Φάλαινα η Μονομάχος—Δεν Είναι Τόσο Κακιά
Από Συγγραφέα του Προσωπικού
Η έρευνά μου μού έδωσε μια τρομακτική εικόνα της Φάλαινας της Μονομάχου. Έπειτα τη συνάντησα αυτοπροσώπως στο Θαλάσσιο Κόσμο του Σαν Ντιέγκο και δεν τη βρήκα και τόσο κακιά
«Η ΟΡΕΞΗ ενός γουρουνιού, η σκληρότητα ενός λύκου, το θάρρος ενός μπουλντόκ, και τα πιο τρομακτικά επιπλέοντα σαγόνια.» Έτσι χαρακτήρισε τη φάλαινα τη μονομάχο ένα σχετικό βιβλίο. Μερικές έχουν μάκρος 10,5 μέτρα (35 πόδια), ζυγίζουν 8.100 κιλά (18.000 πάουντς). Περίπου 50 δόντια του μεγέθους του αντίχειρα του ανθρώπου απαρτίζουν τα σαγόνια τους και συνδέονται όπως τα δόντια μιας χαλύβδινης παγίδας. Κυνηγούν κατά κοπάδια και προσβάλλουν και καταβροχθίζουν πελώριες φάλαινες 20 φορές μεγαλύτερες από το μέγεθός τους. Τα δελφίνια και τις φώκιες τα καταβροχθίζουν ολόκληρα. Σ’ ένα στομάχι υπήρχαν απομεινάρια από 13 δελφίνια και 14 φώκιες· σ’ ένα άλλο 32 μεγάλες φώκιες. Επίσης στο διαιτολόγιό τους υπάρχουν: πολλά είδη ψαριών, καλαμάρια, θαλασσοπούλια, θαλάσσιες ενυδρίδες, μερικές φορές καρχαρίες και που και που χταπόδια. Όταν βλέπουν πουλιά ή φώκιες σε παγόβουνο, βουτούν βαθιά και ορμούν προς τα πάνω, πέφτουν με πάταγο και σπάζουν τον πάγο πάχους ενός μέτρου περίπου και ρίχνουν τα θύματά τους στη θάλασσα.
Κανένας δεν κυνήγα τη φάλαινα τη μονομάχο. Δεν ξέρει τι είναι φόβος. Φοβερά, τρομακτικά τέρατα—αυτή είναι η εικόνα που μου έδωσε η έρευνά μου.
Στη συνέχεια, πήγα στο Θαλάσσιο Κόσμο του Σαν Ντιέγκο για να συναντήσω αυτές τις θηριώδεις μονομάχους, και τις βρήκα να είναι υπεραναπτυγμένα γατάκια. Έγειρα προς την πλευρά της πισίνας τους και μια που λέγεται Καντού πετάχτηκε από το νερό και ήρθε κι έχωσε το κεφάλι της στην αγκαλιά μου. Όταν έγειρε και η σύζυγός μου, η Καντού τη φίλησε στο μάγουλο. Ο Τζων Σπάφφορντ, κύριος εκπαιδευτής της φάλαινας της μονομάχου, θα το έλεγε διαφορετικά: «Η Καντού άγγιξε το μάγουλό της με τη γλώσσα της.» Και, φυσικά, θα είχε δίκιο. Σε μια συνέντευξή μας επανειλημμένα τόνισε τον κίνδυνο της ανθρωπομορφίας, δηλαδή, «ν’ αποδίδει κανείς ανθρώπινα χαρακτηριστικά σε μη ανθρώπινα πράγματα.»
Όταν φθάσαμε στο Θαλάσσιο Κόσμο, μας δέχθηκε η αντιπρόσωπος των δημοσίων σχέσεων Νταϊάν Ταραμασκό. Μας συνόδεψε στο Στάδιο Σάμου, όπου ο Τζων Σπάφφορντ και οι άλλοι τρεις εκπαιδευτές εργάζονταν με την Καντού να την κάνουν να τελειοποιήσει το οπίσθιο πήδημα που έκανε όταν ξεπετιόταν από το νερό. Αυτή η στιγμή ήταν κατάλληλη για την πρώτη μου ερώτηση:
«Πώς τα διδάσκετε αυτά τα τρικ, αν αυτός είναι ο σωστός όρος;»
«Τα λέμε φερσίματα,» εξήγησε ο Τζων. «Επειδή πρόκειται για προσαρμογές των φυσικών τους φερσιμάτων, γι’ αυτό τα λέμε φερσίματα. Η εκπαίδευση περνά από δύο στάδια. Το πρώτο αφήνει τη νεοφερμένη να εξοικειωθεί με το περιβάλλον της—να εντοπίζει τον ήχο σ’ ένα ωκεανάριο παρά σ’ έναν ανοιχτό ωκεανό, να συνεργάζεται με τα άλλα ζώα στις τέσσερις συνδεόμενες πισίνες μας, να μάθουν να τρώνε τα φρεσκοκατεψυγμένα ψάρια που τους δίνονται αντί να πιάνουν ζωντανή λεία μόνοι τους, και λοιπά. Αυτό απαιτεί αρκετούς μήνες, ακόμη και χρόνο, αλλά τώρα έχουμε ένα έξυπνο, ενδιαφέρον ζώο πρόθυμο να συνεργασθεί με τους εκπαιδευτές. Έτσι, σ’ αυτό το σημείο εργαζόμαστε μαζί του για ενάμισυ χρόνο να το εκπαιδεύσουμε στα φερσίματα που έχουν σε μια επίδειξη.»
«Αλλάζετε την εκπαίδευση σύμφωνα με την προσωπικότητα κάθε μιας φάλαινας;» Ρώτησα.
«Οπωσδήποτε. Δεν εργαζόμαστε με τη μονομάχο· εργαζόμαστε με προσωπικότητες. Κάθε φάλαινα δείχνει τα δικά της ενδιαφέροντα, τα πράγματα που της αρέσει να κάνει περισσότερο. Και δεν βάζουμε χρονικά όρια. Αφήνουμε κάθε ζώο να πει πόσο γρήγορα και ως πού θέλει να πάει.»
«Συγκεκριμένα, πώς τις κάνετε να κάνουν μερικά απ’ αυτά τα καταπληκτικά τρικ . . . με συγχωρείτε, φερσίματα;»
«Να,» χαμογέλασε, «Η ίδια η εκπαίδευση είναι αρκετά βασική. Διστάζω να το πω αυτό αλλά είναι αλήθεια: Η εκπαίδευση δεν είναι πιο πολύπλοκη από την εκπαίδευση τον σκυλιού σας. Χρησιμοποιούμε αυτά που λέμε ενισχύσεις. Στην αρχή είναι τροφή. Όταν κάνουν κάτι που σας αρέσει, τους δίνετε ένα ψάρι. Αρχίζουμε με την τροφή. Αργότερα, υπάρχουν κι άλλες ενισχύσεις—το χάιδεμα, το τρίψιμο, η σφυρίχτρα και τα παιχνίδια.
«Ας μιλήσουμε εκτενέστερα για τη μέθοδο εκπαιδεύσεως: Είπα ότι βασικά δεν είναι πιο πολύπλοκη από την εκπαίδευση του σκυλιού σας, τη χρήση ενισχύσεων, και λοιπά. Αλλά υπάρχει αυτή η διαφορά που μπερδεύει τα πράγματα. Μπορείτε να τα καταφέρετε με το σκυλί σας, να το βάλετε σε μια καθιστή θέση, να του μιλήσετε έντονα και να το ξανασηκώσετε πάλι αν πέσει κάτω. Η φάλαινα, όμως, είναι μέσα στο νερό κι εσείς είσαστε στην ξηρά. Είναι πολύ μεγάλη για να τη χειρισθείτε με τα χέρια σας. Δεν μπορείτε να τη μαλώσετε, να της επιβληθείτε. Πρέπει να κάνει τα πράγματα φυσιολογικά, κι όταν θέλετε να κάνει κάτι σε μια επίδειξη, ενισχύετε αυτό το φέρσιμο, Η πραγματική πρόκληση με τις φάλαινες είναι να κάνετε τα πράγματα ενδιαφέροντα, ενθαρρυντικά και συναρπαστικά. Πρέπει ν’ αποκτήσει κέφι.»
Προηγουμένως είχα δει μια επίδειξη φάλαινας το πρωί, και κατόπιν την είδα πάλι το απόγευμα και η επίδειξη δεν ήταν η ίδια. Ο εκπαιδευτής είπε ότι έπρεπε να αλλάζουν τις παραστάσεις αλλιώς οι φάλαινες θα βαριούνταν. Ο Τζων ανέπτυξε τη διαδικασία.
«Αν χρησιμοποιούμε την ίδια σειρά σε κάθε επίδειξη οι φάλαινες ξέρουν τι είναι μετά, το προλαμβάνουν και το κάνουν μόνες τους μηχανικά. Η ποιότητα των φερσιμάτων θα μειωνόταν χωρίς τη διαρκή συνεισφορά και ενίσχυση του εκπαιδευτή. Αλλά επιπλέον, οι φάλαινες θα βαριούνταν. Είναι πολύ έξυπνα ζώα και το ενδιαφέρον τους πρέπει να παραμείνει υψηλά για να συνεργασθούν μαζί σας. Γι αυτό δεν τις αποπαίρνουμε, αλλά αλλάζουμε τη σειρά, αλλάζουμε τους εκπαιδευτές, αλλάζουμε το φυσικό περιβάλλον, αλλάζουμε τα πράγματα για να τις κάνουμε να σκέφτονται, αγρυπνώντας για το τι θα έρθει μετά. Υπάρχουν καμιά δεκαριά μέθοδοι που χρησιμοποιούμε για να δημιουργήσουμε ένα ενδιαφέρον περιβάλλον ώστε να μη βαρεθούν.»
«Προηγουμένως αναφέρατε τη σφυρίχτρα σαν ενίσχυση. Πώς γίνεται αυτό;» ρώτησα.
«Ας περάσουμε εδώ όπου ο Μάικ εργάζεται μ’ ένα μικρό θηλυκό τριών ετών. Αυτή είναι η εκπαίδευση της πρώτης μέρας. Ο Μάικ έχει τη σφυρίχτρα στο στόμα του και θέλει να την κάνει να την πιάσει. Η μόνη ενίσχυση που ξέρει αυτή τη στιγμή είναι το ψάρι, και ο Μάικ προσπαθεί να δημιουργήσει νέα μέσα ενισχύσεως—το χάιδεμα, τα παιχνίδια, και άλλα ενδιαφέροντα πράγματα. Όταν έρθει για το χάιδεμα και πάρει το ψάρι, ο Μάικ θα σφυρίξει. Γρήγορα θα μάθει ότι το σφύριγμα σημαίνει ότι θα πάρει το ψάρι. Τελικά θα καταλάβει ότι το σφύριγμα σημαίνει ότι έκανε καλά την κίνησή της και μπορεί ν’ αναμένει ενίσχυση. Αργότερα το ίδιο το σφύριγμα γίνεται μια ενίσχυση.
«Θυμηθείτε όταν μπήκατε εκεί που εργαζόμαστε με την Καντού σ’ ένα οπίσθιο πήδημα. Δεν σήκωνε την ουρά της στην κατάλληλη στιγμή, και ο τρόπος που το έκανε δεν ήταν ορθός. Δεν χρησιμοποιούσαμε τη σφυρίχτρα. Τη στέλναμε πίσω χωρίς καμιά ενίσχυση και πετυχαίναμε. Αυτή εξακολουθούσε τον εσφαλμένο τρόπο, αλλά σήκωνε την ουρά της. Όταν το έκανε, σφυρίξαμε και την ενισχύσαμε. Αργότερα όταν θα εφαρμόσει και τον τρόπο σωστά, αμέσως θα σφυρίξουμε γι’ αυτό. Η σφυρίχτρα είναι ένα ανεκτίμητο εργαλείο. Μ’ αυτή μπορούμε να ενισχύσουμε το ειδικό μέρος ενός φερσίματος που επιδοκιμάζουμε.»
Ο Τζων μάς εξήγησε κι άλλες μεθόδους. Υπάρχει ένα μεγάφωνο στο νερό που μεταφέρει διάφορα συνθήματα στις φάλαινες. Το ένα σήμα σημαίνει να κάνει έναν ορισμένο ήχο, περισσότερα σήματα μπορεί να σημαίνουν να κάνει μερικά πηδήματα, άλλος αριθμός σημάτων μπορεί να σημαίνει να έρθει εδώ, και ούτω καθεξής. Μια μικρή φάλαινα μπορεί να ξέρει ότι αν ο εκπαιδευτής ακουμπήσει ένα πράγμα σημαίνει ότι αυτή πρέπει να κάνει μια συγκεκριμένη φιγούρα, αλλά ο εκπαιδευτής το θέλει να γίνει με το να δείξει απλώς το στόχο. Έτσι, το σήμα προηγείται του χτυπήματος, και γρήγορα η φάλαινα κάνει το φέρσιμο με το σήμα μόνο, χωρίς το χτύπημα. Μια φάλαινα τριών ετών έτρωγε το ψάρι αλλά όχι το καλαμάρι. Επανειλημμένα έφτυνε το καλαμάρι και άνοιγε το στόμα της για το ψάρι. Δεν της δίναμε το ψάρι. Έτσι, μια φορά κατάπιε το καλαμάρι, και αμέσως μετά της έδωσαν το ψάρι της! Έμαθε ότι πρέπει να τρώει το καλαμάρι όπως το ψάρι. Αυτό μου θύμισε ένα γονιό που κάνει το παιδί του να τρώει το σπανάκι προτού φάει το παγωτό.
«Τζων,» ρώτησα, «πόσο καιρό δουλεύεις εδώ;»
«Έξι χρόνια.»
«Η Νταϊάν εξήγησε ότι οι αρχάριες αρχίζουν με το κόψιμο του ψαριού. Το έκανες αυτό;»
«Βασικά, ναι. Δεν είναι γοητευτικό, αλλά είναι μέρος της δουλειάς. Κάνουμε ό,τι χρειάζεται για να κρατήσουμε τα ζώα υγιή.»
«Παίρνετε τη θερμοκρασία τους;»
«Μπορούν να χρησιμοποιηθούν θερμόμετρα, αλλά και μια άλλη μέθοδος είναι ακόμη αποτελεσματική. Βάζουμε το χέρι μας πάνω από τα ρουθούνια τους και μπορούμε να καταλάβουμε τη θερμότητα της αναπνοής τους στο δέρμα μας.»
«Φωνάζετε το γιατρό καμιά φορά;
«Έχουμε ένα γιατρό και δύο κτηνίατρους.»
Ο Ναμού, η μεγάλη αρσενικιά, μας διέκοψε πηδώντας από το νερό και. γλιστρώντας πάνω στο χείλος της πισίνας, σηκώνοντας την ουρά του. «Αυτό το λέμε ολίσθημα» είπε ο Τζων.
Είχα διαβάσει ότι γλιστρούν πάνω σε παγόβουνα για να πιάσουν φώκιες. «Πόσο τρώει ο Ναμού;»
«Θα φάει 90 κιλά (200 πάουντς) καλαμάρια, κολιούς και ρέγκες σήμερα. Έχει μάκρος 6,6 μέτρα (22 πόδια), ζυγίζει 4.050 κιλά (9.000 πάουντς), και είναι μόνο κατά τα δύο τρίτα αναπτυγμένος.»
«Υπάρχει καμιά διαφορά μεταξύ της εκπαιδεύσεως της φάλαινας της μονομάχου και της εκπαιδεύσεως των δελφινιών;»
«Η εκπαίδευση της φάλαινας της μονομάχου είναι πιο εύκολη. Είναι τελείως άφοβη και σε πλησιάζει αμέσως, ενώ τα δελφίνια είναι επιφυλακτικά στην αρχή. Επίσης, τα δελφίνια έχουν περισσότερα κοινωνικά προβλήματα, επηρεάζουν το ένα το άλλο και παίζουν το ένα με το άλλο. Η διάρκεια προσοχής τους είναι πιο σύντομη. Η φάλαινα η μονομάχος είναι το πιο έξυπνο ζώο στον ωκεανό. Μερικοί που έχουν εργασθεί και με τη φάλαινα τη μονομάχο και με τον χιμπατζή θεωρούν τις φάλαινες σαν πιο έξυπνες. Αυτό ισχύει για το περιβάλλον του καθενός· δηλαδή, η όρκη η μονομάχος είναι πιο έξυπνη στο περιβάλλον της απ’ ό,τι ο χιμπατζής στο δικό του, κατά τη γνώμη μας.»
«Έχω διαβάσει ότι ένας ελέφαντας επτά τόννων είχε ένα μυαλό που ζύγιζε 5,4 κιλά (12 πάουντς), ενώ μια μικρή φάλαινα μονομάχος ενός τόννου είχε ένα μυαλό που ζύγιζε 6,3 κιλά (14 πάουντς),» σχολίασα.
«Συνηθίζαμε ν’ αφήνουμε την Καντού να δαπανά περίπου 20 δευτερόλεπτα μ’ ένα άτομο από τους θεατές,» είπε ο Τζων. «Έπειτα βάζαμε αυτό το άτομο και δύο άλλα σε εξέδρες, και η Καντού θα ξεχώριζε εκείνο που είχε συναντήσει εννιά φορές στις δέκα. Προκαλώ έναν άνθρωπο να μείνει με μια φάλαινα μονομάχο για 20 δευτερόλεπτα, κι έπειτα να ξεχωρίσει αυτή τη φάλαινα από δυο άλλες.»
«Εγώ δεν μπορώ να την ξεχωρίσω! Όλες μου φαίνονται ίδιες.» φώναξα. «Προηγουμένως είπες για παιχνίδια. Σε παρακαλώ πες μερικά πράγματα γι’ αυτά.»
«Προσπαθούμε να κάνουμε τις παραστάσεις τους σαν παιχνίδια, για να διατηρήσουμε το ενδιαφέρον τους. Έπειτα εφευρίσκουν τα δικά τους. Να ένα παράδειγμα. Κάτω από το νερό έχουμε ηλεκτρονικές σειρήνες μέσα στο νερό που χρησιμοποιούμε σαν σινιάλα. Οι φάλαινες παίζουν μ’ αυτά, απότομα μερικές φορές· γι’ αυτό τις βγάζουμε έξω όταν τελειώσουν τα νούμερα. Οι φάλαινες φτιάχνουν ένα παιχνίδι μ’ αυτό. Ένας δύτης κατεβαίνει για τη σειρήνα και. μια φάλαινα την σκεπάζει με το σώμα της. Ο δύτης προσποιείται ότι κάνει κάτι άλλο και η φάλαινα απομακρύνεται κολυμπώντας, αλλά παρακολουθεί σαν γεράκι. Ο δύτης κάνει μια κίνηση προς τη σειρήνα και η φάλαινα σαν αστραπή φτάνει εκεί, πριν απ’ αυτόν. Πρόκειται για ένα παιχνίδι που και οι δύο απολαμβάνουν.»
«Καμιά άλλη επιπρόσθετη γενική πληροφορία, Τζων;»
«Ε, ας δούμε. Νομίζουμε ότι δεν έχουν αίσθηση οσφρήσεως, ίσως ούτε γεύσεως, ούτε ζωηρά αναπτυγμένη αίσθηση αφής, ότι δεν έχουν φωνητικές χορδές, αλλά ότι οι ήχοι δημιουργούνται στα ρουθούνια τους και ακούνε με τους παλμούς που δέχονται στο κάτω σαγόνι και τ’ αυτιά τους. Είναι πολύ ανεπτυγμένα στην εντόπιση του ήχου—σε μερικές επιδείξεις η φάλαινα θα βρει ένα μικρό πλαστικό δαχτυλίδι να επιπλέει στο νερό και θα μας το επιστρέψει μολονότι της έχουμε κλείσει τα μάτια με δυο κυπελλάκια που εμποδίζουν την όρασή της. Έχουν τρομερή δύναμη. Ο Σαμού, μετά από ένα πολύ σύντομο τρέξιμο, πετιέται με ολόκληρο το σώμα του από το νερό για να χτυπήσει μια μπάλα που αιωρείται 7,2 μέτρα (24 πόδια) στον αέρα.»
Η έρευνά μου είχε αποκαλύψει αυτή τη δύναμη. Μπορούν να πηδήσουν 12 μέτρα (40 πόδια) στον αέρα, και το Νάσιοναλ Τζεογκράφικ είχε μια φωτογραφία που έδειχνε μια φάλαινα που μ’ ένα χτύπημα της ουράς της, εκσφενδόνιζε 9 μέτρα στον αέρα ένα θαλάσσιο λιοντάρι που ζύγιζε εκατοντάδες κιλά. Μπορούν να βουτήξουν σε βάθος πάνω από 300 μέτρα (1.000 πόδια).
«Έχεις αφοσιωθεί σ’ αυτά, Τζων; Τα σκέφτεσαι όταν είσαι μακρυά;»
«Οπωσδήποτε. Πάντοτε. Μου λείπουν όταν είμαι διακοπές. Ενδιαφερόμαστε πολύ για τις φάλαινές μας και τις σεβόμαστε ανάλογα. Δεν προσπαθούμε να τις παρουσιάσουμε σαν να έχουν ανθρώπινα χαρακτηριστικά. Δεν τους βγάζουμε το καπέλο. Είναι φάλαινες, είναι θαυμάσιες. Ας τις παρουσιάζουμε σαν φάλαινες.»
Η φάλαινα η μονομάχος είναι θαυμάσια. Βέβαια, σκοτώνει για να φάει, να ζήσει. Αλλά μην ξεχνάτε ότι τα θύματά της κάνουν το ίδιο πράγμα. Κανένα απ’ αυτά δεν είναι φυτοφάγο! Όταν ικανοποιείται η όρεξή της, μοιάζει με υπεραναπτυγμένο γατάκι. Στην επίδειξη ένα επτάχρονο κοριτσάκι ακούμπησε τη γλώσσα που ήταν σ’ ένα απ’ αυτά τα μεγάλα στόματα, προς μεγάλη χαρά του κυρίου της φάλαινας. Και η δική μας χαρά ήταν μεγάλη, με το Θαλάσσιο Κόσμο, με την υποδοχή που μας έκαναν, και ιδιαίτερα με την Καντού όταν μας άφησε να την αγκαλιάσουμε και όταν—συγνώμη, Τζων, πρέπει να το πω—όταν μας φίλησε.
ΑΦΗΣΑ ΤΟΝ ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΚΟΣΜΟ γεμάτος σκέψεις. Τα λόγια του ψαλμωδού ήρθαν στο νου μου: «Πόσον μεγάλα είναι τα έργα σου, Κύριε. Τα πάντα εν σοφία εποίησας· η γη είναι πλήρης των ποιημάτων σου· αύτη η θάλασσα η μεγάλη και ευρύχωρος· εκεί είναι ερπετά αναρίθμητα, ζώα μικρά μετά μεγάλων.» (Ψαλμ. 104:24, 25) Από μικροσκοπικά πλαγκτόν ως γιγαντιαίες φάλαινες—αναρίθμητα!
Ο άνθρωπος, σκέφθηκα, ήταν εκείνος που πρώτος τοποθετήθηκε στον κήπο της Εδέμ «δια να εργάζηται αυτόν και να φυλάττη αυτόν,» και σχετικά με τα ζώα δόθηκε η εντολή: «Εξουσιάζετε επί των ιχθύων της θαλάσσης και επί των πετεινών του ουρανού και επί παντός κινουμένου επί της γης.» (Γέν. 2:15· 1:28) Τι εμπιστοσύνη! Τι θαυμάσιος διορισμός εργασίας από τον Δημιουργό μας! Να φροντίζει τη γη, τα φυτά και τα ζώα της—όχι μόνο τα γατάκια και τα σκυλάκια αλλά όλα τα πλάσματα, «μικρά και μεγάλα.» Ακόμη και την τρομερή αλλά εντυπωσιακά θαυμάσια φάλαινα τη μονομάχο!
Αυτά και άλλα ακόμα πέρασαν από το νου μου καθώς σκεπτόμουν τα θαυμάσια που επιφυλάσσονται για το ευπειθές ανθρώπινο γένος σε μια καθαρισμένη παραδεισιακή γη κάτω από τη βασιλεία του Θεού, «κατά δε την υπόσχεσιν αυτού νέους ουρανούς και νέαν γην προσμένομεν, εν οις δικαιοσύνη κατοικεί.»—2 Πέτρ. 3:13· Ησ. 45:18· Εκκλ. 1:4.
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 18]
Πρέπει να φάει το καλαμάρι για να κερδίσει το ψάρι, όπως ένας πατέρας πρέπει να κάνει το παιδί του να φάει το σπανάκι για να κερδίσει το παγωτό
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 19]
«Η φάλαινα η μονομάχος είναι το πιο έξυπνο ζώο στον ωκεανό»
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 20]
«Προσπαθούμε να κάνουμε τις επιδείξεις τους σαν παιχνίδια, για να διατηρήσουμε το ενδιαφέρον τους»
[Ολοσέλιδη εικόνα στη σελίδα 17]