Ο Δρυοκολάπτης—Θαυμαστά Σχεδιασμένος για Διατρήσεις

Ο ήχος του γοργού κτυπήματος προσελκύει την προσοχή σας καθώς περνάτε μια συστάδα δένδρων. Χωρίς αμφιβολία, υπάρχει ένας δρυοκολάπτης, που διατρυπά τον κορμό ενός δένδρου, πιθανώς για να ανακαλύψη έντομα ή κάμπιες. Ή, ίσως ν’ ανοίγη μια τρύπα για φωλιά. Η θέα αυτή και ο ήχος είναι συνηθισμένα σε πολλά μέρη της γης, διότι οι δρυοκολάπτες βρίσκονται σ’ όλες τις χώρες εκτός από τη Μαδαγασκάρη και την Αυστραλία.

Σε λιγώτερο από τρία δευτερόλεπτα ένας δρυοκολάπτης μπορεί να κτυπήση το όμοιο με σμίλη ράμφος του κάπου σαράντα τέσσερις φορές πάνω σ’ ένα κορμό δένδρου ή σ’ έναν κλώνο. Πώς μπορεί αυτό το πουλί ν’ αντέξη όλο αυτό το κτύπημα χωρίς να ζαλισθή;

Η απάντησις φαίνεται να βρίσκεται στο σχέδιο της κεφαλής του δρυοκολάπτη. Το διάστημα ανάμεσα στον εγκέφαλο του πτηνού και στη σκληρή εξωτερική μεμβράνη του εγκεφάλου είναι πολύ μικρό και, συνεπώς, περιέχει λιγώτερο υγρό από το πλατύτερο διάστημα που υπάρχει στα συγγενή πτηνά που δεν κτυπούν. Αυτό το χαρακτηριστικό προφανώς μειώνει τους κυματοειδείς κραδασμούς του υγρού που προκαλούνται από σύγκρουσι ή δόνησι. Επίσης, σχετικώς πυκνό και σπογγώδες οστούν περικλείει τον εγκέφαλο και εμποδίζει την κίνησι αυτού του ζωτικού οργάνου. Επίσης, ο σπογγώδης, ελαστικός συνδετικός ιστός, ενώνοντας τα οστά μεταξύ του κρανίου και του ράμφους, απορροφά τον κραδασμό, καθώς και οι μεγάλοι μυς, οι οποίοι εκτείνονται πάνω στο κεφάλι του δρυοκολάπτη και πίσω σε κάθε ένα από τα αυτιά του. Εκτός του ότι ελέγχουν την κίνησι της γλώσσας, αυτοί οι μυς ενεργούν περισσότερο σαν απορροφητήρες για τον κραδασμό, συγκρατούν το κεφάλι και το εμποδίζουν από την περιστροφή.

Και άλλα μέρη του σώματος του δρυοκολάπτη είναι το ίδιο θαυμάσια σχεδιασμένα για δραστηριότητα—οι κνήμες, τα πόδια, η ουρά και η γλώσσα.

Ας ρίξωμε μια ματιά στις κνήμες. Είναι μικρές και δυνατές, προσαρμοσμένες με ιδεώδη τρόπο για αναρρίχησι σε κατακόρυφη θέσι. Το πόδι αποτελείται από τέσσερα δάκτυλα, από τα οποία το δεύτερο και το τρίτο κατευθύνονται εμπρός και τα άλλα δύο προς τα πίσω. Το τέταρτο δάκτυλο μπορεί επίσης να κινηθή προς τα πλάγια και εμπρός. Κάθε δάκτυλο είναι εφοδιασμένο μ’ ένα κοφτερό, γαμψό νύχι. Έτσι, κάθε πόδι μπορεί να λειτουργή σαν τσιμπίδα, καθιστώντας ικανό τον δρυοκολάπτη να πιάνεται σταθερά καθώς αναρριχάται πάνω σε κορμούς δένδρων, σε κλαδιά, σε κρημνούς ή ακόμη και πάνω σε τοίχους κτιρίων.

Η ουρά, επίσης, συμβάλλει με τη σειρά της στην επιτυχημένη ύπαρξι του πτηνού. Λειτουργεί αρμονικά σαν στήριγμα ή δεσμός ενώ ο δρυοκολάπτης σφυροκοπά. Τα δώδεκα δυνατά φτερά που αποτελούν την ουρά είναι διαλεγμένα σαν λεπτές σανίδες, η μια τοποθετημένη στην κορυφή της άλλης. Στη διάρκεια της πτερόρροιας, τα δύο ασυνήθως δυνατά κεντρικά φτερά δεν χάνονται έως ότου αναπτυχθούν τα άλλα και μπορούν να παρέχουν την απαραίτητη υποστήριξι στον δρυοκολάπτη.

Η γλώσσα είναι ένα ακόμη αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό του δρυοκολάπτη. Είναι προσκολλημένη στο υωειδές οστούν, ένα όργανο που αποτελείται από οστό και ελαστικό ιστό, το οποίο περικλείει σαν θηλειά το κρανίο. Ωρισμένοι μυς τραβούν τις υωειδείς θηλειές και ως εκ τούτου σπρώχνουν τη γλώσσα σε αρκετή απόστασι έξω από το ράμφος. Στην περίπτωσι του πράσινου δρυοκολάπτη, η γλώσσα μπορεί να προεξέχη μέχρι τέσσερις ίντσες (10 εκατοστόμετρα) από το ράμφος. Κτυπώντας ελαφρά μέσα και έξω από το ράμφος, η εκτεινομένη γλώσσα που καλύπτεται μ’ ένα παχύ στρώμα από κολλώδη βλέννα, μπορεί να φθάση έντομα και κάμπιες κρυμμένα μακριά σε πολύπλοκους διαδρόμους. Σε πολλές ποικιλίες δρυοκολάπτου, η άκρη της γλώσσας είναι κερατώδης και εφοδιασμένη με σκληρές τρίχες. Με αυτές τις τρίχες, διατρυπά τις κάμπιες αμέσως. Υπάρχουν επίσης δρυοκολάπτες με γλώσσα σαν κουτάλι, η οποία καταλήγει σε ένα ευρύ σύμπλεγμα σκληρών τριχών, η πιο κατάλληλη κατασκευή που χρειάζεται για τη περισυλλογή μυρμηγκιών και τερμιτών.

Πώς ένας δρυοκολάπτης ανακαλύπτει ότι είναι κρυμμένο μέσα στο φλοιό ενός δένδρου κάποιο γεύμα; Συνήθως αυτό αποδίδεται στην οξεία του αίσθησι της ακοής. Μετά το κτύπημα και αφού σταματήση για ένα λεπτό, το πτηνό μπορεί να προσδιορίση αν μερικά έντομα έχουν ενοχληθή. Επίσης, οι στοές που κατασκευάζουν τα έντομα αναμφιβόλως δημιουργούν μια διαφορά στον ήχο, όταν κτυπά ο δρυοκολάπτης.

Πράγματι, ο δρυοκολάπτης είναι θαυμαστά σχεδιασμένος! Η εσωτερική κατασκευή της κεφαλής του ίσως εμπνεύσει τον άνθρωπο να επινοήση ασφαλέστερο κάλυμμα της κεφαλής στο μέλλον. Για τον δρυοκολάπτη, όμως, ο θαυμάσιος αυτός εξοπλισμός του είναι ουσιώδης για τη ζωή.