma ẹnyene enyịn̄ mbon Rome ye enyịn̄ Greek. (Ro 16:7, 21) Sia Paul ekedide ‘apostle ọnọ mme idụt,’ ẹkedọhọ enye ọkwọrọ ikọ ọnọ mbon emi mîdịghe mme Jew. (Ro 11:13) Etie nte enye ekesisiak Paul emi edide enyịn̄ mbon Rome ọnọ mme owo sia enye ama ọdiọn̄ọ ke mmọ idinyeneke mfịna ye enyịn̄ enye oro. (Ut 9:15; Ga 2:7, 8) Ndusụk owo ẹdọhọ ke enye okoyom ẹsikot imọ Paul ke ntak Sergius Paulus emi akakarade Cyprus. Edi etie nte idịghe ntre ke ekedi sia ẹkesụk ẹkokot enye Paul idem ke enye ama ọkọkpọn̄ Cyprus. Mbon en̄wen ẹdọhọ ke ekeme ndidi Paul ikamaha ẹsikot imọ Saul sia nte ẹkesikotde enyịn̄ oro ke usem Greek akaka nditie nte ẹsikotde owo (m̀mê unam) emi asan̄ade n̄kon̄ine n̄kon̄ine.

Paul: Ke N̄wed Abasi Usem Greek, enyịn̄ oro Pauʹlos, emi ẹdade ẹto enyịn̄ Latin emi Paulus, ọwọrọ “Ekpri,” ndien enyịn̄ emi odu utịm ike-157 ke mme itie emi ẹtịn̄de ẹban̄a apostle Paul onyụn̄ odu ini kiet ke itie emi ẹtịn̄de ẹban̄a Sergius Paulus emi akakarade Cyprus.—Ut 13:7.

DECEMBER 17-23

nwtsty se ẹwetde ẹban̄a Ut 16:37

nnyịn emi idide mbon Rome: Oro edi, nditọisọn̄ Rome. Paul ekedi eyenisọn̄ Rome; etie nte Silas n̄ko ekedi eyenisọn̄ Rome. Ibet Rome ọkọdọhọ ke ẹnyene ndikpe ikpe eyenisọn̄ Rome ke nnennen usụn̄ kpukpru ini, ndien ke owo ikpedehedei inọ enye ufen ke eferife ke ini ikpe mîbiomke enye. Eyenisọn̄ Rome ama enyene unen ndinam ediwak n̄kpọ ke kpukpru obio emi mbon Rome ẹkekarade. Enye ekenyene ndinịm ibet Rome kpọt, idịghe ibet n̄kpri obio eken emi Rome ẹkekarade. Edieke ẹkotde enye ikpe, enye ekeme ndinyịme esop obio emi enye odude ẹkpe ikpe esie, edi osụk enyene unen ndisio ikpe oro n̄ka esop mbon Rome. Ndien edieke enye anamde idiọkn̄kpọ oro odotde n̄kpa, enye enyene unen ndision̄o ikpe esie n̄ka iso akwa andikara Rome. Apostle Paul ama ọkwọrọ ikọ ke ediwak obio emi mbon Rome ẹkekarade. Enye ama esida unen emi enye ekenyenede mi anyan̄a idem. Akpa ini oro enye akanamde emi ekedi ini emi enye ọkọdọhọde mme ekpe ikpe obio Philippi ke ikpakanaha mmọ ẹmia imọ sia imọ idide eyenisọn̄ Rome.—Se Ut 22:25 ye 25:11 man okụt mme ini en̄wen emi Paul akadade unen esie nte eyenisọn̄ Rome anyan̄a idem.

DECEMBER 24-30

nwtsty se ẹwetde ẹban̄a Ut 17:2, 3

ọkọk ibuot: Paul ikọkwọrọke eti mbụk enyọn̄ enyọn̄ inọ mme owo. Enye ama ada ini anam ikọ Abasi an̄wan̄a mmọ onyụn̄ okot N̄wed Abasi, oro edi, N̄wed Abasi Usem Hebrew, ada ọsọn̄ọ se enye etịn̄de. Enye ama esinyụn̄ ada se idude ke N̄wed Abasi ọkọk ibuot ye mme owo, onyụn̄ ada se mmọ ẹfiọkde anam ikọ Abasi an̄wan̄a mmọ. Ikọ Greek oro ẹkabarede “ọkọk ibuot” edi di·a·leʹgo·mai, ndien enye ọwọrọ “nditịn̄ ikọ ye owo; ndineme nneme ye owo.” Ikọ Greek emi odu n̄ko ke Ut 17:17; 18:4, 19; 19:8, 9; 20:7, 9.

okot n̄kpọ ndida nsọn̄ọ: Edieke ẹkabarede ikọ Greek oro okodude mi ẹtiene nte ẹsibonde ikọ ke usem Greek, edidi “ndimen n̄kpọ kiet nnịm n̄kpere n̄kpọ en̄wen.” Etie nte emi owụt ke Paul ama emen mme prọfesi oro ẹban̄ade Messiah, emi ẹdude ke N̄wed Abasi Usem Hebrew, odomo ye se iketịbede ye Jesus ke ini enye okodude ke isọn̄, man owụt ke mme prọfesi emi ẹkesu Jesus ke idem.

nwtsty se ẹwetde ẹban̄a Ut 17:17

an̄waurua: An̄waurua (Greek, a·go·raʹ) emi okodu ke enyọn̄ enyọn̄ Athens, ndien ekedi n̄kpọ nte acre 12 (oro edi, n̄kpọ nte an̄wambre bọl 9). An̄waurua emi ikedịghe ebiet emi ẹdepde ẹnyụn̄ ẹnyamde n̄kpọ kpọt. Enye ekedi itie emi mbio obio ẹsisopde idem ẹneme ido obio mmọ, uforo obio mmọ, ye ukara obio mmọ. Mbon Athens ẹma ẹsima ndisop idem do nneni eneni ndiwụt nte ifiọkde n̄kpọ.

nwtsty se ẹwetde ẹban̄a Ut 17:23

Emi Enyene Abasi Emi Owo Mîfiọkke: Ikọ Greek emi A·gnoʹstoi the·oiʹ ama esịne ke otu se ẹkewetde ẹdian ke itieuwa Athens. Mbon Athens ẹma ẹsinen̄ede ẹbak mme abasi, ntak edi oro mmọ ẹkebọpde ediwak temple ye itieuwa ẹnọ nsio nsio abasi, esịnede mme abasi emi ẹkotde Uwọrọiso, Nsụhọdeidem, Odudu, Mbukpek, ye Mbọm. Etie nte mmọ ẹkekere ke edieke edide enyene abasi emi mmimọ mîbọpke itieuwa inọ, ke abasi oro ekeme ndiyat esịt, ntak edi oro mmọ ẹkebọpde itieuwa ẹnọ “Abasi Emi Owo Mîfiọke.” Se mmọ ẹkenamde oro okowụt ke mmọ ẹma ẹnịm ke enyene Abasi oro mmimọ mîfiọkke. Paul ama ada oro ọtọn̄ọ ndikwọrọ ikọ nnọ mmọ mban̄a Abasi emi mmọ mîkọfiọkke do—kpa ata Abasi.

nwtsty se ẹwetde ẹban̄a Ut 18:21

ke Jehovah enyịmede: Ikọ emi owụt ke ọfọn owo esikere aban̄a uduak Abasi ke ini enye aduakde m̀mê anamde n̄kpọ. Apostle Paul ama esiwak nditịn̄ ikọ emi. (1Co 4:19; 16:7; Heb 6:3) James ọkọdọhọ ke ọfọn isidọhọ: “Edieke edide uduak Jehovah, nnyịn iyodu uwem inyụn̄ inam emi m̀mê oko.” (Jas 4:15) Edi nnyịn ikpakamake ikọ emi itoho ufiet. Edieke isidọhọde “ke Jehovah enyịmede,” ana idomo ndinam n̄kpọ ekekem ye se Jehovah enyịmede. Idịghe kpukpru ini ke esiyom ẹtịn̄ ikọ emi uyo ọwọrọ, ediwak ini ẹsitịn̄ ke esịt.—Ut 21:14.