Καταστροφή Πλήττει την Επαρχία του Κεμπέκ
Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στον Καναδά
ΜΙΑ ΑΠΟ τις χειρότερες καταστροφές που έπληξαν ποτέ την επαρχία του Κεμπέκ συνέβη το βράδυ στις 4 Μαΐου του 1971, γύρω στις 11 μ.μ. Μέσα σε λίγα λεπτά ένας τεράστιος κρατήρας μήκους ενός μιλίου, πλάτους ενός τετάρτου του μιλίου και βάθους 100 περίπου ποδών εμφανίσθηκε στο νέο τμήμα τον χωριού Σαιν—Ζαν Βιάννεϋ, καταπίνοντας σαράντα περίπου σπίτια και τριάντα ένα άτομα. Ήταν ένας εφιάλτης που δεν θα ξεχασθή γρήγορα από τους 1.300 κατοίκους του χωριού αυτού στα Βορειοανατολικά του Κεμπέκ.
Ένας Οδηγός Λεωφορείου Βοηθεί στη Διάσωσι Ανθρώπων
Ο κύριος Ιούλιος Ζιράρντ του γειτονικού χωριού Σαιντ-Αμπρουάζ, ο οποίος διευθύνει μια υπηρεσία λεωφορείων για τους υπαλλήλους της Εταιρίας Άλκαν, ήταν ο πρώτος που αντελήφθη τη συμφορά. Οδηγούσε είκοσι περίπου ανθρώπους από την εργασία στο σπίτι τους, όταν παρετήρησε κάτι που του φάνηκε σαν μικρό ρέμα νερού, περίπου τέσσερα με πέντε πόδια πλατύ, να διασχίζη τον δρόμο. Τότε ξαφνικά οι μπροστινές ρόδες του λεωφορείου του κρεμάστηκαν στο κενό πάνω από το ρέμα. Προσπάθησε αμέσως ν’ ανοίξη την πόρτα του λεωφορείου, χωρίς όμως να το επιτύχη. Τότε φώναξε σ’ όλους τους ανθρώπους να βγουν από το λεωφορείο από την πόρτα ασφαλείας στο πίσω μέρος. Μόλις πρόφθασε να βγη και ο ίδιος έξω, γιατί ήταν ο τελευταίος που το εγκατέλειψε, και το λεωφορείο ξαφνικά εξαφανίσθηκε. Έπεσε 100 έως 150 πόδια [45,72 μέτρα] μέσα σ’ ένα μεγάλο χάσμα που είχε ανοίξει.
Ο θόρυβος που ακούσθηκε έμοιαζε με τον ήχο ενός τεράστιου ποταμού. Δεν υπήρχε καιρός για χάσιμο. Πολλοί στα γειτονικά μέρη είχαν ήδη κοιμηθή· άλλοι κοίταζαν στην τηλεόρασι το χόκεϋ επάνω στον πάγο, αλλά κανένας δεν είχε αντιληφθή ότι τα σπίτια εξαφανίζονταν τελείως μέσα στον τεράστιο κρατήρα, που τώρα μεγάλωνε διαρκώς και περισσότερο. Σχεδόν αμέσως έγινε διακοπή του ρεύματος, ενώ τα πεσμένα καλώδια σπινθηροβολούσαν στο σκοτάδι. Ο Ζιράρντ και οι επιβάτες του λεωφορείου του άρχισαν να τρέχουν φωνάζοντας και χτυπώντας τις πόρτες, λέγοντας στους ανθρώπους ν’ αδειάσουν γρήγορα τα σπίτια. Γύρω στα εβδομήντα πέντε άτομα χρεωστούν τη ζωή τους στη γρήγορη σκέψι αυτού του οδηγού και των επιβατών του.
Μέσα στα λίγα αυτά σύντομα λεπτά τα σπίτια κατέρρεαν μέσα στον κρατήρα που τα κατάπινε. Φωνές και κραυγές ακούονταν απ’ αυτούς που ήσαν μέσα στα σπίτια. Ακούσθηκε ακόμη και η φωνή ενός παιδιού που φώναζε. «Τηλεφωνήστε! τηλεφωνήστε!» σαν να παρακαλούσε κάποιον να τηλεφωνήση για βοήθεια. Μερικοί προσπάθησαν να διαφύγουν με τ’ αυτοκίνητό τους, αλλά κι αυτοί επίσης καταβροχθίσθηκαν.
Κατάστασις Τρόμου
Οι άνθρωποι που απομακρύνθηκαν από την περιοχή της καταστροφής στο πλησίον Κενόγκαμι Μεμόριαλ Σέντερ ήσαν σε μια κατάστασι καταπλήξεως και τρόμου. Ένας άνδρας είχε δει τη γυναίκα του και το παιδί του να καταπίνωνται μπροστά στα μάτια του χωρίς να μπορή να κάμη τίποτα για να τους βοηθήση.
Ένας άλλος διηγήθηκε αυτά που είδε πριν εγκαταλείψη το σπίτι του: «Η γη εσείετο δυνατά, πολύ δυνατά, και μόλις είχα χρόνο να σώσω την οικογένειά μου. Αυτό που είδαμε δεν ήταν μια τρύπα, αλλά ένας πραγματικός κρατήρας βάθους εκατό ποδών. Ήταν τρομερό ν’ ακούμε τις κραυγές και τα ουρλιαχτά που έρχονταν κάτω από τη χαράδρα και ήταν αδύνατον να κάμωμε κάτι για να σώσωμε τους ανθρώπους που εξαφανίζονταν κάτω από το λασπώδες έδαφος. . .»
Μια γυναίκα είπε: «Έχασα το σπίτι μου, άλλα είμαι ζωντανή και υγιής και αυτό έχει σημασία! Νόμιζα ότι σεισμοί σαν κι αυτόν μπορούσαν να συμβούν μόνον σε άλλα μέρη. Τώρα ξέρω ότι καταστροφές μπορούν να συμβούν οπουδήποτε υπάρχουν άνθρωποι.»
Την παραμονή της συμφοράς ένας άνθρωπος είχε αγοράσει ένα κτήμα στο Σαιν-Ζαν Βιάννεϋ· την άλλη μέρα εξαφανίσθηκε μέσα στον λάκκο. Τα αποκτήματα δεν προσέφεραν ασφάλεια όταν ξέσπασε η καταστροφή.
Οι Ειδικοί Επί το Έργον
Το υπουργείον του Φυσικού Πλούτου της επαρχίας του Κεμπέκ εκλήθη αμέσως επί τόπου για να εξετάση την κατάστασι και να προσπαθήση να διαπιστώση την αιτία της συμφοράς. Σύμφωνα με ανακοινώσεις, με τις οποίες συμφωνεί και ο Δήμαρχος Λωρεά Λαβουά, «έγιναν τρεις ξεχωριστές δονήσεις.» Ο γεωλόγος και μηχανικός κ. Μαρκ Τάνγκουεη του υπουργείου Φυσικού Πλούτου επεβεβαίωσε ότι είχε σχηματισθή ένας κρατήρας επιφανείας 500.000 τετραγωνικών ποδών.
Υπάρχει διαφωνία για την αιτία της συμφοράς. Την ημέρα εκείνη κατεγράφησαν σεισμικές δονήσεις στο Πανεπιστήμιο Λαβάλ στην πόλι του Κεμπέκ και ίσως αυτές να υπήρξαν αιτία για τη μετατόπισι του εδάφους. Ο Δήμαρχος Λαβουά πιστεύει ότι ένα υπόγειο υδάτινο ρεύμα πιθανόν να κατέφαγε το έδαφος με τελικό αποτέλεσμα να υποχωρήση τελείως.
Το έδαφος στην περιοχή του Σαιν-Ζαν Βιάννεϋ αποτελείται εν μέρει από ένα επιφανειακό στρώμα άμμου επάνω σε πηλό που σε μερικά μέρη έχει βάθος 135 ποδών. Ο χείμαρρος του Ριβιέρ ω Βαζ έγινε τόσο μεγάλος ώστε οι κορμοί των δένδρων κατά μήκος του ποταμού ήσαν σκεπασμένοι με λάσπη. Καθώς ξεχείλισε παρέσυρε μια καινούργια σχεδόν γέφυρα στον ποταμό Σαγκενέυ.
Στις πρώτες λίγες μέρες μετά τη συμφορά το χωριό κατακλύσθηκε από περίεργους ανθρώπους, από κατοίκους που γύριζαν να βρουν τα υπάρχοντά τους, από πολυάριθμους δημοσιογράφους και ακόμη από κλέφτες. Ανηγέρθησαν οδοφράγματα για να εμποδισθούν τα αναρμόδια άτομα και οι περίεργοι θεαταί να μπουν στο χωριό. Συνεστήθη ένα Αρχηγείο Κεντρικού Ελέγχου στο Δημαρχιακόν μέγαρον της πόλεως.
Αι Καναδικές ένοπλοι δυνάμεις επρομήθευσαν ελικόπτερα που χρησιμοποιήθηκαν για να κατεβάσουν ανθρώπους μέσα στον κρατήρα να δουν αν υπήρχαν επιζώντες. Αλλά δεν βρέθηκε ανθρώπινη ζωή σ’ αυτή τη θάλασσα της λάσπης. Το μόνο ίχνος ζωής σ’ αυτόν τον τεράστιο λάκκο ήταν ένα μοναχικό χρυσόψαρο που κολυμπούσε μέσα στη γυάλα του σ’ ένα άδειο σπίτι!
Οι άνθρωποι της Προστασίας των Πολιτών που εργάσθηκαν στενά με τις άλλες αρχές εκλήθησαν να θρέψουν, να ενδύσουν και να στεγάσουν τις 200 οικογένειες που έμειναν άστεγες. Φορτία τροφίμων και ρουχισμού έφθασαν γρήγορα από διάφορα μέρη της επαρχίας και από διάφορες οργανώσεις. Έγιναν διευθετήσεις για την άμεση εγκατάστασι ενός καταυλισμού από τροχόσπιτα στην αυλή ενός σχολείου. Η εγκατάστασις τριάντα πέντε τροχόσπιτων με νερό, ηλεκτρισμό και σύστημα αποχετεύσεων είχε τελειώσει σε διάστημα τριών ημερών.
Οι μηχανικοί και γεωλόγοι του υπουργείου Φυσικού Πλούτου εκτελούν προς το παρόν εργασίες γεωτρήσεων στην περιοχή για να διαπιστώσουν κατ’ αρχήν τη στερεότητα του εδάφους και για να βρουν θέσι να εγκαταστήσουν τα σπίτια που απέμειναν κοντά στον τεράστιο κρατήρα.
Πολλές οργανώσεις έκαμαν εράνους για τα θύματα του Σαιν-Ζαν Βιάννεϋ όπου το σύνολο των ζημιών υπολογίζεται σε περισσότερα από $2.000.000. Χωρίς αμφιβολία τα χρήματα θα βοηθήσουν ώς ένα ωρισμένο σημείο, αλλά κανένα ποσό χρημάτων δεν μπορεί ν’ αντικαταστήση ποτέ τις ζωές των προσφιλών που χάθηκαν ή να σβήση από τη μνήμη αυτών που επέζησαν την αγωνία που πέρασαν.
Τουλάχιστον δώδεκα παρόμοιες τέτοιες τραγωδίες συνέβησαν στον Καναδά στα χρόνια που πέρασαν. Εν τούτοις, η συμφορά στο Σαιν-Ζαν Βιάννεϋ ξεχωρίζει σαν μια από τις χειρότερες σε απώλειες ανθρώπων και περιουσίας. Είναι φανερό ότι ο άνθρωπος έχει ακόμη πολλά να μάθη για τη γη πάνω στην οποία ζη. Για ν’ αγωνισθή εναντίον των δυνάμεων που τόσο εύκολα τον καταβάλλουν, χρειάζεται καθοδηγήσεις από κάποιον ανώτερο από τον άνθρωπο.