Κατάδυσις για Τροφή

ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ αποκτούν την τροφή τους με διαφόρους τρόπους. Εν τούτοις, τα πιο συναρπαστικά για να τα βλέπη κανείς είναι εκείνα που βουτούν στο νερό για να βρουν τροφή.

Μερικά πουλιά χρησιμοποιούν τον ουρανό σαν έναν γιγαντιαίο ολισθητήρα για να γλιστρούν και να βουτούν με το κεφάλι στο νερό από μεγάλα ύψη για ν’ αρπάζουν τη λεία τους. Άλλα γλιστρούν πάνω στην επιφάνεια, αρπάζοντας το γεύμα τους καθώς προχωρούν. Μερικά άλλα μπορούν να βυθίζωνται αργά κάτω από την επιφάνεια χωρίς ν’ αφήνουν κανέναν κυματισμό και κατόπιν κυνηγούν τα ψάρια κάτω από το νερό και τα προφταίνουν.

Δύτες από Μεγάλο Ύψος

Η τιμή για τις καταδύσεις από μεγάλο ύψος πρέπει να δοθή πιθανώς στο πουλί σούλα μήκους τριών ποδών. Αυτή η λευκή αστραπή με τις μαύρες ακροφτερούγες της βουτάει πάνω στο πιθανό της γεύμα από διάφορα ύψη, ανάλογα με το πόσο βαθειά κολυμπά το ψάρι. Μπορεί να βουτήξη στο νερό από ύψος μόνο λίγων υαρδών. Ή μπορεί να ορμήση σαν αστραπή με το κεφάλι από ύψος εκατό ποδών κλείνοντας τελείως τα φτερά της, που έχουν άνοιγμα έξη πόδια, μόλις μια στιγμή πριν χτυπήση το νερό. Η σύγκρουσις είναι τόσο βίαιη ώστε μερικές φορές πετάγονται σταγόνες στον αέρα σε απόστασι τριών μέτρων. Τι συναρπαστικό θέαμα είναι να το βλέπη κανείς!

Το βάθος στο οποίο μπορεί να καταδυθή η σούλα φαίνεται από το γεγονός ότι πιάσθηκε σε δίχτυα ψαράδων ενενήντα πόδια μέσα στο νερό. Αλλά συνήθως βγαίνει στην επιφάνεια ύστερα από λίγα δευτερόλεπτα, και ξεκουράζεται πάνω στο νερό όσο χρειάζεται για να καταπιή τη λεία της. Κατόπιν ανυψώνεται για να κυνηγήση άλλο θήραμα.

Ο πελεκάνος είναι ένας άλλος δύτης από μεγάλο ύψος, μολονότι αυτό μπορεί να είναι δύσκολο να το πιστέψη κανείς όταν τον βλέπη στην ξηρά. Όταν προσπαθή να περπατήση με τα κοντά και χοντρά πόδια του, ο πελεκάνος είναι τόσο επιδέξιος όσο κι ένας κλόουν στο τσίρκο. Και το τεράστιο ράμφος του, με τη μεγάλη ελαστική σακούλα που κρέμεται από κάτω, αυξάνει την αστεία του εμφάνισι. Αλλά στον αέρα η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική. Είναι εξαιρετικά χαριτωμένος, και σε μεγάλα ύψη δείχνει μια δύναμι και επιβλητικότητα που μόνο ο αετός την φτάνει. Το άσπρο του σώμα, που έχει μήκος πέντε πόδια, και το άνοιγμα των φτερών του, που φτάνει τα οκτώ ως δέκα πόδια, τον κάνουν πραγματικά ένα σπάνιο όμορφο θέαμα όταν πετάη!

Ο καφέ πελεκάνος, που είναι λίγο μικρότερος από τον λευκό συγγενή του, είναι ο δύτης της οικογενείας. Όταν κατασκοπεύση τα ψάρια, συχνά από ύψος πενήντα ποδών, διπλώνει τα φτερά του και εφορμά προς τα κάτω με μεγάλη ταχύτητα. Αλλά παρά την ορμή της καταδύσεως δεν πηγαίνει βαθύτερα από δυο περίπου πόδια λόγω της ελαφρότητας του σώματός του. Εν τούτοις σπανίως αποτυγχάνει να κενώση μερικά ψάρια στη σακκούλα του.

Ο πελεκάνος βγαίνει από το νερό, όχι μόνο με ψάρια στη σακκούλα του, αλλά ίσως και με τρία ή περισσότερα γαλόνια νερό. Συχνά γλάροι ή άλλα μικρότερα θαλασσοπούλια είναι εκεί και περιμένουν. Και καθώς ο πελώριος πελεκάνος ανοίγει το ράμφος του για να τρέξη το νερό, αυτά ανεβαίνουν στη ράχι του ή στο κεφάλι του και φθάνουν ακριβώς μέσα στο ράμφος του και αρπάζουν τα ψάρια. Έτσι η σκληρή δουλειά του πελεκάνου μπορεί να πάη χαμένη αν δεν είναι προσεκτικός.

Ένας άλλος δύτης από μεγάλο ύψος, ο ψαραετός ή γεράκι των ψαριών, αντιμετωπίζει ένα παρόμοιο πρόβλημα. Αφού πιάση τη λεία του, έρχεται ο φαλακρός αετός, αν είναι εκεί κοντά, και χρησιμοποιεί το μεγαλύτερο μέγεθός του και τη δύναμί του για να τον αναγκάσει να την αφήση. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο ψαραετός είναι μικρός ή ένα ασθενικό πλάσμα. Στην πραγματικότητα είναι ένα μεγάλο πουλί που έχει άνοιγμα φτερών που μπορεί να φθάση τα έξη πόδια. Έτσι η κατάδυσίς του είναι ένα ωραίο θέαμα, ειδικά όταν γίνεται από ύψος τριακοσίων ποδών ή και περισσότερο, πράγμα όχι ασυνήθιστο.

Όταν εντοπίση ένα ψάρι κοντά στην επιφάνεια, ο ψαραετός θα βάλη σημάδι, θα δίπλωση τα φτερά του και θα βουτήξη με το κεφάλι αλλά με τα πόδια του προς τα εμπρός. Χτυπά το νερό μ’ ένα δυνατό πλατάγισμα και συχνά χώνεται τελείως μέσα. Συνήθως ξαναβγαίνει γρήγορα στην επιφάνεια με τη λεία γερά γαντζωμένη στα νύχια του. Είναι όμως γνωστό ότι κάποτε κάνει κακούς υπολογισμούς.

Μια φορά ένας ψαραετός εθεάθη να χώνη τα νύχια του σ’ ένα ψάρι μεγαλύτερο από όσο μπορούσε να καταφέρη. Έτσι, αντί να βγη έξω από το νερό, το ψάρι τον έσυρε μέσα στο νερό. Τελικά ο ψαραετός κατώρθωσε να ελευθερώση τα νύχια του και να φθάση στην επιφάνεια πριν πνιγή. Αλλά έμεινε ξαπλωμένος κάτω δέκα λεπτά πριν συνέλθη αρκετά για να ξαναπετάξη.

Ένας σημαντικά μικρότερος δύτης, όχι όμως και λιγώτερο θαρραλέος ή χαριτωμένος, είναι ο ψαράς των λαμπραινών. Περιμένει ακίνητος σ’ ένα ξερό κλαδί ενός ψηλού δέντρου, ενώ τα διαπεραστικά μάτια του ανιχνεύουν το νερό πενήντα πόδια ή περισσότερο από κάτω. Όταν κάποια αμέριμνη τσίμα ή κανένα ψαράκι τολμά να πλησιάση στην επιφάνεια, βουτάει με το κεφάλι για να το πιάση με το μακρύ του ράμφος. Ο ψαράς των λαμπραινών μπορεί επίσης να πετά κατά μήκος του νερού κι όταν διακρίνη κάποιο γεύμα σταματά, αιωρείται για λίγο και κατόπιν βουτάει σαν βέλος.

Ένα ευχάριστο θέαμα για τους ψαράδες είναι ένα σμήνος από γλαρόνια που αιωρούνται και βουτούν στη θάλασσα. Τρέφονται από ψαράκια που τα διώχνουν στην επιφάνεια ομάδες μεγαλυτέρων ψαριών που είναι βαθύτερα, κι αυτό ενδιαφέρει τους ψαράδες. Αυτοί οι συγγενείς των γλάρων είναι τόσο χαριτωμένοι όταν πετούν, ώστε μερικοί τους αποκαλούν χελιδόνια της θάλασσας.

Δύτες της Επιφανείας

Ένας αληθινά μοναδικός ψαράς είναι ο ρύγχωψ, ένα ασπρόμαυρο θαλασσινό πουλί που μοιάζει με το γλαρόνι από μερικές απόψεις. Αλλά ανόμοια μ’ άλλα πουλιά, ο ρύγχωψ έχει ένα κάθετα διαπλατυμένο, σαν μαχαίρι ράμφος, με το κάτω ήμισυ σημαντικά μακρύτερο από το επάνω. Απ’ αυτό πήρε το παρατσούκλι, «ράμφος σαν ψαλίδι.» Αυτό το ασυνήθιστο ράμφος χρησιμοποιείται σ’ ένα μοναδικό τρόπο ψαρέματος.

Ο ρύγχωψ πετά κατά μήκος του νερού εκατό περίπου γυάρδες ενώ το κάτω ράμφος του μόλις σχίζει την επιφάνεια. Αυτό προσελκύει μικρά θαλάσσια πλάσματα. Κατόπιν επιστρέφει και φτυαρίζει τα ψάρια αυτά με το κάτω ράμφος του καθώς διασχίζει το νερό. Το ράμφος κλείνει με την επαφή, ώστε ο ρύγχωψ μοιάζει με μοδίστρα καθώς εργάζεται με το μεγάλο της ψαλίδι.

Δύτες Βάθους

Ένας από τους πιο ενδιαφέροντας δύτας βάθους είναι ο φαλακροκόρακας που έχει μήκος δύο έως τρία πόδια και έχει δυνατούς μυς. Το φτέρωμά του είναι κυρίως σκούρο, συχνά μαύρο με πρασινωπές και μπλε ανταύγειες. Και το ράμφος του είναι μακρύ και έχει ένα αγκίστρι στην άκρη. Είναι συγγενής με τον πελεκάνο.

Αλλά ανόμοια με τον πελεκάνο και τους άλλους δύτας που βουτούν από ψηλά, ο φαλακροκόρακας βουτάει από την επιφάνεια ή από μια χαμηλή θέσι. Καθώς κολυμπάει πετάγεται προς τα επάνω και προς τα εμπρός και ξαναμπαίνει στα νερά κάνοντας μια χαριτωμένη καμπύλη με τα φτερά σφικτά διπλωμένα στα πλευρά τους. Μπορεί ν’ αντιληφθή τη λεία του πριν βουτήξη, ή μπορεί πρώτα να βουτήξη και κατόπιν να κοιτάξη γύρω κάτω από το νερό για ψάρια. Χρησιμοποιώντας τα φτερά του και τα πόδια του για να προωθήται, καταδιώκει και προφταίνει τη λεία του. Μερικές φορές καταδύεται σε μεγάλα βάθη, και ένας φαλακροκόρακας πιάσθηκε έξω από τις ακτές της Αγγλίας σε βάθος 120 ποδών κάτω από την επιφάνεια!

Μερικοί φαλακροκόρακες που πιάστηκαν νεοσσοί εκπαιδεύθηκαν από τους ψαράδες να ψαρεύουν για λογαριασμό τους. Αυτή ή συνήθεια ήταν κάποτε κοινή στην Αγγλία, και ήταν γνωστή από τα παλιά χρόνια στην Ανατολή. Ένα περιλαίμιο τοποθετείται κάπως χαλαρά γύρω από τον λαιμό του φαλακροκόρακα για να μην του επιτρέπη να καταπίνη τίποτα άλλο παρά μόνο τα πολύ μικρά ψάρια.

Μεταξύ των καλυτέρων δυτών είναι η βουτυχτήρα και η βουταναριά. Και τα δύο έχουν μερικά κοινά χαρακτηριστικά, αξιοσημείωτη επιδεξιότητα στο νερό και αδεξιότητα στην ξηρά. Τα πόδια τους βρίσκονται στο πίσω άκρο του σώματός των, πράγμα έξοχο για κατάδυσι και κολύμπι, που τα κάνει όμως σχεδόν δυσκίνητα στην ξηρά. Και αφού οι βουταναριές είναι ανίκανες να πετάξουν από την ξηρά, αν αναγκασθούν να τρέξουν στην ξηρά ενώ είναι μακρυά από το νερό, αυτό συνήθως σημαίνει τον θάνατό τους.

Οι κινήσεις καταδύσεως που κάνουν οι μικρότερες βουτηχτήρες είναι συναρπαστικές να τις βλέπη κανείς. Βυθίζονται ήσυχα και χάνονται γρήγορα από τα μάτια χωρίς κάποιο θόρυβο ή κυματισμό. Τη μια στιγμή ανεβαίνουν πάνω στο νερό, και την άλλη χάνονται. Ένας παρατηρητής μπορεί ν’ απορή αν πράγματι τις είδε. Και αν περιμένη, ίσως να συμπεράνη ότι δεν τις είδε ποτέ, διότι μπορεί να μη ξαναεμφανισθούν. Μπορούν να παραμείνουν σε κατάδυσι επί μακρόν χρόνον, κολυμπώντας αρκετή απόστασι κάτω από το νερό. Κατόπιν θα βγουν πονηρά στην επιφάνεια, μόλις βγάζοντας έξω το ράμφος τους και τα μάτια τους έτσι ώστε είναι δύσκολο να τις διακρίνη κανείς.

Η βουταναριά είναι μεγαλύτερη, έχει μήκος γύρω στα τρία πόδια, και είναι πιθανόν ο πρωταθλητής στις βαθειές καταδύσεις απ’ όλα τα πουλιά. Κυριολεκτικά πετάει κάτω από το νερό προωθούμενη σαν βέλος με τις δυνατές της φτερούγες. Η βουταναριά μπορεί να προλάβη και το γρηγορότερο ψάρι και μπορεί να παραμείνη κάτω από το νερό αρκετά λεπτά για να καταδιώξη την λεία της σε απίστευτα σχεδόν βάθη. Έχουν συλληφθή βουταναριές σε ψαράδικα δίχτυα που είχαν ριφθή σε 160 και πλέον πόδια κάτω από την επιφάνεια! Και πιστεύεται ότι πηγαίνουν πολύ βαθύτερα.

Ίσως να νομίζωμε ότι τα πουλιά αισθάνονται άνετα μόνο στον αέρα. Και μολονότι το γλαρόνι, ο ψαραετός, ο πελεκάνος κι άλλα θαλασσοπούλια συγκαταλέγονται μεταξύ των καλυτέρων ιπταμένων πουλιών, εν τούτοις μερικά είναι επίσης σπουδαίοι δύτες. Μερικά μάλιστα συναγωνίζονται ακόμη και τα ψάρια στην ευκινησία τους κάτω από το νερό! Δεν είναι περίεργο λοιπόν το ότι έχουν τόση επιτυχία όταν καταδύωνται για να βρουν τροφή.