Η Κα Αράχνη Υφαίνει τον Ιστό Της
ΛΕΓΕΤΑΙ ότι η ομορφιά βρίσκεται στο βλέμμα εκείνου που παρατηρεί. Αυτό μπορεί να λεχθή κατάλληλα για την Κα Αράχνη.
Συνήθως, όταν συμβή να έλθη σε επαφή με κάποιον απ’ αυτούς τους γίγαντες της γης—τον Άνδρα ή τη Γυναίκα—γίνεται δεκτή με κλωτσιές, με σκούπες και με εκτοξευόμενα αντικείμενα. Η καλλιτεχνική της εργασία, ένα από τα θαύματα του «κόσμου των μικρών πραγμάτων,» ονομάζεται ιστός της αράχνης και καταστρέφεται.
Βέβαια, μερικοί άνθρωποι μιλούν για την ομορφιά που έχει ο ιστός της αράχνης την αυγή, όταν καλύπτεται από την πρωινή δροσιά. Μερικοί, επίσης, γνωρίζουν ότι η Κα Αράχνη είναι κανονικά φίλος του ανθρώπου, επειδή τον βοηθεί στην καταστροφή των εντόμων και γενικά προσπαθεί να μην ενοχλή τον άνθρωπο.
Αλλ’ αν περισσότερα άτομα γνώριζαν την αρχιτεκτονική της ικανότητα, δεν θα άλλαζαν ακόμη περισσότερο γνώμη; Παρά το γεγονός ότι έχει οχτώ δασύτριχα πόδια και όψι οικοδέσποινας, δεν θα μπορούσαν να διακρίνουν την ομορφιά της δεξιοτεχνίας της; Εξετάστε λίγα μόνον σχέδια που έκαμαν μερικές απ’ αυτές τις κυρίες αρχιτέκτονες.
Σχέδια Ιστών
Με την πρώτη ματιά πολλοί ιστοί αράχνης δίνουν την εντύπωσι ότι δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα μπλέξιμο από λεπτές κλωστές. Αλλά μια πιο βαθειά εξέτασις αποκαλύπτει συνήθως μεγάλη εφευρετικότητα.
Παραδείγματος χάριν, η Κα Αράχνη Πλάτφορμ, (πρόκειται πάντα περί Κυρίας, επειδή οι άρρενες δεν πλέκουν ιστούς) τεντώνει πολλά «καλώδια» σ’ ένα διασταυρούμενο σχέδιο. Κάτω απ’ αυτά κατασκευάζει ένα σφιχτά υφασμένο μεταξωτό σεντόνι. Τα έντομα, καθώς πετούν, χτυπούν τα «δικτυωτά καλώδια» και πέφτουν μέσα στο δίχτυ από κάτω.
Άλλες κατασκευάζουν ένα σεντόνι σε σχήμα τόξου και άλλες επίσης φτιάχνουν ένα στρογγυλό θόλο κάτω από τον οποίον κρύβεται η αράχνη. Τα έντομα που αιχμαλωτίζονται εκεί, τα αποσπά η αράχνη μέσα απ’ αυτά τα σεντόνια. Κατόπιν, η Κα Αράχνη—που είναι συχνά πολύ καθαρή νοικοκυρά—επιδιορθώνει το μεταξωτό της «τραπεζομάνδηλο.»
Αλλά δεν είναι όλοι οι ιστοί ακίνητες παγίδες. Ένα είδος αράχνης κατασκευάζει στην πραγματικότητα λάσσο. Αυτός ο μικρός ελαστικός ιστός σύρεται τεντωμένος ανάμεσα στους κλώνους ενός αειθαλούς δένδρου και παραμένει σε θέσι ετοιμότητος από τη «λασσοφόρο» αράχνη μέχρις ότου προσκρούση επάνω του κανένα ανύποπτο κουνούπι. Εμπρός! Αφίνει λίγο χαλαρό το σχοινί και ο ιστός τινάσσεται εμπρός και συλλαμβάνει τον παρείσακτο! Με μερικές τέτοιες απότομες κινήσεις, το κουνούπι συλλαμβάνεται τελείως.
Αν και δεν κατασκευάζουν ιστούς όλες οι ποικιλίες των αραχνών, υπάρχουν πολλές σχεδιάστριες τέτοιου είδους μεταξύ των 29.000 και πλέον γνωστών ειδών. Εν τούτοις, απ’ όλ’ αυτά τα είδη μια «οικογένεια» λέγεται ότι ξεχωρίζει, ότι είναι εξοχότης των καλλιτεχνών. Είναι οι υφάντριες σφαιρικών (ή κυκλικών) ιστών. Αυτές οι αράχνες κατά τη γνώμη κάποιου ειδικού, «πλέκουν τους πιο όμορφους και περίπλοκους ιστούς.»
Θα θέλατε να παρακολουθήσετε μια υφάντρια κυκλικού ιστού και να δήτε πώς τον φτιάχνει; Ας παρατηρήσωμε την αράχνη Αραινέα, τη «βασίλισσα των αραχνών αρχιτεκτόνων» καθώς αρχίζει με δραστηριότητα το επόμενο σχέδιό της.
Η Αράχνη Υφαίνει τον Ιστό Της
Κατ’ αρχήν, θα πρέπει να παρακολουθήτε προσεκτικά, διότι μετακινείται γρήγορα και αποφασιστικά. Το πρώτο της κατόρθωμα πρέπει να είναι η ασφαλής τοποθέτησις μιας κεντρικής γραμμής ή «γραμμής γεφυρώσεως» απ’ όπου θ’ αρχίση να κατασκευάζη τις βασικές γραμμές του ιστού της.
Πιθανόν να εκπλαγήτε από την εκλογή της τοποθεσίας—ακριβώς πάνω από ένα μικρό ρυάκι! Γιατί να μην εκλέξη κάποια καλύτερη τοποθεσία; Προφανώς, όμως, εκείνη γνωρίζει την αξία που έχει η τοποθέτησις του διχτύου της πάνω από μια «γραμμή πτήσεως εντόμων.»
Πώς θα στήση όμως τη γραμμή ανάμεσα στις όχθες του ρυακιού; Την βλέπετε πώς είναι στηριγμένη πάνω σ’ εκείνο το κλωνάρι και πώς υψώνει την κοιλιά της στον αέρα; Βγάζει μια μεταξωτή κλωστή, που θα την υψώνη η αύρα όπως τον χαρταετό καθώς η αράχνη συνεχίζει ν’ «αφήνη το σχοινί.» Καθώς κρατά την κλωστή με το νύχι του ενός ποδιού, το καταλαβαίνει αμέσως πότε η κλωστή θα χτυπήση κάτι στην άλλη όχθη του ρυακιού. Αφού επιτύχη τον σκοπό της, τραβά προς το μέρος της το σχοινί κι έτσι έχει το τεντωμένο σκοινί της πάνω από το νερό.
Καθώς εργάζεται απ’ αυτή τη γραμμή γεφυρώσεως, με τι ταχύτητα απλώνει τις βασικές γραμμές σχηματίζοντας ένα ορθογώνιο (άλλα στηρίγματα θα το επεκτείνουν αυτό αργότερα σ’ ένα πολύπλευρο σχέδιο)! Τώρα παρατηρήστε πώς πηγαίνει προς το κέντρο της άνω γραμμής αυτού του ορθογωνίου και αφού προσθέση μια μεταξωτή κλωστή, κατεβαίνει στο μέσον της κάτω γραμμής.
Αφού χωρίση έτσι το ορθογώνιο στα δύο, πηγαίνει προς το κέντρον αυτής της διαχωριστικής γραμμής και προσδένει μια ακόμη κλωστή. ‘Πώς βρίσκει το κέντρο χωρίς όργανο μετρήσεως;’ ίσως ρωτήσετε. Αυτό είναι ένα πολύ καλό ερώτημα, αλλά κανείς δεν έχει βρει την απάντησι!
Εν πάσει περιπτώσει, απ’ αυτό το κεντρικό σημείο η Αραινέα εκτείνει προσεκτικά την κλωστή της και αναρριχάται στην άνω βασική γραμμή. Αφού προχωρήση πάνω σ’ αυτή τη γραμμή σε μικρή απόστασι από το κεντρικό της σημείο, σταματά και προσδένει το νέο σχοινί. (Βλέπε Διάγραμμα Νο 1.) Έτσι σχηματίζεται η πρώτη «ακτίνα» ενός γεωμετρικού τροχού.
Για κάθε ακτίνα η αράχνη θα επιστρέψη, στο κεντρικό σημείο ή κέντρο και θ’ απλώση την κλωστή της περπατώντας κατά μήκος του νεοτοποθετημένου ιστού. Παρατηρήστε ότι αυτή η μικρή μηχανικός βάζει τη μια ακτίνα στη δεξιά πλευρά κι έπειτα την άλλη στην αριστερή πλευρά—αλλάζοντας κάθε φορά για να κρατά το τέντωμα της κλωστής σε ισορροπία μέχρις ότου τοποθετηθούν όλες οι ακτίνες μέσα! Όλες οι εικοσιπέντε (ή περισσότερες) ακτίνες απέχουν ίση απόστασι μεταξύ των κατά θαυμάσιον τρόπο, όταν μάλιστα αναλογισθή κανείς την ταχύτητα και τις συνθήκες εργασίας.
Αφού ενισχύση το κέντρο με μερικές σπειροειδείς γραμμές, η Κα Αράχνη τώρα φαίνεται να χάνη το ενδιαφέρον της. Αρχίζοντας από κάπου κοντά στο κέντρο, σχηματίζει μια πρόχειρη, αραιά τοποθετημένη ελικοειδή γραμμή κατά μήκος των ακτίνων. Προχειροδουλειά; Όχι, διότι αυτή η ελικοειδής γραμμή είναι απλώς μια «σκαλωσιά»—μια εξέδρα απ’ όπου θα εκτελέση το δυσκολώτερο μέρος της τελικής εργασίας. Η Αραινέα θα γκρεμίση αυτή τη σκαλωσιά όταν δεν θα χρειάζεται πια.
Τώρα, αρχίζοντας από ένα σημείο κοντά στο άκρο του ορθογωνίου, εργάζεται σε μια ελικοειδή γραμμή προς το κέντρο. Γι’ αυτή την κυκλική ύφανσι χρησιμοποιεί μια ελαστική επιχρισμένη με κόλλα μετάξινη ίνα. Για χρόνια, αυτός ο κολλώδης ιστός είχε καταπλήξει τους φυσιοδίφες. Γιατί; Διότι το κάθε τμήμα έχει χάνδρες από κόλλα στην ίδια ακριβώς απόστασι η μια από την άλλη.
Πώς θα μπορούσε αυτό το μικροσκοπικό πλάσμα να μετρήση την απόστασί τους με τόση ακρίβεια; Τελικά το μυστικό βρέθηκε. Αφού η Κα Αράχνη στηρίξη την επιχρισμένη με κόλλα κλωστή της ανάμεσα στις δύο ακτίνες, την τραβά ή την κάνει να «ηχήση» σαν χορδή βιολιού. Η δόνησις διαχωρίζει την κόλλα σε σταγόνες που απέχουν ίση απόστασι μεταξύ τους!
Έτσι, η Αραινέα μετακινείται αργά από ακτίνα σε ακτίνα σε ομόκεντρους κύκλους, δένει, κολλά και κάνει να ηχούν περίπου 13.000 τέτοιες κοντές, κολλώδεις ίνες. Τελικά, ύστερα από μερικές τελευταίες κινήσεις, είναι έτοιμη για το τελικό βήμα: την εγκατάστασι «τηλεφωνικής» γραμμής.
Τώρα ξετυλίγει μια μεταξωτή «τηλεφωνική γραμμή» από τον ιστό της προς την κρυψώνα της—που βρίσκεται συνήθως κάτω από ένα φύλλο εκεί κοντά. Επειδή δεν μπορεί να δη πολύ καλά, η Αραινέα, εξαρτάται κατά πολύ από την υπέροχη αίσθησι της αφής που έχει. Όταν ένα έντομο πετάξη μέσα στον ιστό της και κολλήση εκεί, το χτύπημα στέλνει δονήσεις μέσω της «τηλεφωνικής γραμμής» και πληροφορεί την Κα Αράχνη ότι το «παντοπωλείο» της έχει αποθηκεύσει τροφή.
Πράγματι, επειδή αυτές οι δονήσεις ειδοποιούν ότι είναι ώρα φαγητού, όταν ο Κος Αράχνης καταφθάνη για ερωτοτροπίες, με σύνεσι χτυπά μια άλλη μικρή «μελωδία» στην άκρη του ιστού. Αυτή η «σερενάτα» τον προφυλάττει από το να γίνη αντικείμενο αρπακτικής επιθέσεως από την κοντόφθαλμη αγαπημένη του!
Όταν αναλογίζεσθε τη μηχανική ικανότητα και την επιδεξιότητα της Αραινέας, ίσως να δυσκολεύεσθε να πιστέψετε ότι χρειάσθηκε λιγώτερο από μια ώρα για ολόκληρο το έργο. Μπορείτε να φαντασθήτε έναν οποιονδήποτε άνθρωπο που είναι ικανός ν’ απλώση και ν’ ανεβάση ένα δίχτυ πάνω από ένα πλατύ ποτάμι σε μια ώρα—και να κατασκευάση ταυτόχρονα το σχοινί του, την κόλλα του και το «τηλεφωνικό» του σύστημα;
Ακόμη πιο καταπληκτικό είναι το ότι η Αραινέα δεν ενοχλείται να κάνη επισκευές όταν τα έντομα σχίζουν το δίχτυ της. Θα βγάλη όλο τον ιστό από το πλαίσιο και θα κατασκευάση ένα καινούργιο ιστό! Συνήθως το κάνει αυτό μια φορά το εικοσιτετράωρο. Πώς μπορεί να το κάνη αυτό τόσο συχνά; Από πού προέρχεται όλο αυτό το μετάξι;
«Ο Εξοπλισμός Υφάνσεως» της Αραινέας
Αν και όλες οι αράχνες έχουν αδένες ή «εργοστάσιον» παραγωγής μετάξης, μερικές διαθέτουν περισσότερους από άλλες. Από τους πιθανούς επτά διαφορετικούς τύπους αδένων οι περισσότερες αράχνες έχουν τρία ώς πέντε είδη. Ο καθένας παράγει διαφορετικό μετάξι. Αλλά με τι τρόπο η Κα Αράχνη ελέγχει και κατεργάζεται αυτά τα είδη της μετάξης;
Κάτω από το υπογάστριο της υπάρχουν συνήθως έξη σωληνοειδή όργανα που ονομάζονται ιστογόνοι αδένες. Από αυτούς τους αδένες βγάζουν οι αράχνες τα διάφορα είδη μετάξης. Αυτό, όμως δεν σημαίνει ότι έχει απλώς, όπως θα λέγαμε, έξη φορητές μάνικες.
Ο κάθε ιστογόνος αδένας είναι ένα μικρό τεμάχιο που αποτελείται από εκατό και πλέον μικροσκοπικούς σωλήνες—και ο κάθε σωλήνας μπορεί να ελέγχεται ατομικά! Σχολιάζοντας σχετικά με τα νήματα που παράγονται απ’ αυτόν τον περίπλοκο «εξοπλισμό,» ένας φυσιοδίφης λέγει: «Το μηχάνημα υφάνσεως της αράχνης είναι πολύ πιο ανώτερο απ’ αυτό που έχει επινοήσει ο άνθρωπος για την κατασκευή εναερίων καλωδίων, διότι η αράχνη μπορεί να ποικίλλη κατά βούλησι το μέγεθος και τη δύναμι του καλωδίου της με το ν’ απομακρύνη απλώς [τους ιστογόνους αδένες] μεταξύ των ή να τους τοποθετήση κοντά τον ένα με τον άλλο.
Το Δίλημμα της «Νοημοσύνης»
‘Εκπληκτικό,’ αναφέρει ο επιστήμων που μελετά την ανατομία της. Αλλ’, αν είναι οπαδός της θεωρίας της εξελίξεως, η Κα Αράχνη του παρουσιάζει επίσης ένα σοβαρό δίλημμα.
Πώς αυτό το μικροσκοπικό ζώο (δεν είναι έντομο, γιατί το έντομο έχει μόνον έξη πόδια ενώ η αράχνη έχει οχτώ) «ανακαλύπτει» και «αναπτύσσει» στα «πόδια» της αδένες που εκκρίνουν λάδι και τη βοηθούν να μην κολλά η ίδια στην κόλλα της; Ποιος την δίδαξε μηχανική και γεωμετρία;
«Το ένστικτο,» θα μπορούσε να πη κάποιος. Πράγματι, η ικανότης να κατασκευάζη ιστούς είναι ενστικτώδης, διότι πολλές αράχνες στη νηπιακή τους ηλικία κατασκευάζουν «τέλειους μικροσκοπικούς ιστούς όχι μεγαλύτερους από ένα γραμματόσημο.» Αλλ’ ακόμη αντιμετωπίζομε το δίλημμα του πώς ένα τόσο μικρό πλάσμα «ανέπτυξε» μια τόσο ευρεία σειρά οδηγιών.
«Καλά, αυτά τα ανέπτυξε η αράχνη με το πέρασμα των αιώνων,» απαντά ο οπαδός της εξελίξεως. Αλλ’ όπως είπε κάποιος απ’ αυτούς με ειλικρίνεια: «Δεν υπάρχει επιστημονική βάσις για να υποθέσωμε ότι οι συνήθειες των αραχνών έχουν γενικά αλλάξει πολύ.» Έτσι, με κάθε νέα ανακάλυψι γύρω απ’ την αράχνη, ανακύπτει η εξής ερώτησις: Γιατί επιδεικνύει μια «νοημοσύνη» που δεν βρίσκεται ούτε σε πολύ μεγαλύτερα «προηγμένα» πλάσματα, όπως αποκαλούνται;
Για άλλα άτομα δεν υπάρχει κανένα δίλημμα. Δέχονται την ακριβή απάντησι που βρίσκεται στη Βίβλο, στη Γένεσι 1:25: «Και έκαμεν ο Θεός . . . παν ερπετόν της γης κατά το είδος αυτού.»
Έτσι, σε τελική ανάλυσι, πρέπει να πάρετε μια απόφασι. Την επόμενη φορά που θα δήτε τον διαφανή ιστό της Κας Αράχνης, αναρωτηθήτε: Ποιος Μέγας Αρχιτέκτων της έμαθε να υφαίνη;
[Διάγραμμα στη σελίδα 21]
(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)
ΥΦΑΝΣΙΣ ΕΝΟΣ ΣΦΑΙΡΙΚΟΥ ΙΣΤΟΥ
γραμμή γεφυρώσεως
βασικές γραμμές
πρώτη ακτίνα
κεντρική γραμμή
(1)Οι βασικές γραμμές εξαρτώνται από τη γραμμή γεφυρώσεως
(2)Οι «ακτίνες» κατασκευασμένες (απλοποιημένο σχέδιο)
(3)Ο ιστός συμπληρωμένος (απλοποιημένο σχέδιο)