«Ο Λόγος ο Σος Αλήθεια Εστί»

Ποιος Έγραψε την Πεντάτευχο;

Ο ΟΡΟΣ «Πεντάτευχος» αναφέρεται στα πέντε πρώτα βιβλία των Θεοπνεύστων Εβραϊκών Γραφών—Γένεσις, Έξοδος, Λευιτικόν, Αριθμοί και Δευτερονόμιον. Ποιος έγραψε αυτά τα βιβλία;

Μέσα στην ίδια την Πεντάτευχο μπορούν να βρεθούν δηλώσεις που αποδίδουν τη συγγραφή στον Μωυσή (ενώ η πληροφορία για τον θάνατό του προσετέθη πιθανώς από τον Ιησού του Ναυή). (Έξοδ. 17:14· Αριθμ. 33:2· Δευτ. 31:9) Και άλλα μέρη της Γραφής επιβεβαιούν ομοίως τη συγγραφή της από τον Μωυσή. (Ιησ. Ναυή 1:7, 8· Κριτ. 3:4· 1 Βασ. 2:3) Ο Ιησούς Χριστός προφανώς το παρεδέχθη αυτό ως γεγονός. Είπε στους Ιουδαίους: «Εάν επιστεύετε εις τον Μωυσή, ηθέλετε πιστεύσει εις εμέ· επειδή περί εμού εκείνος έγραψεν.»—Ιωάν. 5:46.

Αλλά πολλοί σύγχρονοι λόγιοι απορρίπτουν αυτή τη μαρτυρία, προωθούντες αντί γι’ αυτή την καλούμενη «θεωρία των εγγράφων.» Ισχυρίζονται ότι τα έγγραφα επάνω στα οποία βασίζεται η Πεντάτευχος εγράφησαν από διάφορα άτομα και μάλιστα πολύ μετά τον καιρό του Μωυσέως. Το Λεξικό του Ερμηνευτού της Βίβλου (Τόμ. 3, σελ. 726) λέγει: «Τα έγγραφα αυτά είχαν γραφή σε διαφόρους καιρούς, αρχίζοντας τον δέκατο αιώνα π.Χ. και τελειώνοντας στο μέσον του έκτου αιώνος όταν το σύνολο της αρχέγονης ιστορίας είχε συμπληρωθή.»

Σύμφωνα με τη θεωρία των εγγράφων, υπάρχουν τέσσερες βασικές πηγές (μερικοί προσθέτουν ακόμη και άλλες) για τις πληροφορίες που περιέχονται στην Πεντάτευχο. Αυτές ονομάζονται «Γ» (Γιαχβιστική), «Ε» (Ελοχιστική), «Ι» (Ιερατικός Κώδιξ) και «Δ» (η πηγή επάνω στην οποία λέγεται ότι βασίζεται πολύ από το βιβλίο του Δευτερονομίου). Η βάσις που βρίσκεται κάτω από την θεωρία των εγγράφων είναι ότι η χρήσις διαφορετικών τίτλων για τον Θεό δείχνει διαφορετικούς συγγραφείς. Αλλ’ είναι αυτό λογικό; Δεν θα μπορούσε ένας και μόνο συγγραφεύς να χρησιμοποιήση λογικά διάφορους τίτλους χάριν ποικιλίας ή για ν’ αποκαλύψη κάποια διαφορετική ιδιότητα του Θεού;

Όταν εξετάσωμε λίγα μόνο κεφάλαια του πρώτου βιβλίου της Πεντατεύχου, της Γενέσεως, συναντούμε τίτλους όπως «ο Θεός ο Ύψιστος,» «Ο Κτίσας τον ουρανόν και την γην,» «ο Δεσπότης Κύριος» «Θεός ο βλέπων,» «Θεός ο Παντοκράτωρ,» «ο Θεός,» «ο αληθινός Θεός,» και «ο Κρίνων πάσαν την γην.» (Γέν. 14:18, 19· 15:2· 17:1, 3, 18· 18:25) Αν αποδώση κανείς κάθε μέρος σ’ ένα διαφορετικό συγγραφέα βάσει των διαφορετικών ονομασιών του Θεού, θα κομμάτιαζε την αφήγησι σε τεμάχια χωρίς νόημα.

Εξ άλλου, όταν βλέπωμε την αφήγησι ως σύνολο με συνοχή, μπορούμε εύκολα να δούμε ότι οι διάφοροι τίτλοι για τον Θεό χρησιμοποιούνται σκόπιμα, αποκαλύπτοντας τον Ιεχωβά στα ποικίλα έργα του και την πολιτεία του με τον λαό του.

Εκτός αυτού, θα πρέπει, επίσης, ν’ αναμένωμε ποικιλία στην έκφρασι. Η ποικιλία εκφράσεως είναι, όπως παρετήρησε ο Καθηγητής Σεγκάλ του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ, «ένα σταθερό χαρακτηριστικό σε όλο το Εβραϊκό αφηγητικό ύφος, και ιδιαίτερα στον προσδιορισμό ονομάτων ατόμων.» Για ν’ αποδείξη με παραδείγματα αυτό το σημείο, εκάλεσε την προσοχή στο 18ον κεφάλαιο της Εξόδου, όπου οι ονομασίες «Ιοθόρ» και «πενθερός» χρησιμοποιούνται εναλλάξ, προφανώς για ποικιλία.

Αποδοκιμάζοντας τον παραλογισμό της θεωρίας εγγράφων, ο Αιγυπτιολόγος Κ. Α. Κίτσεν λέγει: «Στην Πεντατευχική κριτική, συνηθίζεται επί μακρόν να διαιρούν το σύνολο σε χωριστά έγγραφα ή ‘χέρια.’. . . Αλλ’ η συνήθεια της κριτικής της Παλαιάς Διαθήκης ν’ αποδίδη αυτά τα χαρακτηριστικά σε διαφορετικά ‘χέρια’ ή έγγραφα καταντά φανερή ανοησία όταν εφαρμοσθή σε άλλα αρχαία Ανατολικά συγγράμματα που παρουσιάζουν ακριβώς παρόμοια φαινόμενα.» Αναφέρει κατόπιν ένα παράδειγμα από μια Αιγυπτιακή βιογραφία που, αν χρησιμοποιηθή η θεωρητική μέθοδος που εφήρμοσαν οι κριτικοί της Πεντατεύχου, θα μπορούσε ν’ αποδοθή σε διαφορετικά «χέρια.» Αλλ’ αυτή η Αιγυπτιακή βιογραφία «συνελήφθη, συνετέθη, συνεγράφη και εχαράχθη μέσα σε μήνες, εβδομάδες, ή κι ακόμη λιγώτερο. Δεν μπορεί να υπάρχουν «χέρια» πίσω από το ύφος της, το οποίον απλώς ποικίλλει ανάλογα με τα θέματα και για να γίνη κατάλληλος χειρισμός.»—Το Νέο Λεξικό της Βίβλου, σελ. 349 (στην Αγγλική).

Η θεωρία των εγγράφων όχι μόνον είναι παράλογος αλλά και πραγματικά παραβιάζει τη Βιβλική αφήγησι. Θα έκανε την αφήγησι της πωλήσεως του Ιωσήφ από τ’ αδέλφια του έναν αδέξιο συνδυασμό δύο ιστοριών που αντιφάσκουν. Επί παραδείγματι, το Λεξικόν του Ερμηνευτού της Βίβλου (Τόμ. 3, σελ. 713) αναφέρει: «Υπάρχουν δυο αφηγήσεις για το τι συνέβη, που έχουν αναμιχθή με σύγχυσι. Στη μια, ο Ιωσήφ ερρίφθη σ’ ένα λάκκο και αφέθηκε εκεί για να πεθάνη. Βρέθηκε από Μαδιανίτες, φέρθηκε στην Αίγυπτο και πωλήθηκε εκεί (εδάφια 22-24, 28α [έως το ‘λάκκο’], 28γ-30, 36· η πηγή είναι η Ε). Στην άλλη αφήγησι, επωλήθη σε μια διερχόμενη ομάδα Ισμαηλιτών (εδάφια 25-27, 28β [έως το ‘αργύριον’], 31-35· η πηγή είναι η Γ). Στη μια, την (Ε), ο Ρουβήν εμφανίζεται ως ο παρεμβάς υπέρ του Ιωσήφ, ενώ στην άλλη, την (Γ) εμφανίζεται ο Ιούδας. Μόνο ένας τέτοιος διαχωρισμός παρέχει μια κατανοητή αφήγησι του επεισοδίου.»

Χρειάζεται όμως η αφήγησις έναν τέτοιο διαχωρισμό για να γίνη «κατανοητή»; Δεν καταλήγει ο διαχωρισμός μάλλον σε σύγχυσι, καθιστώντας αδύνατο για τον αναγνώστη να γνωρίζη τι συνέβη; Αν αυτή η άποψις ήταν ορθή, αυτό θα εσήμαινε ότι είναι αδύνατο να θεωρήσωμε με νοημοσύνη την αφήγησι ως ένα αρμονικό σύνολο. Εν τούτοις, σ’ όλους τους αιώνες, εκατομμύρια λογικών ανθρώπων, περιλαμβανομένων και πολυμαθών λογίων, το έκαμε αυτό.

Ιδού, με συντομία, τι συνέβη. Μόλις αντελήφθησαν από μακρυά τον Ιωσήφ, οι αδελφοί του άρχισαν να συνωμοτούν εναντίον του, λέγοντας: «Ιδού, έρχεται εκείνος ο κύριος των ενυπνίων· έλθετε λοιπόν τώρα, και ας φονεύσωμεν αυτόν, και ας ρίψωμεν αυτόν εις ένα εκ των λάκκων [ύδατος, ΜΝΚ]. Ο πρωτότοκος Ρουβήν, όμως, ήθελε να ματαιώση το δολοφονικό σχέδιο και παρεκάλεσε να μη φονεύσουν τον Ιωσήφ αλλά να τον ρίξουν σ’ ένα ξερό λάκκο. Όταν έφθασε ο Ιωσήφ, τον εγύμνωσαν από τον ποικιλόχρωμο χιτώνα του και συμμορφώθηκαν με τη σύστασι του Ρουβήν. Εν συνεχεία, καθώς έτρωγαν, φάνηκε ένα καραβάνι Ισμαηλιτών. Ο Ρουβήν τώρα είχε φύγει. Και κατά την απουσία του, ο Ιούδας έπεισε τους άλλους ότι, αντί να φονεύσουν τον Ιωσήφ (όπως θα έκαναν αν τον άφηναν στο λάκκο), θα ήταν καλύτερο να τον πουλήσουν στους περαστικούς εμπόρους. «Και [οι αδελφοί του Ιωσήφ, όπως δείχνουν τα συμφραζόμενα] ανέσυραν και ανεβίβασαν τον Ιωσήφ εκ του λάκκου και επώλησαν τον Ιωσήφ διά είκοσι αργύρια εις τους Ισμαηλίτας· οι δε έφεραν τον Ιωσήφ εις Αίγυπτον. Επέστρεψε δε ο Ρουβήν εις τον λάκκον, και ιδού, ο Ιωσήφ δεν ήτο εν τω λάκκω.» (Γέν. 37:18-29) Είναι δύσκολο να κατανοηθή αυτή η αφήγησις;

Ασφαλώς δεν υπάρχει ανάγκη να ισχυρισθούμε ότι στη μια αφήγησι ο μεσολαβητής ήταν ο Ρουβήν και στην άλλη ο Ιούδας. Εδώ πρόκειται για δυο διαφορετικά διαστήματα χρόνου. Η Γραφή (ΜΝΚ) λέγει: «Επέστρεψεν δε ο Ρουβήν,» δείχνοντας ότι δεν ήταν παρών την ώρα που ο Ιούδας συνέστησε να πωλήσουν τον Ιωσήφ.

Το γεγονός ότι οι όροι «Μαδιανίται» και «Ισμαηλίται,» που φαίνεται να χρησιμοποιούνται εναλλάξ, δεν δημιουργεί πρόβλημα. Επειδή ήσαν απόγονοι του Αβραάμ μέσω των γυιων του Ισμαήλ και Μαδιάμ, οι δυο λαοί ήσαν αναμφιβόλως πολύ όμοιοι στον τρόπο της ζωής τους, και οι μεταξύ τους γάμοι μπορεί να είχαν σαν αποτέλεσμα περαιτέρω ανάμιξι. Πιθανόν επίσης Μαδιανίτες έμποροι να ταξίδευαν στο καραβάνι των Ισμαηλιτών.

Έτσι βλέπει κανείς ότι η «σύγχυσις» υπάρχει όχι στη Γραφή αλλά στους οπαδούς της θεωρίας των εγγράφων. Η μαρτυρία της Γραφής ότι ο Μωυσής έγραψε πράγματι την Πεντάτευχο παραμένει αναμφισβήτητη.