Εντοπίζοντας τον Βίαιο Τυφώνα

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ «ΞΥΠΝΑ!» ΣΤΗ ΧΑΒΑΗ

«ΤΥΦΩΝ!» Η λέξις αυτή εμπνέει τρόμο στις καρδιές των Κινέζων, των Ιαπωνέζων, των Φιλιππινέζων, των κατοίκων του Γκουάμ και της Μικρονησίας. Η λέξις «Τυφών» είναι Κινεζικής καταγωγής και χρησιμοποιείται δυτικώς του 180ού μεσημβρινού για να περιγράψη μια θύελλα που φθάνει σε ταχύτητα ανέμου εβδομήντα πέντε μιλίων την ώρα ή και μεγαλύτερη. Ανατολικά απ’ αυτή τη φανταστική γραμμή που διαχωρίζει το βορρά από τον νότο, αυτές οι θύελλες ονομάζονται τυφώνες ή σίφωνες.

Κάθε χρόνο δεκάδες τέτοιες τεράστιες ανεμοθύελλες σαρώνουν την περιοχή του Ειρηνικού και Ινδικού Ωκεανού από τη μια άκρη ως την άλλη. Μερικές φορές οι τυφώνες κατευθύνονται προς την ηπειρωτική Κίνα και προκαλούν μεγάλες καταστροφές σε ζωές και περιουσίες. Μερικές φορές, η Ιαπωνία σφυροκοπείται από δύο τυφώνες συγχρόνως, με πλημμύρες και κατολισθήσεις που προκαλούν μεγάλες απώλειες ζωής.

Τεράστια ποσά ενεργείας απελευθερώνονται στη διάρκεια του τυφώνος ή σίφουνα. «Υπολογίζεται,» παρατηρεί η Βρεταννική Εγκυκλοπαιδεία (έκδοσις 1974), «ότι ένας πλήρως ανεπτυγμένος τυφώνας μπορεί να εξάγη περισσότερο από 3.500.000.000 τόννους αέρος την ώρα.»

Πώς αρχίζουν αυτές οι ισχυρές θύελλες; Πώς γίνεται η επιβίωσις από μια τέτοια θύελλα; Μπορούν να εντοπισθούν αρκετό χρόνο προηγουμένως ώστε να μπορέσουν οι άνθρωποι να διαφύγουν την καταστρεπτική τους μανία;

Η ΜΤΖΣ

Έχετε ακούσει ποτέ για τη «Μεσοτροπική Ζώνη Συγκλίσεως»; Γνωστή επίσης με τα αρχικά της γράμματα ΜΤΖΣ, είναι μια περιοχή στην οποία συγκλίνουν αληγείς άνεμοι και αέρας που σηκώνεται και περικυκλώνει τη γη κοντά στον Ισημερινό. Αυτή η ζώνη είναι η πηγή των τροπικών θυελλών, επειδή εδώ η θερμότης του ηλίου θερμαίνει τον αέρα και το νερό περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη περιοχή στη γη. Με πιο αποτέλεσμα;

Το νερό από την επιφάνεια του ωκεανού εξατμίζεται συνεχώς και ανυψώνεται με τον θερμό αέρα για να σχηματίση σύννεφα. Όταν οι συνθήκες είναι κατάλληλες, μπορούν να στενωθούν αρκετά ανοδικά ρεύματα θερμού αέρος και να σχηματίσουν κάτι σαν καπνοδόχο. Καθώς η καπνοδόχος μεγαλώνει, αρχίζει να περιστρέφεται λόγω της περιστροφής της γης. Η ατμοσφαιρική πίεσις στο κάτω μέρος της καπνοδόχου πέφτει με μεγάλη ταχύτητα και τραβά ακόμη περισσότερο αέρα, και υγρασία από την έξω πλευρά της περιστρεφόμενης στήλης. Αυτό είναι όμοιο με το φαινόμενο κατά το οποίο το νερό απορροφάται από το κάτω μέρος μιας καλάμου. Ο θερμός, υγρός αέρας μπορεί ν’ ανυψωθή σε ύψος τριάντα με τριάντα πέντε χιλιάδες πόδια (9.150 έως 10.675 μέτρα), όπου συναντά ένα στρώμα ψυχρού αέρος. Τότε σκορπίζεται· η υγρασία συμπυκνούται και αρχίζει να πέφτη σαν βροχή ενώ στροβιλίζεται ολοένα γρηγορώτερα από τους ανέμους καθώς αναπτύσσεται η θύελλα.

Ως παράδειγμα της μανίας ενός τυφώνα, στις 7 Οκτωβρίου 1737 μια θύελλα προκάλεσε κύματα ύψους περίπου σαράντα ποδών (12 μέτρων) που έσπασαν μέσα στην Καλκούτα των Ινδιών κι εφόνευσαν 300.000 άτομα. Τη Δευτέρα, 16 Αυγούστου 1971, ο τυφών Ρόζυ έπληξε τη νήσο του Χονγκ-Κονγκ με βροχή και ανέμους ταχύτητος άνω των 120 μιλίων την ώρα. Η άγρια θύελλα κατατρύπησε στις βραχώδεις ακτές του Χονγκ-Κονγκ περίπου σαράντα ποντοπόρα σκάφη τα οποία αποσπάσθηκαν από το αγκυροβόλημά των. Όσον αφορά τον τυφώνα Φίφι, ο οποίος σάρωσε τη Νικαράγουα, την Ονδούρα, το Ελ Σαλβαδόρ, τη Γουατεμάλα και τη Μπελίζ τον περασμένο Σεπτέμβριο, ένα άρθρο στο περιοδικό Ρήντερς Νταϊτζέστ ανέφερε τα εξής:

«Ο Φίφι κράτησε τη χειρότερη διάθεσί του για τη Χολόμα και για άλλες πόλεις και στις δύο πλευρές της Σιέρρα Μερεντόν. Ένας τυφών που κινείται αργά μπορεί να ρίξη πέντε ως δέκα ίντσες (12 έως 25 εκατοστά) βροχής στην πεδιάδα. Αλλά μπορεί να ρίξη πέντε φορές μεγαλύτερη ποσότητα σε ορεινές περιοχές. Στη Χολόμα, ο σταθμός Τεξάκο του Μάνουελ Μπετσέρα βρίσκεται μερικά πόδια ψηλότερα από τη γύρω περιοχή. ‘Καθώς το νερό ανέβαινε, οι άνθρωποι άρχισαν να έρχωνται από τις χαμηλώτερες περιοχές,’ είπε ο Μπετσέρρα. ‘Κατά τα μεσάνυχτα είχαν στριμωχθή γύρω από το σταθμό τουλάχιστον 800 άτομα.’

«Ύστερα άρχισε η πλημμύρα. ‘Ακόμη και στη δυνατή βροχή μπορείς να ξεχωρίσεις σταγόνες’, είπε. ‘Αλλά ξαφνικά ένα συμπαγές παραπέτασμα νερού ξεχύθηκε από τον ουρανό.’

«Η καταρρακτώδης βροχή συνεχίσθηκε επί τέσσερις ώρες. Η μουσκεμένη γη στο απόκρημνο Μερεντόν δεν μπορούσε να κρατήση άλλο πια. Ξαφνικά, χιλιάδες τόννοι γης, βράχων και δένδρων κατρακύλησαν προς την πλαγιά. Στο Οκοτίλλο, ο Αρκάδιο Γκάμεζ άκουσε τον κρότο. Όρμησε έξω πυροβολώντας με το πιστόλι του στον αέρα για να ξυπνήση τους άλλους κατοίκους. Περίπου σαράντα τον ακολούθησαν ψηλότερα στο βουνό. Συγκλονισμένοι παρατηρούσαν όλα τα σπίτια του χωριού να εκσφενδονίζονται στο φαράγγι. ‘Φαινόταν σαν να επέπλεε το βουνό,’ είπε ο Γκάμεζ. Τριάντα ένας άτυχοι άνθρωποι από το Οκοτίλλο σαρώθηκαν στο μονοπάτι του θανάτου σ’ ένα κυκεώνα γης, σπιτιών, ογκολίθων, ζώων και τεραστίων δένδρων.»

Πριν κοπάση η μανία του Φίφι, ο τυφών είχε διεκδικήσει τη ζωή 7.000 ως 8.000 ατόμων και άφησε εκατοντάδες χιλιάδες άστεγους με τις πλημμύρες και τις κατολισθήσεις που επακολούθησαν. Στην πόλι της Χολόμα που ανεφέρθη πιο πάνω, ανεκοινώθη ότι πέθαναν 2.700 από τους 5.000 κατοίκους της.

Υπάρχει τρόπος ν’ αποφευχθούν αυτές οι τρομερές συνέπειες; Μπορούν οι σίφουνες και οι τυφώνες να εντοπισθούν αρκετό χρόνο πριν ώστε να ληφθούν περισσότερα μέτρα για τη διαφύλαξι των ανθρώπων;

Εντοπίζοντας τη Γένεσι της Καταιγίδος

Λόγω των ελλειπών μέσων επικοινωνίας των περασμένων ετών, ένα ευαίσθητο βαρόμετρο που έδειχνε την ταχεία πτώσι στην ατμοσφαιρική πίεσι ήταν η μόνη εκ των προτέρων προειδοποίησις που ελάμβαναν οι άνθρωποι. Αυτό, όμως, συχνά συνέβαινε πάρα πολύ αργά ώστε δεν μπορούσαν να διαφύγουν τη μανία της θύελλας. Αργότερα με την εξάπλωσι των ραδιοφωνικών επικοινωνιών, εθελονταί παρατηρηταί στα συμπλέγματα των νήσων μπορούσαν να προειδοποιήσουν μερικές ώρες πιο μπροστά ότι εδημιουργείτο μια θύελλα.

Έπειτα ήλθε το ραντάρ με την ικανότητα του να εντοπίζει τον σχηματισμό του ελικοειδούς νέφους του τυφώνος. Επειδή, όμως, τα σήματα του ραντάρ ταξιδεύουν σε ευθεία γραμμή, ενώ η γη είναι κυκλική, η εξακρίβωσις των τυφώνων από το ραντάρ είναι δυνατή μόνον όταν η θύελλα φθάση περίπου σε απόστασι διακοσίων μιλίων από το όργανο του ραντάρ.

Μέχρι σήμερα τα πιο αποτελεσματικά μέσα για την εντόπισι των τυφώνων είναι οι μετεωρολογικοί δορυφόροι. Ένας τέτοιος δορυφόρος, ο οποίος περιτρέχει τη γη με κατεύθυνσι από βορρά προς νότον, εξερευνά μια περιοχή 2.000 επί 2.000 μιλίων κάθε τεσσεράμισυ λεπτά. Ό,τι «βλέπει» ο δορυφόρος, καταγράφεται στη μαγνητική ταινία για να διαβιβασθή στους δύο σταθμούς διοικήσεως των Ηνωμένων Πολιτειών, σ’ αυτόν που βρίσκεται στη Φαίρμπανκς της Αλάσκας και στον άλλο που είναι στη Νήσο Γουάλοπς της Βιργινίας.

Οι εγκαταστάσεις αυτού του δορυφόρου παρέχουν τη δυνατότητα μετεωρολογικούς σταθμούς της Γκουάμ, της Νήσου Γουέικ, της Χονολουλού και πολλών άλλων τόπων να γνωρίζουν για τις ατμοσφαιρικές συνθήκες εκατοντάδες μίλια γύρω των. Οι Μετεωρολογικές Υπηρεσίες της Χονολουλού και του Γκουάμ παρατηρούν τις φωτογραφίες των νεφών που ελήφθησαν κι ερευνούν για σχηματισμούς νεφών που είναι χαρακτηριστικό σημείο της τροπικής καταιγίδας ή του τυφώνος.

Ένας άλλος μετεωρολογικός δορυφόρος έχει ρυθμισμένη την τροχιακή του ταχύτητα ώστε να παραμένη σε μια καθωρισμένη θέσι σ’ ένα ισημερινό σημείο του Ειρηνικού. Αυτός ο δορυφόρος καθιστά ικανούς τους μετεωρολογικούς σταθμούς να λαμβάνουν το φωτογραφικό ρεπορτάζ από το μεγαλύτερο μέρος της λεκάνης του Ειρηνικού κάθε είκοσι δύο λεπτά. Ένας όμοιος δορυφόρος λειτουργεί πάνω από τον Ατλαντικό Ωκεανό.

Όταν Επίκειται Τυφώνας

Τι συμβαίνει όταν ο σχηματισμός ενός τυφώνος εμφανίζεται στην εικόνα ενός μετεωρολογικού δορυφόρου; Σ’ αυτήν την περίπτωσι οι μετεωρολογικοί σταθμοί όλης της περιοχής βρίσκονται σ’ επιφυλακή. Λαμβάνονται μέτρα για τη διάσωσι των ανθρώπων και όσο είναι δυνατόν για τον περιορισμό της καταστροφής σε ιδιοκτησία. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό.

Οι μετεωρολογικοί σταθμοί στέλνουν ψηλά μεγάλα αερόστατα με εφόδια μεταβιβάσεως. Ειδικοί δέκται ανιχνεύουν αυτά τα όργανα, τα οποία δίδουν πληροφορίες για τη θερμοκρασία, την υγρασία, την ταχύτητα τον ανέμου και την κατεύθυνσι καθ’ όλο το μήκος από την επιφάνεια της θύελλας μέχρι ύψος περίπου δεκαεπτά μιλίων. Εκτός απ’ αυτό, ειδικά ανιχνευτικά αεροπλάνα για τυφώνες αποστέλλονται από τη Γκουάμ ή τις Φιλιππίνες για να βρουν τα ίχνη θύελλας που εξελίσσεται και να τηλεγραφήσουν πίσω τις πληροφορίες για τις ταχύτητες του ανέμου σε διάφορες τοποθεσίες από την άκρη της θύελλας μέχρι το κέντρο της, καθώς και την κατάστασι της θάλασσας. Ένας αυτόπτης μάρτυς αναφέρει με τι μοιάζει να βρίσκεται κανείς σ’ ένα τέτοιο αεροπλάνο:

«Ήταν τόσο σκοτάδι όσο είναι τα μεσάνυχτα. Στην αδιάκοπη ταραχή το 120.000 λιμπρών αεροπλάνο μας αναπηδούσε ολόγυρα με ταχύτητα φελλού . . . Φαντασθήτε αν μπορείτε ένα θαλαμίσκο περίπου στο μέγεθος ενός συνηθισμένου λουτρού, με δύο τόννους ηλεκτρομαγνητικών μηχανημάτων, μποτίλιες ‘θερμός,’ εξοπλισμό διασώσεως και το πλήρωμα, και μετά αναταράξτε το καλά.»

Η εντόπισις και η παρακολούθησις των τυφώνων ακριβώς μόλις δημιουργηθούν είναι υψίστης σπουδαιότητος. Επί παραδείγματι, η ομάς των κοραλλιογενών νήσων, όπου κατοικούν πολλοί Μικρονήσιοι, είναι ιδιαιτέρως ευπρόσβλητη σε κύματα θύελλας επειδή αυτά τα νησιά είναι κατά μέσον όρον είκοσι πόδια περίπου (6 μέτρα) ψηλότερα από την επιφάνεια της θάλασσας. Τα πλοία που ταξιδεύον εκτιμούν επίσης προειδοποιήσεις για θύελλες που τους παρέχουν χρόνο για να βγουν από την επικίνδυνη ζώνη.

Πράγματι, έχει γίνει πολλή πρόοδος για την εκ των προτέρων παροχή προειδοποιήσεων βιαίων τυφώνων ή θυελλών. Δυστυχώς, όμως, πολλές ζωές χάνονται επειδή αγνοούνται αυτές οι προειδοποιήσεις. Έχοντας υπ’ όψι τις καταστρεπτικές δυνάμεις που εξαπολύουν αυτές οι τεράστιες τροπικές ανεμοθύελλες, είναι συνετό να φεύγωμε από την πορεία των όσο το δυνατόν ταχύτερα.