Η Σφενδόνη—Αρχαίο Αλλά Αποτελεσματικό Όπλο

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στη Νότιο Αφρική

ΚΑΙ εκτείνας ο Δαβίδ την χείρα αυτού εις το σακκίον, έλαβεν εκείθεν λίθον και εσφενδόνησε και εκτύπησε τον Φιλισταίον κατά το μέτωπον αυτού, ώστε ο λίθος ενεπήχθη εις το μέτωπον αυτού· και έπεσε κατά πρόσωπον εις την γην.» (1 Σαμ. 17:49) Αυτό το φημισμένο ανδραγάθημα, ένα από τα πιο δραματικά συμβάντα που αναφέρονται στη Βίβλο, δείχνει πολύ καλά τη δύναμι της σφενδόνης. Με μια πέτρα, ο νεαρός Δαβίδ συνέτριψε τον γίγαντα Γολιάθ, τον ισχυρό υποστηρικτή των Φιλισταίων.

Το αποτέλεσμα αυτής της φημισμένης μάχης εξηρτήθη, όχι από την ανωτερότητα των όπλων ή την επιδεξιότητα, αλλά από τον Ιεχωβά Θεό, που υπεστήριξε τον νεαρό Δαβίδ. Πριν από τη συνάντησι, ο Δαβίδ είχε ειπεί: ‘Εγώ έρχομαι εναντίον σου εν τω ονόματι του Ιεχωβά των δυνάμεων, . . . τον οποίον εξουθένησας. . . . και θέλει γνωρίσει παν το πλήθος τούτο ότι ο Ιεχωβά δεν σώζει με ρομφαίαν και δόρυ· διότι του Ιεχωβά είναι η μάχη.’ Χωρίς αμφιβολία, η πέτρα από την σφενδόνη του Δαβίδ κατευθύνθηκε και έλαβε ασυνήθιστη δύναμι από τον Θεό. Βυθίστηκε στο μέτωπο του Γολιάθ, ρίχνοντας τον γίγαντα κάτω. Κατόπιν, ο Δαβίδ «εθανάτωσεν αυτόν» χρησιμοποιώντας τη ρομφαία του ίδιου του Γολιάθ.—1 Σαμ. 17:45-51, ΜΝΚ.

Μολονότι ο Δαβίδ είχε τη βοήθεια του Θεού σ’ εκείνη τη μάχη, η σφενδόνη οπωσδήποτε έπαιξε σπουδαίο ρόλο. Γιατί ήταν τόσο αποτελεσματική; Τι ακριβώς είναι η σφενδόνη; Και πώς χρησιμοποιείται;

Η Σφενδόνη και η χρήσις της

Η εκσφενδόνισις λίθων ήταν διαδεδομένη σαν αγώνισμα μεταξύ των πρώτων αποίκων της Νοτίου Αφρικής. Η σφενδόνη χρησιμοποιείτο επίσης για κυνήγι μικρών ζώων, τόσο στο Τράνσβααλ όσο και στη Ροδεσία. Ήταν ένα απλό όπλο που κατασκευαζόταν εύκολα. Το κεντρικό μέρος (ή ‘μέσον της σφενδόνης’ [1 Σαμ. 25:29]) αποτελείτο από ένα κομμάτι δέρμα με μήκος εννέα περίπου ιντσών (23 εκατοστόμετρα) και πλάτος στο μέσον τρεις ως τρισήμισυ ίντσες (7,5 έως 9 εκατοστόμετρα), ενώ και στα δύο άκρα εγίνετο λεπτότερο. Δερμάτινα λουριά ήσαν προσδεδεμένα σε κάθε άκρο του κεντρικού τμήματος. Ή, μπορούσε ολόκληρη η σφενδόνη να ήταν κομμένη από το ίδιο κομμάτι δέρματος.

Πώς εχρησιμοποιείτο η σφενδόνη; Ένας δεξιόχειρ τύλιγε το άκρο του ενός λουριού γύρω από ένα δάκτυλο του δεξιού του χεριού, ή το έδενε στο δεξιό του καρπό, ενώ το λουρί περνούσε πάνω από την παλάμη του χεριού. Το άκρο του άλλου λουριού το αναδίπλωνε και το κρατούσε στο ίδιο χέρι.

Ο σφενδονιστής τοποθετούσε μια πέτρα στο κεντρικό μέρος της σφενδόνης. Με το αριστερό του χέρι τεντωμένο εμπρός, συγκρατούσε την πέτρα στην ακριβή θέσι. Κατόπιν, χωρίς να κουνήση το αριστερό του χέρι, γύριζε το δεξί του χέρι προς τα κάτω, αντίθετα με τη φορά των δειχτών του ωρολογίου. Καθώς η σφενδόνη έφθανε σ’ ένα επίπεδο πίσω του, την περιέστρεφε προς τα εμπρός οριζοντίως, κατά την ίδια επίσης φορά, ώστε να πραγματοποιήση ένα πλήρη κύκλο πάνω από το κεφάλι του. Στην κατάλληλη ακριβώς στιγμή, άφηνε ελεύθερο το λουρί που δεν ήταν συνδεδεμένο στο χέρι του και εκσφενδόνιζε έτσι την πέτρα προς τα εμπρός. Μερικοί χειρισταί σφενδόνης συχνά δεν περιστρέφουν τη σφενδόνη πάνω από το κεφάλι τους, αλλά ρίχνουν απλώς την πέτρα με μια δυνατή προς τα κάτω περιστροφή του βραχίονός των.

Μεγάλη Δύναμις και Βεληνεκές

Με το μήκος του χεριού του χειριστού της σφενδόνης και των λουριών που της προσδίδουν ορμή, η πέτρα μπορεί να ριφθή με τρομερή δύναμι. Πράγματι, μια πέτρα που εκσφενδονίζεται μ’ αυτό τον τρόπο μπορεί να διαπεράση την πόρτα ενός αυτοκινήτου. Αλλά απαιτείται πολλή εξάσκησις και τέλειος υπολογισμός του χρόνου για την ακριβή χρησιμοποίησι της σφενδόνης.

Σαν βλήματα χρησιμοποιούνται συνήθως λείες πέτρες. Ο Δαβίδ διάλεξε αυτό το είδος όταν πήγε να συναντήση τον Γολιάθ (1 Σαμ. 17:40). Πέτρες διαμέτρου δυόμισυ περίπου ιντσών (6,3 εκατοστών), είναι οι πιο κατάλληλες. Αλλά οι πέτρες που χρησιμοποιούνται στη σφενδόνη μπορούν να ποικίλλουν αισθητά ως προς το μέγεθος.

Επειδή είναι τόσο απλό όπλο και έχει έτοιμα πολεμοφόδια, δεν είναι εκπληκτικό ότι η σφενδόνη εξακολουθεί να χρησιμοποιήται από τα πολύ παλαιά χρόνια. Η Βρεταννική Εγκυκλοπαιδεία γράφει: (Ενδέκατη Έκδοσις, τόμος 25, σελ. 242): «Η σφενδόνη σαν όπλο είναι πιθανόν το παλαιότερο είδος επινοήσεως γνωστό στο ανθρώπινο γένος, με το οποίο εδίδετο αύξησι στην ταχύτητα και στο βεληνεκές του χεριού του ατόμου που έρριχνε τις πέτρες.»

Παραδείγματος χάριν, ο συγγραφεύς ενός άρθρου του περιοδικού Σαϊεντίφικ Αμέρικαν τον Οκτώβριο του 1973, είπε: «Ζήτησα από μερικούς νεαρούς στην ανατολική Τουρκία να εκσφενδονίσουν συνηθισμένα χαλίκια. Στις πέντε από τις 11 δοκιμές τα χαλίκια έπεσαν πέρα από το στόχο, που είχε τοποθετηθή σε απόστασι 200 μέτρων [656 πόδια] και οι τρεις πιο καλές ρίψεις έπεσαν σε απόστασι 230 έως 240 μέτρων [755 έως 787 πόδια]. Κανείς από τους νεαρούς δεν φαινόταν ότι ήταν επιδέξιος χειριστής της σφενδόνης, κανείς δεν είχε δική του σφενδόνη τότε. Επί πλέον, τα βλήματα ήσαν χαλίκια που είχαν συλλεγή τυχαίως και όχι πέτρες με κατάλληλο σχήμα, πήλινα ή μολύβδινα βλήματα που εκσφενδόνιζαν οι σφενδονιστές κατά την Ελληνική και Ρωμαϊκή εποχή. Βάσει των σχολίων του Ξενοφώντος μόνον φαίνεται πιθανόν ότι τα βλήματα που έρριχνε ένας σφενδονιστής μπορούσαν να φθάσουν βεληνεκές πάνω από 400 μέτρα [1312 πόδια].»

Επειδή η σφενδόνη ήταν ένα όπλο τέτοιου βεληνεκούς και δυνάμεως, χρησιμοποιείτο στον πόλεμο από τους αρχαίους Αιγυπτίους, Ασσυρίους, Βαβυλωνίους, Πέρσες, Έλληνες και άλλους. Οι σφενδονιστές αποτελούσαν επίσης μέρος των στρατιωτικών δυνάμεων του Ισραήλ και του Ιούδα. (2 Βασ. 3:25· 2 Χρον. 26:14) Μιλώντας για μια ομάδα επτακοσίων αριστερόχειρων Βενιαμιτών, η Βίβλος αναφέρει: «Πάντες ούτοι σφενδονίζοντες λίθους προς την τρίχα, χωρίς να αποτυγχάνωσι.» (Κριτ. 20:15, 16) Σύμφωνα με τον Ιουδαίο ιστορικό Ιώσηπο, οι σφενδονιστές πολεμούσαν στον Εβραϊκό στρατό εναντίον της Ρώμης μέχρι τον πρώτο αιώνα της κοινής μας χρονολογίας.

Σήμερα, βέβαια, οι άνθρωποι έχουν βλήματα απείρως ισχυρότερα και καταστρεπτικώτερα. Αλλά πόσο παρηγορητικό είναι να γνωρίσωμε ότι σύντομα, κάτω από τη βασιλεία του Άρχοντος της Ειρήνης, όλα τα όπλα—είτε σφενδόνες είναι είτε στρατιωτικοί πύραυλοι—θα είναι πράγματα του παρελθόντος και οι κάτοικοι της γης δεν θα μάθουν πλέον τον πόλεμο!—Ησ. 2:4· 9:6.