‘Η Βασιλική Λεωφόρος’

ΣΑΣ αρέσει η ιστορία; Αν ναι, ίσως έχετε παρατηρήσει ότι δεν είναι πάντοτε εύκολο να βρείτε μια αξιόπιστη ιστορική πηγή. Οι αρχαίοι ιστορικοί, παραδείγματος χάρη, συχνά μεγαλοποιούσαν, ή αφηγούνταν μύθους και απίθανες ιστορίες σαν αλήθεια.

Ένα αξιοσημείωτο γεγονός που πολλοί άνθρωποι δεν αναγνωρίζουν είναι ότι η Βίβλος αποτελεί εξαίρεση σ’ αυτόν τον κανόνα. Αν και είναι ένα βιβλίο αρχαίας ιστορίας, κατ’ επανάληψη οι λεπτομέρειες που δίνει για συμβάντα και τοποθεσίες ενδιαφέροντος έχουν αποδειχθεί αξιόπιστες και ακριβείς. Ένα παράδειγμα είναι μια παλαιά οδός που οδηγούσε στην Ρώμη από το Νότο. Ονομαζόταν Αππία Οδός.

Κατασκευασμένη γύρω στο έτος 300 π.Χ., η Αππία Οδός χρησιμοποιόταν ήδη πολύ όταν ο απόστολος Παύλος πάτησε τις σκληρές, από λάβα, πέτρες της περίπου το έτος 59 μ Χ. Ο Παύλος διάνυσε αρκετό μέρος αυτού του δρόμου, που ονομαζόταν από τους Ρωμαίους ποιητές longarum regina viarum, ή «βασίλισσα των μακρών δρόμων.» Θα θέλατε να ανασκοπήσουμε το ταξίδι του;

Άφιξη στους Ποτιόλους

Αφήνοντας τη Μάλτα, όπου είχαν ναυαγήσει, ο Παύλος και οι σύντροφοί του συνέχισαν το ταξίδι τους με ένα στρατιωτικό αξιωματικό, επειδή ο Παύλος ήταν ένας φυλακισμένος που είχε κάνει έφεση για την υπόθεσή του στον Καίσαρα Νέρωνα. Έφθασαν στην Ιταλία στους Ποτιόλους (το σύγχρονο Ποτσουόλι, κοντά στη Νεάπολη). Η περιγραφή λέγει: «όπου ευρόντες αδελφούς, παρεκαλέσθημεν να μείνωμεν παρ’ αυτοίς επτά ημέρας.»—Πράξ. 28:14.

Ο στρατιωτικός αξιωματικός προφανώς δεν έφερε αντίρρηση. Πρέπει να εκπλαγούμε; Όχι, διότι οι αρχαίοι Ποτίολοι ήταν μια περιοχή αναψυχής, «μια ευνοούμενη από τους Ρωμαίους τοποθεσία με νερά, καθώς οι πολυάριθμες θερμές πηγές της θεωρούνταν αποτελεσματικές για τη θεραπεία διαφόρων ασθενειών.»—Εγκυκλοπαίδεια ΜακΚλίντοκ και Στρόνγκ.

Ενόσω ο Παύλος ήταν μαζί τους, οι Χριστιανοί στους Ποτιόλους ίσως του εξήγησαν ότι ο δρόμος προς την Ρώμη, αν και φημισμένος, δεν ήταν εύκολος. Εάν κυττάξετε σ’ ένα χάρτη της Ιταλίας (βλέπε εικόνα) ίσως να νομίζατε ότι ο Παύλος θα ταξίδευε κατά μήκος της ακτής προς τη Ρώμη. Αλλά αυτό δεν ήταν δυνατό. Ενώ ένας παραλιακός δρόμος θα κατασκευαζόταν μια γενιά αργότερα, υπό τον αυτοκράτορα Δομιτιανό, μια εσωτερική παράκαμψη, ήταν αναγκαία στις μέρες του Παύλου. Αφού προχώρησε εσωτερικά προς την Κάπουα, ο Παύλος θα πήρε τη ‘βασίλισσα των μεγάλων δρόμων’ για τη Ρώμη, 212 χιλιόμετρα (132 μίλια) μακρυά.

Από την Κάπουα στην Ταρρατσίνα

Όταν ήρθε στην Κάπουα, ο Παύλος είχε φθάσει στο παλιό τέρμα της Αππίας Οδού. Πολύ πριν από την εποχή του Παύλου, όμως, ο δρόμος είχε επεκταθεί ανατολικά έως το Μπενεβέντουμ, που βρίσκεται κάτω από τον σύγχρονο αυτοκινητόδρομο που χρησιμοποιείται σήμερα. Από το Μπενεβέντουμ (το σημερινό Μπενεβέντο) η Αππία Οδός συνέχιζε νοτιοανατολικά μέσω της Βενούζια (Βενόζα) κατευθείαν κάτω στο Ταρέντουμ (Τάραντο) και το Μπρουντίζιουμ (Μπρίντιζι), λιμάνι στο «τακούνι» της Ιταλικής «μπότας» 370 χιλιόμετρα (230 μίλια) μακρυά.

Πραγματικά, αυτά τα λιμάνια ήταν που έκαναν την Αππία Οδό τόσο σημαντική για τους Ρωμαίους. Η Αππία Οδός ήταν το πρώτο μέρος οποιουδήποτε Ρωμαϊκού ταξιδιού προς την Ελλάδα. Καθώς η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία επεκτάθηκε ανατολικά υπήρχε πυκνή κυκλοφορία στη «βασίλισσα των μακρών δρόμων.»

Ο Παύλος, φυσικά, δεν θα ταξίδευε ανατολικά προς το Μπενεβέντουμ και στη συνέχεια στο Μπρουντίζιουμ και στην Ελλάδα. Επήγαινε δυτικά και βόρεια προς την Ρώμη. Πώς ήταν το ταξίδι του;

Ίσως το όμορφο τοπίο τον είχε ανταμείψει για τον ανώμαλο δρόμο καθώς ο Παύλος άφησε την Κάπουα, περνώντας ανάμεσα από τους λόφους της Καμπανίας προς την Ιταλική ακτή. Ο δρόμος ήταν ανώμαλος γιατί ήταν στρωμένος με σκληρά πολυγωνικά τεμάχια πέτρας από λάβα, κάτι σαν γιγάντιους λίθους επιστρώσεως δρόμων. Αλλά οι πέτρες δεν έλεγαν ολόκληρη την ιστορία. Κάτω απ’ αυτές οι Ρωμαίοι είχαν αφαιρέσει το πάνω στρώμα του χώματος έως ότου αποκαλύφθηκε ένα στερεό έδαφος. Μετά, επάνω σ’ αυτό, τοποθετήθηκαν αρκετά στρώματα υλικού—μεγάλες πέτρες, μικρότερες πέτρες και χαλίκια ανακατεμένα με λάσπη χτισίματος. Τελικά η επιφάνεια του δρόμου επιστρώθηκε, ελαφρά καμπυλωτή, για να φεύγει το νερό. Οι Ρωμαϊκοί δρόμοι κατασκευάζονταν για να διαρκέσουν!

Καθώς ο Παύλος πλησίαζε την Ταρρατσίνα (σημερινή Τερρατσίνα) ο δρόμος άρχιζε να προχωρεί κατά μήκος της ακτής, και ένα καταπληκτικό πανόραμα φάνηκε καθώς βράχοι κατέβαιναν απότομα κάτω προς τη θάλασσα ανάμεσα σε όμορφη βλάστηση. Το 109 χιλιομέτρων (68 μιλίων) ταξείδι από την Κάπουα στην Ταρρατσίνα, χωρίς αμφιβολία, πήρε αρκετές μέρες αλλά υπήρχαν διαθέσιμα καταλύματα. Οι μεγαλύτεροι Ρωμαϊκοί δρόμοι χαρακτηρίζονται από ταξιδιωτικούς σταθμούς, ονομαζόμενους μανσιόνες, κάθε 24 χιλιόμετρα (15 μίλια) περίπου. Εδώ ο κουρασμένος ταξιδιώτης μπορούσε να έχει ένα γεύμα ή να μείνει το βράδυ, ακόμα να αλλάξει άλογα ή να επισκευάσει την άμαξά του.

Δημόσιες ταβέρνες, υπήρχαν επίσης στο δρόμο, αλλά είχαν τη φήμη ότι είχαν πελάτες ταραξίες. Οι ταβέρνες «ήταν γεμάτες από λωποδύτες έλειπαν οι ανέσεις και η πελατεία αποτελείτο από τα αποβράσματα της αυτοκρατορίας,» λέει το βιβλίο Μεγάλοι Ρωμαϊκοί Δρόμοι του Κόσμου.

Όπως οι Ποτίολοι, έτσι και η Ταρρατσίνα ήταν μια πόλη αναψυχής στην εποχή του Παύλου. Ίσως κάποιος του έδειξε την πολυτελή έπαυλη που ήταν κτισμένη για τον αυτοκράτορα Τιβέριο. Σήμερα κάποιος μπορεί να δει ακόμη ερείπια αυτής της έπαυλης, καθώς και πολυτελών κάποτε ναών, λουτρών και θεάτρων. Θα ήταν απίθανο ο Παύλος να μην είχε παρατηρήσει τον μεγάλο ναό του Διός που εδέσποζε στην πόλη.

Από την Ταρρατσίνα στις Τρεις Ταβέρνες

Η Αππία Οδός ελισσόταν λίγο στους λόφους μεταξύ Κάπουα και Ταρρατσίνα, αλλά από την Ταρρατσίνα στην Ρώμη πήγαινε ευθεία σαν χάρακας. Φυσικά, ευθείς δρόμοι σε λοφώδη χώρα είναι συχνά απότομοι, και η Αππία Οδός κοντά στην Ταρρατσίνα είχε πραγματικά μεγάλη κλίση, ιδιαίτερα στην εποχή του Παύλου. Αργότερα, στις ημέρες του Αυτοκράτορα Τραϊανού, κόπηκε ένας βράχος σε βάθος 37 μέτρων (120 ποδών) για να αποφευχθεί ο ελιγμός επάνω στο βουνό όπου βρισκόταν η Ταρρατσίνα.

Η απότομη κάθοδος του Παύλου από την Ταρρατσίνα τον έφερε σε μια ελώδη, χαμηλή περιοχή που ονομαζόταν Πόντινε Μάρσες (Έλη του Πόντινε), ένα πολύ δυσάρεστο τμήμα του ταξιδιού του. Ο Ρωμαίος ποιητής Οράτιος, που έκανε το ταξίδι περίπου ένα αιώνα πριν από τον Παύλο, παραπονέθηκε ζωηρά για «την δυσωδία του νερού,» που «έκανε πόλεμο στην όρεξή μου,» καθώς επίσης για «τους βάτραχους του έλους και τα πεινασμένα κουνούπια.»

Ίσως οι Χριστιανοί αδελφοί του Παύλου στη Ρώμη αναγνώρισαν ότι πιθανώς θα ήταν κουρασμένος και ενοχλημένος μετά απ’ αυτό το δυσάρεστο μέρος του ταξιδιού του προς τη Ρώμη σαν φυλακισμένος. Έτσι η Βιβλική αναγραφή μας λέγει ότι, αντί να περιμένουν τον Παύλο στην άνεση του σπιτιού τους, οι αδελφοί ήλθαν να τον συναντήσουν στο δρόμο. Διαβάζουμε : «Εκείθεν δε ακούσαντες οι αδελφοί τα περί ημών, εξήλθον εις απάντησιν ημών έως του Αππίου Φόρου και των Τριών Ταβερνών, τους οποίους ιδών ο Παύλος, ηυχαρίστησε τον Θεόν και έλαβε θάρρος.»—Πράξ. 28:15.

Ο Άππιος Φόρος ήταν ακριβώς στην είσοδο προς τα Έλη του Πόντινε, περίπου 43 Ρωμαϊκά μίλια (63 χιλιόμετρα) από την Ρώμη. Οι Τρεις Ταβέρνες ήταν επίσης 10 Ρωμαϊκά μίλια (15 χιλιόμετρα) από το σημείο αυτό στο δρόμο προς τη Ρώμη. Αληθινά αυτοί οι πρώτοι Χριστιανοί κατέβαλαν μεγάλη προσπάθεια για να ταξιδέψουν όλον αυτό το δρόμο για να ενθαρρύνουν τον αδελφό τους Παύλο.

Προς την Ρώμη!

Ο Παύλος δεν χρειαζόταν τους αδελφούς από την Ρώμη να του πουν πόσο μακρυά ήταν από την πόλη επειδή η Αππία Οδός είχε πελώριες πέτρες για κάθε Ρωμαϊκό μίλι (1.480 μέτρα ή περίπου 0,9 του σημερινού μιλίου). Αυτές έδιναν τις αποστάσεις προς κάθε μεγάλη πόλη, οδηγίες προσανατολισμού και άλλες πληροφορίες. Πράγματι ο δείχτης αποστάσεως του Αππίου Φόρου ακόμη υπάρχει. Από τα δυσάρεστα έλη ο δρόμος σκαρφαλώνει κατά μήκος των λόφων Άλμπανι προς την Ρώμη, κατεβαίνοντας πάλι καθώς πλησιάζει στην πόλη. Αυτό το τελικό μέρος της Παλαιάς Αππίας Οδού έχει διατηρηθεί σαν δημόσιο πάρκο και ο χρόνος φαίνεται να κινείται προς τα πίσω καθώς ακολουθούμε τα ίχνη βημάτων του Παύλου.

Κάθε τόσο μπορεί κανείς να δει εκτάσεις από τους αρχικούς λίθους επιστρώσεως σ’ αυτή την περιοχή, φθαρμένους αλλά στη θέση τους μετά από 2.000 χρόνια. Μερικά κυπαρίσσια και πολλά πεύκα εκτείνονται στην άκρη του δρόμου, δίνοντας στο κάθε τι μια ατμόσφαιρα βαθιάς γαλήνης. Μπορεί να δει κανείς ερείπια τοίχων από κόκκινα τούβλα, με μαρμάρινες πλάκες επάνω στις οποίες διακρίνονται ακόμη λίγες Λατινικές λέξεις. Επίσης φαίνονται εδώ κι εκεί φθαρμένα από τον χρόνο, σπασμένα αγάλματα. Ακόμη πλησιέστερα προς την Ρώμη είναι δυο από τις φημισμένες κατακόμβες, όπου οι πρώτοι Χριστιανοί κρύβονταν σε καιρούς διωγμού. Είναι έξω από τα τείχη της πόλεως όπως απαιτούσε ο Ρωμαϊκός νόμος, αλλά η Ρώμη είναι τώρα πολύ κοντά.

Ίσως οι Χριστιανοί αδελφοί του Παύλου του έδειξαν μερικά από τα αξιοθέατα και τα μνημεία, αν και ο Παύλος δεν ερχόταν ως τουρίστας στην Ρώμη. Βεβαίως, πολλά από τα μνημεία που βλέπουμε σε ερείπια σήμερα οικοδομήθηκαν λίγο μετά από την εποχή του Παύλου. Αλλά ο μεγάλος κυκλικός τάφος της Σετσίλια Μετέλλα, αρκετά μεγάλος ώστε να χρησιμοποιηθεί σαν φρούριο (όπως έγινε τον Μεσαίωνα), χωρίς αμφιβολία έλκυσε την προσοχή του Παύλου όπως και τη δική μας σήμερα.

Σύντομα ο Παύλος και οι σύντροφοί του πέρασαν από την Πόρτα Καμπένα και μπήκαν στην ίδια την Πόλη. Εκεί, ακριβώς εμπρός και στ’ αριστερά, ήταν το πελώριο Τσίρκους Μάξιμους, ένας γιγάντιος ιππόδρομος που μπορούσε να χωρέσει 250.000 θεατές. Εδώ τελείωνε (ή άρχιζε) η Αππία Οδός, περίπου 583 χιλιόμετρα (362 μίλια) από το λιμάνι του Μπρουντίζιουμ (Μπρίντιζι). Εάν επισκεφθείτε την Ρώμη και επιθυμείτε να ακολουθήσετε τα βήματα του Παύλου, βρείτε την Παλαιά Αππία Οδό, γιατί η Νέα Αππία Οδός είναι ένας αυτοκινητόδρομος μεγάλης κυκλοφορίας.

Αυτές οι ιστορικές λεπτομέρειες δεν είναι απλώς ενδιαφέρουσες σαν ιστορία. Μας προσφέρουν βάσιμους λόγους να εμπιστευόμαστε τη Βίβλο. Όμως η Βίβλος είναι ένα βιβλίο για το μέλλον καθώς και για το παρελθόν. Εάν το ενδιαφέρον σας για την Βίβλο έχει διεγερθεί, γιατί να μην εξετάσετε τι υπόσχεται για το μέλλον; Εκείνο που έχει να πει δεν είναι μόνον αξιόπιστο αλλά παρέχει παρηγοριά και θερμαίνει την καρδιά.

[Χάρτης της Αππίας Οδού στη σελίδα 21]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΡΩΜΗ

Τρεις Ταβέρναι

Άτοπος Φόρος

Τερρατσίνα

Ποτιόλι

ΚΑΠΟΥΑ

Νεάπολις

ΜΠΕΝΕΒΕΝΤΟ

Βενόζα

ΤΑΡΑΣ

ΜΠΡΙΝΤΙΖΙ