Είναι τα Χριστούγεννα Πράγματι Ειδωλολατρικά;

PUBLICK NOTICE

The Observation of CHRISTMAS having been deemed a Sacrilege, the exchanging of Gifts and Greetings, dressing in Fine Clothing, Feasting and similar Satanical Practices are hereby FORBIDDEN with the Offender liable to a Fine of FIVE SHILLINGS

Πάνω, στα δεξιά, βρίσκεται το πιστό αντίγραφο ενός θεσπίσματος που εκδόθηκε το 1660 στην Αποικία της Μασσαχουσέττης στη Νέα Αγγλία, και που απαγορεύει την τήρηση των Χριστουγέννων. Ομοίως, στην Αγγλία του 17ου αιώνα, ο εορτασμός των Χριστουγέννων απαγορεύτηκε γιατί θεωρήθηκε «ειδωλολατρικός και παπικός, Σατανικός, συνδεδεμένος με τα Κρόνια, και ότι οδηγεί στην τεμπελιά.»

Αν και αυτοί ήταν νόμοι μιας περασμένης εποχής, εξακολουθούν να προκαλούν το ερώτημα: Είναι τα Χριστούγεννα πράγματι ειδωλολατρικά; Μια πιο προσεκτική ματιά στις ρίζες μερικών από τα δημοφιλή έθιμα των Χριστουγέννων ίσως να δώσει την απάντηση.

Η Ημερομηνία

Όλες οι συνηθισμένες εγκυκλοπαίδειες και τα συμβουλευτικά βιβλία συμφωνούν ότι η ημερομηνία της γεννήσεως του Ιησού είναι άγνωστη και ότι οι εκκλησίες δανείστηκαν την ημερομηνία της 25ης Δεκεμβρίου από τους Ρωμαίους, μαζί με τα έθιμα τους και τις γιορταστικές εκδηλώσεις τους. Να μερικά χαρακτηριστικά σχόλια: «Το εκκλησιαστικό ημερολόγιο διατηρεί πολλά υπολείμματα των προ-Χριστιανικών γιορτών—ιδιαίτερα τα Χριστούγεννα, που ανακατεύουν στοιχεία από τη γιορτή των Κρονίων και τη γέννηση του Μίθρα.» («Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα») «Συνήθως θεωρείται ότι η μέρα [25 Δεκεμβρίου] διαλέχτηκε για να αντιστοιχεί με τις ειδωλολατρικές γιορτές που γίνονταν στο χειμερινό ηλιοστάσιο, όταν οι μέρες αρχίζουν να μεγαλώνουν, για να γιορτάζουν την ‘αναγέννηση του ήλιου.’» («Εγκυκλοπαίδεια Αμερικάνα») «Την ημέρα αυτή [25 Δεκεμβρίου], καθώς ο ήλιος άρχιζε την επάνοδό του στους βόρειους ουρανούς, οι ειδωλολάτρες αφοσιωμένοι στον Μίθρα γιόρταζαν τη γέννηση του ανίκητου ήλιου.»—«Νέα Καθολική Εγκυκλοπαίδεια.»

Τα Κρόνια ήταν μια επταήμερη Ρωμαϊκή γιορτή που διαρκούσε από τις 17 ως τις 24 Δεκεμβρίου προς τιμή του Κρόνου, του θεού της γεωργίας. Η γιορτή χαρακτηριζόταν από θορυβώδη γλέντια, μεθύσια, ξεφαντώματα, χορούς, ανταλλαγή δώρων και το στόλισμα των σπιτιών με αειθαλή δέντρα. Η 25η Δεκεμβρίου, τα γενέθλια του θεού ήλιου Μίθρα, που ήταν αρχικά ο Βαβυλωνιακός θεός του φωτός, έγινε το αποκορύφωμα των γιορτών που κρατούσαν μια βδομάδα.

Σε μια προσπάθεια να προσηλυτίσει τους ειδωλολάτρες και να ξανακερδίσει αυτούς που είχαν επιδοθεί σε τέτοιες κοσμικές πράξεις, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία στα μέσα του τέταρτου αιώνα, ‘εκχριστιάνισε’ τα γενέθλια του Μίθρα και υιοθέτησε την ημερομηνία και τα έθιμα, αλλά την ονόμασε γιορτή της γεννήσεως του Ιησού Χριστού. Έτσι γεννήθηκαν τα Χριστούγεννα.

Το Χριστουγεννιάτικο Δέντρο

Ορισμένες αυθεντίες αποδίδουν την προέλευση του Χριστουγεννιάτικου δέντρου στον Βονιφάτιο, ο οποίος έπεισε τους Γερμανούς του όγδοου αιώνα να εγκαταλείψουν τη λατρεία τους για τις ιερές βελανιδιές. Σύμφωνα με το μύθο, όταν έκοψαν μια από τις ιερές βελανιδιές τους, ένα μικρό έλατο φύτρωσε στο μέρος της. Ο Βονιφάτιος είπε στους νέους προσήλυτους ότι το έλατο θα ήταν το άγιο δέντρο τους—το δέντρο του Χριστού.

Άλλοι πιστεύουν ότι το Χριστουγεννιάτικο δέντρο προήλθε από το δέντρο του παραδείσου, κι έγινε δημοφιλές στη μεσαιωνική Γερμανία. Το δέντρο ήταν το κεντρικό κομμάτι της θεατρικής παραστάσεως του παραδείσου προς τιμή των «αγίων» Αδάμ και Εύας, η γιορτή των οποίων ήταν στις 24 Δεκεμβρίου. Το στόλιζαν με μήλα και ψωμάκια.

Πράγματι, η πρώτη μνεία για το Χριστουγεννιάτικο δέντρο, όπως ξέρουμε, προήλθε από το Στρασβούργο της Γερμανίας, το 1531. Οι Γερμανοί μετανάστες τελικά μετέφεραν τη συνήθεια στη Βόρεια Αμερική, όπου το στόλισαν περισσότερο και έγινε δημοφιλές. Το πρώτο ηλεκτρικά φωτισμένο Χριστουγεννιάτικο δέντρο εμφανίστηκε το 1882 στην πόλη της Νέας Υόρκης στο σπίτι του Έντουαρντ Τζώνσον, ενός συνεργάτη, μάλιστα του Τόμας Έντισον, εφευρέτη του ηλεκτρικού λαμπτήρα.

Ο Αϊ Βασίλης (Σε μερικές Χώρες, Άγιος Νικόλαος)

Ο μύθος λέει ότι όταν ο Νικόλαος, ένας επίσκοπος των Μύρων του τέταρτου αιώνα (στη σημερινή νοτιοδυτική Τουρκία), άκουσε ότι ένας ντόπιος κάτοικος δεν είχε χρήματα για να προικίσει τα τρία κορίτσια του, έριξε μυστικά κομμάτια χρυσού ή κέρματα στο σπίτι τους, μέσα από ένα παράθυρο ή μια καπνοδόχο στην οροφή. Το χρυσάφι υποτίθεται ότι έπεσε σε μερικές κάλτσες που ήταν κρεμασμένες κοντά στη φωτιά για να στεγνώσουν. Εδώ βρίσκονται όλα τα βασικά στοιχεία της ιστορίας του Αϊ Βασίλη, (ή του Αγίου-Νικολάου γι’ άλλους λαούς).

Η εικόνα όμως, του παχουλού, κοκκινοντυμένου φορτωμένου με δώρα ανθρώπου φαίνεται να είναι προϊόν της γόνιμης φαντασίας πολλών διάσημων Νεο-Υορκέζων. Πρώτα πρώτα, οι Ολλανδοί άποικοι συνέβαλαν στην ονομασία—ο Άγιος Νικόλαος στα Ολλανδικά είναι Σιντερκλάας. Έπειτα, το 19ο αιώνα, συγγραφείς ανάμεσα στους οποίους οι Ουάσινγκτον Ίρβινγκ και Κλήμεντ Μουρ (διάσημος για το ποίημά του «Ήταν Παραμονή Χριστουγέννων») έδωσαν τις λογοτεχνικές περιγραφές. Τελικά, ο γελοιογράφος Τόμας Ναστ, δημιουργός του Δημοκρατικού γαϊδουριού και του Ρεπουμπλικάνικου ελέφαντα, έδωσε το τελικό ρετουσάρισμα στον παχουλό και εύθυμο στην όψη γεράκο που βλέπουμε στην περίοδο των Χριστουγέννων.

Το Πουρνάρι και το Γκι

Σύμφωνα με μια είδηση των «Τάιμς» της Νέας Υόρκης, «αειθαλή δέντρα πολλών ειδών χρησιμοποιούντο σ’ όλη την Ευρώπη πολύ πριν από τη Χριστιανική εποχή στις ειδωλολατρικές τελετουργίες που γίνονταν στα μέσα του χειμώνα με σκοπό να εξασφαλίσουν την επιστροφή της ανοίξεως.

Οι Τεύτονες και οι Κέλτες της μεσαιωνικής Γερμανίας και Αγγλίας θεωρούσαν το πουρνάρι σαν σύμβολο της αιώνιας ζωής επειδή παρέμενε πράσινο ακόμα κι όταν τ’ άλλα δέντρα μαραίνονταν το χειμώνα. Το γκι ήταν ιερό στους Δρυΐδες της αρχαίας Βρεταννίας, οι οποίοι του απέδιδαν μαγική δύναμη εναντίον των δαιμόνων της μαγείας, των δηλητηρίων, των ασθενειών και της ακαρπίας. Στη Σκανδιναυΐα, το γκι ήταν τόσο ιερό, που οι εχθροί, αν συναντιόνταν κάτω απ’ αυτό, άφηναν τα όπλα τους και έδιναν ο ένας στον άλλο το φιλί της ειρήνης.

Φανταστικοί μύθοι δημιουργήθηκαν για να συνδέσουν αυτά τα φυτά με τον Ιησού. Ένας μύθος λέει ότι το πουρνάρι αρχικά δεν είχε φύλλα το χειμώνα. Αλλά, όταν η Μαρία έβαλε το μωρό-Ιησού κάτω από ένα πουρνάρι για να τον κρύψει από τους στρατιώτες του Ηρώδη στη διάρκεια της φυγής για την Αίγυπτο, το φυτό αμέσως έβγαλε πυκνά πράσινα φύλλα γεμάτα αγκαθωτές άκρες για να κρύψουν και να προστατέψουν το μωρό.

ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΣΑΣ; Ειδωλολατρικές τελετουργίες και δεισιδαιμονικοί μύθοι—αυτές είναι οι πηγές για την παράδοση των Χριστουγέννων. Οι πρώτοι Χριστιανοί τα απέφευγαν, οι οποίοι, σύμφωνα με την «Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια του Βιβλίου,» «δεν γιόρταζαν τη γέννησή Του, επειδή θεωρούσαν τον εορτασμό της γεννήσεως οποιουδήποτε, ειδωλολατρική συνήθεια.»

Όλα αυτά, οι τελετουργίες και δεισιδαιμονίες, που ονομάζονται Χριστούγεννα, δεν είναι τίποτα άλλο παρά αποτέλεσμα των φημισμένων λόγων του Πάπα Γρηγορίου Α΄ στον ιεραπόστολο Αυγουστίνο: «Γκρέμισε τα είδωλά τους, αλλά καθαγίασε τους ναούς τους.» Μόνο οι ονομασίες έχουν αλλάξει. Το περιεχόμενο είναι τόσο ειδωλολατρικό όσο ήταν πάντα.