Πού Οδηγεί η Θρησκεία στη Χιλή;
Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στη Χιλή
Η ΧΙΛΗ είναι από μακρού μια χώρα θρησκευτικής ελευθερίας. Αυτή η ελευθερία είναι εγγυημένη από το σύνταγμα και ο λαός την έχει ζηλότυπα φυλάξει.
Πράγματι, η Χιλή είναι μια από τις λίγες Νοτιοαμερικανικές χώρες που απολαμβάνει ένα καθαρό διαχωρισμό μεταξύ Εκκλησίας και Κράτους. Αυτός ο διαχωρισμός έλαβε χώρα το έτος 1925 και διατηρήθηκε προσεκτικά μέχρι σήμερα.
Έτσι, ενώ όλες οι θρησκείες είναι ελεύθερες ν’ ακολουθήσουν τον δρόμο τους, καμμιά δεν λαμβάνει επίσημο μέρος στην κυβέρνησι. Και το 1970, όταν ο Σαλβαδόρ Αλλένδε εξελέγη πρόεδρος της Χιλής ανήγγειλε δημοσίως ότι θα συνεχίση να σέβεται την ελευθερία της θρησκείας που το σύνταγμα προμηθεύει.
Αλλά ενώ οι κυβερνήσεις έχουν προσεκτικά διατηρήσει τη θρησκευτική ελευθερία και την έχουν κρατήσει χωρισμένη από το κράτος, ποια είναι η κατάστασις των εκκλησιών σήμερα; Ποια είναι η στάσις του κόσμου προς την εκκλησία τώρα;
Αυξανομένη Αδιαφορία
Η Χιλή θεωρείται μια Ρωμαιοκαθολική Χώρα, εφόσον η πλειονότης του πληθυσμού λέγονται Καθολικοί από τη γέννησί τους. Αλλά όταν κανείς εξετάζη τις θρησκευτικές συνήθειες του λαού, μπορεί να δη ότι η πλειονότης είναι Καθολικοί μόνον κατ’ όνομα.
Στην πρωτεύουσα, το Σαντιάγκο, ο μέσος όρος παρακολουθήσεως της Κυριακάτικης Λειτουργίας είναι μικρότερος του 13 τοις εκατό εκείνων που ομολογούν ότι είναι Καθολικοί. Και σε μερικές περιφέρειες της πόλεως η παρακολούθησις είναι μόνον ένα τοις εκατό.
Σημαντικό επίσης είναι εκείνο που συμβαίνει με τους άρρενας, ιδίως όσο μεγαλώνουν. Ενώ περίπου 16 τοις εκατό των αγοριών μεταξύ 7 και 10 ετών παρακολουθούν τη λειτουργία, έπειτα παρατηρείται μια κάθετη πτώσις. Κατά την περίοδο που είναι μεταξύ 31 και 40 ετών, μόνον λίγο άνω του 5 τοις εκατό πηγαίνουν τακτικά στην εκκλησία. Και από αυτούς μόνον 12 τοις εκατό μεταλαμβάνουν!
Μια αιτία γι’ αυτό συνδέεται με τις κοινωνικές συνθήκες. Επί αιώνες, κάτω από διαφόρων ειδών διακυβέρνησι, ο μέσος Χιλιανός είδε μικρή βελτίωσι. Υπήρχε μεγάλη φτώχεια. Είδαν ότι συνήθως η Εκκλησία υποστήριζε τις πλουσιώτερες τάξεις. Παρατηρώντας την Εκκλησία να υποστηρίζη τύπους κυβερνήσεων που έκαναν λίγα γι’ αυτούς, πολλοί επικράθησαν κατά του κλήρου.
Ως αποτέλεσμα, πολλοί εστράφησαν σε ιδέες που προσέφεραν πιο ριζικές λύσεις στα προβλήματά των. Ως εκ τούτου, το περιοδικό Ercilla έγραψε τελευταίως: «Αυτοί που έρχονται στη Χιλή αφού την έχουν παρατηρήσει από μακρυά, εκπλήσσονται διαπιστώνοντας ότι η πλειονότης των εργατών είναι Χριστιανοί και Αριστεροί συγχρόνως. Χριστιανοί σύμφωνα με τον δικό τους τρόπο, διότι αν και η Χιλή βρίσκεται μεταξύ των Καθολικών χωρών, τέτοιος Καθολικισμός δεν εμφανίζεται στο Σύνταγμά της, ούτε στα έθιμα εκείνων που λέγουν για την πίστη τους: ‘Είμεθα Καθολικοί, αλλά δεν πάμε στην εκκλησία, ούτε μας αρέσουν οι παπάδες.’»
Μια Διηρημένη Εκκλησία
Η εμπιστοσύνη αυτών των ανθρώπων προς την Εκκλησία διαβρώνεται περισσότερο όταν παρατηρούν ότι η Εκκλησία είναι άσχημα διηρημένη πολιτικώς. Μεταξύ του κλήρου μπορεί να ευρεθή κάθε είδους πολιτική τάσις, από την άκρα δεξιά μέχρι την άκρα αριστερά. Ο Καρδινάλιος Ραούλ Σίλβα Ενρίκεζ, απεκλήθη ο «Κόκκινος Καρδινάλιος.»
Ο ίδιος ο πάπας βρέθηκε κάτω από σοβαρή επίθεσι εδώ από μερικούς Καθολικούς ιερείς. Όταν, τον Απρίλιο του 1971, ογδόντα κληρικοί εκδηλώθηκαν υπέρ της Καθολικής συμμετοχής στην ίδρυσι σοσιαλισμού, ο εκπρόσωπός των Γκονζάλο Αρόγιο είπε για τον Πάπα Παύλο ΣΤ΄: «Η ποντιφική του χειρονομία δεν μπορεί να ικανοποιήση αυτούς που θέλουν μια σύγχρονη εκκλησία, που εγγυάται κατά των καταχρήσεων του καπιταλισμού και της αστικής κοινωνίας. Ο Παύλος ΣΤ΄ απεδείχθη ανίκανος να σπάση τον δεσμό του με τον Ευρωπαϊκό καπιταλισμό και πάντα περιορίζεται να καταδικάζη τον πόλεμο και την πείνα με αφηρημένους όρους, χωρίς να ξεσκεπάζη τους ενόχους, δηλαδή τον Αμερικανικό Ιμπεριαλισμό. Πιστεύω ότι του λείπει πνευματική γενναιότης ώστε να σπάση αυτούς τους κοσμικούς δεσμούς της Εκκλησίας.»
Στην ίδια γραμμή σκέψεως βρίσκεται ο ιερεύς Λεμπέγκ, που χειροτονήθηκε στη Γαλλία και πολιτογραφήθηκε ως Χιλιανός πολίτης προ ολίγων ετών. Αποκαλύπτει την προσέγγισι πολλών ιερέων στενά συνδεδεμένων με την εργατική τάξι, που πιστεύουν ότι οι εργάτες όλων των εθνών πρέπει να ενωθούν για να δώσουν τέλος στην «κυριαρχία των αστικών τάξεων.»
Όσο για τον Πάπα Παύλο ΣΤ΄, ο Λεμπέγκ λέγει: «Νομίζω ότι είναι τελείως άγνωστος στον κόσμο του στρατοπέδου μου. Ούτε το όνομά του δεν ξεύρουν. Πιστεύω ότι μερικοί τον θυμούνται από τα ταξίδια του ή από το θέμα του [αντισυλληπτικού] χαπιού.»
Σχετικά με την Παπική εγκύκλιο του 1968 «Humane Vitae» [ανθρωπίνη ζωή], η οποία επιβεβαίωνε την απαγόρευσι της Εκκλησίας στις τεχνητές μεθόδους ελέγχου των γεννήσεων, ο Λεμπέγκ δήλωσε: «Πιστεύω ότι τα σφάλματα αυτής της εγκυκλίου στο ότι μεταχειρίζεται το ίδιο τις πλούσιες και φτωχές γυναίκες, τις άρρωστες και τις υγιείς, με λίγα ή πολλά παιδιά, οφείλονται κατά μεγάλο ποσοστό στο γεγονός ότι αυτός [ο Πάπας] ζη απομονωμένος στη μεγαλοπρέπεια και τα πλούτη του Βατικανού, φυλακισμένος ενός οικοδομήματος που είναι ανίκανος να σπάση . . . Ο Πάπας ώφειλε να ζη σαν ένας φτωχός άνθρωπος, όπως ο Ιησούς Χριστός.»
Αποχωρών Κλήρος
Στην αυξανομένη αδιαφορία πολλών ανθρώπων για τον Καθολικισμό συντελεί επίσης ο αυξανόμενος αριθμός των κληρικών που εγκαταλείπουν τα καθήκοντά των. Αυτοί οι άνθρωποι συμπεραίνουν ότι αν οι ιερείς δεν θέλουν πλέον να υπηρετούν, τότε κάτι δεν πάει καλά στην Εκκλησία.
Σε πολλές χώρες πιστεύεται ότι ο κύριος λόγος που εγκαταλείπουν οι ιερείς την Εκκλησία είναι το δόγμα της αγαμίας. Ενώ αυτό αποτελεί αναμφισβήτητα μια αιτία στη Χιλή, δεν είναι όμως ο κύριος λόγος. Το περιοδικό Ελ Μερκούριο αναφέρει: «Φαίνεται ότι ο κύριος λόγος που οι ιερείς εγκαταλείπουν την Εκκλησία στη Χιλή είναι διότι είναι αδύνατοι στην πίστι και διότι τους λείπει η πνευματική ζωή . . . όχι λόγω του δόγματος της αγαμίας.» Μπορεί ο κόσμος να διδαχθή πίστι στις εκκλησίες, όταν η πίστις του ιερέως είναι αδύνατη;
Ακριβώς πόσο σοβαρή είναι η χειροτέρευσι στις τάξεις του κλήρου; Το Ελ Μερκούριο σχολιάζει: «Το γεγονός μιας μεγάλης κρίσεως στο Χιλιανό ιερατείο φαίνεται από το ότι περίπου 200 ιερείς απεχώρησαν τα λίγα τελευταία χρόνια από τον ελαττούμενο αριθμό νέων ανδρών που μπαίνουν στα σεμινάρια.» Γι’ αυτή τη μικρή χώρα, το ότι πολλοί ιερείς φεύγουν και πολύ λιγώτεροι εισέρχονται στα σεμινάρια, είναι διπλή καταστροφή για την Εκκλησία.
Σ’ ένα βιβλίο που εξεδόθη γι’ αυτή την κατάστασι στο Σαντιάγκο, εσημειώνετο ότι «οι σπουδασταί της Θεολογίας το 1967 ήταν μόνον 33 ακριβώς ένας για κάθε 100.000 κατοίκους. Πενήντα τοις εκατό των ιερέων στη Χιλή είναι ξένοι ιερείς σταλμένοι από την Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά. Αυτή όμως η εξάρτησις από την ξένη βοήθεια θα μπορέση δύσκολα να συνεχισθή για πολύν καιρό λόγω του ότι μικραίνει η κλίσις προς τη θρησκευτική ζωή στις χώρες που στέλνουν ιερείς.»
Πού Κατευθύνεται η Θρησκεία;
Γι’ αυτές και άλλες αιτίες, περιλαμβανομένων των ανηθίκων πράξεων μερικών κληρικών εδώ, αυξανόμενοι αριθμοί Χιλιανών απεγοητεύθησαν από την Εκκλησία. Πολύ συχνά τώρα, όταν έρχεται το θέμα της θρησκείας ο κόσμος λέγει! «Δεν πάω στην Εκκλησία και δεν μ’ αρέσουν οι παπάδες.»
Έτσι αναμφιβόλως η δύναμις της Εκκλησίας στη ζωή του κοινού λαού μικραίνει. Όπως και αλλού στον κόσμο, και εδώ στη Χιλή, πολύς κόσμος, ακόμη και κληρικοί, εγκαταλείπουν την Εκκλησία. Και αυτή η τάσις δεν δείχνει σημεία χαλαρώσεως. Αντιθέτως, αναμένεται να αυξηθή.
Εν τούτοις, κατά τον ίδιο χρόνο το βιβλικό εκπαιδευτικό έργο, που οι Μάρτυρες του Ιεχωβά κάνουν, αυξάνεται στη Χιλή, όπως γίνεται σ’ όλο τον κόσμο. Ως αποτέλεσμα τούτου, οι Χιλιανοί κατά εκατοντάδες μαθαίνουν τους σκοπούς του Θεού που περιλαμβάνονται στη Βίβλο. Αυτές οι αλήθειες τους βοηθούν να εννοήσουν γιατί υπάρχει τόσο μεγάλη αναστάτωσις στον κόσμο και γιατί οι Εκκλησίες έχουν αυξανόμενες δυσκολίες. Επίσης μαθαίνουν ότι ο Θεός έχει εγγυηθή ότι μια νέα τάξις δικαιοσύνης θα έρθη σύντομα απηλλαγμένη από τις σημερινές αναστατώσεις.—2 Πέτρ. 3:13· Αποκάλ. 21:4.
Επειδή το έργο των Μαρτύρων του Ιεχωβά δεν είναι πολιτικό και βοηθεί τον κόσμο στην καθημερινή του ζωή και δίνει επίσης ανακούφισι και ελπίδα για το μέλλον, το έργο τους προοδεύει χωρίς εμπόδια σήμερα. Σε μια περιοχή του Σαντιάγκο, φτωχοί άνθρωποι κατέλαβαν μερικές περιοχές και δεν επέτρεπαν σε κανένα να εισέλθη χωρίς την άδειά τους. Όμως, όπως κάποιος είπε: «οι Μάρτυρες του Ιεχωβά μπορούν να περάσουν και να μιλήσουν στους ανθρώπους για τη Βίβλο, διότι προσπαθούν να βοηθήσουν τον κόσμο να βρη ανακούφισι.»
Εύρεσις Απαντήσεων στις Ερωτήσεις
Χιλιάδες Χιλιανών τα τελευταία χρόνια έχουν την πείρα της ικανοποιήσεως που έρχεται από τη γνώσι του τι πραγματικά διδάσκει η Βίβλος, ο Λόγος του Θεού. Επί παραδείγματι, ένας άνδρας από την Πούντα Αρένας γράφει:
«Ήμουν ένας πολύ δραστήριος Καθολικός και βρισκόμουν σε στενή σχέσι με τους Ιησουίτες, στους οποίους εσπούδασα. Κάτω από την προστασία τους ίδρυσα τους προσκόπους στην Κονσεψιόν. Επίσης έλαβα μέρος στη Λεγεώνα των Καθολικών Εργατών εδώ, μαθαίνοντας να δημιουργώ θρησκευτικές συζητήσεις με τους Προτεστάντες. Επί 15 χρόνια ήμουν ο διευθυντής ορχήστρας στα ενοριακά σχολεία του Σαν Χοσέ και Σαν Χουάν Μπόσκο, σχολεία υπό την διεύθυνσι του Σελεσιανού Τάγματος.
»Υπήρχαν, όμως, πολλά που δεν μπορούσα να καταλάβω παρ’ όλη αυτή την εκπαίδευσι σ’ εκκλησιαστικές υποθέσεις. Επί παραδείγματι, σε ιδιωτικές συζητήσεις ρωτούσα τον ιερέα, που διηύθυνε το σχολείο του Ντον Μπόσκο, για τη λογικότητα της Τριάδος. Η απάντησί του ήταν πάντα η ίδια. Έλεγε: ‘Είσαι Καθολικός;’ απαντούσα, ‘Ναι.’ ‘Έχεις πίστι;’ ρωτούσε. ‘Ναι,’ απαντούσα. Έπειτα έλεγε: ‘Τότε άφησε τα πράγματα όπως είναι, διότι είναι ένα μυστήριο που ούτε εμείς μπορούμε να καταλάβωμε.’
»Όταν η γυναίκα μου άρχισε να μελετά τη Γραφή με τους Μάρτυρες του Ιεχωβά συζητούσα μαζί της και υποστήριζα ότι αυτά που μάθαινε ήσαν εσφαλμένα. Αλλά μπόρεσε να μου δείξη αυτά που πίστευε ακριβώς μέσα από τη Γραφή. Άρχισα να κατανοώ ότι αυτά που έλεγε πράγματι ήσαν ό,τι η Βίβλος δίδασκε. Έτσι άρχισα να μελετώ για να βρω περισσότερα εγώ ο ίδιος. Με τον καιρό έμαθα τις αλήθειες της Γραφής και εγκατέλειψα την Καθολική Εκκλησία.
»Αργότερα, ο ιερεύς του Ντον Μπόσκο με κάλεσε στο γραφείο του. Ήθελε να μάθη γιατί ένα τόσο εξέχον και χρήσιμο μέλος του ‘ποιμνίου’ του έφυγε. Του είπα ότι αν και ήμουν ευγνώμων για το ότι είχα μάθει τόσα πράγματα, όπως ανάγνωσι και γραφή και σκηνοθεσία δραμάτων, όμως για τα πνευματικά πράγματα η Εκκλησία δεν με δίδαξε τίποτα. Εξ άλλου, λόγω της Γραφικής μου μελέτης τώρα εννοώ πολλά από τη Βίβλο, και μεταξύ των άλλων το γεγονός ότι ο Θεός δεν είναι τρία πρόσωπα σε ένα, και ότι ο Ιησούς Χριστός δεν είναι Θεός, αλλά δημιουργήθηκε από τον Θεό.
»Σ’ αυτήν τη συζήτησι σκεπτόμουν: ‘Εάν ο παπάς πράγματι ενδιαφέρεται για μένα, γιατί δεν ήρθε να με βρη παρά με κάλεσε να τον δω; Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά δεν το κάνουν αυτό. Βρίσκουν τον καιρό και με επισκέπτονται δωρεάν.’ Αλλά τότε, αυτό είναι εκείνο που η Γραφή λέγει ότι οι αληθινοί Χριστιανοί πρέπει να κάνουν. Τώρα, κι εγώ επίσης είμαι ευγνώμων για το προνόμιο να γνωρίζω την αλήθεια και να μπορώ να βοηθώ άλλους να εννοήσουν αυτά που έμαθα από τον Λόγο του Θεού.»
Αηδιασμένοι από τις Συνήθειες
Η πείρα ενός άλλου ανθρώπου είναι όμοια με πολλών άλλων ανθρώπων στη Χιλή. Από το Βαλπαραίζο γράφει:
«Βαπτίστηκα και ανατράφηκα ως ένα ενεργό μέλος στα μυστήρια της Καθολικής Εκκλησίας και μορφώθηκα στο Καθολικό Κολλέγιο του Σαν Βιντσέντε ντε Πωλ. Επίσης, στην ηλικία των 13 ετών ήμουν ο πλέον προχωρημένος μιας δωδεκαμελούς ομάδος που εκπαιδευόταν στην Εκκλησία των Δώδεκα Αποστόλων για προετοιμασία ώστε να σταλούμε για εξάσκησι ως Ιησουίται ιερείς.
»Όμως εγκατέλειψα αυτή την εκπαίδευσι. Γιατί; Ένας λόγος ήταν οι αισχρές πράξεις των οποίων ήμουν μάρτυς. Πρέπει κανείς να είναι παρών για να καταλάβη. Κάποιος παπάς, συμμετείχε σε όργια με νέα άτομα στο παρεκκλήσιο. Ένας άλλος, Ιησουίτης ιερεύς, διέπραττε ασελγείς καταχρήσεις με παιδιά ως αντάλλαγμα για ανάγλυφες εικόνες ‘αγίων.’
»Απογοητεύθηκα επίσης όταν εξομολογήθηκα ένα σοβαρό αμάρτημα και άκουσα τον εξομολογητή να λέγη: ‘Δεν πειράζει, παιδί μου.’ Όμως, όταν ξαφνικά ένας παπάς με έπιασε να διαβάζω την Καθολική Βίβλο «TORRES AMAT» έκαμε σαν τρελλός θεωρώντας σκάνδαλο το ότι διάβαζα τη Βίβλο!
»Επίσης παρατηρούσα καθημερινώς τη σχετική πολυτέλεια στην οποία ζούσε ο κλήρος, έχοντας πολύ καλή τροφή, κρασί και τσιγάρα, ενώ ο κοινός λαός είχε τόσο λίγα.
»Αυτά και άλλα πράγματα με έκαναν τελικά ν’ απαρνηθώ μια θρησκεία που ανέχεται τέτοια πράγματα από τους ηγέτας της. Επίσης έκαμε πολύ εύκολο για μένα να δεχθώ την αληθινή θρησκεία που διδάσκεται στη Γραφή.»
Η Πείρα μιας Καλογρηάς
Μεταξύ εκείνων που εγκατέλειψαν τη θρησκευτική ζωή της Εκκλησίας στη Χιλή είναι και μια καλογρηά, που λέγει την πείρα της:
«Αφότου βρήκα τον κόσμο τόσο γεμάτο από υποκρισία και ψεύδος, έψαξα για καταφύγιο στο μοναστήρι. Εκεί, σκέφθηκα, θα μπορέσω να υπηρετήσω το Θεό απερίσπαστα, χωρίς να δοκιμάζω την υποκρισία και το ψεύδος.
»Έτσι, μπήκα στο μοναστήρι και έμεινα συνολικά επτά χρόνια: πέντε στην Αργεντινή και δύο στη Χιλή. Αλλά μήπως βρήκα εκεί μια ατμόσφαιρα αγάπης, ένα πνεύμα αυτοθυσίας ή γνήσιο ενδιαφέρον στη λατρεία του Θεού και τη βοήθεια των συνανθρώπων μας;
»Καλύτερα να σας πω τι διδάσκουν σ’ όλες τις νέες καλόγρηες που μπαίνουν στο μοναστήρι. Η διδασκαλία στην οποία εδίδετο η μεγαλύτερη έμφασις ήταν ‘η αγιωτάτη τριάδα.’ Έπειτα ήρχετο η λατρεία των αγίων και των ανωτέρων της Εκκλησίας. Οι ανώτεροι απαιτούσαν απόλυτη υπακοή. Αυτό, βεβαίως, έφτανε σε ειδωλολατρία διότι, σύμφωνα μ’ αυτούς, ο Θεός τους έβαλε στα αξιώματά τους, και γι’ αυτό όλοι τους ώφειλαν αναντίρρητη υπακοή.
»Πώς το κατάφερναν αυτό; Από τους όρκους που οι καλόγρηες έπρεπε να κάνουν. Ένας όρκος ήταν της υπακοής, με την οποία ελατρεύοντο οι ανώτεροι. Η υπακοή που απαιτούσαν έφτανε σε τέτοιες ακρότητες ώστε έπρεπε να υποκλινώμεθα μπροστά τους, χωρίς ποτέ να τους το αμφισβητούμε.
»Οι ανώτεροι μιλούσαν συνεχώς για ελεημοσύνη και ταπεινοφροσύνη, αλλά ήταν πάντοτε συμβουλή για τους άλλους—ποτέ δεν έκαναν αυτό που απαιτούσαν από τους άλλους. Μεταξύ τους υπήρχε πάντα ένα πνεύμα ζηλοτυπίας και ο πόθος ν’ ανεβούν σε υψηλότερες θέσεις και τίτλους. Όταν έπαιρναν τέτοια προαγωγή, προσπαθούσαν να πείσουν τους άλλους ότι αυτά τα αξιώματα τους παρεχωρούντο από τον Θεό και γι’ αυτό έπρεπε να τους αποδίδεται ακόμη περισσότερη υπακοή και αφοσίωσι παρά πριν. Έτσι, ελάμβαναν μεγάλη δύναμι.
»Τι συνέβαινε με τις καλόγρηες, με τις οποίες εργαζόμουν; Γιατί μπήκαν στο μοναστήρι; Λόγω της αγάπης και πίστεώς των στον Θεό; Βεβαίως μερικές είχαν αυτό το κίνητρο. Αλλά οι περισσότερες πήγαιναν λόγω υλικών αναγκών—για να βρουν σπίτι, ρουχισμό και τροφή. Το πνεύμα της αγάπης και της συνεργασίας έλειπε. Συχνά έκαναν πράγματα μ’ ένα πνεύμα καταφανούς υποκρισίας για να πληγώσουν τους άλλους.
»Ωραία, αλλά μήπως έμαθα να εννοώ τη Βίβλο; Όχι, διότι μας έλεγαν ότι μόνον εκείνος που έκανε τη Λειτουργία μπορούσε να έχη Γραφή και για τους υπολοίπους από μας ήταν αμαρτία να τη διαβάζωμε. Δεν διδαχθήκαμε ποτέ να σκεπτώμεθα για πνευματικά πράγματα ή να εφαρμόζωμε τις διδασκαλίες της Γραφής στη ζωή μας.
»Αφού έζησα 7 χρόνια κατ’ αυτόν τον τρόπον, έφυγα από το μοναστήρι. Ένοιωθα εξαπατημένη και απογοητευμένη βλέποντας την αδικία και απάτη εκεί. Σίγουρα εκεί δεν ήταν πνευματικό καταφύγιο. Αλλ’ αν και έχασα την πίστι στην Εκκλησία και τους αντιπροσώπους της, ποτέ δεν έχασα την πίστι στον Θεό. Τι ευτυχία ένοιωσα όταν αργότερα άρχισα να διαβάζω τη Βίβλο με τη βοήθεια των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Τη βρήκα να είναι τόσο λογική, τόσο διαφορετική, τόσο αληθινή! Τώρα δεν είμαι πλέον σκλάβα του υποκριτικού θρησκευτικού συστήματος. Αντιθέτως βρίσκω μεγάλη ικανοποίησι υπηρετώντας ένα Θεό σκοπού και αγάπης, τον Ιεχωβά.»
Πολλαπλασιάστε τέτοιες πείρες πολλές φορές και θ’ αρχίσετε να έχετε την εικόνα του τι συμβαίνει στη Χιλή σήμερα. Υπάρχουν δύο ρεύματα ή τάσεις: οι θρησκείες του Χριστιανικού κόσμου βρίσκονται σε μεγάλη ανησυχία και παρακμή, ενώ υπάρχει μια άνοδος της αληθινής θρησκείας όπως αποκαλύπτεται στον Λόγο του Θεού, τη Βίβλο. Αλλά η Βιβλική προφητεία λέγει ότι αυτό θα συνέβαινε πριν έλθη το τέλος αυτού του πονηρού συστήματος πραγμάτων.—Ησ. 2:2, 3.