Ποια Είναι η Άποψις της Βίβλου

Πένθος για τους Νεκρούς

ΕΝΑΣ άνδρας στην Ινδία βάζει λίγο ρύζι μπροστά σε μια θημωνιά στη διασταύρωσι δύο δρόμων. Μια γυναίκα στη Λιβερία ξυρίζει εντελώς τα μαλλιά της και φορεί μαύρα ρούχα για μερικούς μήνες. Ένας άνδρας στην Ταϊβάν στέκεται μπροστά σ’ ένα μικρό τραπέζι στο οποίο υπάρχουν δυο εικόνες, λίγο θυμίαμα και η φωτογραφία μιας γυναίκας· και καίει χαρτονομίσματα. Ενώ πενθούν για τους προσφιλείς των νεκρούς, οι άνθρωποι σ’ όλη τη γη τηρούν αυτά και πολλά άλλα έθιμα.

Ποια είναι η άποψις της Βίβλου για τέτοιες συνήθειες; Βοηθούν πραγματικά τους νεκρούς συγγενείς; Μήπως η παράλειψις ν’ ακολουθήσωμε τέτοιες παραδόσεις θα επέφερε βλάβη επάνω μας; Ευαρεστούν αυτές τον Θεό; Ποια πρέπει να είναι η στάσις ενός Χριστιανού ως προς το πένθος για τους νεκρούς; Εφ’ όσον οι πεποιθήσεις μας και οι συνήθειές μας σχετικά με το πένθος για τους νεκρούς περιλαμβάνουν τη λατρεία μας στον Θεό και τη σχέσι μας μαζί του, είναι σπουδαίο να γνωρίζωμε τις απαντήσεις σ’ αυτά τα ερωτήματα.

Πολλά έθιμα που περιλαμβάνονται στο πένθος για τους νεκρούς βασίζονται στη δοξασία ότι όταν ένα άτομο πεθαίνη, η ψυχή του συνεχίζει να ζη στον «άλλο κόσμο.» Πολλά άτομα που το πιστεύουν αυτό, επιθυμούν να βοηθήσουν τους προσφιλείς των νεκρούς να αισθάνωνται άνετα και να είναι ευτυχείς στην «άλλη ζωή» τους. Επομένως μπορεί να προσφέρουν τρόφιμα ή ποτά στους νεκρούς συγγενείς (σε μερικές περιπτώσεις αυτά τα τρώνε αργότερα οι ζώντες), ή, όπως ο άνδρας από την Ταϊβάν, μπορεί να καίουν χρήματα για να τα χρησιμοποιήσουν οι νεκροί συγγενείς τους. Στο παρελθόν, ακόμη και οι υπηρέτες εθανατώνοντο μαζί με τον κύριό τους, ώστε να μπορούν να συνεχίσουν να τον υπηρετούν μετά τον θάνατό του.

Μήπως οι νεκροί εκτιμούν στην πραγματικότητα αυτές τις προσπάθειες, μολονότι μπορεί να είναι καλοπροαίρετες; Μπορούν οι ζώντες να βοηθήσουν τους νεκρούς; Ο βασιλεύς Δαυίδ του αρχαίου Ισραήλ δεν το πίστευε αυτό. Ενώ το παιδί του ήταν άρρωστο έκλαιγε και νήστευε αλλ’ όταν το παιδί πέθανε, σηκώθηκε, φόρεσε καθαρά ρούχα και άρχισε πάλι να τρώγη. Στους υπηρέτες του, που είχαν μείνει έκπληκτοι, ο Δαυίδ εξήγησε, «Αλλά τώρα απέθανε· διά τι να νηστεύω; μήπως δύναμαι να επιστρέψω αυτό πάλιν;» Αντιλαμβανόταν ότι αφού το παιδί είχε πεθάνει δεν υπήρχε τίποτε που θα μπορούσε να κάμη για να το βοηθήση.—2 Σαμ. 12:23.

Μερικά άλλα έθιμα τηρούνται επειδή οι άνθρωποι ζουν με το φόβο των νεκρών. Για να εξευμενίσουν ένα άτομο που έχει πεθάνει, πολλά άτομα στη Δυτική Αφρική αγρυπνούν πάνω από το πτώμα. Επί μερικά μερόνυχτα φίλοι και συγγενείς συντροφεύουν το πτώμα. Δυνατά τραγούδια, τυμπανοκρουσίες και ποτά αποτελούν συνήθως μέρος της αγρυπνίας. Ελπίζεται ότι όλος αυτός ο θόρυβος και η φροντίδα θα ευχαριστήσουν τον νεκρό, κι έτσι δεν θα ενοχλήση τους ζώντας. Για να προστατευθούν από τους νεκρούς, πολλά άτομα σε απομακρυσμένα μέρη της γης κάνουν διάφορες τελετουργίες, ζητούν σημεία και χρησιμοποιούν φυλαχτά.

Εν τούτοις, δεν υπάρχει λόγος να φοβούμεθα τους νεκρούς ούτε να δαπανούμε χρόνο και χρήματα για να τους εξευμενίσωμε. Γιατί όχι; Η Αγία Γραφή λέγει: «Διότι οι ζώντες γνωρίζουσιν ότι θέλουσιν αποθάνει· αλλ’ οι νεκροί δεν γνωρίζουσιν ουδέν, ουδέ έχουσι πλέον απόλαυσιν· επειδή το μνημόσυνον αυτών ελησμονήθη. Έτι και η αγάπη αυτών και το μίσος αυτών και ο φθόνος αυτών ήδη εχάθη· και δεν θέλουσιν έχει πλέον εις τον αιώνα μερίδα εις πάντα όσα γίνονται υπό τον ήλιον.»—Εκκλησ. 9:5, 6.

Τι θα λεχθή για την ψυχή; Δεν είναι κάτι αόρατο και αθάνατο; Όχι, σύμφωνα με την Αγία Γραφή, «ψυχή» είναι το ίδιο το άτομο. Στη Γένεσι 2:7, ΜΝΚ, διαβάζομε: «Και έπλασε Ιεχωβά ο Θεός τον άνθρωπον από χώματος εκ της γης· και ενεφύσησεν εις τους μυκτήρας αυτού πνοήν ζωής, κ’ έγεινεν ο άνθρωπος εις ψυχήν ζώσαν.» Αφού ο άνθρωπος είναι ψυχή, όταν πεθαίνη, η ψυχή είναι που πεθαίνει. «Η ψυχή η αμαρτήσασα, αυτή θέλει αποθάνει.»—Ιεζ. 18:4, 20.

Εφόσον τα έθιμα που προορίζονται να βοηθήσουν ή να εξευμενίσουν τους νεκρούς βασίζονται σε μια ψευδή αντίληψι για την ψυχή, ένας αφιερωμένος δούλος του Ιεχωβά Θεού δεν θα έπρεπε να συμμέτοχη σ’ αυτά. Πώς, λοιπόν, θα εξέφραζε τη θλίψι του για τον θάνατο ενός προσφιλούς του; Πολλά άτομα πιστεύουν ότι θα έπρεπε κάποιος να φορέση μαύρα για μια ωρισμένη περίοδο χρόνου. Αλλά τι δείχνουν οι αρχές της Γραφής γι’ αυτό το έθιμο;

Είναι φυσικό να αισθάνωνται οι άνθρωποι πόνο και λύπη για τον χαμό ενός πολύ αγαπητού φίλου ή συγγενούς. Οι δούλοι του Θεού στο παρελθόν εξέφραζαν τέτοια λύπη. Ο Αβραάμ έκλαψε για τον θάνατο της Σάρρας. Το έθνος Ισραήλ πένθησε τον θάνατο του Μωυσή επί τριάντα μέρες. Εν τούτοις, ο Ιεχωβά με τους νόμους του στους Ισραηλίτας τους απεχώρισε από τα γύρω ειδωλολατρικά έθνη όσον αφορά τα έθιμα τους για το πένθος. Αυτοί οι ειδωλολάτρες συνήθιζαν να ξυρίζουν τα κεφάλια τους και να χαράσσουν τα σώματα τους όταν πέθαινε ένας συγγενής (ωρισμένες Αφρικανικές φυλές το κάνουν ακόμη αυτό.) Εν τούτοις, ο Ιεχωβά απηγόρευσε στους Ισραηλίτας να κάνουν αυτά τα πράγματα. (Λευϊτ. 19:28· Δευτ. 14:1) Αυτό χρησίμευε για να τους προστατεύη από το να διαφθαρούν από την ψευδή λατρεία. Αν και οι Χριστιανοί δεν είναι κάτω από τον Μωσαϊκό νόμο, διδάσκονται από τον Ιησού να μην είναι «μέρος του κόσμου.»—Ιωάν. 15:19.

Η ενδυμασία με μαύρα επί εκτεταμένες περιόδους χρησιμοποιείται ως εξωτερικό σημείο πένθους. Μολονότι ο Ιησούς έκλαψε και ‘εστέναξεν εν εαυτώ’ όταν πέθανε ο Λάζαρος, δεν υπάρχει στις Γραφές καμμιά ένδειξις ότι ενασχολήθηκε ποτέ σε οποιαδήποτε εξωτερική έκφρασι λύπης που ήσαν κοινές μεταξύ των Ιουδαίων εκείνο τον καιρό. (Ιωάν. 11:35, 38) Ο Ιησούς προείπε ότι οι ακόλουθοί του θα νήστευαν από θλίψι μετά τον θάνατό του, αλλά τους παρήγγειλε επίσης να νηστέψουν έτσι ώστε να παρατηρούνται μόνο από τον Θεό και όχι από ανθρώπους. (Μάρκ. 2:20· Ματθ. 6:16-18) Έτσι οι Γραφές συνηγορούν εναντίον τις συνηθείας να φορούν μαύρα επί εκτεταμένες περιόδους ή να χρησιμοποιούν άλλα εξωτερικά σύμβολα για να εκφράσουν λύπη για κάποιον θάνατο. Έτσι οι αληθινοί ακόλουθοι του Χριστού θα εξέφραζαν θλίψι στην ‘καρδιά τους και όχι με τα ιμάτιά τους.’—Ιωήλ 2:12, 13.

Αφ’ ετέρου, δεν θα ήθελαν να σκανδαλίσουν άλλους με το να φορούν ρούχα πολύ ζωηρόχρωμα ή απεριποίητα όταν είναι ‘καιρός του κλαίειν.’ (Εκκλ. 3:1, 4) Σε μια περίπτωση συγγενείς και φίλοι πήγαν στο σπίτι ενός πατέρα που είχε πεθάνει για να συλλυπηθούν· αλλά σκανδαλίσθηκαν, και μερικοί θύμωσαν, βλέποντας την κόρη του με μια παλιά ρόμπα και παντούφλες, πράγμα που έδωσε την εντύπωσι ότι είχε πάρει τον θάνατο στα ελαφρά.

Επίσης όποτε ο θάνατος χτυπά μια οικογένεια, δεν είναι καιρός επιδιώξεως απολαύσεων ή γέλιου. Όπως το εξήγησε ο σοφός Βασιλεύς Σολομών, «Κάλλιον όνομα καλόν παρά πολύτιμον μύρον· και η ημέρα του θανάτου παρά την ημέραν της γεννήσεως. Κάλλιον να υπάγη τις εις οίκον πένθους, παρά να υπάγη εις οίκον συμποσίου διότι τούτο είναι το τέλος παντός ανθρώπου, και ο ζων θέλει βάλει αυτό εις την καρδίαν αυτού. Κάλλιον η λύπη παρά τον γέλωτα· διότι εκ της σκυθρωπότητος του προσώπου η καρδία γίνεται φαιδροτέρα.»—Εκκλ. 7:1-3.

Όταν πεθάνη κάποιος γνωστός, είναι στοργικό να πάη κανείς στο σπίτι που πενθεί και να παρηγορήση τους θλιμμένους επιζώντες. Συχνά η προετοιμασία ενός γεύματος ή η φροντίδα κάποιου θελήματος θα εκτιμηθούν σε μια τέτοια περίστασι. Το να επισκεπτώμεθα τους πενθούντες όχι μόνον ανακουφίζει την οικογένεια του νεκρού, αλλά επίσης μας κάνει να ενθυμούμεθα τη βραχύτητα της ζωής. Αν συλλογισθούμε το γεγονός ότι ο θάνατος που ήλθε σ’ αυτό το σπίτι θα μπορούσε να έλθη και σε μας πολύ σύντομα, θ’ αναγνωρίσωμε την ανάγκη να κάνωμε ένα καλό όνομα ενώπιον του Ιεχωβά Θεού τώρα. Αν δαπανούμε πολύ χρόνο στην επιδίωξι απολαύσεων και γέλιου, η σκέψις του θανάτου θα μας κάμη να συνέλθωμε και ν’ αλλάξωμε την καρδιά μας προς το καλύτερο.

Εν τούτοις, είναι σπουδαίο να έχωμε υπ’ όψιν ότι το υπέρμετρο πένθος και η θλίψις μπορεί να έχη μια εξασθενητική επίδρασι επάνω μας. Μολονότι θα μας λείψη βαθειά κάποιος προσφιλής μας που πέθανε, θα έπρεπε ν’ αποφεύγωμε να θλιβώμεθα υπερβολικά. Η θλίψις που προέκυψε από την πληροφορία ότι ο Ιησούς επρόκειτο να πεθάνη, έκαμε τους μαθητάς του να κοιμηθούν αντί να προσεύχωνται όπως τους είχε συμβουλεύσει να κάνουν τη νύχτα πριν από τον θάνατο του. (Λουκ. 22:45, 46) Συνεπώς, όλοι τον εγκατέλειψαν όταν συνελήφθη. Η χαρά και ο ζήλος τους απεκατεστάθηκαν, όταν τους απέδειξε ότι ο Θεός τον είχε αναστήσει από τους νεκρούς, με το να εμφανίζεται σ’ αυτούς σε διάφορες περιπτώσεις.

Αυτή η θαυμάσια ελπίδα της αναστάσεως θα μας εμποδίση να καταβληθούμε από τη λύπη. Ο απόστολος Παύλος προτρέπει: «Δεν θέλω δε να αγνοήτε, αδελφοί, περί των κεκοιμημένων, δια να μη λυπήσθε καθώς και οι λοιποί οι μη έχοντες ελπίδα. Διότι εάν πιστεύωμεν ότι ο Ιησούς απέθανε και ανέστη, ούτω και ο Θεός τους κοιμηθέντας δια του Ιησού θέλει φέρει μετ’ αυτού.» Και προσθέτει, «Λοιπόν παρηγορείτε αλλήλους με τους λόγους τούτους.»—Α Θεσσ. 4:13, 14, 18.

Δεν θα έπρεπε ‘να αγνοούμε περί των κεκοιμημένων’ όπως η πλειονότης του ανθρωπίνου γένους που πιστεύουν την ψευδή διδασκαλία της αθανασίας της ανθρώπινης ψυχής. Το γεγονός ότι στην πραγματικότητα δεν έχουν καμμιά ελπίδα φαίνεται συχνά από τον τρόπο που συμπεριφέρονται όταν πενθούν για τους νεκρούς των. Ένα ζεύγος πρώην Μεθοδιστών είδε καθαρά την αντίθεσι μεταξύ της πίστεως στην ανάστασι που εκδηλώνουν οι μάρτυρες του Ιεχωβά και την έλλειψι γνήσιας ελπίδας που είχαν παρατηρήσει στις κηδείες του Χριστιανικού κόσμου. Η κόρη συγγενών που ήσαν μάρτυρες του Ιεχωβά είχε πεθάνει. Η πίστις και η δύναμις αυτού του ζεύγους των Μαρτύρων καθώς και η Βιβλική εξήγησις της αιτίας του θανάτου του ανθρώπου και της αναστάσεως που άκουσαν στην κηδεία της Μάρτυρος τους εντυπωσίασαν βαθειά. Μέσω μιας Γραφικής μελέτης με τους μάρτυρες του Ιεχωβά απέκτησαν κι αυτοί τώρα την ίδια πίστι και ελπίδα.

Λαμβάνοντας γνώσι του τι διδάσκει η Αγία Γραφή για την ανάστασι των νεκρών, κι εσείς επίσης μπορείτε ν’ απολαμβάνετε αυτή την ελπίδα. Αφού ο Ιησούς «παρέδωκε την ψυχήν αυτού εις θάνατον,» ο Θεός τον ανέστησε σε αθάνατη πνευματική ζωή την τρίτη, ημέρα. (Ησ. 53:12· 1 Κορ. 15:3, 4) Αυτό χρησιμεύει σαν μια εγγύησις για μας ότι ο Θεός θ’ αναστήση τους νεκρούς από τον τάφο. Τα μέλη της ομοίας με νύμφη εκκλησίας του Χριστού λαμβάνουν ανάστασι ως ουράνια πνευματικά πλάσματα για να συμμετάσχουν με τον Ιησού στη Βασιλική του κυβέρνησι. Αφού η Βασιλεία απομακρύνη το παρόν θανατηφόρο σύστημα πραγμάτων από τη γη, θα γίνη ανάστασις «δικαίων και αδίκων.» (Πράξ. 24:15) Εκείνο τον καιρό ο Ιεχωβά Θεός, μέσω του Ιησού Χριστού και της ομοίας με νύμφη εκκλησίας, θα εφαρμόση στο ανθρώπινο γένος τα απολυτρωτικά οφέλη της θυσίας του Χριστού κι έτσι θ’ αποκαταστήση το ανθρώπινο γένος σε τελειότητα. Τότε ο θάνατος που όλοι μας κληρονομήσαμε από τον Αδάμ θα εκμηδενισθή. (1 Κορ. 15:21-26) Έτσι «ο Θεός. . . θέλει εξαλείψει. . . παν δάκρυον από των οφθαλμών αυτών, και ο θάνατος δεν θέλει υπάρχει πλέον, ούτε πένθος. . . δεν θέλουσι υπάρχει πλέον.»—Αποκάλ. 21:2-4.

Έτσι, έχοντας τη Γραφική άποψι του τι ευχαριστεί τον Θεό, το άτομο που επιθυμεί την επιδοκιμασία Του θα ήθελε βεβαίως ν’ αποφεύγη έθιμα πένθους που βασίζονται στην ψευδή διδασκαλία της αθανασίας της ψυχής ή που αποτελούν επιδεικτική εκδήλωσι λύπης ή πένθους σε τέτοιο βαθμό ώστε να δείχνη έλλειψι της ελπίδας της αναστάσεως. Όχι τα δεισιδαιμονικά έθιμα, αλλά η ακριβής γνώσις των προμηθειών του Θεού παρέχει αληθινή ανακούφισι, όπως προείπε ο Ιησούς: «Μακάριοι οι πενθούντες, διότι αυτοί θέλουσι παρηγορηθή.»—Ματθ. 5:4.