Ibuot 22

Ntak Emi Ibet Awakde Ntem-e?

Wet ndusụk ibet oro ẹdọhọde ẹnịm ke ufọk mbufo mi. ․․․․․

Ndi emekere ke esifọn ete ye eka ẹnịm ibet ke ufọk?

□ Ih □ Ihih

Ewe ibet esinen̄ede ọsọn̄ fi ndinịm? ․․․․․

IBET oro ẹnịmde ke ufọk ẹdi mme n̄kpọ oro ete ye eka fo ẹyomde anam ye mme n̄kpọ oro mmọ mîyomke anam. Utọ ibet oro ekeme ndisịne nte ẹyomde fi anam utom ufọkn̄wed, utom esịtufọk, ini oro anade esinyọn̄ edisịm ufọk, ọkọrọ ye mme ibet oro ẹban̄ade nte akpakamade fon, ini oro akpadade ese TV ye ini oro akpabiatde ke kọmputa. Ndusụk ibet ikụreke ke esịtufọk mbufo, edi esịne nte akpanamde n̄kpọ ke ufọkn̄wed ye orụk ufan oro ekpenyenede.

Ndi emekere ke mme ibet emi iyakke enyehede idem? Ekeme ndidi esitie fi ke idem nte eketiede mme uyen emi:

“Ini oro ekenịmde ẹte nsinyọn̄ ufọk esinam ibuot oyon̄ mi! Ama esinen̄ede abiak mi ndikụt nte nditọ en̄wen ẹdude ke an̄wa ẹbịghi ẹ kan mi.”​—Allen.

“Esịt esiyat mi ini ekededi oro ẹbọde mi fon ẹse m̀mê n̄kenyene nneme ye anie. Esitie nte ẹsụk ẹda mi nte eyenọwọn̄!”​—Elizabeth.

“Eketie nte ete ye eka mi ẹyom mi ntie nte asan̄a ikpọn̄ ebọk, nte n̄kpọ eke ẹdọhọde ke mmọ iyomke mi nnyene ufan ndomokiet!”​—Nicole.

Okposụkedi emi mme uyen ẹsiwakde ndibiat ibet emi ete ye eka mmọ ẹnịmde ke ufọk, ata ediwak mmọ ẹnyịme ke ọfọn ibet odu man n̄kpọ asan̄a ke nde ke nde. Edi edieke ibet oro ẹnịmde ke ufọk ọfọnde, ntak emi ndusụk mmọ ẹsiyatde owo?

“Ndịghe Aba Eyenọwọn̄!”

Ekeme ndidi umaha ibet oro ẹnịmde ke ufọk mbufo sia mmọ ẹnamde etie nte ke ẹbat fi ke eyenọwọn̄. Ndi ọdọn̄ fi ndidọhọ, “Ndịghe aba eyenọwọn̄?” Edi anaedi ete ye eka fo ẹkere ke ọfọn mmimọ inịm ibet man ikpeme fi inyụn̄ in̄wam fi ekeme ndise mban̄a idemfo ke ama okokpon.

Kpa ye oro, ekeme nditie nte ke owo ikpụhọke ibet oro ẹkenịmde ke ufọk mbufo ke ini ekedide eyenọwọn̄ okposụkedi emi ama okokpon. Emekeme ndikere ke owo iyakke enyehede idem ukem nte n̄kaiferi kiet emi ekerede Brielle ekekerede. Kop se enye etịn̄de aban̄a ete ye eka esie mi: “Etie nte mmọ ẹfre ofụri ofụri nte eketiede mmọ ke idem ke ini mmọ ẹkedade nte ami. Mmọ iyomke ntiene nnọ ekikere mban̄a se ẹkpenamde, iyakke mmek se mmade, inyụn̄ ikereke ke ndidi akwa owo.” N̄kaiferi en̄wen emi ekerede Allison ekere ntre n̄ko. Enye ọdọhọ ete: “Etie nte ete ye eka mi idiọn̄ọke ke mmọyọhọ isua 18, ndịghe aba eyen isua 10. Mmoyom mmọ ẹtọn̄ọ ndinyene mbuọtidem ke idemmi!”

Ekeme ndinen̄ede nsọn̄ fi ndinam ibet oro ẹnịmde ke ufọk mbufo akpan akpan edieke etiede nte ke mme ibet oro ẹdọhọde nditọeka fo ẹnịm isọn̄ke nte okwo. Ke uwụtn̄kpọ, akparawa kiet emi ekerede Matthew eti ini oro enye ekedide eyenọwọn̄. Enye ọdọhọ ke owo ikesinamke ekpri eyeneka imọ ye nditọ eyeneka ete imọ n̄kpọ ndomokiet, inamke n̄kpọ m̀mê ibet ewe ke mmọ ẹkebiat!

Ndi Uyomke Ẹnịm Ibet?

Imọfiọk ke ekeme ndidi esidọn̄ fi ndidu ke idemfo utu ke ndidu ke idak ete ye eka fo. Edi ndi emekere ke uwem ekpenen̄ede enem fi edieke mmọ mîkpakpanke fi ndusụk n̄kpọ? Ekeme ndidi ọmọfiọk mme uyen oro ẹdide uke fo, emi ẹsidude ke an̄wa ẹbịghi nte ẹmama, ẹsịnede se ededi oro mmọ ẹmade, ẹsinyụn̄ ẹsan̄ade ye mme ufan mmọ ẹka ebiet eke mmọ ẹmama ini ekededi. Ekeme ndidi ete ye eka mmọ isinyeneke ini ndise se nditọ mmọ ẹnamde. Inamke n̄kpọ m̀mê nso inam ete ye eka mmọ ẹkûnịm ibet ke ufọk mmọ, Bible ọdọhọ ke ifọnke ẹbọk nditọ ke utọ usụn̄ emi. (Mme N̄ke 29:15) Unana ima oro odude mfịn ke ererimbot edi sia ediwak owo ẹdide ibụk, ndien ediwak mmọ ẹto ufọk oro ẹkeyakde mmọ ẹnam se ẹmama.—2 Timothy 3:1-5.

Utu ke ndifụbe mme uyen oro ẹyakde ẹnam se ẹmama, fiọk ete ke ete ye eka fo ndinịm ibet owụt ke mmọ ẹma fi ẹnyụn̄ ẹkere ẹban̄a fi. Mmọ ndikpan fi ndusụk n̄kpọ, owụt ke mmọ ẹkpebe Jehovah Abasi emi ọkọdọhọde ikọt esie ete: “Ami nyanam fi enyene ikike nyonyụn̄ nteme fi usụn̄ eke afo edisan̄ade. Nyetịn̄ fi enyịn ke idem nnyụn̄ nteme fi.”—Psalm 32:8.

Ndusụk ini, ekeme nditie nte ibet ete ye eka fo ẹwak ẹkaha. Nso ke akpanam man efere fi ke idem?

Nneme Ekeme Ndinyene Ufọn

Edide oyom ete ye eka fo ẹnọ fi ifụre efen efen, mîdịghe ẹsụhọde ibat ibet oro mmọ ẹnịmde, se akpanamde edi ndinyene nneme ke usụn̄ oro ọfọnde ye mmọ. Ndusụk owo ẹkeme ndidọhọ, ‘Mmodomo ndineme nneme ye ete ye eka mi, edi ufọn idụhe!’ Edieke edide ekere ntre, bụp idemfo ete, ‘Nso ke n̄kpanam man nneme nneme ọfọn?’ Nneme edi ata akpan n̄kpọ emi ekemede (1) ndinam mbon en̄wen ẹtịm ẹdiọn̄ọ fi m̀mê (2) ndinam fi ọfiọk ntak emi owo mînyịmeke anam se oyomde. Ke nditịm ntịn̄, edieke oyomde ẹnyịme fi anam se ikpọ owo ẹsinamde, ọfọn ekpep ndineme nneme nte akwa owo. Didie ke akpanam oro?

Kpep ndimụm idem n̄kama ke ini esịt ayatde fi. Mfara ke idem edin̄wam fi ekeme ndineme nneme ke usụn̄ oro ọfọnde. Bible ọdọhọ ete: “Ndisịme owo owụt ofụri iyatesịt esie, edi owo ọniọn̄ omụm idem akama tutu esịm akpatre.” (Mme N̄ke 29:11) Ntre kûsukụni, kûsubọp iso, kûsunyụn̄ ubụmede uyat esịt nte eyenọwọn̄. Imọfiọk ke ekeme nditie fi ke idem nte akpana ọtọ usụn̄ ikọ ikọ, m̀mê etịm ukot ke isọn̄ ke iyatesịt ke ini ete ye eka fo ẹkpande fi n̄kpọ. Edi utọ edinam oro idinamke ẹnọ fi ifụre efen efen, edi ekeme ndikam nnam ẹnen̄ede ẹdori fi ukpan.

Domo ndifiọk ntak emi ete ye eka fo ẹnịmde ibet. Uyen Christian kiet emi ekerede Tracy oro otode ubon emi eka kpọt esede enyịn ọdọhọ ete: “Mmesibụp idemmi nte, ‘Nso ke eka mi odomo ndida kpukpru ibet emi enye enịmde mi n̄kpep mi?’” Didie ke Tracy ọbọrọ mbụme emi? Enye ọdọhọ ete: “Eka mi odomo ndin̄wam mi ndi eti owo.” (Mme N̄ke 3:1, 2) Ndifiọk se inamde ete ye eka fo ẹnịm ibet ayan̄wam fi eneme nneme ke usụn̄ oro ọfọnde ye mmọ.

Ke uwụtn̄kpọ, yak idọhọ ke odu usọrọ emi ete ye eka fo mînyịmeke etiene aka. Utu ke ndifan̄a ke imọ iyaka, emekeme ndibụp mmọ ete, “Ndi mmekeme ndika edieke ufan mi emi ọdiọn̄ọde idem onyụn̄ edide eti owo editienede mi aka?” Ekeme ndidi ete ye eka fo idisụk inyịmeke aka. Edi edieke ọfiọkde se inamde mmọ ẹkûnyịme, eyekeme ndiben̄e mmọ n̄kpọ en̄wen oro mmọ ẹdinyịmede.

Nam ete ye eka fo ẹnyene mbuọtidem ke idemfo. Kere ban̄a owo emi ọbọde ban̄k ebuọt okụk. Edieke enye ekpede okụk oro ẹkenọde enye ke ini oro ẹnịmde, mbon ban̄k ẹyenyene mbuọtidem ke idemesie, ẹnyụn̄ ẹkeme ndibuọt enye okụk efen efen ke ini iso. Ukem oro ke edi ke ufọk. Ana okop uyo ete ye eka fo. Edieke anamde akpanikọ—idem ke n̄kpri n̄kpọ—etie nte mmọ ẹyenen̄ede ẹnyene mbuọtidem ke idemfo ke ini iso. Edi edieke akade iso ọsọn̄ ibuot ye ete ye eka fo, kûyak idem akpa fi edieke mmọ mînen̄ekede inyene mbuọtidem ke idemfo mîdịghe inyeneke-nyene aba.

Ke Ini Abiatde Ibet Ufọk Mbufo

Ebebịghi awawara, ayabiat ibet oro ẹnịmde ke ufọk mbufo—edide ke nditre ndinam utomufọk oro ẹkenọde fi, ndineme nneme ebịghi akaha ke fon, m̀mê nditre ndinyọn̄ n̄kesịm ufọk ke ini oro ẹkenịmde. (Psalm 130:3) Do, ana asian ete ye eka fo se inamde abiat ibet mmọ! Nso ke akpanam mbak udûnam esịt ọdọdiọn̄ ayat mmọ?

Tịn̄ akpanikọ. Kûtịbi n̄kpọ utịn̄. Edieke etịbide n̄kpọ etịn̄, ete ye eka fo idinyeneke-nyene aba mbuọtidem ke idemfo. Ntre tịn̄ akpanikọ nyụn̄ tịn̄ ofụri se iketịbede. (Mme N̄ke 28:13) Kûdomo nditịn̄ ikọ nnyan̄a idem m̀mê ndinam etie nte ke se akanamde edi ekpri n̄kpọ. Ti n̄ko ete ke “sụn̄sụn̄ ibọrọ osụk ifụtesịt.”—Mme N̄ke 15:1.

Kpe ubọk. Nditua n̄kpọfiọk mban̄a editịmede esịt, ubiak, m̀mê utom en̄wen oro adade ọsọk ete ye eka fo ekeme ndinam mmọ ẹkûnen̄ede ẹnọ fi ufen. Nte ededi, ana atua n̄kpọfiọk ke ofụri esịt.

Nyịme ndibọ utịp edinam fo. (Galatia 6:7) Ekeme ndidi ukereke ke akpana ẹnọ fi ufen akpan akpan edieke etiede nte unamke n̄kpọ emi akpanade ẹnọ fi ufen. Edi edieke enyịmede ke omodot ufen ke se akanamde, oro owụt ke edi akwa owo. Mfọnn̄kan n̄kpọ ekpedi ndifiak n̄kodu uwem ke usụn̄ oro edinamde ete ye eka fo ẹfiak ẹnyene mbuọtidem ke idemfo.

Ke udịm oro ẹdụride mi, wet kiet ke otu n̄kpọ ita oro ẹsiakde ke enyọn̄ emi, oro enen̄erede oyom ndida nnam n̄kpọ. ․․․․․

Ti ke edi mbiomo ete ye eka fo ndin̄wam fi ekpeme se anamde. Ntak edi oro Bible etịn̄de aban̄a “ewụhọ usọ” ye “ibet uka.” (Mme N̄ke 6:20) Mmọdo, kûkere ke ibet oro ẹnịmde ke ufọk mbufo idiyakke okop inem uwem. Utu ke oro, Jehovah ọn̄wọn̄ọ ke edieke osụkde ibuot ọnọ ete ye eka fo, ke ‘ọyọfọn ye afo’ nte ini akade!—Ephesus 6:1-3.

KOT N̄KPỌ EFEN EFEN BAN̄A IBUOTIKỌ EMI KE IBUOT 3 KE EBOHO 1

AKPAN ITIE N̄WED ABASI

“Kpono usọ ye uka . . . man ọkpọfọn ye afo.”​—Ephesus 6:2, 3.

ITEM

Edieke oyomde ete ye eka fo ẹnọ fi ifụre efen efen, kụt ete ke emenịm ibet mmọ kpukpru ini. Ke ini mmọ ẹkụtde ke ususọn̄ke ibuot ye mmimọ, enen̄ede etie nte mmọ ẹyenam se afo eben̄ede.

NDI AMA ỌFIỌK  . . . ?

Ndụn̄ọde owụt ke enen̄ede etie nte mme uyen emi ete ye eka ẹkedade ima ima usụn̄ ẹnam mmọ ẹnịm ibet ẹyenam ọfọn ke ufọkn̄wed, ẹdian idem ye mbon en̄wen, ẹnyụn̄ ẹkop inemesịt.

SE NDINAMDE

Edieke mbiatde ibet oro ẹnịmde ke ufọk nnyịn, se nditịn̄de edi ․․․․․

Man ete ye eka mi ẹnyene mbuọtidem ke idemmi, se ndinamde edi ․․․․․

Se ndibụpde ete ye eka mi mban̄a n̄kpọ emi edi ․․․․․

AFO EKERE DIDIE?

● Ntak emi ekemede nditie ndusụk ini nte ke ete ye eka fo ẹkpeme fi ẹkaha?

● Ntak emi esiyatde esịt ndusụk ini ke ini ẹdoride fi ukpan?

● Nso ke akpanam man esineme nneme ọfọn ye ete ye eka fo?

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 183]

“Ke ini uyen, emekeme ndikere ke imọdiọn̄ọ kpukpru n̄kpọ. Ntre ke ini ete ye eka fo ẹkpande fi ndusụk n̄kpọ, esịt ekeme ndiyat fi. Edi ibet oro mmọ ẹnịmde edi ke ufọn fo.”​—Megan

[Ekebe ke page 186]

Ndi Enen̄ede Edi Asari?

Ndi akanam emekere ete, ‘Ntak emi mme ete ye eka mîsinamke n̄kpọ ukem ukem ye kpukpru nditọ mmọ?’ Edieke edide emesikere, fiọk ete ke ekeme ndidi idinen̄ekede ifọn ete ye eka fo ndinam n̄kpọ ye nditọuka kpukpru ini ke ukem usụn̄ oro ẹnamde ye afo. Akpan mbụme akam edi, Ndi owo isehe fi enyịn? Ke uwụtn̄kpọ, ke ini oyomde ete ye eka fo ẹn̄wam fi m̀mê ẹnọ fi item, ndi mmọ isinọhọ fi? Edieke edide ẹsinọ, tịn̄ akpanikọ ise, ndi emekere ke ẹsasari fi? Ete ye eka fo ikemeke ndinam n̄kpọ ye kpukpru mbufo ukem ukem kpukpru ini sia idịghe se anade ẹnam ẹnọ fi ke ana ẹnam ẹnọ nditọuka. Beth ama edifiọk oro. Idahaemi enye edide isua 18 mi, enye ọdọhọ ete: “Ami ye eyeneka mi eren idi nsio nsio owo, ndien ikpanaha ẹnam n̄kpọ ye nnyịn ukem ukem. Mma ntie n̄kere nte n̄kpọ eketiede, ndiọn̄ọke ntak emi mmen̄kọfiọkke emi ini oro n̄kedide eyenọwọn̄.”

[Ekebe/​Ndise ke page 189]

Utomufọk

Neme Nneme ye Ete ye Eka Fo!

Ibuot iba oro ẹbede ẹneme nte akpanamde n̄kpọ ke ini ete ye eka fo ẹnen̄erede fi ye nte ekpesede ibet ufọk mbufo. Nso ke akpanam edieke ekerede ke ete ye eka fo ẹsọn̄ ido ẹkaha ke ini ẹyomde anam ekededi ke otu n̄kpọ iba emi mîdịghe anam n̄kpọ mbiba emi? Didie ke ọkpọtọn̄ọ nneme ye mmọ?

● Ka bịne mmọ ke ini esịt anade fi sụn̄, mmọ mînyụn̄ inen̄ekede inyene se ẹnamde.

● Tịn̄ se isịnede fi ke esịt, edi kûtịn̄ ikọ ke iyatesịt. Nọ ete ye eka fo ukpono.

Edieke ekerede ke ete ye eka fo ẹsikụt ndudue ẹnọ fi ẹkaha, emekeme ndidọhọ mmọ ete: “Ke ndomo ofụri ukeme ndinam se inende, edi afafịna mi sia etie nte ke idụhe baba n̄kpọ kiet oro nnamde emi ọfọnde mbufo ke enyịn. Mbọk, n̄kpama ineme n̄kpọ emi?”

Ke idak emi, wet nte afo editọn̄ọde nneme oro aban̄ade n̄kpọ emi ye ete ye eka fo.

․․․․․

✔ITEM: Da se idude ke Ibuot 21 tọn̄ọ nneme. Ekeme ndidi ete ye eka fo ẹyema ndineme se idude ke ibuotikọ oro ye afo.

Edieke ekerede ke ete ye eka fo inọhọ fi ifụre nte ẹkpenọde, emekeme ndidọhọ mmọ ete: “N̄kpama ndidu eti uwem man mbufo ẹsiyak nnam se nyomde ndinam. Mbọk ẹkere ke n̄kpanam ukpụhọde ke m̀mọ̀n̄?”

Ke idak emi, wet nte afo ekemede nditọn̄ọ nneme oro aban̄ade n̄kpọ emi ye ete ye eka fo.

․․․․․

✔ITEM: Kot Ibuot 3 ke Eboho 1. Ekem wet mbụme ekededi oro enyenede ke ama okokot ama.

[Ndise ke page 184, 185]

Ndinịm ibet ete ye eka fo etie nte ndikpe okụk oro ban̄k ẹkebuọtde fi—edieke ekpede ke ini oro ẹkenịmde, mmọ ẹkeme ndinọ fi ebuọt en̄wen