Μια Ματιά στην Αρχαία Κύπρο

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στην Κύπρο

Η ΚΥΠΡΟΣ είναι μια νήσος στη βορειοανατολική άκρη της Μεσογείου Θαλάσσης, περίπου 72 χιλιόμετρα (45 μίλια) νοτίως της Μικράς Ασίας και 108 περίπου χιλιόμετρα (67 μίλια) δυτικά των ακτών της Συρίας.

Είναι ενδιαφέρον το ότι η Αγία Γραφή αναφέρει την Κύπρο αρκετές φορές. Προφανώς οι ‘Κητιαίοι’ των Εβραϊκών Γραφών έχουν σχέσι μ’ αυτή τη νήσο. (Ησ. 23:1, 12· Δαν. 11:30) Λόγω της γεωγραφικής της τοποθεσίας, η Κύπρος έγινε ο στόχος κατακτήσεως για πολλές παγκόσμιες αυτοκρατορίες. Όταν ο απόστολος Παύλος και ο σύντροφός του Βαρνάβας έφθασαν στην Κύπρο για Χριστιανικό ιεραποστολικό έργο το 47 μ.Χ., περίπου, κυριαρχούσα παγκόσμια δύναμις ήταν η Ρώμη. Δύο πόλεις της Κύπρου που επισκέφθηκαν ο Παύλος και ο Βαρνάβας, δηλαδή η Σαλαμίς στην ανατολική ακτή και η Πάφος στη δυτική, έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους Χριστιανούς.

Λέγεται ότι η Σαλαμίς ιδρύθηκε περίπου τον 12ον αιώνα π.Χ. από τον Τεύκρο, έναν ήρωα του Τρωικού πολέμου. Ο Τεύκρος έφερε την ιθαγενή του θρησκεία στην Κύπρο. Έτσι, ο Ζευς έγινε ο κύριος Θεός που ελατρεύετο σ’ αυτή τη νήσο στους αρχαίους χρόνους.

Στη διάρκεια της βασιλείας του Βασιλέως Ευαγόρα (410;-374 π.Χ.), η Σαλαμίς απελάμβανε μια χρυσή εποχή. Διακεκριμένοι ρήτορες από τας Αθήνας πήγαν και εγκατεστάθησαν στη Σαλαμίνα. Ο Βασιλεύς Ευαγόρας ενεθάρρυνε τις τέχνες και υποστήριξε το εμπόριο, και η πόλις χαρακτηριζόταν ως «εφάμιλλη των Ελληνικών πόλεων στον πολιτισμό.»

Κυπριακός στόλος από 120 πλοία, οδηγούμενος από έναν από τους βασιλείς της Σαλαμίνος, βοήθησε τον Μέγα Αλέξανδρο στον πόλεμο του εναντίον των Περσών. Η Κύπρος τελικά περιήλθε στην κυριαρχία των Πτολεμαίων, οι οποίοι έκαναν τη Σαλαμίνα έδρα της κυβερνήσεώς τους. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου, εγκατεστάθησαν στην Κύπρο πολλοί Ιουδαίοι.

Όταν η Ρωμαϊκή δύναμις κατέλαβε την Κύπρο το 58 π.Χ., η έδρα της κυβερνήσεως μεταφέρθηκε από τη Σαλαμίνα στην Πάφο. Παρ’ όλα αυτά, η Σαλαμίς εξακολούθησε ν’ αποτελή μεγάλο εμπορικό κέντρο της Αυτοκρατορίας. Οι Ρωμαίοι ανεφέροντο στη Σαλαμίνα ως τον «Εμπορικό Λιμένα της Ανατολής.»

Ενώ η Σαλαμίς έγινε ονομαστή για το εμπόριο, η Πάφος έγινε γνωστή για τη θρησκεία της, η οποία βασιζόταν στη λατρεία της Αφροδίτης (Βένους), της θεάς του έρωτα, της ομορφιάς και της γονιμότητας. Σύμφωνα με τη μυθολογία, η Αφροδίτη αναδύθηκε από τη θάλασσα στα παράλια της Πάφου. Αυτό υποκίνησε την κατασκευή ενός ναού και βωμού για τη θεά σ’ ένα ακρωτήριο που δεσπόζει στην περιοχή. Ήταν ο πιο ξακουστός ναός της Αφροδίτης στην αρχαιότητα. Μια πόλις γνωστή ως Παλαίπαφος ή Αρχαία Πάφος αναπτύχθηκε γύρω από τον ναό. Οι βασιλείς της πόλεως ήσαν επίσης αρχιερείς της λατρείας της Αφροδίτης και ασκούσαν μεγάλη επιρροή σ’ ολόκληρη τη νήσο. Εν τούτοις, η Αρχαία Πάφος κατεστράφη από ένα σεισμό στο τέλος περίπου του 12ου αιώνος π.Χ.

Περίπου 16 χιλιόμετρα (10 μίλια) δυτικά της Αρχαίας Πάφου, αναπτύχθηκε μια άλλη πόλις που ωνομάσθηκε Νέα Πάφος. Στη διάρκεια της διακυβερνήσεως των Πτολεμαίων η Νέα Πάφος απέκτησε εξοχότητα και έγινε ναυτική και στρατιωτική βάσις. Αλλά η πόλις έφθασε στο αποκορύφωμα της λαμπρότητάς της όταν η Ρώμη κατέκτησε την Κύπρο, όπως ήδη αναφέραμε, το έτος 58 π.Χ. Η Νέα Πάφος έγινε η πρωτεύουσα της νήσου και ο εκπρόσωπος της Ρώμης κατοικούσε εκεί.

Κάτω από την κυριαρχία της Ρώμης, ο ναός της Αφροδίτης ήταν τόπος προσελεύσεως προσκυνητών απ’ όλα τα μέρη της Αυτοκρατορίας. Μεταξύ των προστατών του ήταν και οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες. Προσκυνητές έφθαναν στο φυσικό λιμένα της Νέας Πάφου. Στον γειτονικό Ιερό Κήπο, οι προσκυνητές συγκεντρώνονταν για τις ετήσιες ανοιξιάτικες εορτές προς τιμή της Αφροδίτης. Με τη συνοδεία μουσικής, εγίνοντο πανηγυρικές πομπές στον δρόμο προς τον ναό και βωμό της θεάς, μερικά μίλια πιο μακρυά, όπου εγίνοντο θυσίες και μύησις σε μυστικές ιεροτελεστίες. Η θεά της γονιμότητας δεν παριστάνετο με ανθρώπινη μορφή. Αντιθέτως, το σύμβολο της ήταν ένα πέτρινο αντικείμενο σχήματος κώνου, το οποίο εχρίετο με λάδι σε περιπτώσεις μεγάλων εορτών. Τα Ρωμαϊκά κέρματα απεικονίζουν τον ναό και το κωνικό του είδωλο. Αναφέρεται ότι οι τελετές του ναού περιελάμβαναν θρησκευτική πορνεία.

Τον τέταρτο αιώνα μ.Χ., η Νέα Πάφος έγινε θύμα σοβαρών σεισμών. Παίρνοντας τη μορφή ενός μικρού χωριού, η πόλις ποτέ πια δεν επανέκτησε την προηγούμενη δόξα της. Σήμερα, και τα ερείπια του ναού της Αφροδίτης και η Νέα Πάφος ελκύουν πολλούς επισκέπτες απ’ όλο τον κόσμο. Οι τουρίστες μπορούν να δουν τα ωραία μωσαϊκά της Νέας Πάφου, τα ερείπια του ανακτόρου του Ρωμαίου κυβερνήτου, και τα τείχη της πόλεως.

Θησαυροί κρυμμένοι κάτω από το έδαφος της αρχαίας πόλεως έρχονται σιγά-σιγά στο φως με διάφορες αρχαιολογικές ανασκαφές. Στη νήσο ανακαλύφθηκε μια επιγραφή του 55 περίπου μ.Χ. που περιλαμβάνει τα λόγια «επί ανθυπατείας του Παύλου.» Αυτό υποστηρίζει τη Γραφική αφήγησι ότι η Ρωμαϊκή διοίκησις της νήσου διεξήγετο μέσω ανθυπάτων. Πράγματι, ο ανθύπατος των ημερών του αποστόλου Παύλου ωνομάζετο Σέργιος Παύλος.

Είναι σαφές ότι οι κάτοικοι αυτής της νήσου, οι οποίοι ελάτρευαν τον Δία και την Αφροδίτη, είχαν μεγάλη ανάγκη του Χριστιανικού αγγέλματος που έφερναν ο Παύλος και ο Βαρνάβας. Παρήγαγαν καλούς καρπούς στην Κύπρο οι προσπάθειες αυτών των πρώτων ιεραποστόλων; Ας δούμε τι λέγει η αφήγησις της Γραφής σχετικά μ’ αυτό το σημείο:

«Ούτοι [ο Παύλος και ο Βαρνάβας] . . . απέπλευσαν εις την Κύπρον, και ότε ήλθον εις την Σαλαμίνα, εκήρυττον τον λόγον του Θεού εν ταις συναγωγαίς των Ιουδαίων· είχον δε και τον Ιωάννην υπηρέτην.

«Και αφού διήλθον την νήσον μέχρι της Πάφου, εύρον τινά μάγον ψευδοπροφήτην Ιουδαίον ονομαζόμενον Βαριησούν, όστις ήτο μετά του ανθυπάτου Σεργίου Παύλου, ανδρός συνετού. Ούτος προσκαλέσας τον Βαρνάβαν και Σαύλον, εζήτησε να ακούση τον λόγον του Θεού· ανθίστατο δε εις αυτούς Ελύμας ο μάγος, διότι ούτω μεθερμηνεύεται το όνομα αυτού Βαριησούς, ζητών να αποτρέψη τον ανθύπατον από της πίστεως. Πλην ο Σαύλος, ο και Παύλος, πλησθείς πνεύματος αγίου και ατενίσας εις αυτόν, είπεν· Ω πλήρης παντός δόλου και πάσης ραδιουργίας, υιέ του διαβόλου, εχθρέ πάσης δικαιοσύνης, δεν θέλεις παύσει διαστρέφων τας ευθείας οδούς του Κυρίου; Και τώρα ιδού, χειρ του Κυρίου είναι κατά σου, και θέλεις είσθαι τυφλός, μη βλέπων τον ήλιον μέχρι καιρού. Και παρευθύς επέπεσεν επ’ αυτόν αμαύρωσις και σκότος, και περιστρεφόμενος εζήτει χειραγωγούς. Τότε ιδών ο ανθύπατος το γεγονός επίστευσεν, εκπληττόμενος εις την διδαχήν του Κυρίου.»—Πράξ. 13:4-12.

[Χάρτης στη σελίδα 24]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Πάφος

Σαλαμίς

[Εικόνα στη σελίδα 25]

Ερείπια της Σαλαμίνος