Ζωή με Χάπια

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στις Βρεττανικές Νήσους

«ΧΑΠΙΑ ΓΙΑ ΑΔΥΝΑΤΙΣΜΑ ΦΟΝΕΥΟΥΝ ΝΗΠΙΑ.»

«ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΠΤΙΚΑ ΧΑΠΙΑ ΦΟΝΕΥΟΥΝ ΜΗΤΕΡΑ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΤΕΚΝΩΝ.»

Εδώ στη Βρεττανία, αντικρύζομε από καιρό σε καιρό τέτοιες έντονες επικεφαλίδες στις καθημερινές μας εφημερίδες. Σε μια χώρα, όπου απολαύομε των ευεργετημάτων της «δωρεάν» Εθνικής Υπηρεσίας Υγείας και όπου πολλοί άνθρωποι ζουν με χάπια, τέτοιες τραγωδίες αποτελούν σκληρές υπομνήσεις των κινδύνων των φαρμάκων.

Μια τελευταία έρευνα από το δημοφιλές περιοδικό των αυτοκινητιστών Ντράιβ απεκάλυψε ότι ένας στους επτά Βρεττανούς αυτοκινητιστάς οδηγεί υπό την επίδρασι φαρμάκων. Στοιχεία που δημοσιεύθηκαν από την Ένωσι Βρεττανικών Φαρμακευτικών Βιομηχανιών δείχνουν ότι το 1967 οι οικογενειακοί ιατροί στην Αγγλία και Ουαλλία εξέδωσαν συνολικώς 271 εκατομμύρια συνταγές φαρμάκων. Εκτός από τις συνταγές των ιατρών, καθένας σχεδόν είναι εύκολο ν’ αποκτήση φαρμακευτικά παρασκευάσματα κοινής χρήσεως, όπως είναι η ασπιρίνη.

Εκθέσεις δείχνουν ότι όχι μόνο στη Βρεττανία, αλλά και στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο, στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε άλλα μέρη του κόσμου όλο και περισσότεροι άνθρωποι καταφεύγουν στη χρήσι φαρμάκων. Το κάνουν αυτό σε τέτοιο βαθμό, που τα φάρμακα έχουν γίνει ένα καθιερωμένο μέρος του καθημερινού των ρυθμού ζωής. Σχολιάζοντας την κατάστασι στην Αμερική ο Δρ Μ. Μ. Γουίντρομπ, Καθηγητής της Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Ιατρικού Κολλεγίου της πολιτείας Γιούτα, είχε να πη τα εξής: «Μερικά μέλη της σύγχρονης κοινωνίας μας συμπεριφέρονται ωσάν η ζωή να ήταν μια διαδικασία υπάρξεως, που μόλις μπορεί να διατηρήται ή να είναι ανεκτή αν δεν λαμβάνωνται συνεχώς σειρές θαυματουργών φαρμάκων.»

Γιατί Αυξάνεται η Κατανάλωσις Χαπιών;

Γίνεται ελεύθερα παραδεκτό ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες και στη Βρεττανία μερικοί γιατροί έχουν την τάσι να κάνουν κατάχρησι συνταγών. Σε μια διάλεξί του με θέμα «Χρήσις και Κατάχρησις Φαρμάκων,» ο Σερ Ντέρρικ Ντάνλοπ εσχολίασε τρεις αιτίες καταχρήσεως συνταγών. «Υπάρχει η επίμονος ζήτησις εκ μέρους του κοινού . . . Δεύτερον, δεν υπάρχουν επαρκείς γιατροί για τον αυξανόμενο πληθυσμό: Χρειάζεται πολύς χρόνος για τη λήψι ενός προσεκτικού κλινικού ιστορικού, για τη διεξαγωγή μιας πλήρους εξετάσεως και την παροχή σοφής συμβουλής, αλλ’ απαιτείται μια στιγμή μόνο για να γραφή μια συνταγή για ένα συμπτωματικό φάρμακο, και αυτό συχνά ικανοποιεί τον ασθενή . . . Τρίτον, υπάρχει η τεραστία και επιδέξια προώθησις των φαρμάκων από τους φαρμακευτικούς οίκους, μερικοί από τους οποίους υπόκεινται σε δικαιολογημένη κριτική επειδή παραβιάζουν την αλήθεια και τις ορθές προτιμήσεις.» (Τα χονδρά στοιχεία έχουν προστεθή από μας.)

Παρόμοιοι παράγοντες ισχύουν σχετικά με την αυτοθεραπεία με φάρμακα. Μερικά άτομα έχουν μια αχόρταγη επιθυμία να παίρνουν χάπια. Το βρίσκουν ευκολώτερο, ταχύτερο και φθηνότερο να μεταβούν στο φαρμακείο, παρά να καθορίσουν την αιτία του προβλήματός των και να την αντιμετωπίσουν. Άλλοι επηρεάζονται αναμφιβόλως από το ραδιόφωνο, την τηλεόρασι και τις διαφημίσεις στα περιοδικά, που συνιστούν φάρμακα για κάθε αρρώστια.

Ίσως ένας από τους σπουδαιότερους παράγοντας που συμβάλλει σήμερα στην αύξησι της καταναλώσεως χαπιών, είναι η τρομακτική αύξησις του αριθμού των φαρμάκων που είναι τώρα διαθέσιμα για τη θεραπεία των ασθενειών. Μερικά απ’ αυτά απεδείχθησαν πράγματι ευεργετικά. Ταυτόχρονως, όμως, η μεγάλη αυξησις του αριθμού των φαρμάκων—αυτό που έχει περιγραφή ως η «Θεραπευτική έκρηξις»—εδημιούργησε τους δικούς της κινδύνους.

Κίνδυνοι των Συγχρόνων Φαρμάκων

Ποτέ το ιατρικό επάγγελμα δεν ήταν τόσο ενήμερο των κινδύνων που συνοδεύουν τη χρήσι των συγχρόνων φαρμάκων όσο σήμερα. Υπεύθυνη σε μεγάλο βαθμό γι’ αυτό υπήρξε η συμφορά των πρώτων ετών της δεκαετίας του 1960 που προξένησε θάνατο ή τρομερή παραμόρφωσι σε χιλιάδες νήπια, των οποίων οι μητέρες είχαν πάρει εκείνο που είχε εμφανισθή ως ένα ασφαλές υπνωτικό δισκίο που περιείχε θαλιδομίδη.

Εκτός από τα τερατογονικά (ή παραμορφωτικά) αποτελέσματα, τα σύγχρονα φάρμακα, που δίδονται με συνταγές από γιατρούς, μπορεί να παραγάγουν αμέσως ή εμμέσως ένα ευρύ φάσμα αντιδράσεων και ασθενειών περιλαμβανομένων εξανθημάτων δέρματος, αιμορραγιών δέρματος, αιμορραγιών στομάχου ή εντέρων, εγκεφαλικών αιμορραγιών, μολύνσεων διαφόρων ειδών, ενδοκρινικών διαταραχών, όπως είναι ο διαβήτης, ο υπερθυρεοϊδισμός και υποθυρεοϊδισμός, γαστρικών και δωδεκαδακτυλικών ελκών, ηπατικών ασθενειών, νεφρικών ασθενειών, ασθενειών των οστών και του μυελού των οστών, εθισμού σε ναρκωτικά, διανοητικών ασθενειών, ακόμη και παραφροσύνης. Ένας τρομερός πράγματι κατάλογος!

Στη διάρκεια ενός συμποσίου για το θέμα των ασθενειών που προκαλούνται από φάρμακα, ο Δρ Λούις Λασάγκνας, καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Τζωνς Χόπκινς της Βαλτιμόρης, εδήλωσε: «Είναι προφανές ότι όχι μόνον υφίσταται πρόβλημα, αλλ’ επίσης ότι, παρά την αρκετά μεγάλη συχνότητα των αναφερομένων διαταραχών από φάρμακα, οι δημοσιευόμενες περιπτώσεις αποτελούν απλώς την κορυφή ενός παγόβουνου που επιπλέει, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της δυσκολίας παραμένει κρυμμένο κάτω από την επιφάνεια της ενημερότητάς μας.»

Σχολιάζοντας τα τοξικά αποτελέσματα φαρμάκων, ο Σερ Ντέρρικ Ντάνλοπ έδωσε κάποια ιδέα του προβλήματος στη Βρεττανία όταν είπε: «Έχει υπολογισθή ότι 10 έως 15% των ασθενών μας στα γενικά νοσοκομεία μας υποφέρουν σε μεγάλο ή μικρό βαθμό από τις προσπάθειές μας να τους θεραπεύσωμε—-από ιατρογενετικές ασθένειες όπως ονομάζονται [δηλ. αυτές που προξενούνται από τον γιατρό], ή, πιο αισιόδοξα, από ασθένειες που οφείλονται στην ιατρική πρόοδο.»

Μπροστά στους κινδύνους της συγχρόνου φαρμακευτικής θεραπείας, είναι ευνόητος ο λόγος για τον οποίον πολλές χώρες έχουν ιδρύσει τώρα κυβερνητικούς οργανισμούς που επιβλέπουν την εισαγωγή και χρήσι φαρμάκων, ως επίσης δημοσιεύουν προειδοποιήσεις και συνιστούν την άρσι της κυκλοφορίας ενός φαρμάκου όπου είναι ανάγκη.

Τι θα λεχθή όμως για κείνα τα χάπια που παίρνουν καθημερινά οι άνθρωποι χωρίς προφανή βλάβη, χάπια που μερικοί γιατροί έχουν την τάσι να χορηγούν με συνταγές υπέρ το δέον, ή που μπορούν εύκολα ν’ αγορασθούν χωρίς συνταγή από το συνοικιακό φαρμακείο; Πρέπει αυτά να καταταγούν σ’ εκείνα τα φάρμακα που μπορούν να προκαλέσουν ασθένεια; Ποια θα ήταν η κατάλληλη άποψις ως προς τη χρήσι τέτοιων χαπιών; Ας εξετάσωμε μερικά.

Χάπια Διεγερτικά και Χάπια που Αδυνατίζουν

Τα φάρμακα, που πιο συχνά χρησιμοποιούνται σε τονωτικά χάπια ή σε δισκία για αδυνάτισμα, είναι εκείνα που ανήκουν στην ομάδα φαρμάκων της αμφιταμίνης, που είναι διαθέσιμα κάτω από έναν μεγάλο αριθμό εμπορικών ονομάτων. Επενεργούν στον εγκέφαλο με τέτοιον τρόπο, ώστε τα αισθήματα κοπώσεως εξαφανίζονται. Το άτομο, διανοητικώς και σωματικώς, γίνεται πιο δραστήριο, πιο εύθυμο· αποκτά περισσότερη αυτοπεποίθησι, μολονότι η αποδοτικότης του στην εργασία μπορεί να μειωθή. Χαλαρώνουν επίσης την όρεξι για ένα διάστημα. Η ενέργειά τους στην καρδιά είναι παρόμοια με της αδρεναλίνης που εξαπολύεται στις περιόδους θυμού, δηλαδή, σημειούται αύξησις του ρυθμού και της εντάσεως του καρδιακού παλμού και στένωσις των αιμοφόρων αγγείων.

Είναι άραγε ακίνδυνο να «μαστιγώνονται» έτσι η καρδιά και ο εγκέφαλος; Είναι φρόνιμο ν’ αποστερήται το σώμα από την κατάλληλη περιποίησι και ανάπαυσι που τις χρειάζεται πράγματι; Δεν είναι· και ασφαλώς δεν είναι εφόσον υπάρχει κίνδυνος να εκδηλωθούν σοβαρές διαταραχές της συμπεριφοράς, αϋπνία, ακόμη και εθισμός. Μερικοί που παίρνουν δισκία αμφιταμίνης επί μακρές χρονικές περιόδους αισθάνονται υπερέντασι και κατάθλιψι· σε μερικούς εκδηλώθηκε υψηλή πίεσις αίματος και καρδιακή ανεπάρκεια, και σε άλλους κάποια φρενοβλάβεια πολύ συγγενής με τη σχιζοφρένεια. Εφόσον περικλείονται τέτοιοι κίνδυνοι, μερικές ιατρικές αυθεντίες πιστεύουν ότι αυτά τα φάρμακα δεν έχουν θέσι στη θεραπεία της παχυσαρκίας.

Υπνωτικά· Καταπραϋντικά· Ηρεμιστικά

Φάρμακα που προκαλούν ύπνο (υπνωτικά), φάρμακα για να καταπραΰνουν έναν ασθενή που βρίσκεται σε οξεία ταραχή (καταπραϋντικά) ή φάρμακα που μετριάζουν την αγωνία ή έντασι (ηρεμιστικά) αναγράφονται συχνά στις συνταγές από γιατρούς και συνεπώς δίνουν λαβή σε κατάχρησι. Προσφέρουν απλώς μια προσωρινή ανακούφισι από τα συμπτώματα και ποτέ δεν μπορούν να εξαλείψουν τη βασική αιτία.

Ενώ υπάρχουν αναμφιβόλως περιστάσεις κατά τις οποίες η χρήσις τέτοιων φαρμάκων για μια σύντομη χρονική περίοδο είναι αποτελεσματική και ευεργετική, η μακροχρόνιος χρήσις είναι συνήθως ανεπιθύμητη.

Φάρμακα αυτής της κατηγορίας προκαλούν ύφεσι του κεντρικού νευρικού συστήματος. Ένα άτομο, κατά τα άλλα υγιές, μπορεί εύκολα σωματικώς και συναισθηματικώς να εξαρτάται από τέτοια φάρμακα, με αποτέλεσμα να μη μπορή να κάμη χωρίς αυτά. Επίσης, η οδήγησις αυτοκινήτου μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνη όταν ο οδηγός είναι κάτω από την επιρροή τους. Αν συνδυασθούν με οινόπνευμα, μερικά υπνωτικά και ηρεμιστικά μπορεί να έχουν θανατηφόρα αποτελέσματα.

Αναλγητικά

Φάρμακα που ανακουφίζουν από τον πόνο αποκτώνται εύκολα στις περισσότερες χώρες χωρίς συνταγή, και προφανώς βρίσκονται στην κορυφή του καταλόγου των χαπιών με τα οποία ’ζουν’ σήμερα οι άνθρωποι. Η λέξις «αναλγησία» σημαίνει κατά γράμμα «απουσία αισθήματος πόνου» και υπενθυμίζει ότι ο πόνος είναι αίσθημα, όχι ασθένεια. Τα αναλγητικά περιλαμβάνουν την ασπιρίνη (ή ασετυλσαλισυλικόν οξύ), καθώς επίσης και άλλα εναντίον του πόνου φάρμακα, όπως η φαινασετίνη (ή ασετοφαινετιδίνη) και η παρασεταμόλη, που μερικές φορές συνδυάζονται με άλλα φάρμακα.

Αυτά τα φάρμακα αφαιρούν τον προθάλαμο που οδηγεί στον πόνο επιδρώντας σ’ ένα μέρος του εγκεφάλου που ονομάζεται θάλαμος. Επειδή είναι αντιπυρετικά, μειώνουν επίσης αποτελεσματικά μια υψηλή θερμοκρασία, γι’ αυτό και διαφημίζονται ευρέως και χρησιμοποιούνται ως θεραπευτικά μέσα για βαρυές φαρυγγίτιδες, κοινά κρυολογήματα και γριππώδεις ασθένειες. Ιδιαιτέρως η ασπιρίνη θεωρείται από μερικούς ως μια πανάκεια για όλα τα είδη παθήσεων—δυσπεψία, νευρικότητα, αϋπνία κ.τ.λ, Είναι, όμως, τα φάρμακα αυτά εξ ολοκλήρου ασφαλή;

Στα τελευταία χρόνια έχει διαπιστωθή ότι η ασπιρίνη συχνά προξενεί αιμορραγία του στομάχου. Πόσο συχνά; Έχει αναφερθή ότι στα 50-70 τοις εκατό από τα άτομα που παίρνουν ασπιρίνη σημειούται διαρροή αίματος περίπου μιας κουταλιάς τσαγιού την ημέρα. Σε μερικά άτομα, η απώλεια αίματος είναι μεγαλύτερη και μπορεί να καταλήξη σε αναιμία λόγω ελλείψεως σιδήρου· σε ολιγάριθμα άτομα μπορεί να θέση σε κίνδυνο τη ζωή ως αποτέλεσμα αφθόνου αιμορραγίας. Πιστεύεται ότι η ασπιρίνη διαταράσσει, κατά έναν τρόπο, τη βλέννα που προστατεύει τον εσωτερικό χιτώνα του στομάχου. Τα γαστρικά υγρά, ή η ασπιρίνη η ίδια, προσβάλλουν τότε τον επιθήλιο χιτώνα και προξενούν μικρές διαβρώσεις ή έλκη που αιμορροούν.

Το ότι η μακροχρόνιος χρήσις της φαινασετίνης, που βρίσκεται συνήθως σε πολλά αναλγητικά φάρμακα, μπορεί να είναι επικίνδυνη λόγω βλαβερού αποτελέσματος επί των νεφρών, αναγνωρίζεται γενικώς. Στη Σουηδία, η φαινασετίνη χορηγείται μόνον με συνταγή γιατρού, και στη Βρεττανία όλοι οι διαβητικοί και πάσχοντες από ασθένειες νεφρών προειδοποιούνται ν’ αποφεύγουν τη φαινασετίνη.

Η παρασεταμόλη, προϊόν της φαινασετίνης που φέρει κατάπτωσι, δεν προξενεί ούτε δυσπεψία ούτε αιμορραγία του στομάχου, και απ’ αυτής της απόψεως είναι πιο ωφέλιμη από την ασπιρίνη. Μολαταύτα, δεν είναι ακόμη γνωστό αν έχη κάποιο βλαβερό αποτέλεσμα στα νεφρά.

Τα αναλγητικά λοιπόν δεν είναι εξ ολοκλήρου ασφαλή. Γι’ αυτό, όπου είναι δυνατόν, φρόνιμο είναι ν’ αντιμετωπίζεται η αιτία του πόνου μάλλον, παρά να καμουφλάρεται απλώς το σύμπτωμα μέσω αναλγητικών φαρμάκων που επιδρούν στον εγκέφαλο.

Ισορροπημένη και Πιο Υγιής Άποψις

Μολονότι τα σύγχρονα φάρμακα πιθανόν να είναι επικίνδυνα, η σοφή των χρήσις κάτω από ιατρική επίβλεψι μπορεί να καταστή ευεργετική για την υγεία. Έτσι, για μερικά άτομα, η τακτική χρήσις φαρμάκων βοηθεί στην διατήρησι ενός λογικού μέτρου υγείας. Λόγου χάριν, για όσους πάσχουν από επιληψία, ρευματοειδή αρθρίτιδα, καρδιακή ασθένεια, διαβήτη ή ασθένεια των νεφρών, τα φάρμακα μπορούν να είναι μια αξιόλογη βοήθεια. Πιθανόν ίσως να βοηθήσουν στην πρόληψι της ασθενείας, όπως στην περίπτωσι εκείνων των ανθελονοσιακών φαρμάκων σε χώρες όπου η ελονοσία είναι ακόμη διαδεδομένη. Για άλλους ασθενείς, το να ’ζουν με χάπια,’ είναι ακόμη περισσότερο ζωτικό, και πιθανόν να πρέπει να συνεχισθή αυτό επ’ αόριστον, διότι η ασθένεια έχει οδηγήσει σε κάποιο ελάττωμα της αφομοιώσεως ή του μεταβολισμού των ουσιών, που είναι ουσιώδεις για τη ζωή, και τέτοια φάρμακα είναι η βιταμίνη D12, η θυρεοειδής ορμόνη, η κορτιζόνη ή η ινσουλίνη.

Εν τούτοις, για πολλούς σήμερα, το να ’ζουν με χάπια’ έχει γίνει μια επιβλαβής συνήθεια μάλλον παρά υγιεινή αναγκαιότης. Τα περισσότερα απ’ αυτά τα φάρμακα επενεργούν στον εγκέφαλο και δεν είναι χωρίς παρενέργειες. Είναι άραγε φρόνιμο να χαλάμε τόσο ζωτικά μέρη του σώματός μας; Είναι φρόνιμο να προκαλούμε κινδύνους όταν δεν είναι αναγκαίο;

Χρειάζεται να έχωμε την ίδια ισορροπημένη άποψι που έχει ο κατ’ επάγγελμα γιατρός, που πράγματι έχει συναίσθησι της ευθύνης του και ο οποίος ως εκ τούτου σταθμίζει τους κινδύνους των συγχρόνων φαρμάκων έναντι των ωφελημάτων των προτού τ’ αναγράψη σε συνταγή. Διακρατώντας μια τέτοια άποψι, θα περιορίσωμε τη χρήσι των φαρμακευτικών χαπιών σ’ εκείνες τις περιπτώσεις στις οποίες πράγματι τα χρειαζόμεθα.

Πόσο σοφώτερο είναι να δίνωμε κατάλληλη προσοχή στην υγεία μας με το να παρέχωμε στα σώματα μας καλή θρεπτική τροφή, επαρκή ανάπαυσι και ύπνο μάλλον, παρά ν’ αποκτούμε τη συνήθεια να τα γεμίζουμε με μη αναγκαία φάρμακα! Σπουδαίο είναι, επίσης, να τρέφωμε τακτικά τη διάνοιά μας με την εξυγιαντική πνευματική τροφή που περιέχεται στον Λόγο του Θεού. Αυτό μπορεί να οδηγήση σε πνευματική υγεία και ευλογίες από τον Θεό.