Βλέποντας με Εκτίμηση

ΕΙΔΑΤΕ ποτέ ένα πουλί ή ένα έντομο να πετά; Προτού απαντήσετε, «Φυσικά,» ας προσδιορίσωμε ακριβέστερα τι εννοούμε με τη λέξι «είδατε.»

Παραδείγματος χάριν, πολλοί άνθρωποι, όταν βλέπουν ένα πουλί, παρατηρούν μόνον μια ωραία παράταξι πτερών. Αλλά μια γάτα, βλέποντας το ίδιο πουλί, μπορεί να βλέπη ένα καλό δείπνο. Έπειτα πάλιν, όταν ένας γεωργός βλέπη ένα πουλί, ίσως ένα χελιδόνι, θα μπορούσε να βλέπη ένα σημείο της ανοίξεως που πλησιάζει. Έτσι «το να βλέπη» κανείς μπορεί, να σημαίνη πολύ περισσότερα από το να δέχεται μια εικόνα στον αμφιβληστροειδή του ματιού του.

Κοιτάξτε, παραδείγματος χάριν, έναν πεπειραμένον ωρολογοποιό, που εξετάζει ένα επιδέξια κατασκευασμένο ρολόγι. Τι «βλέπει»; Η όρασίς του πάει βαθύτερα από απλώς μια ματιά μέσα στη θήκη του ρολογιού. Κρίνει τις χρονομετρικές του ιδιότητες, ενώ ζυγίζει τα υπέρ και τα κατά της μεθόδου κατασκευής που χρησιμοποιήθηκε υπολογίζοντας την αποτελεσματικότητά του. Η «όρασίς» του θα μπορούσε να φθάση μέσα στη διάνοια του σχεδιαστού του ρολογιού, καθόσον σταθμίζει το αποτέλεσμα που βλέπει με τα προβλήματα που είχε να υπερνίκηση ο σχεδιαστής. Θα μπορούσε μάλιστα ν’ αρχίση ένα είδος γνωριμίας γεμάτης σεβασμό με τον κατασκευαστή μέσω του προϊόντος του.

Αυτό το παράδειγμα της «οράσεως» θα μας προετοιμάση για μια κατά βάθος «άποψι» της πτήσεως των πουλιών και των εντόμων. Αναμφιβόλως η πτήσις των είναι χαριτωμένη, αλλ’ ακριβώς πόσο καλά είναι αυτά σαν πτητικές μηχανές; Και ποιες ιδιότητες αντανακλά η κατασκευή των σχετικά με τον σχεδιαστή τους;

Ευστροφία

Όταν τελευταία είδατε, ας πούμε, μια δρακοντόμυγα, τι είδατε πραγματικά; Ίσως να την προσέξατε όταν πετούσε μπροστά στα μάτια σας. Είναι πιθανόν να την θαυμάσατε για τα ωραία της χρώματα που λάμπουν στον ήλιο. Κατόπιν μπορεί να εξακοντίσθηκε ξαφνικά με καταπληκτική ταχύτητα προς μια φαινομενικά απρόβλεπτη διεύθυνσι. Αν είχατε ενδιαφερθή για την επιστήμη των πτήσεων, θα μπορούσατε να θαυμάσετε πώς αυτό το μικρό έντομο μπορούσε να συνδυάση τις ειδικές ιδιότητες της πτήσεως ενός ελικοπτέρου με την ευστάθεια υψηλής ταχύτητος ενός αεροπλάνου με σταθερά φτερά. Τι ευστροφία!

Όσο περισσότερο το σκέπτεσθε, τόσο περισσότερο δυνατόν να σας εντυπωσιάζη. Χωρίς αμφιβολία οι φοβερά ανταγωνιζόμενοι στρατιωτικοί γνώσται της στρατηγικής των μεγαλυτέρων δυνάμεων του κόσμου τούτου θα έδιναν μια βασιλική περιουσία για να μπορούν να εφαρμόζουν τα μυστικά που κατέχει αυτό το μικρό έντομο. Έτσι, αν είχατε «ιδή» μ’ ένα διορατικό μάτι, θα παρατηρούσατε όχι μόνον ένα ωραίο έντομο, αλλά ένα παράδειγμα ευστροφίας σε μια πτητική μηχανή.

Αυτή η επιθυμητή ιδιότης της ευστροφίας είναι κοινή σε όλη τη δημιουργία. Λάβετε, παραδείγματος χάριν, το γεράκι, που έχει κατασκευή πτερύγων και μηχανισμό που δεν έχει μεγάλη ομοιότητα με της δρακοντόμυγας. Εν τούτοις, κι’ αυτό επίσης, μπορεί να μετεωρίζεται σ’ ένα σημείο και να εξακοντίζεται με μεγάλη ταχύτητα, δηλαδή δύο ιδιότητες πτήσεως για τις οποίες ο άνθρωπος συνεχώς αγωνίζεται.

Επιδράσεις του Περιβάλλοντος

Είναι αξιοσημείωτο ότι ένας αρχισχεδιαστής λαμβάνει, υπ’ όψιν όλα τα πράγματα, περιλαμβανομένων και των επιδράσεων του περιβάλλοντος. Αρνείται να υποδουλωθή σε ανεγνωρισμένα συμφέροντα ή σε κάποια στενή άποψι τεχνικής αποτελεσματικότητος. Πράγματι, ένας επιτήδειος σχεδιαστής αναγνωρίζεται από τον τρόπο με τον οποίον ισορροπεί καλά τις τεχνικές και αισθητικές απαιτήσεις και έπειτα με επιμέλεια αποσπά το ανώτατο όριο από κάθε άποψι.

Με τούτο κατά νουν, εξετάστε μια άλλη άποψι της πτήσεως. Έχετε παρατηρήσει ότι τα ιπτάμενα πλάσματα δεν διαταράσσουν τις αισθήσεις; Οι ήχοι που προκαλούνται από αυτά, παραδείγματος χάριν, είναι γενικώς ήχοι ευχάριστοι. Αλλά πόσο διάφοροι είναι οι συντριπτικοί των νεύρων ήχοι που προέρχονται είτε από ένα αεροπλάνο με σταθερά φτερά είτε από ένα ελικόπτερο; Επίσης, οι άνθρωποποίητες πτητικές μηχανές μολύνουν τον αέρα που αναπνέομε, προκαλώντας ασθένεια και αδιαθεσία. Τι αντίθεσις υπάρχει!

Αεροδυναμική Αποτελεσματικότης

Αλλά πώς στέκεται ένα πτηνό σε σύγκρισι μ’ ένα αεροπλάνο με αεροδυναμική αποτελεσματικότητα; Ας εξετάσαμε την πτέρυγα. Πόσο αποτελεσματική είναι;

Αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το σχήμα της. Έπειτα από πολλή προσπάθεια που περιελάμβανε ανώτερα μαθηματικά και πειράματα σε αεροδυναμικές σήραγγες, ο άνθρωπος μπόρεσε να σχεδιάση μια πτέρυγα που παρέχει μια αρκετά καλή αποτελεσματικότητα πτήσεως. Αλλά, καθώς θα μπορούσαμε ν’ αναμένουμε, η πτέρυξ του πτηνού επίσης έχει ακριβώς το ιδεώδες σχήμα για τον τόπο ζωής που έχει το συγκεκριμένο πτηνό. Παραδείγματος χάριν, ο άλμπατρος και το γεράκι ζουν πολύ διάφορη ζωή, και οι πτέρυγές τους είναι σχεδιασμένες τέλεια για ν’ ανταποκρίνωνται στις ποικίλες απαιτήσεις των. Πραγματικά, ποιος είδε ποτέ ένα αεροπλάνο που μπορεί να κάνη ότι ένα πτηνό μπορεί να εκτελή με τις πτέρυγές του;

Πρόωσις

Καλά, αλλά τι θα πούμε για τη μέθοδο της προώσεως; Χάριν απλότητος, θα εξετάσωμε τον προωστήρα, ή, ειδικότερα, την έλικα. Πώς ενεργεί αυτή η μέθοδος προώσεως;

Όπως δείχνει το όνομά της, έλιξ, ελικοτομεί τον δρόμο της μέσα στον αέρα, κι’ έτσι δίνει την απαιτούμενη ώθησι στο αεροσκάφος στο οποίον είναι συνδεδεμένη. Εν τούτοις, αυτή διαφέρει από μια μεταλλική έλικα που λειτουργεί σ’ ένα στερεό περικόχλιο, επειδή ο αέρας γλιστρά κατά κάποιον τρόπο, κι’ έτσι υφίσταται μια συνεχή απώλεια που το στερεό περικόχλιο δεν θα είχε.

Για να καταστήσωμε ορατό αυτό το είδος της απωλείας θα μπορούσαμε να σκεφθούμε έναν ψαρά να τυλίγη μέσα ένα μεγάλο ψάρι. Αν η βάρκα του ήταν στερεά αγκυροβολημένη στην κοίτη του ποταμού ή στον βυθό της θάλασσας, το μόνο έργο που θα εκτελούσε θα ήταν το τύλιγμα της πετονιάς με τα χέρια του. Εν τούτοις, αν η βάρκα δεν ήταν αγκυροβολημένη, και αυτός επιθυμούσε να διατηρήση την ακριβή του θέσι θα έπρεπε η μηχανή της βάρκας να δουλεύη αρκετά γρήγορα για να εμποδίζη την προσέγγισί του στο ψάρι. Όλη η δύναμις που χρησιμοποιήθηκε από τη μηχανή θα ήταν έτσι καθαρή απώλεια που θα ωφείλετο στη ρευστότητα του περιβάλλοντος.

Αλλά τι θα πούμε για την πτέρυγα του πτηνού; Αυτή παρακάμπτει κατ’ ουσίαν όλες τις απώλειες της ολισθήσεως μιας έλικος με τις θαυμάσια συντονισμένες κινήσεις του φτερουγίσματος και τις μεθόδους ολισθήσεως. Ούτε η μέθοδος πυραυλοκινήτου προώσεως που χρησιμοποιείται από νεώτερα αεροσκάφη είναι τόσο αποτελεσματική όπως η πρόωσις που επιτυγχάνεται από τις πτέρυγες των πτηνών.

Τα φτερουγιστικά και ολισθητικά μέσα προώσεως που χρησιμοποιούνται από το πτηνό μπορούν, κατά μίαν έννοιαν, να συγκριθούν με τις κινήσεις ενός παγοδρόμου. Προσπαθήστε να φαντασθήτε τον παγοδρόμο να κατεβαίνη τσουλιστά μια ελαφρά κατωφέρεια και έπειτα, ακριβώς προτού φθάση στο τέλος της κατωφέρειας, να μπορή να ανεβαίνη στην κορυφή μιας άλλης πλαγιάς τρέχοντας στο πλάι. Σε κανονική παγοδρομία χρησιμοποιείται αυτή η αρχή, με την εξαίρεσι ότι τα πόδια σπρώχνουν προς τα πλάγια για να δώσουν πρόωσι, στο σώμα. Στην περίπτωσι ενός πτηνού η προς τα κάτω κίνησις των πτερύγων προωθεί το πτηνό.

Ευελιξία

Πόσο αληθινά θαυμαστή και αποτελεσματική μηχανή είναι ένα πτηνό! Φαίνεται να τρέχη ήρεμα με απόδειξιν ιδιοφυίας. Και, ιδιαιτέρως, τι θαυμάσιο όργανο είναι η πτέρυξ!

Έχετε ιδεί δυο γλάρους να βουτούν για τον ίδιο μεζέ και σχεδόν να συγκρούονται; Αλλά σημειώστε, σχεδόν, διότι φαίνονται να κατεβαίνουν ο ένας γύρω από τον άλλο με παραζαλισμένα πλαταγίσματα των πτερύγων ενώ ο ηττημένος κάνει ελιγμούς διαφυγής.

Ή, έχετε προσέξει έναν κόρακα να κατεβαίνη σ’ ένα φράχτη με συρματόπλεγμα! Το απότομο σταμάτημα δεν του προκαλεί φόβους. Καθώς φθάνει για προσγείωσι φαίνεται σαν να πρόκειται να ξεπεράση το όριο του στόχου του, αλλά γύρω έρχεται η άκρη αυτής της ισχυρής πτέρυγος, η οποία τελευταία είχε κάμει τόση αποτελεσματική υπηρεσία ως προωστήρ, και με μια μείωσι της ταχύτητος φεύγει. Και τι μείωσις ταχύτητος! Πόσο ωραία ελέγχεται, καθώς ολισθαίνει κάτω ελαφρά προς το συρματόπλεγμα! Αλλά μπορεί και να μη προσγειωθή επειδή είναι λίγο φιλύποπτος, αλλά να τραβήξη κατ’ ευθείαν από τον στάβλο και αδιάφορα να φτερουγίση μακριά, κράζοντας καθώς φεύγει, ξεχνώντας τελείως το αξιοσημείωτο κατόρθωμα που μόλις εξετέλεσε.

Οι σχεδιασταί αεροσκαφών γενικά αναγνωρίζουν τα πολλά οφέλη των κινητών πτερύγων και των πτερύγων μεταβλητού σχήματος, είτε για να κερδίζουν επιπρόσθετη ευστροφία, ή για να επιτυγχάνουν τις δύσκολες κινήσεις που χρειάζονται για να εκτελούν χειρισμούς προσγειώσεως σαν του πτηνού. Αλλά τα οικτρά αποτελέσματα που οι ανθρώπινοι μηχανικοί επέτυχαν με πτέρυγες που πλαταγίζουν και πτέρυγες μεταβλητού σχήματος δείχνουν πόσο μακριά ο άνθρωπος πρέπει ακόμα να πάη προτού μπορέση έστω και να πλησιάση τις αεροβατικές εκτελέσεις που παρατηρούνται στη δημιουργία.

Έτσι όσο περισσότερο παρατηρούμε και σοβαρώς προσέχομε τα ιπτάμενα πλάσματα, είτε από τη σκοπιά της ευστροφίας, είτε της αεροδυναμικής αποτελεσματικότητος, είτε της ικανότητος των ελιγμών, τόσο περισσότερο μπορούμε να εκτιμούμε τι κάτοχος της τέχνης του είναι ο Δημιουργός. Βλέποντας πόσο ωραία στο μάτι είναι τα ιπτάμενα πλάσματα, καθώς και πόσο ήσυχα και χαριτωμένα, ελκυόμεθα με εκτίμησι προς τον Μεγάλο Σχεδιαστή των.