Φροντίδα για τον Οικιακό σας Κήπο

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στη Νέα Ζηλανδία

Η ωραιότης ενός καλά περιποιημένου κήπου με τα ζωηρά του χρώματα και τις αντιθέσεις του δροσερού πράσινου εκτιμάται από τους ανθρώπους σ’ όλο τον κόσμο. Εν τούτοις για εκατομμύρια κατοίκους των πόλεων της εποχής μας η ευχαρίστησις της αναπτύξεως φυτών πρέπει ενδεχομένως να περιορίζεται σε εσωτερικά φυτά. Ακόμη και πολλοί κηπουροί υπαιθρίων κήπων, όταν η παγωνιά του φθινοπώρου πλησιάζη, αρχίζουν να βλέπουν γύρω στα σπίτια τους και σχεδιάζουν έναν εσωτερικό κήπο για να φαιδρύνουν τους μελαγχολικούς χειμερινούς μήνες.

«Αλλά ποια φυτά θ’ αναπτυχθούν καλύτερα στο σπίτι μου;» μπορεί να ρωτήσετε. Αυτό θα εξαρτηθή πρωταρχικά από τις ατμοσφαιρικές συνθήκες—το φως, τη θερμοκρασία και την υγρασία—που προσφέρει το σπίτι σας. Κατάλληλο έδαφος, αρκετό νερό και κατάλληλη διατροφή επίσης είναι σπουδαία πράγματα, αλλ’ αυτά μπορούν να μεταβάλλωνται ώστε να προσαρμόζωνται στα φυτά που εξελέγησαν. Ο καθαρός αέρας, επίσης, είναι σπουδαίος, μολονότι τα περισσότερα φυτά πρέπει να προστατεύωνται από τα ρεύματα του ψύχους αν πρόκειται να ευδοκιμήσουν.

Η προέλευσις κάθε φυτού θα σας πη πολλά πράγματα για τον τρόπο με τον οποίον θα το χειρισθήτε. Παραδείγματος χάριν, οι φτέρες φύονται σε δροσερά σκιερά δάση. Έτσι, αυτές μπορεί να ευδοκιμούν στο σπίτι ακόμη και όπου το ηλιόφως είναι περιωρισμένο. Οι κάκτοι ευδοκιμούν σε θερμές, άνυδρες ερήμους, και έτσι μπορούν να διατηρηθούν ακόμη και αν οι θερμοκρασίες υψώνωνται και ο αέρας γίνεται πολύ ξηρός στο σπίτι.

Απαιτήσεις Φωτός

Η ευημερία των φυτών εξαρτάται από τη λήψι εκ μέρους των ενός καταλλήλου ποσού φωτός. Κατά γενικόν κανόνα τα φυτά που βγάζουν λουλούδια χρειάζονται πολύ περισσότερο φως από τις πρασινάδες. Ανεπαρκές φως θα κάμη τα φυτά ν’ αυξάνουν σε μήκος, να έχουν αδύνατους μίσχους και ωχρά φύλλα, με ολίγα ή καθόλου άνθη.

Έχετε μήπως υπ’ όψιν ένα βορεινό παράθυρο για τον κήπο σας; Σε τέτοιες θέσεις όπου το φως πέφτει ελάχιστα, θα μπορούσατε να σκεφθήτε την καλλιέργεια κισσού ή πιπερίτσας. Για λίγο χρώμα μπορείτε να προσθέσετε μια ή δυο Αφρικανικές βιολέτες, αλλά να είσθε προσεκτικός να φυλάσσετε τα φύλλα από επαφή με τα κρύα τζάμια του παραθύρου.

Άλλα φυτά με φύλλωμα που δεν απαιτούν πολύ φως περιλαμβάνουν: βρομελιοειδή, Κινέζικα αειθαλή, φίκο, φιδόχορτο, ανθούριον και οιοδήποτε από τα σχεδόν 250 είδη φιλοδένδρου. Σε μια φωτεινή, αν και όχι κατ’ ανάγκην ηλιόλουστη θέση ένα ή δυο γλαστράκια μπιγκόνιες ή μερικά «μη–μου–άπτου» ανάμεσα στις πρασινάδες σας θα προσθέσουν μια ευχάριστη ποικιλία χρωμάτων.

Εξ άλλου, αν έχετε άφθονο ήλιο, η εκλογή σας διευρύνεται για να περιλάβη σχεδόν όλα τα ανθοφόρα φυτά γλαστρών. Και τι ωραία επίδειξι θα κάμη για σας ο κολεός και άλλες πρασινάδες σε μια ηλιόλουστη θέσι!

Ζωτικά το Κατάλληλο Πότισμα και η Διατροφή

Πόσο πολύ και πόσο συχνά πρέπει να ποτίζεται ένα φυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, στους οποίους περιλαμβάνονται το μέγεθος και ο τύπος του φυτού, το έδαφος, η θερμοκρασία του χώρου και η υγρασία. Ακόμη και το είδος της γλάστρας στην οποία το φυτό καλλιεργείται είναι ένας παράγων. Συχνά οι άνθρωποι δίνουν στα φυτά τους πάρα πολύ νερό. Αυτό μπορεί να τα φονεύση ακριβώς τόσο ασφαλώς όσο και η έλλειψις νερού.

Ο απλούστερος και πιο αξιόπιστος τρόπος για να καταλάβετε αν τα φυτά σας χρειάζωνται νερό είναι να χώσετε το δάκτυλο σας μέσα στο χώμα περίπου μισή ίντσα. Αν το αισθάνεσθε ξηρό, ποτίστε το αρκετά, αλλ’ όχι να ξεχειλίση η γλάστρα. Εξ άλλου, μη περιμένετε οσότου μαραθούν τα φύλλα για να τα ποτίσετε, επειδή τότε το φυτό θα έχη αδυνατίσει.

Κατάλληλη αποστράγγισις θα ελαττώση τον κίνδυνο του υπερβολικού ποτίσματος. Για να διευκολύνεται η αποστράγγισις, οι γλάστρες πρέπει να έχουν ένα στρώμα χαλικιών ή λίθων στον πυθμένα των ή κατάλληλες οπές αποστραγγίσεως. Αν δεν έχουν, το χώμα μουσκεύεται, οι ρίζες σαπίζουν και τα φυτά πεθαίνουν. Βεβαιωθήτε λοιπόν ότι τα φυτά έχουν καλή αποστράγγισι και ποτίζετε τα όταν δείχνουν ότι χρειάζονται νερό.

Κατωτέρω παρέχονται μερικές γενικές πληροφορίες: αυτά που βγάζουν λουλούδια και εκείνα που είναι στον καιρό της αναπτύξεώς των έχουν ανάγκη συχνότερου ποτίσματος παρά εκείνα που είναι σε νάρκη. Φυτά με λεπτά φύλλα γενικά πρέπει να ποτίζωνται συχνότερα από εκείνα που έχουν σκληρά δερματοειδή φύλλα. Φυτά που καλλιεργούνται σε θερμό, ξηρό χώρο χρειάζονται περισσότερο πότισμα παρά εκείνα που καλλιεργούνται σε δροσερό χώρο. Επίσης, το αμμώδες χώμα ξηραίνεται ταχύτερα, και έτσι τα φυτά που καλλιεργούνται σ’ αυτό χρειάζονται γενικά να ποτίζωνται συχνότερα από εκείνα που καλλιεργούνται σε αργιλλώδες χώμα ή χώμα με χούμο (μαυρόχωμα). Είναι καλή συνήθεια να σκαλίζεται το επάνω μέρος του χώματος συχνά για ν’ αερίζεται.

Τα φυτά σας δεν έχουν μόνο ανάγκη νερού αλλά και τροφής επίσης. Ένα πλήρες λίπασμα κατάλληλο για τα περισσότερα οικιακά φυτά περιλαμβάνει άζωτο, φωσφόρον και ποτάσσα. Εμπορικά λιπάσματα για οικιακά φυτά περιέχουν ένα μίγμα αυτών των στοιχείων. Στα φυτά που βγάζουν λουλούδια πρέπει να προστίθεται λίπασμα όταν αρχίζουν ν’ ανθίζουν, και τόσο τα φυτά με άνθησι όσο και οι πρασινάδες συνήθως είναι καλό να λιπαίνωνται δυο φορές τον μήνα. Εν τούτοις, η διατροφή πρέπει να παύση όταν τα φυτά εισέρχωνται στην περίοδο αναπαύσεως ή κοιμήσεώς των. Και πάντοτε να θυμάστε να ποτίζετε τα φυτά προτού προστεθή το λίπασμα, για να εμποδίσετε το κάψιμο των λεπτών τροφοδοτικών ριζών.

Κανονική θερμοκρασία και Υγρασία

Οι θερμοκρασίες των χώρων που είναι ευχάριστες για σας θα είναι κατάλληλες για τα περισσότερα των οικιακών φυτών. Ολίγα απαιτούν δροσερώτερες συνθήκες από εκείνες που εμείς συνήθως βρίσκομε στα σύγχρονα θερμαινόμενα σπίτια μας, αλλ’ αυτή η απαίτησις πρέπει να προσδιορίζεται προτού αγοράσετε τα φυτά σας. Η υγρασία, εξ άλλου, δυνατόν να παρουσιάζη πρόβλημα, ειδικά στη διάρκεια των χειμερινών μηνών όταν στα θερμαινόμενα δωμάτια προσεγγίζουν συνθήκες όμοιες με της ερήμου. Τόσο οι πρασινάδες όσον και τα φυτά που βγάζουν λουλούδια αποδίδουν καλύτερα όταν η υγρασία είναι γύρω στα 50 τοις εκατό ή υψηλότερη. Τα φυτά τείνουν ν’ απορρίπτουν τα φύλλα των όταν δεν υπάρχη αρκετή υγρασία στον αέρα γύρω τους.

Ένας τρόπος για να προμηθεύσετε την υγρασία που χρειάζονται τα φυτά σας τόσο πολύ είναι να γεμίσετε ένα ρηχό δίσκο με βότσαλα και νερό, και έπειτα να θέσετε τις γλάστρες σας στον δίσκο επάνω από τα βότσαλα. Η επιπρόσθετη υγρασία που αυτό θα προμηθεύση σε θερμαινόμενους χώρους όχι μόνο θα είναι υγιεινή για τα φυτά, αλλ’ αναμφιβόλως θα ωφελήση και την οικογένειά σας επίσης. Ένας εβδομαδιαίος ψεκασμός με χλιαρό νερό, επίσης, θα προσθέση υγρασία και θα φυλάξη τα φύλλα των φυτών σας καθαρά.

Προφύλαξις από Ασθένεια

Η προφύλαξις είναι η πρώτη σας γραμμή αμύνης κατά των ασθενειών των φυτών και των επιβλαβών εντόμων. Το να τηρήτε τα φύλλα των φυτών καθαρά μπορεί να βοηθήση στην προφύλαξι από τις ασθένειες των φυτών.

Μολονότι τα περισσότερα έντομα που βρίσκονται στα σπίτια είναι πολύ μικρά για να είναι ορατά, η παρουσία των σημειώνεται από τη ζημιά που προξενούν. Οι αφίδες και το άκαρι προκαλούν παραμόρφωσι ή κίτρινα μπαλώματα στο επάνω μέρος των φύλλων. Αν αυτό συμβή στα φυτά σας, απομονώστε τα αρρωστημένα εωσότου βεβαιωθήτε ότι το πρόβλημα έχει εξαλειφθή.

Αν υποπτεύεσθε ότι έντομα διαταράσσουν τα φυτά σας με τα γυαλιστερά τους φύλλα, ένα καλό πλύσιμο συχνά θα εξαλείψη τόσο τα ενήλικα έντομα όσο και τα αυγά τους. Ένας εύκολος και αποτελεσματικός τρόπος για να πλύνετε ένα τέτοιο φυτό είναι να καλύψετε το επάνω μέρος του χώματος με χαρτί. Έπειτα περιβάλλοντας το στέλεχος με ανοιγμένα τα δάχτυλά σας για να εμποδίσετε το χώμα να πέση έξω, αναποδογυρίστε, το φυτό και βυθίστε ολόκληρο το φυτό σε χλιαρό σαπουνόνερο. Ξεβγάλτε κατόπιν και θέστε το σε μέρος με αδύνατο φως εωσότου τα φύλλα στεγνώσουν.

Σε προχωρημένες περιπτώσεις μολύνσεως μπορεί να χρειάζεται ν’ αγοράσετε ένα υγρό για ράντισμα. Ένα εντομοκτόνο αεροζόλ είναι εύκολο να χρησιμοποιηθή, αλλά βεβαιωθήτε ότι μελετήσατε την ετικέτα του δοχείου και ακολουθήσατε προσεκτικά τις οδηγίες της. Το ράντισμα γίνεται με προσοχή στο ύπαιθρο. Αλλά το κυριώτερο πράγμα είναι να εμποδίσετε την ασθένεια με το να τηρήτε τα φυτά σας υγιή.

Τοποθέτησις σε Νέα Γλάστρα

Καθόσον τα φυτά σας μεγαλώνουν και ευδοκιμούν, θα έλθη ίσως καιρός για να εξετασθή η τοποθέτησίς των σε νέες γλάστρες. Πραγματικά τα φυτά που βγάζουν λουλούδια ανθίζουν καλύτερα όταν οι ρίζες του είναι μάλλον στενοχωρημένες στη γλάστρα. Αλλ’ αν οι ρίζες άρχισαν να φύωνται έξω από τον πυθμένα της γλάστρας και έχουν σχηματίσει μια στερεή μπάλλα ριζών, είναι καιρός για τοποθέτησι σε νέα γλάστρα. Μεγάλα και καλά δυναμωμένα φυτά μπορεί να χρειάζωνται τοποθέτησι σε νέα γλάστρα περίπου κάθε δεύτερο έτος, ενώ τα γρήγορα αυξανόμενα νέα φυτά πρέπει να ελέγχωνται συχνότερα.

Διαλέξτε μια γλάστρα μόνον κατά ένα μέγεθος ή δύο μεγαλύτερη από την παλαιά. Είτε πήλινες είτε πλαστικές είναι κατάλληλες. Στην περίπτωσι που επιθυμείτε να χρησιμοποιήσετε και πάλι μια γλάστρα, θα πρέπει να την πλύνετε πρώτα. Ζεστό σαπουνόνερο και σκληρή βούρτσα θ’ αφαιρέσουν το παλαιό χώμα και τα φύκια που δυνατόν να έχουν ασθένεια.

Όσο για το χώμα που θα χρησιμοποιηθή, η κατάστασις ή η σύστασις του χώματος για γλάστρες απαιτεί συνήθως μεγαλύτερη προσοχή παρά η αφθονία ή τα τροφικά συστατικά του. Για κατάλληλη σύστασι χώματος ικανοποιεί τις ανάγκες των περισσοτέρων οικιακών φυτών ένα μίγμα που το μισό να είναι πλούσιο χώμα, ένα τέταρτο άμμος και ένα τέταρτο μαυρόχωμα. Το παχύ χώμα ενός υπαιθρίου κήπου γενικά είναι πολύ βαρύ για φυτά που καλλιεργούνται μέσα στο σπίτι.

Προτού τοποθετήσετε σε νέα γλάστρα το φυτό θα πρέπει να το βγάλετε από την παλιά του γλάστρα. Είναι καλύτερα να το κάμετε αυτό όταν το χώμα είναι υγρό για ν’ αποφύγετε βλάβη των ριζών. Ένας καλός τρόπος να βγάλετε το φυτό από τη γλάστρα του είναι να κρατήσετε το χέρι σας επί του χώματος, με το στέλεχος του φυτού μεταξύ των δακτύλων σας. Κατόπιν αναποδογυρίστε τη γλάστρα και χτυπήστε τη βάσι της γλάστρας με ένα δυνατό χτύπημα. Αν το χώμα είναι υγρό ολόκληρο το σύστημα των ριζών πρέπει να βγη εύκολα.

Ο επόμενος είναι ένας καλός τρόπος ενεργείας στην ανανέωσι της γλάστρας: Πρώτα, σκεπάστε τον πυθμένα της νέας γλάστρας με λίγα μεγάλα τεμάχια από σπασμένη γλάστρα ή με χαλίκια. Αυτό θα συντελέση στην καλή αποστράγγισι. Προσθέστε ένα στρώμα χώματος για γλάστρες. Κατόπιν τοποθετήστε τη μπάλλα των ριζών του φυτού σας επάνω σ’ αυτό το στρώμα και γεμίστε την γύρω με περισσότερο χώμα. Πιέστε το γερά και ποτίστε το καλά για να πάη το χώμα γύρω στις ρίζες.

Ένας αποτελεσματικός τρόπος για να ποτίσετε ένα φυτό που μόλις το βάλετε σε γλάστρα είναι να βυθίσετε τη γλάστρα έως το χείλος της σ’ έναν κάδο νερού. Το νερό θα μπη στον πυθμένα της γλάστρας από την οπή αποστραγγίσεως και θα διαποτίση το χώμα. Όταν το χώμα του επάνω μέρους της γλάστρας υγρανθή, μπορείτε να είσθε βέβαιοι ότι το φυτό είναι κατάλληλα ποτισμένο. Τοποθετήστε το προσφάτως βαλμένο σε γλάστρα φυτό σ’ ένα σκιερό μέρος για δύο ή τρεις ημέρες προτού το επαναφέρετε στον εσωτερικό κήπο του σπιτιού σας.

Αναπαραγωγή Νέων Φυτών

Υπάρχουν πολλοί τρόποι αναπαραγωγής νέων φυτών, με κόψιμο Βλαστών, με διαχωρισμό των στελεχών, με καταβόλιασμα στον αέρα και, φυσικά με σπόρους. Ο καλύτερος καιρός για να κόψωμε βλαστούς είναι όταν το φυτό έχη δυνατή ανάπτυξι. Αποκόψτε με ψαλλίδι ένα βλαστό τριών έως πέντε ιντσών από την άκρη του φυτού. Κατόπιν αφαιρέστε από το κάτω μέρος δύο ή τρία φύλλα του βλαστού και τοποθετήστε το στο υλικό του ριζώματος.

Βλαστοί φιλοδένδρων, μπιγκονιών, κολεών και πολλών άλλων φυτών με μαλακό μίσχο βγάζουν ρίζες εύκολα σε νερό μόνον. Σε πάρα πολλές περιπτώσεις, εν τούτοις, τα φυτά ριζώνουν καλύτερα σ’ ένα φυτικό μέσον όπως είναι η άμμος ή τα σφάγνα, ή μίγμα και των δύο. Ο περλίτης και ο βερμικουλίτης είναι επίσης έξοχα μέσα για ανάπτυξι ριζών, επειδή κρατούν καλά το νερό και είναι απηλλαγμένα ασθενειών αν χρησιμοποιήται μια νωπή ποσότης κάθε φορά.

Κλάδοι από φυτά με ξυλώδη μίσχο συχνά έχουν ανάγκη μιας μικράς ενισχύσεως για να ριζώσουν και αυτό μπορεί να γίνη με μια ριζωτική ορμόνη. Βυθίστε τον κλάδο σας σε νερό, έπειτα στην ορμονόσκονη, και χτυπήστε ελαφρά τον κλάδο για ν’ αφαιρέσετε την περίσσια σκόνη. Έπειτα, σκαλίστε μια οπή στο ριζοτικό υλικό για ν’ αποφευχθή η αφαίρεσις της σκόνης όταν τοποθετήται ο κλάδος στο χώμα. Τελικά, τοποθετήστε τη γλάστρα σε μια φωτεινή περιοχή, αλλ’ όχι κάτω από άμεσες ακτίνες του ηλίου. Για να επιταχύνετε το ρίζωμα θα μπορούσατε να δοκιμάσετε την κάλυψι του κλάδου, της γλάστρας και του συνόλου με πλαστικό υλικό. Ο σκοπός είναι να κρατηθή η υγρασία μέσα με διαμόρφωσι συνθηκών θερμοκηπίου όσο είναι δυνατόν.

Βλαστοί φύλλων κηρομπιγκόνιας και γλωξίνιας μπορούν να γίνουν κατά τον εξής τρόπον: Κάμετε σχισμές ή εντομές στις φλέβες του φύλλου σε τρία ή τέσσερα σημεία. Κατόπιν θέστε το φύλλο σε υγρή άμμο, με την πλευρά των σχισμών κάτω. Έπειτα, στερεώστε το φύλλο με οδοντογλυφίδες ή με μικρές πέτρες και χώστε το στέλεχος του φύλλου στην άμμο. Νέα φυτά πρέπει να φυτρώσουν από τις περιοχές των σχισμών.

Μια πολύ επιτυχής μέθοδος πολλαπλασιασμού φυτών, όπως το φιδόχορτο, οι βρομελίες και οι Αφρικανικές βιολέτες, είναι εκείνη που ονομάζεται διαχωρισμός των στελεχών. Αυτή η μέθοδος περιλαμβάνει τον χωρισμό στεφανών ή πλευρικών μικρών φυτών από το κύριο φυτό. Αυτό μπορεί να γίνη με προσεκτική εργασία με ένα κοφτερό μαχαίρι που διέρχεται μεταξύ του κυρίου φυτού και του μικρού φυτού αφαιρώντας το μικρό φυτό με όλον το ριζικό του σύστημα ανέπαφο. Έπειτα τοποθετήστε σε γλάστρα αυτό το νέο φυτό με καλό χώμα, ποτίστε καλά και θέστε το σ’ ένα σκιερό μέρος για λίγες μέρες προτού το προσθέσετε στον εσωτερικό σας κήπο.

Ακόμη και μια άλλη μέθοδος, που ονομάζεται καταβόλιασμα στον αέρα, είναι πολύ χρήσιμη στην παραγωγή νέων φυτών από μερικά φυτά αντοχής, όπως είναι ο φίκος, τα οποία τείνουν να χάνουν τα κάτω φύλλα των και να παρουσιάζουν ένα γυμνό μακρύ στέλεχος με μη ελκυστική εμφάνισι. Μπορείτε να κάμετε τα εξής:

Χαράξτε μια εγκοπή στο στέλεχος, και δέστε ένα ξύλινο νάρθηκα για να στηρίξτε το αδυνατισμένο στέλεχος. Έπειτα τυλίξτε το μέρος της εγκοπής του στελέχους με βρύον που το έχετε βρέξει σε νερό και στίψει για ν’ αφαιρεθή η πολλή υγρασία. Τώρα καλύψτε ολόκληρο το τύλιγμα του βρύου με ένα κομμάτι πλαστικής ύλης, δένοντας το επάνω και κάτω, ίσως με μια ελαστική ταινία ή λεπτό σύρμα. Με τον καιρό θ’ αναπτυχθούν ρίζες στο βρύο· θα μπορέσετε να τις ιδήτε μέσα από το πλαστικό. Όταν το βρύο γεμίση από ρίζες, κόψτε το φυτό ακριβώς κάτω από το νέο σύστημα ριζών και θέστε το σε γλάστρα. Πρέπει να έχωμε υπ’ όψιν ότι όλα τα φυτά, που έχουν ριζώσει προσφάτως, πρέπει να ποτίζωνται με αρκετό νερό, να έχουν λιγώτερο φως και περισσότερη υγρασία εωσότου στερεωθούν.

Ένας εσωτερικός οικιακός κήπος, μπορεί ν’ ανταμείψη έναν με πολλούς τρόπους. Υπάρχει η συνεχής δράσις του ανοίγματος των μπουμπουκιών, του ξεδιπλώματος των φύλλων και μιας αναπτύξεως νέων φυτών. Αλλά είτε λίγα έχετε είτε πολλά, η επιτυχία των οικιακών σας φυτών εξαρτάται σε κάποιο βαθμό από τη φροντίδα που καταβάλλετε γι’ αυτά.