Μπαλλέτο—Είναι Όλο Χάρη και Ομορφιά;

ΜΕΛΩΔΙΚΑ ρεφραίν γεμίζουν το θέατρο, και, καθώς κοιτάζω με μεγάλη ανυπομονησία, οι κουρτίνες ανοίγουν σ’ ένα μεσαιωνικό χωριό της ανατολικής Ευρώπης. Το μπαλλέτο του θεάτρου Γουαΐρα στην Κουριτίμπα της Βραζιλίας, παρουσιάζει αυτό που πολλοί θεωρούν σαν το μεγαλύτερο από τα ρομαντικά κλασσικά μπαλέτα—τη Ζιζέλ.

Η απαλή μελωδία γρήγορα γίνεται ένα ζωηρό βαλς, καθώς η Ζιζέλ και άλλοι χωρικοί χορεύουν στη διάρκεια μιας γιορτής τους, στον τρύγο. Το έργο αναφέρεται στη ζωηρή επιθυμία μιας νεαρής κοπέλλας να χορεύει, και στον ερωτά της με τον Δούκα Άλμπρεχτ. Καθώς χορεύουν έναν γεμάτο χάρη χορό για δύο, η νοσταλγική ομορφιά της μουσικής προετοιμάζει το ακροατήριο για μια τραγωδία. Η χαρά της μετατρέπεται σε τρέλα που την οδηγεί στο θάνατο. Στη συνέχεια ξαναενώνεται με τον Άλμπρεχτ σαν πνεύμα, για να συνεχίσει να χορεύει από τα μεσάνυχτα μέχρι την αυγή.

Τι έχει κάνει αυτό το μπαλλέτο και άλλα μπαλλέτα τόσο ελκυστικά σε πολλούς ανθρώπους; Τι ακριβώς είναι το μπαλλέτο;

Το Μπαλλέτο και η Ιστορία Του

Το μπαλλέτο είναι ένας συνδυασμός πολλών τεχνών. Μουσικοί συνθέτουν τη μουσική. Καλλιτέχνες ζωγραφίζουν ή σχεδιάζουν το σκηνικό και τα ρούχα. Ο συγγραφέας καταστρώνει την υπόθεση. Συχνά ο συγγραφέας είναι και ο χορογράφος. Με τη γνώση του για τις κινήσεις του σώματος και την τεχνική του χορού, δημιουργεί το μπαλλέτο (από την Ιταλική λέξη μπαλλάρε, χορεύω). Τελικά, οι καλά εκπαιδευμένοι χορευτές ερμηνεύουν την ιστορία.

Το 1581 η Αικατερίνη των Μεδίκων, βασίλισσα της Γαλλίας, μαζί με τους ευγενείς της αυλής της, ερμήνευσαν το πρώτο μπαλλέτο που αναφέρεται στην ιστορία. Από τότε συνέχισε να είναι η διασκέδαση των Ευρωπαίων ευγενών.

Ο Βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΔ΄, που αγαπούσε πολύ το χορό, ίδρυσε τη Βασιλική Ακαδημία Χορού το 1661. Αλλά ο Ιταλός χορογράφος Κάρλο Βλάσης ήταν εκείνος που καθιέρωσε τον Κώδικα της Τερψιχόρης και κωδικοποίησε τις πέντε βασικές θέσεις των ποδιών. Τέλος, στη διάρκεια του 19ου αιώνα, οι γυναίκες άρχισαν να χορεύουν στα μεγάλα δάχτυλα των ποδιών τους ή στις μύτες. Κάθε τεχνική ικανότητα ήταν σε αρμονία με τις φυσικές γραμμές του σώματος. Ο χορευτής έπρεπε να εκφράζει την ομορφιά της γραμμής και τη ρευστότητα με την κίνηση.

Οι Ευρωπαίοι μονάρχες προσκάλεσαν Γάλλους και Ιταλούς χορογράφους και χορευτές για να συγκροτήσουν το μπαλλέτο στις αυλές τους. Ο Φίλιππο Μπακκάρι πρόσφερε τις υπηρεσίες του, όχι σε ευγενείς, αλλά στο Ορφανοτροφείο της Μόσχας σαν πείραμα. Τα αποτελέσματα ξεπέρασαν κάθε προσδοκία. Από τους 62 μαθητές, οι 24 έγιναν σολίστες. Το ορφανοτροφείο έγινε το λίκνο του Μπολσόι, και τα θεμέλια για το μπαλλέτο της Ρωσίας.

Γρήγορα οι χορογράφοι δεν ικανοποιούνταν πια στο να ευχαριστούν το μάτι. Ο Ντομπερβάλ, ένας πασίγνωστος χορογράφος του 18ου αιώνα, είπε: «Θέλω να κερδίσω τις καρδιές.» Τα μπαλλέτα που το πετυχαίνουν αυτό εξακολουθούν και σήμερα να είναι δημοφιλή. Η Ζιζέλ αγγίζει τα πιο βαθιά αισθήματα κάθε ανθρώπου—επειδή η «αγάπη είναι ισχυρά ως ο θάνατος.»—Άσμα Ασμάτων 8:6.

Η Πειθαρχημένη Τεχνική του Μπαλλέτου

Το πρώτο μάθημα αρχίζει στη δοκό με τις πέντε βασικές θέσεις. Οι μυς ενισχύονται έτσι και διατηρούνται εύκαμπτοι με την καθημερινή άσκηση. Οι σύνδεσμοι των αρθρώσεων απλώνονται στην πλήρη έκτασή τους για ν’ αποκτήσουν μεγαλύτερη ευλυγισία. Το σώμα αποκτά την ικανότητα να κινείται με τη μεγαλύτερη δυνατή ταχύτητα, έλεγχο, ευκαμψία, χάρη και ελαφρότητα. Όπως ξέρω καλά από δική μου πείρα, μόνο με καθημερινή άσκηση μπορεί να επιτευχθεί τελειότητα ισορροπίας, ακρίβεια και ομορφιά κινήσεως.

Χρειάζονται 10 χρόνια για να γίνει κανείς επιδέξιος χορευτής κλασσικού μπαλλέτου. Αυτό απαιτεί σκληρή δουλειά, πειθαρχία και αφοσίωση στην τέχνη. Ακόμη, κάθε γενιά έχει ελάχιστους ταλαντούχους χορευτές. Ο χορογράφος Τζωρτζ Μπάλανσάιν είπε τα εξής στο βιβλίο Ο Χορός Έχει Πολλές Όψεις: «Γεννιέται κανείς μεγάλος χορευτής. Κανένας δάσκαλος δεν μπορεί να κάνει θαύματα, ούτε και η πολυετής εκπαίδευση μπορεί να κάνει έναν μη ταλαντούχο μαθητή καλό χορευτή. Μπορεί κάποιος ν’ αποκτήσει μερικές τεχνικές δυνατότητες, αλλά κανένας δεν μπορεί ποτέ να ‘αποκτήσει ένα εξαίρετο ταλέντο.’ Ποτέ δεν έχω καυχηθεί ότι είχα έναν ασυνήθιστα ταλαντούχο μαθητή. Μια Πάβλοβα δεν είναι μαθήτρια κανενός παρά μόνο του Θεού.»

Οφέλη και Πιθανοί Κίνδυνοι

Το μπαλλέτο, από σωματική άποψη, εκφράζει την τέλεια λειτουργία των άκρων και των αρθρώσεων. Όταν εφαρμοστεί δοκιμαστικά σε μερικά παιδιά, μπορεί να οδηγήσει σε σωματικές βελτιώσεις. Κάποια κύρτωση όταν στεκόμαστε μπορεί να βελτιωθεί με τη βοήθεια ενός ειδικού. Η πολιομυελίτιδα, που περιλαμβάνει μυϊκή αδυναμία, μπορεί να διορθωθεί με πολυετείς ασκήσεις μπαλλέτου. Μια από τις φτασμένες μπαλλαρίνες της Βραζιλίας άρχισε την καριέρα της μ’ αυτόν τον τρόπο, και η Αλίτσια Μάρκοβα άρχισε να εκπαιδεύεται στο μπαλλέτο για να διορθώσει την πλατυποδία.

Από την άλλη πλευρά, το μπαλλέτο δεν είναι καθόλου υγιεινό για όσους έχουν μερικά σωματικά ελαττώματα. Μια ελαφρή κυρτότητα της σπονδυλικής στήλης μπορεί να γίνει μόνιμη παραμόρφωση μετά από τρεις μόνο μήνες ασκήσεων. Ούτε συνιστάται για τα παιδιά που έχουν μεγάλες αρθρώσεις στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού, πολύ κυρτά πόδια, σφιχτά ενωμένα πόδια με λίγη ή καθόλου καμπύλη, γόνατα που γέρνουν προς τα μέσα και στραβά πόδια λόγω ραχιτισμού.

Προβλήματα ακόμη μπορεί να ανακύψουν όταν ένα νεαρό άτομο ασκείται στο σπίτι. Γιατί; Επειδή τα περισσότερα σύγχρονα σπίτια έχουν πατώματα από πλακάκια, παρκέ, μάρμαρα, τσιμέντο ή βινύλιο, και στερούνται ελαστικότητας· εκείνο που χρειάζεται είναι ένα ξύλινο δάπεδο με ελαστικότητα. Ο χορός πάνω σε επιφάνειες που είναι σκληρές μπορεί να καταστρέψει τους μυς, τους συνδέσμους και τις αρθρώσεις, και μπορεί να κάνει τη σπονδυλική στήλη άκαμπτη, προξενώντας σπαστικότητα.

Από την άλλη πλευρά, ο ρυθμικός χορός και η μουσική, όταν γίνονται κατάλληλα, επιδρούν με ωφέλιμο τρόπο στη διάνοια. Για λόγους αγνώστους στους γιατρούς, η συμμετοχή σ’ αυτά μπορεί να βοηθήσει στο να διώξει κανείς τις αρνητικές διαθέσεις του και να παρουσιάσει χαρακτηριστικά αισιοδοξίας. Η μουσική μπαλλέτου χρησιμοποιείται ακόμη και σαν θεραπευτική αγωγή για τους ψυχικά αρρώστους.

Είναι Όλα τα Μπαλλέτα Ευχάριστα και Ενδεδειγμένα;

Το μπαλλέτο σήμερα έχει το ευεργέτημα μιας τεχνικής που αναπτύχθηκε επί 300 και πλέον χρόνια. Ενώ μερικές σχολές είναι πιστές στην παράδοση, άλλες κάνουν κατάχρηση του χορευτή και της τέχνης. Μερικοί σύγχρονοι χορογράφοι είναι πολύ απαιτητικοί, ζητώντας από τους χορευτές να πιέζουν το σώμα τους πέρα απ’ ό,τι είναι φυσικό. Ένας χορογράφος που ξεκίνησε τον όμιλό του μ’ ένα πνεύμα εκδικήσεως είπε: «Παραβήκαμε όλους τους κανόνες.»

Ακόμη, η ηθική πλευρά του σημερινού μπαλλέτου επηρεάζεται από τα σημερινά κριτήρια. Ο Όλεγκ Κερκίνσκυ έγραψε στον Κόσμο του Μπαλλέτου: «Στο παρελθόν, το μπαλλέτο θεωρείτο από το ευρύ κοινό σαν μια επίδειξη από όμορφα κορίτσια που γινόταν για τους κουρασμένους επιχειρηματίες και τους πλούσιους αριστοκράτες· αυτές οι μέρες πέρασαν, αλλά υπάρχουν ακόμη πολλοί που πάνε στο μπαλλέτο κυρίως για παρόμοιους λόγους. Είναι φανερό ότι οι υγιείς νέοι άνθρωποι που φορούν κοντά κοστούμια ή εφαρμοστά ρούχα πρέπει να έχουν μια ισχυρή ερωτική έλξη· αυτό είναι εκείνο που συχνά τονίζεται πάρα πολύ σήμερα με τις σκόπιμες υποβλητικές και αισθησιακές κινήσεις που επινοούν πολλοί σύγχρονοι χορογράφοι.»

Στο μπαλλέτο Ο Θαυμαστός Μανδαρίνος τρεις κακοποιοί χρησιμοποιούν μια νεαρή κοπέλλα σαν πόρνη και δεν αφήνεται καμιά αμφιβολία στο μυαλό αυτού που παρακολουθεί το μπαλλέτο ότι οι κινήσεις της υπονοούν τις σεξουαλικές σχέσεις. Αυτό δεν είναι κάτι που θέλουν να δουν άνθρωποι με καλές ηθικές αρχές. Αντίθετα, ακολουθούν τη Χριστιανική αρχή που συνιστά η Βίβλος στους Φιλιππησίους 4:8 : «Όσα δίκαια, . . . καθαρά, . . . αν υπάρχη τις αρετή . . . ταύτα συλλογίζεσθε.»

Άλλα μπαλλέτα μπορεί να είναι ψυχαγωγικά καθώς και διδακτικά. Στον Άσωτο Υιό αυτός που παρακολουθεί το μπαλλέτο διακρίνει πολύ καθαρά πού βρίσκονται οι πονηρές δυνάμεις. Η πονηρία του Ηρώδη αντιπαραβάλλεται με την ηθική καθαρότητα του Ιωάννη του Βαπτιστή στο μπαλλέτο Σαλώμη.

Το μπαλλέτο προορίζεται να εκφράσει την ομορφιά της κινήσεως, και πολλά από τα κλασσικά μπαλλέτα το συνδυάζουν αυτό με θέματα που κάνουν έκκληση στα υγιή αισθήματα του ανθρώπου. Τέτοια μπαλλέτα όπως Η Ωραία Κοιμωμένη, η Λίμνη των Κύκνων και το Κοππέλια βρίσκονται στο ρεπερτόριο των περισσότερων ομίλων.

Μπαλλέτο ή Τι Άλλο;—Μια Σοφή Απόφαση

Οι περισσότερες παραστάσεις δεν είναι πλήρη μπαλλέτα αλλά ντιβερτιμέντα [αποσπάσματα]. Αυτά συχνά είναι μέρη από πολύ γνωστά μπαλλέτα. Έτσι, από την Ωραία Κοιμωμένη έχουμε τη Σταλία (Το Γαλάζιο Πουλί). Σε μια τελευταία παράσταση αυτού του κομματιού, παρατήρησα την τεχνική επιδεξιότητα της μπαλλαρίνας. Η ακρίβεια και η ισορροπία της έρχονταν φυσικά. Πρέπει να είχε καταβάλει πολύ σκληρές προσπάθειες. Άξιζε περισσότερα από το μπουκέτο τριαντάφυλλα που της πρόσφεραν.

Αναπολώντας τα δικά μου πρώτα μαθήματα, σκέφτηκα τη δυνατότητα που βρισκόταν μπροστά μου για μια καριέρα στο μπαλλέτο. Όμως, την εποχή που θα γινόμουν μια εξαίρετη χορεύτρια κλασσικού μπαλλέτου, μια αλλαγή συνέβη στη ζωή μου. Ξεκαθάρισα το σκοπό μου για τη ζωή. Μελετώντας τη Βίβλο με τους Μάρτυρες του Ιεχωβά, έμαθα για το συγκινητικό σκοπό του Δημιουργού να ζουν οι άνθρωποι για πάντα με τελειότητα σ’ αυτή τη γη, όχι στη σημερινή κατάστασή της αλλά μεταμορφωμένη σε παράδεισο. (2 Πέτρου 3:13· Αποκάλυψις 21:1-4) Η Βίβλος μου άνοιξε ακόμη τα μάτια στις αναλήθειες που παρουσίαζαν μερικά δημοφιλή μπαλλέτα, όπως η μετά θάνατο ζωή στη Ζιζέλ. Ο Λόγος του Θεού με δίδαξε ότι οι νεκροί δεν ζουν σε κανέναν άλλο κόσμο, αλλά κοιμούνται περιμένοντας την ανάσταση.—Εκκλησιαστής 9:5· Ιωάννης 5:28, 29.

Επί πλέον, συγκινήθηκα όταν κατάλαβα πόσο πολύ έχουμε πλησιάσει στο χρονοδιάγραμμα του Δημιουργού όπου μεγάλες αλλαγές θα γίνουν στη ζωή σ’ αυτή τη γη. Πόσο πιο σπουδαίο ήταν να αφιερώσω τη ζωή μου και το χρόνο μου, όχι απλώς σε μια τέχνη, αλλά στην επέκταση ενός μηνύματος που θα φέρει μόνιμη χαρά κι αιώνια ζωή σ’ εκείνους που θα το δεχτούν! (Ιωάννης 17:3) Έτσι αποφάσισα ν’ αναλάβω την ιεραποστολική υπηρεσία σαν καριέρα, αντί το μπαλλέτο.

Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι ξέχασα όλα τα προηγούμενα ενδιαφέροντά μου. Εξακολουθώ να εκτιμώ τα θαυμάσια θεόδοτα δώρα που εκφράζονται στο μπαλλέτο, και ίσως κι εσείς επίσης.—Από Συνεργάτη.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 22]

Χρειάζονται 10 χρόνια σκληρής δουλειάς, πειθαρχίας και αφοσιώσεως για να γίνει κανείς επιδέξιος χορευτής κλασσικού μπαλλέτου

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 23]

Οι ηθικές πλευρές του σημερινού μπαλλέτου επηρεάζονται από τα σημερινά κριτήρια

[Εικόνες στη σελίδα 21]

Το μπαλλέτο μπορεί να εκφράζει ομορφιά κινήσεως και το απολαμβάνουν πολλοί. Όμως, υπάρχουν πολλές πλευρές του ζητήματος που πρέπει να εξεταστούν

Ζιζέλ

Η Λίμνη των Κύκνων

Η Ωραία Κοιμωμένη