Μέρος 2
Υπάρχει Ζωή με Νοημοσύνη στο Έξω Διάστημα;
Η ΕΡΕΥΝΑ του ανθρώπου για νοήμονα ζωή στο έξω διάστημα έχει ωριμάσει, υπό μία έννοια. Διεξάγεται συνέχεια εδώ και 21 χρόνια τώρα.
Επί παραδείγματι, τον Απρίλιο του 1960 το Εθνικό Ραδιοαστρονομικό Αστεροσκοπείο στη Δυτική Βιρτζίνια έστρεψε για πρώτη φορά το κωνικό αυτί του στα αστέρια Ταυ Κέτι και Έψιλον Εριτάνι για να δη αν μπορούσαν να ακουσθούν από κει ραδιοφωνικές επικοινωνίες. Το 1968, οι Σοβιετικοί αστρονόμοι ερεύνησαν 12 κοντινά αστέρια παρόμοια με τον ήλιο μας. Πράγματι, πάνω από 1000 ξεχωριστά αστέρια έχουν ήδη ερευνηθή. Και η έρευνα συνεχίζεται με το γιγάντιο ραδιοτηλεσκόπιο του Αρακάιμπο, στο Πουέρτο Ρίκο, και άλλα πολλά αλλού.
Η έρευνα για ζωή στο διάστημα προχώρησε και σ’ ένα διαφορετικό μέτωπο μέσω αναρίθμητων διαστημοπλοίων που στάλθηκαν στο φεγγάρι και σε πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος—Δία, Αφροδίτη, Κρόνο και Άρη.
Ποια ήσαν τα αποτελέσματα μέχρι τώρα και τι ενδείξεις υπάρχουν για το μέλλον; Υπάρχει βάσι να περιμένουμε να ξυπνήσουμε κάποιο πρωί και ν’ ακούσωμε την είδησι ότι ήρθαμε σίγουρα σ’ επαφή με νοήμονα πλάσματα σ’ άλλους πλανήτες; Ή μήπως η έρευνα για ζωή στο διάστημα μας έχει δώσει λόγους να πιστεύουμε ότι εμείς εδώ στη γη είμαστε κάτι το μοναδικό κι ότι δεν υπάρχει νοήμων ζωή εκεί έξω;
Κατά καιρούς έχουν δημιουργηθή μεγάλες συγκινήσεις ανάμεσα στους επιστήμονες που επανδρώνουν τα ραδιοτηλεσκόπια που είναι στραμμένα στο σύμπαν.
Κάποτε, για παράδειγμα, οι Σοβιετικοί επιστήμονες έπιασαν ένα μήνυμα απ’ το διάστημα που δεν ήταν απλώς τυχαία ακτινοβολία ή φυσικός ραδιοθόρυβος. Έδειχνε να έρχεται από μια πηγή που την χειρίζονταν νοήμονα πλάσματα. Και είχαν δίκηο. Αποδείχτηκε ότι ήταν ένα σήμα από έναν Αμερικάνικο κατασκοπευτικό δορυφόρο που είχε εκτοξευθή πρόσφατα.
Οι Βρεταννοί αστρονόμοι το 1968 συγκλονίσθηκαν μ’ ένα σήμα που έπιασαν. Φαινόταν να προέρχεται αυτό το παλμικό σήμα από ένα μακρυνό σημείο στο σύμπαν. Μήπως ήταν ένα κωδικοποιημένο σήμα που περιείχε ένα λογικό μήνυμα; Πράγματι, είχαν εντοπίσει ένα πάλσαρ, δηλαδή, ένα τεράστιο αστέρι που περιστρέφεται ταχύτατα και έτσι φαίνεται να εκπέμπη ραδιοσήματα σαν μια ακτίνα που εκπέμπεται από το περιστρεφόμενο φως ενός φάρου. Η ανακάλυψις των πάλσαρς ήταν ένα σημαντικό αστρονομικό επίτευγμα και σήμερα είναι γνωστές εκατοντάδες χιλιάδες απ’ αυτά. Αλλά δεν είχε βρεθή κάποιο νοήμον μήνυμα από εξωγήινους.
Έτσι μέσα σ’ όλη την ποικιλία σημάτων και θορύβων που πιάνουν τα ραδιοτηλεσκόπια, δεν έχουν εντοπισθή σήματα νοημόνων πλασμάτων απ’ το έξω διάστημα. Οι Τάιμς της Νέας Υόρκης στις 26 Ιουνίου 1979, παρατήρησαν: «Η αδυναμία εντοπίσεως σημάτων και η έλλειψις αποδεικτικών στοιχείων για μια μεγάλης κλίμακας εποίκησι ανωτέρων πολιτισμών, έχουν οδηγήσει μερικούς επιστήμονες να συμπεράνουν ότι είναι απίθανο να υπάρχουν τέτοιοι πολιτισμοί μέσα στο Γαλαξία μας, στον οποίο ανήκει η Γη.»
Μία θεμελιώδης υπόθεσις των εξωβιολόγων—εκείνων δηλαδή που ψάχνουν για να βρουν ζωή στο έξω διάστημα—είναι η εξής: Θα πρέπει να υπάρχουν εκατομμύρια εκατομμυρίων πλανήτες γύρω από άλλους ήλιους· συνεπώς θα πρέπει σε κάποιους απ’ αυτούς να έχη σίγουρα αναπτυχθή νοήμων ζωή.
Αλλά υπάρχουν άλλοι πλανήτες; Ίσως ναι, ίσως και όχι. Το γεγονός είναι ότι τα άλλα αστέρια, οι ήλιοι δηλαδή, είναι τόσο πολύ μακρυά που οι επιστήμονες δεν έχουν μπορέσει να αποδείξουν αν έχουν γύρω τους μικρούς πλανήτες.
Ο Ντέιβιντ Μπλακ του Ερευνητικού κέντρου Έιμς της ΝΑΣΑ είπε ότι «ακόμη δεν έχουν βρεθή αδιάσειστα στοιχεία για ύπαρξι πλανητών έξω απ’ το ηλιακό σύστημα στο οποίο ανήκει η Γη.» Και ο Δρ Ιωσήφ Σκλόφσκυ, Σοβιετικός αστρονόμος και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ, κατέληξε σ’ ένα παρόμοιο συμπέρασμα, αν και προηγουμένως ήταν ενθουσιασμένος με την πιθανότητα υπάρξεως εξωγήινων. Το 1978 εξήγησε ότι: «Φαίνεται ότι ο ήλιος μας, αυτό το παράξενο και μοναχικό αστέρι που περιτριγυρίζεται από μια οικογένεια πλανητών, πιθανότατα αποτελεί μια σπάνια εξαίρεσι στον αστρικό κόσμο.»
Μπορεί, λοιπόν, να αντιληφθή κανείς ότι σίγουρα δεν υπάρχουν εγγυήσεις για να μιλά κανείς τόσο θετικά για προηγμένους πολιτισμούς σε μακρυνούς πλανήτες. Δεν έχει αποδειχθή καν ούτε και αν υπάρχουν τέτοιοι πλανήτες, πολύ περισσότερο δε, δεν έχει αποδειχθή η ύπαρξι προηγμένων πολιτισμών πάνω τους.
Μικροοργανισμοί
Αν και δεν έχουν εντοπισθή ανώτερου είδους όντα, οι επιστήμονες θα ανακουφίζονταν λίγο αν μπορούσαν να ανακαλύψουν έστω και μικροοργανισμούς στους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος. Αυτό θα έδινε τη βάσι να σκεφθή κανείς ότι αν υπάρχει οποιαδήποτε μορφή ζωής σ’ αυτούς τους πλανήτες, τότε υπάρχει ακόμη πιθανότητα να υπάρχουν πιο αναπτυγμένες μορφές ζωής έξω απ’ το γαλαξία μας. Γι’ αυτό το λόγο δόθηκε πολλή προσοχή στα εργαστήρια ανιχνεύσεως ζωής που μεταφέρθηκαν στον Άρη από τα Αμερικάνικα διαστημόπλοια Βίκινγκ.
Τα δύο Βίκινγκ Ι και ΙΙ, έκαναν 26 περίπλοκα πειράματα με δείγματα του εδάφους. Παραδείγματος χάριν, στο ένα πείραμα εκτέθηκε χώμα του Άρη σε μια ατμόσφαιρα ραδιενεργού διοξείδιου του άνθρακα και μονοξείδιου του άνθρακα. Πιστευόταν ότι αν το έδαφος περιείχε ζωντανούς οργανισμούς, αυτοί θα μετέτρεπαν μέρος του ραδιενεργού άνθρακα σε οργανική ύλη, η οποία θα μπορούσε να ανιχνευθή. Μ’ ένα άλλο πείραμα έβαλαν χώμα σε ένα θρεπτικό διάλυμα προσπαθώντας να διαπιστώσουν οποιονδήποτε μεταβολισμό—αν, δηλαδή, κάτι έτρωγε την τροφή.
Το Παγκόσμιο Ετήσιο Βιβλίο των Επιστημών του 1978, σχολιάζοντας το σύνολο των αποτελεσμάτων, έγραψε: «Παρά τους μήνες μελέτης και προσπάθειας ερμηνείας των αποτελεσμάτων, δεν κατέληξαν πουθενά.» Γιατί παίρνει αυτή τη θέσι; Να, διότι μερικά απ’ τα πειράματα έδωσαν απροσδόκητα αποτελέσματα. Τα πειράματα στην πραγματικότητα δεν εντόπιζαν οποιαδήποτε μορφή ζωής ούτε καν την ύπαρξι οργανικής ύλης. Αλλά μερικοί επιστήμονες στράφηκαν προς τα πίσω, και αρπάχθηκαν από την αμυδρή ελπίδα ότι ίσως έλαβε χώρα μια βιολογική περιπλοκή στα αποτελέσματα, αντί να δεχθούν ότι αυτά απλούστατα αποτελούν απόδειξι υπάρξεως ασυνήθιστων χημικών ιδιοτήτων στο χωρίς ζωή έδαφος του Άρη.
Σύμφωνα με το Βρεταννικό περιοδικό Νέος Επιστήμονας, σ’ ένα πείραμα χρησιμοποιήθηκε ένας φασματογράφος αερίων που είναι τόσο ευαίσθητος ώστε θα μπορούσε να ανιχνεύση οργανικά μόρια έστω κι αν υπήρχαν ελάχιστα μόνον ανάμεσα σ’ ένα εκατομμύριο άλλα μόρια ή κι ένα δισεκατομμύριο ακόμη. Και όμως, το πείραμα δεν κατάφερε «να ανιχνεύση οργανικά μόρια στο έδαφος [του Άρη].» Ο Κλάους Μπήμαν, εκπρόσωπος της ομάδας που ανέλυσε τα αποτελέσματα, είπε ότι «η απουσία οργανικών ενώσεων . . . καθιστά απίθανη την ύπαρξι ζωντανών συστημάτων που να συμπεριφέρωνται όπως οι γήινοι οργανισμοί.» Απλοποιώντας τη δήλωσι αυτή, το Νιούζγουηκ ανέφερε ότι το πείραμα «δεν μπόρεσε να βρη κανένα αποδεικτικό στοιχείο υπάρξεως οργανικών μορίων, που αποτελούν ουσιαστικό στοιχείο της διαδικασίας της ζωής στη γη και, υποτίθεται, οπουδήποτε αλλού.»
Συνεπώς, τα 26 διαφορετικά και λεπτεπίλεπτα πειράματα απέτυχαν να αποδείξουν την ύπαρξι μικροοργανισμών έστω, στον Άρη.
Μερικοί Συμπεραίνουν ότι . . .
Το 1976, πριν προσεδαφισθή το διαστημόπλοιο Βίκινγκ στον Άρη, ο αστρονόμος Κλέη Σέρροντ παρατήρησε: «Αν δεν υπάρχη ζωή στον Άρη—που μοιάζει τόσο με τον πλανήτη μας—τότε μπορεί κάλλιστα να είμαστε μόνοι. Ίσως να είμαστε κάτι το μοναδικό στο σύμπαν.»
Τώρα που τα Βίκινγκ Ι και ΙΙ ανήκουν στην ιστορία, όλο και περισσότεροι επιστήμονες καταλήγουν σ’ αυτό το συμπέρασμα. Ο Δρ Ιωσήφ Σκλόφσκυ έγραψε τα εξής στο Σοβιετικό περιοδικό Σπούτνικ: «[Τα δεδομένα] δείχνουν ότι η υπόθεσις πως είμαστε ο μόνος πολιτισμός στο γαλαξία μας ή και στο τοπικό μας σύστημα γαλαξιών, τώρα γίνεται περισσότερο—όχι λιγώτερο—βάσιμη απ’ την παραδοσιακή αντίληψι περί υπάρξεως πολλών κατοικημένων κόσμων.»
Επίσης, ο αστρονόμος Δρ Μάικλ Χ. Χαρτ περιέγραψε μια ανάλυσι που έκανε για ηλεκτρονικό υπολογιστή και αφορούσε «υποθετικούς πλανήτες, που υποτίθεται ότι χρειάζονταν στην ανάπτυξι προηγμένων πολιτισμών σαν τον δικό μας.» Το συμπέρασμά του ήταν ότι, «όχι μόνο δεν είναι κάτι το συνηθισμένο ή πολιτισμένη ζωή, αλλά πρέπει να είναι και εξαιρετικά σπάνια και ίσως αυτή που έχουμε στη γη να είναι η μοναδική.»
Μήπως πρέπει να συμπεράνωμε, λοιπόν, ότι τα επιστημονικά δεδομένα απορρίπτουν σαφώς την πιθανότητα να υπάρχουν άλλα νοήμονα πλάσματα στο σύμπαν;
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 9]
«Φαίνεται ότι ο ήλιος μας . . . πιθανότατα αποτελεί μια σπάνια εξαίρεσι στον αστρικό κόσμο»
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 10]
26 διαφορετικά και λεπτεπίλεπτα πειράματα απέτυχαν να αποδείξουν την ύπαρξι μικροοργανισμών έστω, στον Άρη.
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 10]
«Μπορεί κάλλιστα να είμαστε μόνοι»