Αν οι Πνεύμονές σας Μπορούσαν να Μιλήσουν!

ΤΙ ενδιαφέρουσα ιστορία θα μπορούσαν ν’ αφηγηθούν οι πνεύμονές σας—αρκεί μόνο να μπορούσαν να μιλήσουν! Όχι μόνο θα μπορούσαν να σας δώσουν μερικά καταπληκτικά στοιχεία για το μέγεθός τους και τη λεπτή κατασκευή τους, αλλά θα μπορούσαν επίσης να σας περιγράψουν πώς λειτουργούν, και τον αγώνα που μερικές φορές διεξάγουν για να σας διατηρήσουν ζωντανούς. Αλλ’ αφού οι πνεύμονές σας δεν μπορούν να μιλήσουν, θα πρέπη ν’ ακούσετε την συναρπαστική ιστορία τους από εξωτερικούς ερευνητάς.

Μπορείτε να ζήσετε χωρίς τροφή επί εβδομάδες. Μερικοί δεν έφαγαν σαράντα ή πενήντα ημέρες. Και μπορεί να περάσετε επί ημέρες χωρίς νερό, όπως συνέβη σε ναυαγισμένους ναυτικούς στο μέσον του αλμυρού ωκεανού. Αλλά χωρίς αναπνοή δεν μπορείτε να ζήσετε περισσότερο από λίγα λεπτά. Τόσο σπουδαίοι είναι για σας οι πνεύμονές σας.

Οι περισσότεροι άνθρωποι απλώς παίρνουν τους πνεύμονές τους ως κάτι το δεδομένον, και σε πολλούς ανθρώπους λειτουργούν αθόρυβα και αποτελεσματικά τον περισσότερο χρόνο, από την κούνια ως τον τάφο. Πράγματι, όταν οι πνεύμονές σας κάνουν την παρουσία τους αισθητή, τότε ήδη αρχίζουν για σας οι δυσκολίες. Γι’ αυτό θα κάμετε καλύτερα να τους σκέπτεσθε και να τους φροντίζετε προτού είναι πολύ αργά.

Οι πνεύμονές σας είναι δυο κωνικά ή πυραμιδοειδή όργανα που στους ενηλίκους ζυγίζουν γύρω στο 1 και 1⁄4 του πάουντ ο καθένας. Στους άνδρες αντιστοιχούν στο ένα τριακοστό έβδομο του βάρους του σώματος, ενώ στις γυναίκες στο ένα τεσσαρακοστό τρίτο. Ο δεξιός σας πνεύμων αποτελείται από τρία τμήματα ή λοβούς. Ο αριστερός σας έχει μόνο δυο λοβούς λόγω του χώρου που καταλαμβάνει στον θώρακα η καρδιά. Στη γέννησι οι πνεύμονές σας είναι ελαφρά ροζ, αλλά με το πέρασμα των ετών γίνονται διάστικτοι με γκρι στίγματα, και στη γεροντική ηλικία μπορεί ακόμη να παρουσιάσουν μαύρα στίγματα. Μολονότι οι δυο σας πνεύμονες μπορούν να χωρέσουν από έξη ως επτά περίπου λίτρες αέρος, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι μεγάλα κούφια όργανα σαν φυσερά. Αν τους κόβατε και τους ανοίγατε, θα διαπιστώνατε ότι μοιάζουν με λαστιχένιο σφουγγάρι.

Ο αέρας που αναπνέετε εισέρχεται στη μύτη σας και στο στόμα σας και κατόπιν περνάει από τον φάρυγγα, τον λάρυγγα και την τραχεία αρτηρία. Η τραχεία διακλαδίζεται σε δυο σωλήνες που είναι γνωστοί ως βρόγχοι, οι οποίοι εισέρχονται στο πίσω μέρος κάθε πνεύμονος και περίπου στη μέση. Η τραχεία και οι βρόγχοι περιβάλλονται από ισχυρούς χόνδρινους δακτυλίους ώστε κανένα χτύπημα από εξωτερικά αντικείμενα να μην μπορή να εμποδίση τον αέρα από το να φθάση στους πνεύμονες.

Οι δυο κύριες διακλαδώσεις ή βρόγχοι μόλις φθάσουν στους πνεύμονες διαιρούνται σε τέσσερες διακλαδώσεις, οι τέσσερες σε οκτώ και ούτω καθ’ εξής είκοσι φορές ακόμη έως ότου γίνουν ένα εκατομμύριο και πλέον απ’ αυτές τις λεπτές διακλαδώσεις που είναι γνωστές ως βρογχιόλια. Τα πιο μικρά απ’ αυτά έχουν διάμετρο ενός εκατοστού της ίντσας. Στο τέλος των βρογχιολίων υπάρχουν αεροθυλάκια με λεπτά ημισφαιρικά κοιλώματα που είναι γνωστά ως κυψελίδες. Σ’ ολόκληρους τους πνεύμονές σας υπάρχουν ως 300 εκατομμύρια απ’ αυτές· μερικοί υπολογίζουν ότι φθάνουν και τα 750 εκατομμύρια. Αυτές οι μικροσκοπικές κυψελίδες, αν μπορούσαν ν’ απλωθούν, θα εκάλυπταν μια έκτασι από εκατό τετραγωνικές γυάρδες και περισσότερο.

Η καθεμιά απ’ αυτές τις μικροσκοπικές κυψελίδες καλύπτεται από ένα δίχτυ τριχοειδών αγγείων. Μέσω των τοιχωμάτων αυτών των λεπτοτάτων τριχοειδών αγγείων το οξυγόνο έρχεται σ’ επαφή με το αίμα και έτσι με τη σειρά τους τα κύτταρα του σώματος μπορούν να εφοδιασθούν με οξυγόνο για να παραγάγουν ενέργεια. Το οξυγόνο μεταφέρεται στα κύτταρα ολοκλήρου του σώματος από την αιμοσφαιρίνη που βρίσκεται μέσα στα ερυθρά αιμοσφαίρια. Αν ετοποθετούσαμε άκρη με άκρη, αυτά τα τριχοειδή, αγγεία θα εκτείνονταν σε εκατοντάδες μίλια. Ας λεχθή, συμπτωματικά, ότι αυτά τα τριχοειδή αγγεία είναι τόσο μεγάλα ώστε μόλις να περνάη μέσα απ’ αυτό ένα μόνο ερυθρό αιμοσφαίριο κάθε φορά.

Η ανταλλαγή, φυσικά, του οξυγόνου και του διοξειδίου του άνθρακος μέσω των τοιχωμάτων από τις κυψελίδες στα αιμοσφαίρια γίνεται μέσω ενός διαστήματος πολύ μικρότερου από το λεπτότερο χαρτί που είδατε ποτέ, λιγώτερο από ένα χιλιοστό του χιλιοστομέτρου!

Στη διάρκεια ενός έτους οι πνεύμονές σας εισπνέουν από δύο έως πέντε εκατομμύρια περίπου λίτρες αέρος. Όταν γεμίσουν πλήρως χωρούν από έξη έως επτά περίπου λίτρες αέρος. Εν τούτοις, όταν εκπνέετε συνήθως παραμένουν δύο λίτρες αέρος, παρ’ όλον ότι μπορείτε να εκπνεύσετε σκοπίμως ώστε να μείνη μόνο μια λίτρα αέρος. Όταν αναπαύεσθε ξαπλωμένος σε κανένα καναπέ ή πολυθρόνα, μπορείτε να εισπνέετε μόνο μισή περίπου λίτρα αέρος κάθε φορά, δέκα ως δεκατέσσερες φορές το λεπτό, ή 5 ως 7 λίτρες αέρος το λεπτό. Όταν, όμως, κάνετε βαρειά εργασία ή ασχολήσθε σε δυνατές ασκήσεις, μπορείτε να εισάγετε 8 έως 120 περίπου λίτρες αέρος το λεπτό, και αυτό όχι τόσο με ταχύτερη αναπνοή όσο με πιο βαθειά αναπνοή.

Για να εννοήσετε πώς εργάζονται οι πνεύμονές σας για να σας εφοδιάσουν με αέρια, θα πρέπη να καταλάβετε ένα άλλο ακόμη γεγονός γι’ αυτούς. Κάθε πνεύμων είναι τυλιγμένος μέσα σ’ ένα ‘λεπτότατο δέρμα’ που ονομάζεται «υπεζωκώς υμήν» που είναι αεροστεγής. Αυτός είναι ο λόγος που μπορείτε να λάβετε έναν πνεύμονα που μόλις αφαιρέθηκε από ένα ζώο και να τον φουσκώσετε σαν μπαλλόνι ή μπάλλα με το να φυσήξετε αέρα μέσα στην τραχεία του. Και όχι μόνο αυτό, αλλά κάθε ένας από τους πνεύμονές σας είναι βαλμένος μέσα σε μια αεροστεγή κοιλότητα που έχει τον δικό της υπεζωκότα υμένα.

Πώς Αναπνέετε

Υπάρχουν δυο βασικά είδη αναπνοής με τις οποίες γεμίζουν και αδειάζουν οι πνεύμονές σας! Η εκούσια και η ακούσια. Η καρδιά σας και το στομάχι σας περιορίζονται σε ακούσια ενέργεια· δεν μπορείτε εσκεμμένα να επιταχύνετε ή να επιβραδύνετε την ενέργειά των. Αφ’ ετέρου, τα άκρα σας, τα χείλη σας και η γλώσσα σας ενεργούν λίγο-πολύ σύμφωνα με τη θέλησί σας ή με τις συνήθειες που έχετε αποκτήσει. Αλλά οι πνεύμονές σας είναι ικανοί να εκτελούν τόσο εκούσιες όσο και ακούσιες ενέργειες. Στην εκούσια αναπνοή κάνετε την κοιλότητα του στήθους σας να διασταλή και το διάφραγμα να χαμηλώση, ρουφώντας έτσι περισσότερο αέρα στους πνεύμονές σας.

Η ακούσια αναπνοή ελέγχεται από ένα «αναπνευστικό κέντρο» στο κατώτερο μέρος εκείνου του τμήματος του εγκεφάλου που ονομάζεται προμήκης μυελός. Αυτό διεγείρει το διάφραγμα να συσπασθή, κάνοντάς το να χαμηλώση και κάνοντας συγχρόνως τα πλευρά να κινηθούν προς τα πάνω και προς τα έξω. Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργηθή ένα σχετικό κενό, μια κατάστασις χαμηλωτέρας ατμοσφαιρικής πιέσεως μέσα στους πνεύμονες παρά στο εξωτερικό. Αυτό αναγκάζει τον εξωτερικό αέρα να εισέλθη στους πνεύμονας. Άλλα νευρικά κέντρα διακόπτουν σε τακτικά διαστήματα αυτή τη συσπαστική ενέργεια, επιτρέποντας στους μυς του θώρακος να χαλαρώσουν κι έτσι να βγάλουν τον αέρα από τους πνεύμονας.

Είναι ενδιαφέρον ότι αυτό το «αναπνευστικό κέντρο» δεν δραστηριοποιείται από την έλλειψι οξυγόνου στους πνεύμονες αλλ’ από την ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακος στο αίμα σας. Όσο περισσότερο διοξείδιο του άνθρακος υπάρχει στο αίμα σας τόσο περισσότερο κινδυνεύετε και έτσι το «αναπνευστικό κέντρο» επιταχύνει τη διαδικασία της αναπνοής για να εμποδίση την περιεκτικότητα σε διοξείδιο του άνθρακος να φθάση το επικίνδυνο σημείο. Συνήθως στον αέρα που αναπνέομε υπάρχει μόνον 1 τοις εκατό διοξείδιο του άνθρακος. Περίπου το 21 τοις εκατό του αέρος που αναπνέομε είναι οξυγόνον, αλλά όταν τον εκπνέωμε περιέχει ακόμη 16 τοις εκατό οξυγόνο. Βλέπετε λοιπόν ότι οι πνεύμονές σας αφαιρούν μόνο το ένα τέταρτο περίπου του οξυγόνου που υπάρχει στον αέρα. Κατ’ αναλογίαν αυξάνει το διοξείδιο του άνθρακος, ώστε ο αέρας που εκπνέεται περιέχει περισσότερο από 4 τοις εκατό διοξείδιο του άνθρακος.

Ρύθμισις του Αέρος

Είναι φανερό ότι, για να εκτελέσουν οι πνεύμονές σας πιστά το έργο τους, πρέπει κι ο αέρας επίσης να είναι ακριβώς ο κατάλληλος. Πρέπει να είναι καθαρός, να είναι υγρός και να έχη την κατάλληλη θερμοκρασία. Και γι’ αυτό ο Δημιουργός του ανθρωπίνου σώματος το έχει εφοδιάσει με αυτό που οι άνθρωποι θέλουν να ονομάζουν το «άνω αναπνευστικό σύστημα.» Αυτό είναι οι διαβάσεις από τις οποίες περνά ο αέρας πριν φθάση στους πνεύμονές σας και όλες βοηθούν για να επιτευχθούν αυτές οι τρεις βασικές συνθήκες. Η μύτη έχει μακρές σχετικά τρίχες που συλλαμβάνουν τα μεγαλύτερα μόρια σκόνης, που μπορεί να είναι φορτωμένα με μικρόβια. Τα ανοίγματά της είναι επενδυμένα επίσης με βλεννώδεις μεμβράνες διαμορφωμένες με τέτοιο τρόπο ώστε να συλλαμβάνουν τα μικρότερα μόρια. Τα ακόμη μικρότερα σωματίδια συλλαμβάνονται από μικρές προεξοχές σαν τρίχες σκεπασμένες με βλέννα που βρίσκονται στην τραχεία και που κυματίζουν σαν τα στάχυα σ’ ένα αγρό. Αυτή η κίνησις αναγκάζει οποιαδήποτε σωματίδια να κινηθούν σιγά σιγά προς τα επάνω στον λάρυγγα, όπου μπορεί κανείς να τα καταπιή ή να τα φτύση. Τα λευκά αιμοσφαίρια φροντίζουν για εκείνα τα μικρόβια που θα κατορθώσουν να περάσουν αυτές τις αμυντικές γραμμές.

Έχει γίνει επίσης πρόβλεψις για διαφόρους αδένας και για υγρές διαβάσεις αέρος, ώστε να δίνουν στον αέρα την κατάλληλη ποσότητα υγρασίας. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, διότι το οξυγόνο και το διοξείδιο του άνθρακος πρέπει να είναι υγρά πριν μπορέση να γίνη η ανταλλαγή τους μεταξύ των ερυθρών αιμοσφαιρίων και των λεπτοτάτων κυψελίδων. Επί πλέον ο αέρας πρέπει επίσης να έχη την κατάλληλη θερμοκρασία. Γι’ αυτό οι διαβάσεις του αέρος είναι ιδεωδώς σχεδιασμένες ώστε να θερμαίνουν τον αέρα που είναι πολύ κρύος, και να κρυώνουν τον αέρα που είναι πολύ θερμός· οποιαδήποτε ακρότης θα βλάψη τις λεπτές μεμβράνες των πνευμόνων σας. Η μεγάλη αποτελεσματικότης του άνω αναπνευστικού συστήματος γίνεται φανερή όταν λάβωμε υπ’ όψιν ότι λόγω αυτού ο άνθρωπος μπορεί να ζήση στην αφόρητη ζέστη των τροπικών ερήμων και στις υπό το μηδέν θερμοκρασίες της Ανταρκτικής.

Η Πρόληψις Είναι Καλύτερη από τη Θεραπεία

Αφού οι πνεύμονές σας σάς κάνουν γνωστή την παρουσία τους μόνον όταν υποστούν βλάβη, είναι εξαιρετικά φρόνιμο να φροντίζετε γι’ αυτούς πριν έλθη η ώρα αυτή. Ή όπως λέγει η παροιμία: «Με μια βελονιά στην ώρα της, γλυτώνεις δέκα.» Αν κάποιος, φυσικά, σκέπτεται σοβαρά την υγεία του, και ιδιαίτερα την κατάστασι των πνευμόνων του, δεν θα καπνίζη. Το σταμάτημα του καπνίσματος είναι καλό όχι μόνο για τους πνεύμονες, αλλ’ επίσης και για την καρδιά και το συκώτι. Και αν μπορούσατε να διαλέξετε να κατοικήτε εκεί που υπάρχει μικρότερη μόλυνσις του αέρος, οι πνεύμονές σας θα το εκτιμούσαν πολύ αυτό.

Μεταξύ των πραγμάτων που μπορείτε να κάνετε για να διατηρήσετε τους πνεύμονές σας σε καλή κατάστασι είναι να φροντίζετε να ασκήσθε αρκετά. Βέβαια, αν είσθε ένας ταχυδρομικός διανομεύς που μοιράζει γράμματα με τα πόδια ή ένας εργάτης οικοδομών, ίσως να μη χρειάζεται να κάνετε πολλές σκέψεις γι’ αυτό, ούτε κι αν συμβαίνη να είσθε μια νοικοκυρά, που φροντίζετε για ένα μεγάλο σπίτι και για την οικογένεια. Αν όμως είσθε ένας από τους πάρα πολλούς που εργάζονται όλη την ημέρα καθισμένοι σ’ ένα γραφείο, τότε θα πρέπη να σκεφθήτε λίγο πώς να κάμετε περισσότερη σωματική άσκησι. Αυτή η άσκησις, για να οφελήση τους πνεύμονες, θα πρέπη να είναι αρκετά κοπιαστική ώστε να σας αναγκάζη να φουσκώνετε ή να αναπνέετε βαθειά, εφ’ όσον, βέβαια, η καρδιά σας είναι αρκετά δυνατή για ν’ αντέχη. Ένας τρόπος για ν’ ασκηθήτε χωρίς να χάσετε πολύ πρόσθετο χρόνο είναι να ανεβαίνετε τις σκάλες αντί να παίρνετε τον ανελκυστήρα, εκτός βέβαια αν πρόκειται για πάρα πολλά σκαλοπάτια. Αν το συνηθίσετε, θα το εφαρμόζετε τακτικά. Για να είναι η άσκησις ωφέλιμη πρέπει να είναι τακτική.

Ένα ξεκούραστο αβίαστο τρέξιμο είναι μια άλλη μορφή ασκήσεως που είναι δημοφιλής. Αλλά η δραστηριότης που διεγείρει επίσης τη διάνοια ίσως είναι καλύτερη. Μεταξύ των λιγώτερο κοπιαστικών σπορ είναι το τέννις, το πινγκ-πονγκ ή επιτραπέζιο τέννις και το κολύμπι. Δεν πρέπει επίσης να παραβλεφθή η άσκησις των πνευμόνων σας με βαθειές αναπνοές του διαφράγματος. Αντί να αναπνέετε βαθειά φουσκώνοντας το στήθος σας, αναπνέετε βαθειά χαμηλώνοντας το διάφραγμά σας. Αυτό θα είναι ιδιαίτερα υποβοηθητικό για τις χαμηλότερες κυψελίδες. Και ιδιαίτερα υποβοηθητικό είναι να εκπνέετε όσο πλησιέστερα μπορείτε αρκετές φορές την ημέρα. Αυτό ορθά ωνομάσθηκε «γενικό καθάρισμα» για τους πνεύμονές σας. Κάμετε μερικές βαθειές εισπνοές και δυνατές εκπνοές όταν είσθε ξαπλωμένοι σε κανένα καναπέ ή κρεββάτι και δεν κοιμάστε. Αυτό μπορεί να έχη ένα επιπρόσθετο όφελος αν πρόκειται να αποσπάση το νου σας από ανησυχία, από επίμονη σκέψι, από στενοχώριες ή από άλλες δυσάρεστες σκέψεις. Συχνά οι βαθειές αναπνοές θα σας κάμουν να αισθάνεσθε καλυτέρα τόσο σωματικώς όσο και συναισθηματικώς.

Όταν Κάτι Δεν Πάει Καλά

Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούν να πάθουν οι πνεύμονές σας. Υπάρχει η βρογχίτις, ένας ερεθισμός των βρογχικών σωλήνων. Η πλευρίτις αναπτύσσεται όταν ερεθισθή η πλευρική επένδυσις της θωρακικής κοιλότητος ή ο υπεζωκώς υμήν που περιβάλλει τους πνεύμονες. Λέγουν ότι υπάρχουν πολλές μορφές πνευμονίας, που διακρίνονται μεταξύ τους ανάλογα με το τι περιλαμβάνεται ή με το είδος της μολύνσεως. Οι οικονομικές συνθήκες και το περιβάλλον μπορούν να κάμουν ένα άτομο πιο ευπρόσβλητο στη φυματίωσι. Φαίνεται ότι όπως αυξάνει ο καρκίνος του πνεύμονος, έτσι και το εμφύσημα παρουσιάζει άνοδο. Τι είναι το εμφύσημα; Είναι το τελικό αποτέλεσμα ενός αριθμού αναπνευστικών παθήσεων, όπως το άσθμα, κατά το οποίον οι λεπτότατες κυψελίδες διαστέλλονται τόσο πολύ ώστε βλάπτεται η λειτουργία τους. Ο πάσχων από εμφύσημα δυσκολεύεται να εκπνεύση τον αέρα που εισέπνευσε. Το κοινό κρυολόγημα, η καταρροή, το άσθμα, η κολπίτις είναι επίσης ασθένειες που επηρεάζουν τους πνεύμονές σας.

Υπάρχουν πολλές θεραπείες γι’ αυτά τα διάφορα είδη ασθενειών, τόσο ορθόδοξα όσο και ανορθόδοξα, μιλώντας από ιατρική άποψι, και καλό θα είναι να τα βλέπη κανείς χωρίς προκατάληψι, αφού όπως φαίνεται κανένα σύστημα δεν έχει όλες τις απαντήσεις. Αλλ’ όπως είδαμε και προηγουμένως, η πρόληψις είναι η καλύτερη θεραπεία. Εφαρμόστε συνετές συνήθειες ζωής ενώ απολαμβάνετε ακόμη καλή υγεία και πριν οι πνεύμονές σας σάς υπενθυμίσουν οδυνηρά την παρουσία τους. Αν είναι δυνατόν, διαλέξτε, ένα υγιεινό περιβάλλον όπου να κατοικήτε και να εργάζεσθε, ένα περιβάλλον με τη λιγώτερη μόλυνσι αέρος. Μη καπνίζετε· μη πίνετε υπερβολικά οινοπνευματώδη ποτά. Αποφεύγετε τα άκρα, είτε τρώτε είτε εργάζεσθε είτε διασκεδάζετε. Μάθετε να είσθε μετρημένοι στο κάθε τι και να είσθε ευχαριστημένοι με το να έχετε τα αναγκαία—τροφή, ρουχισμό και στέγη. Ναι, «μέγας δε πλουτισμός είναι η ευσέβεια μετά αυταρκείας. Διότι δεν εφέραμεν ουδέν εις τον κόσμον· φανερόν ότι ουδέ δυνάμεθα να εκφέρωμέν τι.»—1 Τιμ. 6:6-8.

[Διάγραμμα στη σελίδα 17]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Ο δεξιός σας πνεύμων έχει 3 διαμερίσματα ή λοβούς, ο αριστερός σας έχει 2. Το εσωτερικό των πνευμόνων σας είναι σαν ένας αφρώδης λαστιχένιος σπόγγος με εκατομμύρια μικροσκοπικών αεροσάκκων, που καλύπτονται με τριχοειδή αγγεία. Αυτό επιτρέπει μια ανταλλαγή οξυγόνου και ανθρακικού οξέος μέσω του τοιχώματος των αεροσάκκων.

A—Αίμα από την καρδιά με διοξείδιον του άνθρακος

B—Αίμα στην καρδιά με οξυγόνον

C—Αερόσακκοι καλυμμένοι με τριχοειδή αγγεία