Είναι το Πρόβλημά σας η Αποκόλλησις του Αμφιβληστροειδούς;

Είναι το Πρόβλημά σας η Αποκόλλησις του Αμφιβληστροειδούς;

Η ΠΑΘΗΣΙΣ μπορεί να εμφανισθή με μορφή ξαφνικών λάμψεων φωτός ή με τη μορφή μιας σκοτεινής κυματοειδούς κουρτίνας που καλύπτει το πεδίο της δράσεώς σας. Τα αντικείμενα μοιάζουν να χάνωνται. Ίσως μερικά στίγματα να ελαττώνουν την όρασί σας.

Όλα αυτά τα συμπτώματα δεν δείχνουν οπωσδήποτε ότι υπάρχει σοβαρή οφθαλμική πάθησις. Αν, όμως, συνεχίζωνται μερικά από αυτά, θα ήταν πολύ ορθό να επισκεφθήτε τον οφθαλμίατρό σας. Το πρόβλημα σας πιθανόν να είναι η αποκόλλησις του αμφιβληστροειδούς. Τι σημαίνει αυτό;

Η Θαυμάσια Κατασκευή Των Ματιών Σας

Μια ματιά στη θαυμάσια κατασκευή των ματιών σας θα ήταν πολύ κατατοπιστική. Ο οφθαλμικός βολβός είναι σφαιρικός, εκτός του εξογκώματος που έχει εμπρός. «Αυτό το εξόγκωμα,» παρατηρεί το βιβλίο Ζώντας με τη Λειτουργία των Ματιών Σας, «περιέχει τη φωτοσυλλεκτική συσκευή του ματιού. Ο ‘χιτών’ όλου του βολβού είναι θολός [αδιαφανής] στο φως εκτός από αυτό το εξόγκωμα όπου στις φυσιολογικές περιπτώσεις σχηματίζει ένα πολύ καθαρό άνοιγμα που καλείται κερατοειδής χιτών.»

Πίσω από τον κερατοειδή χιτώνα υπάρχει η χρωματιστή ίρις με μια οπή ή κόρη στο κέντρο της. Η ίρις αυτόματα μεγαλώνει ή μικραίνει το μέγεθος της κόρης ώστε να ελέγχεται η ποσότης του φωτός που εισέρχεται στον οφθαλμό.

Πίσω ακριβώς από την ίριδα υπάρχει ο κρυσταλλοειδής φακός. Σε συνεργασία με τον κερατοειδή χιτώνα, ο φακός αυτός συγκεντρώνει το φως στο οπίσθιο μέρος του οφθαλμού όπου μεταβάλλεται σε ηλεκτρικά κύματα που μεταφέρονται στο οπτικό κέντρο του εγκεφάλου. Στον εγκέφαλο κυρίως, και όχι στα μάτια, συντελείται η «όρασις.»

Ο βολβός, πίσω από τον κρυσταλλοειδή φακό, είναι γεμάτος από το υαλοειδές σώμα ή υγρό. Είναι μια διαφανής, πηχτή ουσία που αποτελείται κυρίως από νερό με μικρή περιεκτικότητα σε στερεές ουσίες.

Ο Σπάνιος «Χιτών» του Βολβού

Ο «χιτών» του οφθαλμικού βολβού αποτελείται από τρία στρώματα. Το εξωτερικό στρώμα είναι ο ινώδης χιτών. Είναι σκληρός, ινώδης και αδιαφανής σ’ όλη σχεδόν την επιφάνεια του βολβού, εμποδίζοντας έτσι τη δίοδο του φωτός. Στο εμπρόσθιο τμήμα, όμως, ο ινώδης χιτών δημιουργεί τον διαφανή κερατοειδή χιτώνα.

Το μεσαίο στρώμα του χιτώνος είναι πολύ περίπλοκο. Το πρόσθιο τμήμα του οφθαλμικού βολβού χωρίζεται σε άλλα τμήματα, περιλαμβανομένης και της ίριδος. Πάντως καλύπτει πάνω από τα τέσσερα πέμπτα του βολβού σχηματίζοντας βασικά ένα συνεχές στρώμα που καλείται χοριοειδής χιτών.

Το τρίτο ή εσώτατο στρώμα του τρίπτυχου χιτώνος του οφθαλμικού βολβού είναι εκείνο που ελκύει ιδιαιτέρως την προσοχή μας. Είναι ο αμφιβληστροειδής χιτών. Το περιοδικό Ο Ιατρός (στην Αγγλική), του Ιουλίου 1976, εξηγεί ότι ο αμφιβληστροειδής χιτών είναι «μια λεπτή σαν χαρτί μεμβράνη που παρέχει στις φωτεινές εικόνες που εισέρχονται στον οφθαλμό το χρώμα, τη μορφή και την υφή που μπορεί να συλλάβη ο εγκέφαλος.» Αν και είναι «λεπτός σαν χαρτί,» ο αμφιβληστροειδής αποτελείται από πολλά χωριστά στρώματα. Σύμφωνα με την Παγκόσμιο Εγκυκλοπαιδεία του Βιβλίου, «αποτελείται από τρία κυρίως στρώματα κυττάρων: (1) τα νευρικά κύτταρα προς το εσωτερικό της κοιλότητος, (2) τα φωτο-ευαίσθητα κύτταρα στο μέσον και (3) τα κύτταρα που περιέχουν χρωστική ουσία κοντά στον χοριοειδή.»

Τα φωτο-ευαίσθητα κύτταρα του αμφιβληστροειδούς ανέρχονται σε πολλά εκατομμύρια. Το άρθρο στο περιοδικό Ο Ιατρός παρατηρεί: «Κάθε οφθαλμός περιλαμβάνει περίπου 130 εκατομμύρια ‘ραβδία’ που ανταποκρίνονται σε αμυδρό φωτισμό και μεταδίδουν μόνον αποχρώσεις του γκρίζου· τα 7 εκατομμύρια ‘κώνια’ που συγκεντρώνονται κυρίως στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς στο κεντρικό βοθρίον, αντιδρούν στο λαμπρό φως και σ’ αυτά οφείλεται η έγχρωμη όρασις.» Παρεμπιπτόντως, το βοθρίον καλύπτει επιφάνεια ενός τετραγωνικού χιλιοστού, περίπου τόση: ▫.

Μικροσκοπικές νευρικές απολήξεις των κωνίων και των ραβδίων εκτείνονται σ’ όλα τα τμήματα του οφθαλμού. Συγκεντρώνονται όλες στο εσωτερικό του οφθαλμικού βολβού και δημιουργούν το οπτικό νεύρο που συνδέεται με τον εγκέφαλο. Σχετικά με τον αμφιβληστροειδή, ο Σαντιάγκο Ραμόν υ Καχάλ, ειδικός σε οφθαλμολογικά θέματα και κάτοχος βραβείου Νόμπελ, γράφει στο βιβλίο Αναμνήσεις της Ζωής μου:

«Πάντοτε με εντυπωσίαζε ο αμφιβληστροειδής, επειδή πίστευα ότι ο άνθρωπος στη ζωή του δεν επέτυχε ποτέ να κατασκευάση ένα μηχάνημα τόσο έξυπνα σχεδιασμένο και τόσο τέλεια προσαρμοσμένο για έναν ορισμένο σκοπό . . . Η μελέτη μου γύρω απ’ αυτή τη μεμβράνη εκλόνισε για πρώτη φορά την πίστι μου στην υπόθεσι του Δαρβίνου σχετικά με τη φυσική επιλογή, επειδή έμεινα έκπληκτος και έκθαμβος από την ανώτερη δημιουργική μεγαλοφυΐα που φαίνεται όχι μόνον στον αμφιβληστροειδή χιτώνα και στη διοπτρική συσκευή των σπονδυλωτών, αλλά ακόμη και στον οφθαλμό του πιο ασήμαντου εντόμου. . . .»

Μια Απειλή Κατά της Καλής Οράσεως

Η καλή όρασις προϋποθέτει έναν υγιή αμφιβληστροειδή. Αλλά συχνά απειλείται η υγεία του. Πώς συμβαίνει αυτό; Ο αμφιβληστροειδής αποκολλάται από τον χοριοειδή που βρίσκεται από κάτω και τον τρέφει. Αυτό οδηγεί σε εκφύλισι του αμφιβληστροειδούς και πιθανώς σε τύφλωσι.

Δεκάδες χιλιάδες άτομα υποφέρουν από αυτή την πάθησι. Σύμφωνα με το Ιατρικό Βήμα της 25ης Απριλίου 1973, «οι περιπτώσεις αποκολλήσεως του αμφιβληστροειδούς υπολογίζονται (στις ΗΠΑ) σε 15.000 έως 20.000 τον χρόνο εκ των οποίων μόνο 15 ως 16 τοις εκατό οφείλονται σε τραυματισμό· οι υπόλοιπες είναι τυχαίες.»

Η αποκόλλησις του αμφιβληστροειδούς συμβαίνει συχνότερα σε άτομα άνω των πενήντα. Ένας στους τέσσερις ασθενείς έχει πρόβλημα και με τα δυο του τα μάτια. Οι διαβητικοί έχουν είκοσι φορές μεγαλύτερη πιθανότητα από τους μη διαβητικούς να τυφλωθούν από ασθένεια του αμφιβληστροειδούς.

Πώς Αποκολλάται ο Αμφιβληστροειδής

Τι προξενεί την αποκόλλησι του αμφιβληστροειδούς από τον χοριοειδή χιτώνα που βρίσκεται πίσω του και τον συγκρατεί; Μολονότι τα αιμοφόρα αγγεία του χοριοειδούς τρέφουν τον αμφιβληστροειδή, εν τούτοις, δεν συνδέονται μαζί του. Υπάρχει μια λεπτή συνάφεια μεταξύ των δύο στρωμάτων. Το βιβλίο Ζώντας με τη Λειτουργία των Ματιών Σας εξηγεί: «Στην πραγματικότητα, ο αμφιβληστροειδής εφάπτεται με τον χοριοειδή σαν ένα μεταξωτό κάλυμμα που δεν επικολλάται πάνω στον σουβά του τοίχου, αλλά ωθείται προς τον τοίχο από τον αέρα.» Στα υγιή μάτια το υαλοειδές σώμα πιέζει τον αμφιβληστροειδή ώστε να εφαρμόζη επάνω στον χοριοειδή. Αλλά αν υπεισέλθη αίμα ή κάποια άλλη ουσία μεταξύ του χοριοειδούς και του αμφιβληστροειδούς, προκαλείται αποκόλλησις του αμφιβληστροειδούς από την πηγή που τον τροφοδοτεί.

Το πρόβλημα αρχίζει συνήθως με κάποιο σχίσιμο, σπάσιμο, μια οπή ή κάποια άλλη ζημιά του αμφιβληστροειδούς. Αυτό επιτρέπει την εισροή υγρού πίσω από τον αμφιβληστροειδή, αποχωρίζοντάς τον από τον χοριοειδή. Τα αίτια της αρχικής βλάβης του αμφιβληστροειδούς πιθανόν να οφείλωνται σε τραυματισμό, όπως είναι ένα κτύπημα στο κεφάλι. Αλλά προφανώς πρέπει να προϋπάρχη κάποια αδυναμία του αμφιβληστροειδούς που τον κάνει ευαίσθητο σε ‘σχίσιμο’ σε περίπτωσι τραυματισμού.

Γιατί υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότης στους ηλικιωμένους να υποστούν αποκόλλησι του αμφιβληστροειδούς; «Μετά τα 40,» σημειώνει το Ιατρικό Βήμα, «το υαλώδες σώμα, μια κολλώδης πηχτή ουσία, συστέλλεται και πέφτει από την εσωτερική επιφάνεια του αμφιβληστροειδούς· η συνεχής πίεσις της κολλώδους αυτής ουσίας επί του αμφιβληστροειδούς μπορεί τελικά σε μερικούς ανθρώπους να προξενήση το σχίσιμο του αμφιβληστροειδούς με αποτέλεσμα να εισρεύση νερό από πίσω και να τον απομακρύνη από τον χοριοειδή.»

Γιατί υπάρχει μεγάλη τάσις για αποκόλλησι του αμφιβληστροειδούς στους διαβητικούς; Επειδή ο διαβήτης (το σάκχαρο) συχνά καταλήγει σε αιμορραγία του αμφιβληστροειδούς. Και, όπως ανεφέρθη προηγουμένως, αν αίμα ή κάποιο άλλο υγρό εισρεύση πίσω από τον αμφιβληστροειδή, μπορεί να προκαλέση την αποκόλλησί του.

Προσπαθήστε να Διατηρήσετε την Όρασί Σας

Έχετε προς το παρόν καλή όρασι; Αντιλαμβάνεσθε ότι πρέπει να κάνετε το καλύτερο που μπορείτε για να την διατηρήσετε. Κάτι που πρέπει ν’ αποφεύγετε είναι να εκτίθεσθε επί μακρό χρόνο στο άπλετο φως, κάτι που συχνά συμβαίνει τις μέρες που βρίσκεσθε στην παραλία. Πειράματα σε ζώα απέδειξαν ότι η παρατεταμένη έκθεσις σε πολύ φως προξενεί μόνιμη οφθαλμική πάθησι. Στην πραγματικότητα, μπορεί ν’ αποβή τόσο επικίνδυνη για τον αμφιβληστροειδή όσο και η παρατήρησις μιας εκλείψεως του ηλίου.

Στην έκδοσι Πρόοδοι της Οπτικής Φεβρουάριος-Μάρτιος 1957, αναφέρεται ένας σπουδαίος παράγων για διατήρησι της καλής οράσεως: «Η κατάλληλη διατροφή είναι μεγίστης σπουδαιότητος για τη λειτουργία της οράσεως. Είναι προφανές ότι όλες οι βιταμίνες, τα μεταλλικά στοιχεία και τα αμινοξέα πρέπει να θεωρούνται ως βασικοί παράγοντες που εμποδίζουν τις οφθαλμικές βλάβες σε όλα τα στάδια της ζωής, αλλά και συντελούν στην αποκατάστασι των ποικίλων ελαττωματικών λειτουργιών, αν δεν έχη βέβαια περάσει το χρονικό στάδιο εντός του οποίου μπορούν να θεραπευθούν.»

Οι επιστήμονες, παραδείγματος χάριν, έχουν αποδείξει ότι ο αμφιβληστροειδής περιέχει μεγάλη ποσότητα βιταμίνης Α. Η χρωστική ουσία «οπτική πορφύρα,» που βρίσκεται στα φωτοευαίσθητα ραβδία και βοηθεί στην προσαρμογή των οφθαλμών στο λυκόφως ή στο αμυδρό φως, αποτελείται από πρωτεΐνες και από μια ουσία που συγγενεύει χημικά με τη βιταμίνη Α. Οι βιταμίνες Β, καθώς επίσης οι βιταμίνες C και D είναι ζωτικές για την υγεία των οφθαλμών. Μια ισορροπημένη διατροφή κατά κανόνα παρέχει τα βασικά αυτά στοιχεία.

Αν είσθε πάνω από σαράντα ετών, υπάρχει επίσης κάτι άλλο που μπορεί να σας βοηθήση. Αφού σ’ αυτό το στάδιο της ηλικίας είναι συχνότερες οι οφθαλμικές παθήσεις, συνιστάται μια επίσκεψις στον οφθαλμίατρο σας τουλάχιστον κάθε δύο χρόνια. Η πείρα και η γνώσις του γιατρού σας είναι δυνατόν ακόμη και να προλάβη την αποκόλλησι. Πώς συμβαίνει αυτό;

Με τη χρήσι ενός οφθαλμοσκοπίου και άλλων οργάνων, ο γιατρός μπορεί, να εξετάση το πίσω μέρος του βολβού. Η Κυριολεκτικά «φωτίζει» το εσωτερικό του βολβού και το παρατηρεί μέσω της κόρης και του κρυσταλλοειδούς φακού. Αυτά τα όργανα μπορούν να εξακριβώσουν τόσο την αποκόλλησι όσο και τις σχισμές ή τα διάκενα του αμφιβληστροειδούς που είναι πιθανόν να προκαλέσουν αποκόλλησι. Άμεση θεραπεία πιθανόν να εμποδίση σοβαρές επιπλοκές. Αλλά τι μπορεί να γίνη αν ο αμφιβληστροειδής έχη αποκολληθή; Ποια μέθοδος θα μπορούσε να χρησιμοποιήση ένας γιατρός για τη θεραπεία αυτού του προβλήματος; Πόσο ευοίωνες θα ήσαν οι προοπτικές σας να επανακτήσετε την κανονική σας όρασι;

Θεραπείες με Μεγάλη Επιτυχία

Αν ο αμφιβληστροειδής αποκολληθή από τον χοριοειδή, ο επιθυμητός σκοπός είναι η συγκόλλησις. Πώς μπορεί να γίνη αυτό; Ο Μπέρναρντ Σίμαν εξηγεί στο βιβλίο Η Όρασίς Σας—Η Άποψις του Λαού, τα Γεγονότα και ο Κοινός Νους: «Το 1919 ένας Ελβετός οφθαλμίατρος, ο Ιούλιος Γκόνιν, υπέδειξε ότι η αποκόλλησις θα μπορούσε να διορθωθή με καυτηρίασι της σχισμής του αμφιβληστροειδούς, δημιουργώντας έτσι ένα συμφυτικό ιστό που θα συγκολλούσε και πάλι τον αμφιβληστροειδή και τον χοριοειδή. . . . Σήμερα η βασική υπόθεσις του Γκόνιν εξακολουθεί να εφαρμόζεται, αλλά η τεχνική έχει αισθητά βελτιωθή.

Σήμερα ο συμφυτικός ιστός συχνά δημιουργείται με τη βοήθεια χειρουργικής διαθερμίας. Χρησιμοποιείται μια βελόνα που διαρρέεται από ηλεκτρικό ρεύμα υψηλής συχνότητος. Με την επαφή της στα διάφορα σημεία, του ινώδους χιτώνος παράγονται ερεθισμοί που προκαλούν τον σχηματισμό ουλώδους ιστού. Ο ουλώδης ιστός πιέζει τον αμφιβληστροειδή και τον συγκρατεί σταθερά κοντά στον χοριοειδή.

Πιο πρόσφατα έχει επιτευχθή το ίδιο αποτέλεσμα με τη βοήθεια του φωτός. Στη δεκαετία του 1950 βελτιώθηκε μια μέθοδος «συγκολλήσεως» αποκολλημένων αμφιβληστροειδών με τη βοήθεια ισχυρής ακτινοβολίας λαμπρού φωτός που προέρχεται από το τόξο του στοιχείου ξένον. Στη διάρκεια της επόμενης δεκαετίας έγινε μεγαλύτερη πρόοδος με τη χρήσι ακτινοβολίας λέιζερ.

Μια άλλη μέθοδος θεραπείας ενός αποκολλημένου αμφιβληστροειδούς περιλαμβάνει τον ψυχρό καθετηριασμό. Ένας μικροσκοπικός καθετήρας προσαρμόζεται σε μια ψυχρή πηγή. Στην περίπτωσι αυτή, η χαμηλή θερμοκρασία και όχι η θερμότης ούτε το φως παράγουν τον κολλώδη ιστό. Η «κρυοχειρουργική, μια από τις τελευταίες επιτεύξεις στη θεραπεία της αποκολλήσεως του αμφιβληστροειδούς,» σημειώνει ο Μπέρναρντ Σίμαν, «έχει περισσότερα πλεονεκτήματα από τις άλλες μορφές της χειρουργικής· ιδιαίτερα επειδή υπάρχουν πολύ λιγώτερες πιθανότητες να υποστή βλάβη το υαλοειδές σώμα σε σύγκρισι με την ηλεκτρική διαθερμία ή την πανίσχυρη ακτινοβολία που είναι γνωστή ως ακτίνα λέιζερ.

Κατά καιρούς οι μεγάλες σχισμές στον αμφιβληστροειδή αναδιπλώνονται και τα σχισμένα κομμάτια κολλάνε από πίσω. Τι μπορεί να γίνη τότε; Χρησιμοποιούνται χειρουργικά τραπέζια που γυρίζουν τον ασθενή με το κεφάλι προς τα κάτω, ώστε με τη δύναμι της βαρύτητος να ξεκολλήσουν τα κομμάτια αυτά. Σε δύσκολες περιπτώσεις, εισάγεται στο μάτι μια βελόνα με μια μικροσκοπική φουσκίτσα στην άκρη της. Τοποθετείται μέσα στο δίπλωμα και εξογκούται, αποσυνδέοντας έτσι πολύ μαλακά τις συμφύσεις που ίσως έχουν σχηματισθή. Κατόπιν, ο γιατρός χρησιμοποιεί τις συνήθεις μεθόδους για να συγκολλήση τον αμφιβληστροειδή.

Μεγάλη φήμη τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει μια νεωτεριστική μέθοδος θεραπείας για την αποκόλλησι του αμφιβληστροειδούς. Είναι γνωστή ως στρέβλωσι του ινώδους. Περιλαμβάνει το άνοιγμα μιας λεπτής διόδου στον ινώδη χιτώνα στο σημείο που έχει αποκολληθή ο αμφιβληστροειδής. Κατόπιν, ο γιατρός ενσφηνώνει στο άνοιγμα ένα μικρό ελαστικό σωληνάριο από σιλικόνη. Έτσι, στρεβλώνεται ο ινώδης προς το εσωτερικό και, τόσο αυτός όσο και ο χοριοειδής, πιέζονται επάνω στον αμφιβληστροειδή. Σχολιάζοντας αυτή τη θεραπεία το Ιατρικό Βήμα γράφει:

«Η μέθοδος στρεβλώσεως του ινώδους με την πίεσι ή στρέβλωσι του ινώδους χιτώνος ελαττώνει το τράβηγμα του αμφιβληστροειδούς από τις μεμβράνες του υαλοειδούς, κι έτσι μικραίνει η κοιλότης του υαλοειδούς. Εν συνεχεία, με τη χρήσι διαθερμιών, κρυοχειρουργικής ή φωτοπήξεως, παράγεται ιστός που κλείνει την αμφιβληστροειδή σχισμή, προκαλώντας επομένως τη συγκόλλησι του αμφιβληστροειδούς.»

Σχετικά με την αποτελεσματικότητα των μεθόδων θεραπείας αποκολλημένων αμφιβληστροειδών, ο Δρ Τσαρλς Α. Σέπενς, πρόεδρος του Ιδρύματος Αμφιβληστροειδούς της Βοστώνης, δηλώνει: «Η επιδιορθωτική χειρουργική μετά την αποκόλλησι έχει επιτυχία περίπου 85 τοις εκατό, αλλά το 10 ως το 20 τοις εκατό αυτών των ασθενών πρέπει να υποβληθούν σε περισσότερες από μια εγχειρήσεις.» Ο Δρ Σέπενς ακολούθως προσθέτει μια σοβαρή δήλωσι: «Αν ο αμφιβληστροειδής είναι τελείως αποκολλημένος επί δύο η περισσότερα χρόνια, τότε οι πιθανότητες επιτυχίας είναι μηδαμινές.»

Είναι το πρόβλημά σας η αποκόλλησις του αμφιβληστροειδούς; Είναι σπουδαίο να το εξακριβώσετε· και όσο πιο σύντομα ζητήσετε βοήθεια, τόσο το καλύτερο.

[Διάγραμμα στη σελίδα 17]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Οφθαλμός με φυσιολογικό αμφιβληστροειδή

ΙΡΙΣ

ΚΕΡΑΤΟΕΙΔΗΣ

ΦΑΚΟΣ

ΥΑΛΟΕΙΔΕΣ ΣΩΜΑ

ΙΝΩΔΗΣ

ΧΟΡΙΟΕΙΔΗΣ

ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙΔΗΣ

ΟΠΤΙΚΟΝ ΝΕΥΡΟΝ

[Διάγραμμα στη σελίδα 18]