Μέρος 2ο

Η Ηλεκτρική Εκκλησία Εμφανίζεται

Ο κήρυκας δεν φορά ράσο. Αντίθετα, λάμπει στο άσπρο από πολυέστερ κοστούμι του με γιλέκο. Δεν λειτουργεί μπροστά σε κάποιον άμβωνα, αλλά κινείται συνεχώς πάνω στην βαθμιδωτή σκηνή του τηλεοπτικού του «καθεδρικού ναού» που είναι λουσμένη στα φώτα των προβολέων. Ο ηθοποιός του θεάματος φαίνεται να είναι η ίδια η σκηνή που είναι γυαλισμένη σαν καθρέπτης και κάθε βαθμίδα της τονίζεται από φώτα που αναβοσβήνουν, ενώ αναρίθμητες δέσμες φωτός από πίσω αλλάζουν συνεχώς τη σκηνή.

Είναι η ώρα της προσευχής, αλλά δεν πρόκειται για συνηθισμένη προσευχή. Ο κήρυκας σταματά μπροστά σ’ ένα τραπέζι γεμάτο γράμματα απ’ την «οικογένειά του που χρησιμοποιεί το κλειδί της προσευχής» και γονατίζει με το ένα πόδι ενώ σταυρώνει τα χέρια του μ’ ένα ιεροπρεπή τρόπο. Η χορωδία του που λάμπει από καθαριότητα παίρνει τη θέσι της και σχηματίζει ένα ημικύκλιο γύρω του. Καθώς ο κήρυκας προσεύχεται, η χορωδία τον συνοδεύει σιγομουρμουρίζοντας και τα χείλια των μελών της μόλις χαϊδεύουν το μικρόφωνο σαν να βρίσκονταν σε καμπαρέ.

Στο τέλος της προσευχής εμφανίζεται ένα διαφημιστικό από βιντεοταινία που διαφημίζει την «οικογένεια του κήρυκα, η οποία χρησιμοποιεί το κλειδί της προσευχής.» Κι αυτό γίνεται με πολύ επαγγελματικό τρόπο. Μια ηλικιωμένη γυναίκα που φαίνεται αφοσιωμένη και γεμάτη μοναξιά, παρουσιάζεται να γράφη στον κήρυκα ένα γράμμα και ακούγεται η φωνή της που αφηγείται πώς η μοναξιά της και τα περισσότερα από τ’ άλλα προβλήματά της εξαφανίσθηκαν από τότε που έγινε μέλος της «οικογένειας που χρησιμοποιεί το κλειδί της προσευχής.»

Τώρα επιστρέφουμε στον κήρυκα, που είναι έτοιμος να κάνη τη διάλεξί του. Δεν επιδεικνύει τη Βίβλο. Η ομιλία είναι σε τηλεοπτική γλώσσα, που σημαίνει ότι ο κήρυκας σάς μιλάει σαν να βρισκόταν στο σαλόνι σας. Επαναλαμβάνει συνέχεια το ίδιο σημείο. Αν θέλετε απάντησι στις προσευχές σας πρέπει να γίνετε μέλος της «οικογένειας που χρησιμοποιεί το κλειδί της προσευχής». Σε ποια κλειδαριά ταιριάζει αυτό το κλειδί; Όπως πρόθυμα τονίζει, «η προσευχή είναι το κλειδί που ξεκλειδώνει την τράπεζα των ουρανών.»

Αυτό είναι ένα παράδειγμα για την Ηλεκτρική Εκκλησία—αυτό το φαινόμενο στις θρησκείες της Αμερικής που προκαλεί την προσοχή. Η περιπλοκότητα και η απήχησι που πρόσφατα έχει πετύχει στον κόσμο, συγκλονίζουν με θρησκευτικό και πολιτικό τρόπο τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τα πιο λαμπρά της αστέρια κερδίζουν περισσότερα χρήματα κι από τις μεγαλύτερες θρησκείες της Αμερικής. Ποιοι είναι αυτοί; Από πού ήρθαν; Τι εκπροσωπούν;

Η Ηλεκτρική Εκκλησία αποτελείται από κήρυκες της τηλεοράσεως που αγοράζουν χρόνο εκπομπής και τον χρησιμοποιούν για να μπορέσουν να εισπράξουν περισσότερες προσφορές για να αγοράσουν ακόμη περισσότερο χρόνο και ούτω καθ’ εξής. Φυσικά, οι περισσότεροι τηλεοπτικοί σταθμοί δεν βλέπουν με καλό μάτι την πώλησι χρόνου σ’ ένα κήρυκα, ο οποίος πρόκειται μόνο και μόνο να ζητήση χρήματα απ’ τους τηλεθεατές τους, γι’ αυτό οι κήρυκες έχουν διάφορους περίπλοκους τρόπους για να αποφύγουν να δώσουν την εικόνα ατόμων που ζητούν χρήματα μέσω τηλεοπτικών εκπομπών.

Ποιοι είναι μερικοί απ’ αυτούς τους τρόπους; Ενθαρρύνουν τους θεατές τους να γράψουν για μια δωρεάν καρφίτσα, ή όπως λέγεται, το «κλειδί της Προσευχής» και έτσι τους γράφουν σ’ έναν κατάλογο που ελέγχεται από κομπιούτερ και αρχίζει κατόπιν το σκληρό εμπόριο. Ή προσφέρουν «συμβουλές» μέσω της τηλεοράσεως και, σε όσους τηλεφωνούν ζητώντας βοήθεια, τους γράφουν αργότερα. Το σύστημα διεκπεραιώσεως ταχυδρομείου μέσω κομπιούτερ που χρησιμοποιεί η Ηλεκτρική Εκκλησία είναι μια πολύ επικερδής επιχείρησις. Πόσο επικερδής; Να μερικά χαρακτηριστικά νούμερα:

Ο Όραλ Ρόμπερτς, πρώην Πεντηκοστιανός θεραπευτής δια πίστεως, τώρα έχει στραφή λίγο προς τους Μεθοδιστές, εισπράττει 60.000.000 δολλάρια το χρόνο.

Ο Τζέρρυ Φώλγουελλ, στο Λύντσμπουργκ, της Βιρτζίνια, Βαπτιστής μ’ ένα ισχυρό πολιτικό μήνυμα, εισπράττει πάνω από 50.000.000 δολλάρια το χρόνο.

Ο Πατ Ρόμπερτσον εγκαινίασε την πρώτη δημοφιλή εκπομπή όπου έπαιρνε συνέντευξι από κάποια προσκεκλημένη προσωπικότητα της θρησκείας και τώρα έχει το δικό του ραδιοφωνικό δίκτυο και εκπέμπει από τα κεντρικά του γραφεία αξίας 20.000.000 δολλαρίων. Το Χριστιανικό Ραδιοφωνικό Δίκτυό του εισέπραξε πέρυσι 70.000.000 δολλάρια.

Ο Τζιμ Μπάκκερ, πρώην συνεργάτης του Ρόμπερτσον, άρχισε τη δική του εκπομπή με συνεντεύξεις από προσκεκλημένους και το δίκτυό του εισπράττει 53.000.000 δολλάρια το χρόνο.

Ο Ρεξ Χάμπαρντ, με τον «Καθεδρικό Ναό του Αύριο» και την εντυπωσιακή σκηνή του, συγκεντρώνει γύρω στα 25.000.000 δολλάρια το χρόνο.

Και ο κατάλογος τέτοιων ατόμων όλο και μεγαλώνει. Συνολικά, τα κορυφαία αστέρια της Ηλεκτρικής Εκκλησίας μπορούν να δαπανούν εκατοντάδες εκατομμύρια δολλάρια για αγορά χρόνου εκπομπής κάθε χρόνο. Πού τα βρίσκουν;

Τα περισσότερα άτομα που παρακολουθούν την Ηλεκτρική Εκκλησία δεν είναι πλούσια. Ο Βενιαμίν Λ. Άρμστρονγκ, που εφεύρε τον όρο «Ηλεκτρική Εκκλησία» εξηγεί: «Ένα μέρος της φιλοσοφίας της Ηλεκτρικής Εκκλησίας είναι να κάνης τον ακροατή να δίνη.» Τα πιο πολλά απ’ τα εκατομμύρια αυτά δολλάρια φθάνουν στους Ηλεκτρικούς Κήρυκες ανά 25 ή 50 δολλάρια κάθε φορά. Ο Τζέρρυ Φώλγουελλ, παραδείγματος χάρη, μπορεί να λάβη και 10.000 γράμματα με το ταχυδρομείο μιας συνηθισμένης μέρας, τα μισά από τα οποία περιέχουν εισφορές.

Ένας φυλακισμένος στο Πόντιακ του Μίσιγκαν εξεπλάγη όταν έλαβε μια αίτηση για 35 δολλάρια γραμμένη από κομπιούτερ. Γιατί; Όπως λέει: «Το σημείωμα που ήταν τυπωμένο απ’ το κομπιούτερ εξηγούσε ότι ένας φίλος μου, που ήθελε να παραμείνη ανώνυμος, είχε . . . ζητήσει να γίνη προς χάρι μου μια ειδική προσευχή στην εκπομπή . . . Η προσευχή έγινε, αλλά ο φίλος μου δεν ανταποκρίθηκε στη «δωρεά» που του ζητήθηκε κατόπιν μέσω του ταχυδρομείου. Έχετε την καλωσύνη, μου είπαν, να μας στείλετε μια επιταγή;»

Μερικές φορές η απαίτησι για χρήματα είναι πιο πονηρή. «Είδα ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα που ενίσχυσε τους φόβους μου για τις πληρωμένες ραδιοφωνικές εκπομπές,» είπε ένας θεατής. «Ο κήρυκας έδειξε δυο αριθμούς τηλεφώνου στην οθόνη κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Αν καλούσες τον ένα, που ήταν για όσους ήθελαν να συνεισφέρουν, δεν χρεωνόσουν το τηλεφώνημα αλλά αν καλούσες τον άλλο, που ήταν για όσους ήθελαν κάποια συμβουλή, χρεωνόσουν το τηλεφώνημα.»

Γιατί ζητούν συνέχεια χρήματα;

Ένας λόγος είναι ότι η ύπαρξη της Ηλεκτρικής Εκκλησίας έχει γίνει δυνατή με τη χρήσι πολλών πολυέξοδων τεχνολογικών μέσων. Τα περισσότερα άτομα που κάνουν θρησκευτικές εκπομπές ποτέ δεν θα μπορούσαν ν’ ανταγωνισθούν τα προγράμματα των κανονικών ραδιοφωνικών δικτύων της Αμερικής που απευθύνονται σε μεγάλο ακροατήριο. Όταν η τηλεόρασι αρχίζει να δείχνη ένα θρησκευτικό πρόγραμμα, οι περισσότεροι, για να μιλήσουμε καθαρά, την κλείνουν. Το πρόβλημα της Ηλεκτρικής Εκκλησίας είναι το εξής: Πώς μπορούν να πλησιάσουν την πιστή μειοψηφία των θεατών τους που θέλουν να παρακολουθούν θρησκευτικά προγράμματα;

Η λύση; «Η επανάστασι στην τεχνολογία των δορυφόρων, η πρόοδος στην εφαρμογή των κομπιούτερς και η εμφάνισι των τηλεοπτικών ενσύρματων συστημάτων και οι ραδιοσταθμοί έχουν μεταβάλει τις Η.Π. σε ένα παγκόσμιο χωριό με αποτέλεσμα να μπορεί από οικονομικής πλευράς, μια σχετικά μικρή ομάδα υποστηρικτών να ‘εκπέμπη σε στενό κύκλο’,» όπως υπογραμμίζει το περιοδικό Φόρμπς. «Έτσι δεν έχει σημασία το γεγονός ότι λίγοι θέλουν να παρακολουθούν ένα θρησκευτικό πρόγραμμα . . . η Τηλεόρασι, σαν τα περιοδικά, μπορεί τώρα να προμηθεύη προγράμματα σ’ ένα ειδικό ακροατήριο.»

Το αποτέλεσμα είναι μια διαφορετική οικονομική κατάστασι για την Ηλεκτρική Εκκλησία. Οι θεατές δεν χρηματοδοτούν αυτά τα προγράμματα έμμεσα με την αγορά σαπουνόσκονης που έχει διαφημισθή στην εκπομπή. Αντίθετα, πρέπει να χρηματοδοτούν τα προγράμματα άμεσα με τις εισφορές τους. Η αναζήτησι και η διατήρησι τέτοιων εισφορών έχει γίνει μία τεράστια επιχείρησι, με τη χρήσι κομπιούτερ, από τους περισσότερους αστέρες της Ηλεκτρικής Εκκλησίας. Το κομπιούτερ είναι τόσο απαραίτητο στην Ηλεκτρική Εκκλησία όσο και η τηλεοπτική λυχνία.

Η συνεχής ανάγκη συγκεντρώσεως χρημάτων παγιδεύει τους Ηλεκτρικούς Κήρυκες σ’ ένα φαύλο κύκλο. Αρχίζουν μεγάλα οικοδομικά προγράμματα, όπως «καθεδρικούς ναούς», πανεπιστήμια, νοσοκομεία και κατόπιν ακολουθούν απελπισμένες εκκλήσεις στους πιστούς για να δώσουν περισσότερα χρήματα ώστε «να τελειώση το έργο του Θεού.» Όπως είπε ένας τραπεζίτης της περιοχής για έναν υπεραστέρα της Ηλεκτρικής Εκκλησίας: «Η διακονία του Τζέρρυ έχει μόνο ένα πρόβλημα. Δεν μπορεί να σταματήση να συγκεντρώνη χρήματα· αν σταματήση, όλα διαλύονται.»

Αυτή η άποψι για την Ηλεκτρική Εκκλησία μπορεί να υπενθυμίζη στους Χριστιανούς τα λόγια του Ιησού που βρίσκονται στην επί του Όρους Ομιλία. Ο Ιησούς τόνισε, «Ουδείς δύναται δύο κυρίους να δουλεύη· διότι ή τον ένα θέλει μισήσει, και τον άλλον θέλει αγαπήσει· ή εις τον ένα θέλει προσκολληθή, και τον άλλον θέλει καταφρονήσει. Δεν δύνασθε να δουλεύητε Θεόν και Μαμμωνά.»—Ματθ. 6:24.

Δεδομένου ότι οι κήρυκες της Ηλεκτρικής Εκκλησίας βρίσκονται σε αδιάκοπη ανάγκη για τεράστιες εισφορές απ’ τους θεατές τους, υπάρχει πιθανότητα να διακινδυνεύσουν να στενοχωρήσουν αυτούς τους θεατές; Απίθανο. Η θεολογία της Ηλεκτρικής Εκκλησίας είναι απλοποιητική και αυτάρεσκη, πράγμα που δεν εκπλήττει. «Μην ρωτάτε τι μπορείτε σεις να κάνετε για τη θρησκεία σας· αλλά να ρωτάτε τι μπορεί να κάνη η θρησκεία σας για σας,» όπως το θέτει το Φόρμπς.

Ακόμη και μερικοί που συμπαθούν την Ηλεκτρική Εκκλησία παραδέχονται ότι έχει φτωχό περιεχόμενο. Όπως παρατηρεί ο ευαγγελιστής θεολόγος Καρλ Φ. Χένρυ: «Μεγάλο μέρος των θρησκειών της τηλεοράσεως βασίζονται πάρα πολύ στις εμπειρίες, είναι πολύ αδύνατες δογματικά ώστε δεν μπορούν να προσφέρουν επαρκή εναλλακτική λύσι στη σημερινή θρησκευτική και ηθική σύγχυση.» Μ’ άλλα λόγια, η τηλεοπτική θρησκεία δεν μπορεί πραγματικά να σας βοηθήση να λύσετε τα προβλήματα της ζωής σας.

Αντίθετα, όπως παρατηρεί ο θεολόγος καθηγητής του Χάρβαρντ, ο Χάρβη Κοξ, οι κήρυκες της Ηλεκτρικής Εκκλησίας «απλώς διαιωνίζουν και βαθαίνουν τις αξίες της υλιστικής, καταναλωτικής κουλτούρας. Βοηθούν τους ανθρώπους να δεχθούν μερικές πολύ ρηχές αξίες ενώ υπόσχονται την εύκολη σωτηρία με τον πιο εμπορικό τρόπο.»

Πώς μπορεί να ταιριάση αυτό το μήνυμα με την προειδοποίησι του Ιησού ότι ο δρόμος της ζωής δεν είναι εύκολος, αλλά δύσκολος—«επειδή στενή είναι η πύλη, και τεθλιμμένη η οδός η φέρουσα εις την ζωήν, και ολίγοι είναι οι ευρίσκοντες αυτήν»;( Ματθ. 7:14) Μήπως αυτό σημαίνει ότι η αιώνια ζωή μπορεί να γίνη δική σας απλώς με το να γυρίσετε το Κανάλι 21;

Προσέξτε και αυτή τη συμβουλή του Ιησού Χριστού: «Εάν τις θέλη να έλθη οπίσω μου, ας απαρνηθεί εαυτόν και ας σηκώση τον σταυρόν αυτού καθ’ ημέραν και ας με ακολουθή.» (Λουκ. 9:23) Μήπως κανείς απαρνείται τον εαυτό του και σηκώνει τον «σταυρό του» καθημερινά με το να στήνεται μπροστά στην τηλεόρασι; Θα μπορούσε ο Ιησούς Χριστός πραγματικά να επιδοκιμάση μια θρησκεία που υπόσχεται στους ανθρώπους την εύκολη σωτηρία—χωρίς «σταυρό,» χωρίς αυταπάρνησι—που το μόνο που κοστίζει είναι μια μηνιαία επιταγή υπέρ της «παγκόσμιας τηλεοπτικής διακονίας» κάποιου;

Μάλλον, μοιάζει η Ηλεκτρική Εκκλησία να είναι το παράδειγμα του 20ού αιώνα για ό,τι ο Παύλος προειδοποίησε τον Τιμόθεο με τα λόγια: «Διότι θέλει ελθεί καιρός, ότε δεν θέλουσιν υποφέρει την υγιαίνουσαν διδασκαλίαν· αλλά θέλουσιν επισωρεύσει εις εαυτούς διδασκάλους κατά τας ιδίας αυτών επιθυμίας, γαργαλιζόμενοι την ακοήν· και από μεν της αληθείας θέλουσιν αποστρέψει την ακοήν αυτών, εις δε τους μύθους θέλουσιν εκτραπή.»—2 Τιμ. 4:3, 4.

Γιατί οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να δίνουν εκατομμύρια δολλάρια για να χρηματοδοτούν την Ηλεκτρική Εκκλησία; Γιατί τους λένε αυτά που θέλουν να ακούνε. Τους διαβεβαιώνουν ότι ο Θεός θα απαντήση στις προσευχές τους. Δεν είναι υποχρεωμένοι να απαρνηθούν τον εαυτό τους ή να ‘σηκώσουν σταυρό’ ή να κάνουν το έργο που έκανε ο Ιησούς αλλά «σώζονται» και ο Θεός τους αγαπά—όσο βέβαια συνεχίζουν να στέλνουν αυτές τις επιταγές.

Ωστόσο, έστω κι αν η θεολογία της Ηλεκτρικής Εκκλησίας είναι ασαφής και ανακριβής, η πολιτική της όμως είναι σαφής και συγκεκριμένη. Αυτό αποτελεί και το θέμα του επόμενου άρθρου.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 5]

Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ της ηλεκτρικής εκκλησίας είναι απλοποιητική και αυτάρεσκη

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 6]

ΑΚΟΜΗ και μερικοί που συμπαθούν την ηλεκτρική εκκλησία παραδέχονται ότι έχει φτωχό περιεχόμενο

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 7]

«ΒΟΗΘΟΥΝ τους ανθρώπους να δεχθούν μερικές πολύ ρηχές αξίες ενώ υπόσχονται την εύκολη σωτηρία με τον πιο εμπορικό τρόπο»