Είστε Ευγνώμονες για τα Πράσινα Φυτά;

ΙΣΩΣ να μη σας αρέσουν πολύ τα φυτά και να μην ενδιαφέρεστε ιδιαίτερα γι’ αυτά. Όμως, ακόμη κι αν η βοτανική σας φαίνεται ανιαρή, υπάρχει σοβαρός λόγος για να είστε ευγνώμονες για τα πράσινα φυτά.

Γιατί, ακόμη και ο κάτοικος μιας συντηρητικής πόλης ξέρει ότι τα πράσινα φυτά είναι εκείνα που δίνουν ζωή σ’ ένα άθλιο γραφείο ή διαμέρισμα. Κι όταν η θερμοκρασία ανεβαίνει, ο άνθρωπος της πόλης χαίρεται να κάθεται κάτω από τη σκιά ενός δέντρου, ακόμη κι αν χρειάζεται να αγωνιστεί για να βρει ένα κομμάτι πράσινου μέσα σ’ ένα συνωστισμένο πάρκο.

Έξω στην ύπαιθρο, όμως, μπορείτε πραγματικά να εκτιμήσετε το μεγαλείο της πρασινάδας της γης. Στολίζει τον κόσμο που ζούμε μ’ ένα έξοχα σχεδιασμένο χαλί. Ποιος δεν εντυπωσιάζεται όταν βλέπει τα καταπράσινα βουνά, τα λαγκάδια και τις πεδιάδες; Και μήπως δεν χαίρεστε όταν βλέπετε και οσφραίνεστε τα δάση, τους λόφους και τις κοιλάδες; Μια μόνο επίσκεψη σε περιοχές που με απληστία ο άνθρωπος έχει απογυμνώσει κάνει τον άνθρωπο να εκτιμήσει πόσο πολύ ομορφαίνει το σπίτι μας η πρασινάδα της γης.

Όπως οι περισσότεροι από εμάς, ίσως κι εσείς να ποδοπατάτε το πράσινο χωρίς να σκέφτεστε ότι η ίδια η ζωή μας εξαρτάται από τα πράσινα φυτά. Πώς συμβαίνει αυτό;

Το Πράσινο Χρειάζεται στην Ανάπτυξη

Κόψτε ένα πράσινο φύλλο από οποιοδήποτε δέντρο ή φυτό, και εξετάστε το από κοντά. Θαυμάστε τη συμμετρία του και την απλή ομορφιά του. Παρατηρήστε το «υδραυλικό» σύστημα των νεύρων του που δίνουν σταθερότητα στο φύλλο. Είναι δύσκολο να πιστέψετε ότι κρατάτε στο χέρι σας ένα συνεπτυγμένο εργοστάσιο ηλιακής ενέργειας, ένα εργαστήρι χημικών θαυμάτων. Αλλά αντίθετα με τα σημερινά θορυβώδη εργοστάσια που είναι αποκρουστικά και εκτοξεύουν αιθαλομίχλη, αυτό το φύλλο εκτελεί την εργασία του αθόρυβα. Και βελτιώνει μάλλον παρά μολύνει το περιβάλλον του. Πώς λειτουργεί;

Πρώτα απ’ όλα έχει κατασκευαστεί για να έχει μεγάλη επιφάνεια ώστε να μπορεί να συγκεντρώνει ενέργεια από τον ήλιο. Συνήθως, η πλευρά του φύλλου που βλέπει προς τον ήλιο έχει μια κηρώδη αφή. Απωθεί το νερό κι εμποδίζει έτσι την εξάτμιση του νερού. Για να εμβαθύνετε περισσότερο, μελετήστε το διάγραμμα στη σελίδα 26. Σας δείχνει πώς φαίνεται η εγκάρσια τομή του φύλλου με το μικροσκόπιο.

Μπορείτε να δείτε ότι ένα φύλλο είναι φτιαγμένο όπως ένα στρώμα κέικ. Κάτω από το κηρώδες στρώμα, υπάρχει ένα στρώμα από μικροσκοπικά, κυλινδρικά κύτταρα, δηλαδή σαν «φράχτης με πασσάλους.» Στέκονται ευθυτενή σαν μια σειρά από στρατιώτες που βαδίζουν. Σ’ αυτά τα μικροσκοπικά κύτταρα γίνεται ένα χημικό θαύμα: η φωτοσύνθεση.

Το άτομο που αγαπάει τα φυτά ξέρει ότι χρειάζονται φως. Γιατί; Γιατί το φως περνώντας μέσα από το γυαλιστερό στρώμα μπορεί να φτάσει σ’ αυτά τα κυλινδρικά κύτταρα. Βλέπετε, μέσα σ’ αυτά τα μικροσκοπικά κύτταρα υπάρχουν ακόμη μικρότερες μονάδες που λέγονται χλωροπλάστες. Αυτοί είναι γεμάτοι από μια αξιοσημείωτη χρωστική ουσία που λέγεται χλωροφύλλη. Αυτή η χρωστική ουσία δίνει στα φυτά το πράσινο χρώμα τους—και τη ζωή τους. Η χλωροφύλλη απορροφάει την ενέργεια από τον ήλιο. Και προτού μπορέσετε να πείτε «φωτοσύνθεση,» αρχίζουν να συμβαίνουν απίστευτα περίπλοκες χημικές αντιδράσεις. Τα μόρια του διοξειδίου του άνθρακα (το αέριο που εκπνέετε από τα πνευμόνια σας) και τα μόρια του νερού που υπάρχουν στο φύλλο διαχωρίζονται τώρα και ενώνονται ξανά για να σχηματίσουν φυτικές τροφές: υδατάνθρακες, σάκχαρα και λίπη.

Από τότε που ο Θεός έδωσε στον Αδάμ την άδεια να τρώει «πάντα χόρτον κάμνοντα σπόρον,» ο άνθρωπος εξαρτάται από αυτά τα φυτικά προϊόντα για την ίδια την επιβίωσή του. (Γένεσης 1:29) Πάρτε, για παράδειγμα, το ταπεινό χορτάρι. Μπορεί να νομίζετε ότι είναι μικρή η χρησιμότητα του χορταριού, πέρα από τους διακοσμητικούς χορτοτάπητες. Όμως, η ζάχαρη με την οποία ίσως γλυκαίνετε τον πρωινό σας καφέ είναι προϊόν ενός χορταριού: του ζαχαροκάλαμου. Ίσως το πρόγευμα σας να είναι από κάποιο χορτάρι, αν φτιάχτηκε από στάρι, κριθάρι, βρώμη ή σίκαλη. Το ίδιο συμβαίνει και με το ρύζι που μπορεί να έχετε για φαγητό το βράδυ. Δεν πρέπει ν’ απορεί κανείς που η Αμερικάνικη Εγκυκλοπαίδεια λέει ότι «το χορτάρι είναι το πιο σπουδαίο απ’ όλα τα φυτά στον άνθρωπο.» Ο βοτανολόγος Λώρεν Μπράουν αναφέρει επίσης: «Από τις 15 κυριότερες φυτικές τροφές που μας συντηρούν στη ζωή, οι 10 είναι από χορτάρι.» Δηλαδή από πραγματικό χορτάρι, για να μην αναφέρουμε τα μήλα και τα βερίκοκα, τις μπανάνες και τα βαγκίνια, τα καρότα και τα λάχανα, τους χουρμάδες και τα αγριοράδικα, και τόσα άλλα.

Ας συνεχίσουμε την ξενάγησή μας στο φύλλο. Το τρίτο τμήμα αποτελείται από ένα σπογγώδες στρώμα χαλαρά στοιβαγμένων κυττάρων. Αυτό επιτρέπει στο διοξείδιο του άνθρακα να κινηθεί μέσα σ’ όλο το φύλλο αφού «εισπνέετε» από το κατώτατο τμήμα.

Ναι, κοιτάξτε τη θαμπή πλευρά του φύλλου. Δεν μπορείτε να τις δείτε, αλλά μπορεί να υπάρχουν εκατομμύρια οπές (που λέγονται στόματα) οι οποίες δρουν σαν ρυθμιζόμενες βαλβίδες αναρρόφησης και αποβολής. Οι «βαλβίδες αναρρόφησης» στην πραγματικότητα αναρροφούν διοξείδιο του άνθρακα από τον αέρα για το φαινόμενο της φωτοσύνθεσης. Όταν το φαινόμενο αυτό ολοκληρωθεί, οι «βαλβίδες αποβολής» βγάζουν ένα πολύτιμο υποπροϊόν—ΚΑΘΑΡΟ ΟΞΥΓΟΝΟ!

Σταθείτε και σκεφτείτε. Μόνο το 20 περίπου τα εκατό του αέρα που αναπνέετε είναι οξυγόνο. Μέσα σε 24 μόνο ώρες μπορείτε να εισπνεύσετε κάπου 3.000 λίτρα οξυγόνου. Αλλά θα καταναλώσετε μόνο το ένα τέταρτο περίπου, ή 750 λίτρα οξυγόνου, για τις ανάγκες του σώματος. Πολλαπλασιάστε αυτά τα 750 λίτρα (την κατανάλωση μιας μέρας) με τον πληθυσμό του κόσμου και μπορείτε να δείτε πόσο πολύ οξυγόνο καταναλώνεται με την αναπνοή και μόνο. Μερικοί μάλιστα υπολογίζουν ότι κάθε δευτερόλεπτο καταναλώνονται 10 χιλιάδες τόνοι οξυγόνου με την αναπνοή και με άλλες χρήσεις του οξυγόνου, όπως είναι η ανάφλεξη για να τρέξει το αυτοκίνητο σας. Τι, λοιπόν, μας εμποδίζει να εξαντλούμε το παγκόσμιο απόθεμα οξυγόνου και σιγά-σιγά να πεθαίνουμε από ασφυξία;

Είναι η φωτοσύνθεση που δημιουργεί το οξυγόνο και γίνεται στα φύλλα των φυτών της ξηράς και του νερού!

Φυτά—Παρελθόν και Μέλλον

Ο άνθρωπος δεν κατανοούσε πάντα απόλυτα την εξάρτησή του από την πρασινάδα της γης. Αλλά το 1648 άρχισε να διεισδύει στις εσωτερικές λειτουργίες του φυτού. Εκείνο το χρόνο ο Βέλγος χημικός βαν Χέλμοντ φύτεψε ένα βλαστάρι ιτιάς 2 κιλών (5 πάουντς) σ’ ένα δοχείο. Το χώμα ζύγιζε 91 κιλά (200 πάουντς). Πέντε χρόνια αργότερα ξαναζύγισε την ιτιά και ζύγιζε 77 κιλά (169 πάουντς, 3 ουγγιές). Το χώμα εξακολουθούσε να ζυγίζει 91 κιλά (200 πάουντς)! Ο βαν Χέλμοντ κατάλαβε τώρα ότι τα φυτά δεν μεγαλώνουν απορροφώντας υλικό από το έδαφος. Γι’ αυτό λογικά (αλλά, αλίμονο, λανθασμένα!) κατέληξε ότι η ανάπτυξη του δέντρου ήταν αποτέλεσμα της αφομοίωσης από μέρους του τού νερού που χυνόταν στο δοχείο στο πέρασμα των χρόνων!

Ο Τζόζεφ Πρίστλυ ήρθε πιο κοντά στην αλήθεια το 1772. Αυτός ο κήρυκας και εν μέρει χημικός βάζοντας ένα καιόμενο κερί μέσα σ’ ένα σφραγισμένο δοχείο ανακάλυψε ότι καταναλώνει οξυγόνο. Ένα ποντίκι που τοποθετήθηκε σ’ αυτό το χωρίς οξυγόνο δοχείο πέθανε γρήγορα. Αλλά όταν μέσα στο δοχείο τοποθετήθηκε ένα φυτό, το οξυγόνο αναπληρώθηκε, και ένα ποντίκι μπόρεσε να ζήσει στο σφραγισμένο περιβάλλον.

Ο Ολλανδός φυσικός Ίνγκεν-Χουτζ ανακάλυψε ακόμη ότι ένα φυτό πρέπει να εκτεθεί στο φως για να παράγει αυτό το οξυγόνο. Παρατήρησε επίσης ότι μόνο τα πράσινα μέρη του φυτού (που περιέχουν χλωροφύλλη) παρήγαν οξυγόνο. Από τότε ο άνθρωπος άρχισε να κατανοεί τη φωτοσύνθεση.

Ωστόσο, μετά από πολλές ανακαλύψεις και αφού πέρασαν 200 χρόνια, ο άνθρωπος εξακολουθεί να μην κατανοεί πλήρως πώς λειτουργεί η φωτοσύνθεση. Αλλά, οι επιστήμονες κατά εκατοντάδες εργάζονται για να σπάσουν αυτό το μυστήριο, υποκινούμενοι από επιστημονική περιέργεια και ενδιαφέρον για το μέλλον του ανθρώπου καθώς επίσης και για τα βραβεία Νόμπελ. Μερικοί ελπίζουν να αντιγράψουν τη φύση και να κατασκευάσουν κάθε είδους τροφή που θα ήθελε ποτέ το ανθρώπινο γένος. Άλλοι ελπίζουν ότι θα αγγίξουν μια ανεξάντλητη πηγή ενέργειας. Ήδη μελετιούνται πολλές και διάφορες μέθοδοι.

Είναι ειρωνικό που δείχνεται τόσο μεγάλο ενδιαφέρον για τα φυτά σ’ έναν καιρό που ο άνθρωπος σπαταλάει συνεχώς και καταστρέφει αυτόν το μεγάλο θησαυρό. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, λέγεται ότι το 85 τα εκατό της γεωργικής γης είναι αφιερωμένο για να τρέφει όχι τους πεινασμένους ανθρώπους αλλά τα παχιά ζώα. Κι αυτό για να ικανοποιηθεί η όρεξη του κοινού για κρέατα. [Η κατανάλωση κατά κεφαλή στις Ηνωμένες Πολιτείες κρέατος είναι 60 κιλά (129 πάουντς) το χρόνο, σύμφωνα μ’ έναν συγγραφέα.] Μολονότι οι διαιτολόγοι προειδοποιούν για το πόσο κινδυνεύει η υγεία από την κατανάλωση μεγάλης ποσότητας κρέατος, η τάση αυτή εξακολουθεί να υπάρχει. Οι οικονομολόγοι μάλιστα φοβούνται ότι αν οι άνθρωποι σταματήσουν να τρώνε πολύ κρέας οι αγρότες θα αντιμετωπίσουν καταστρεπτικές οικονομικές συνέπειες.

Σε άλλα μέρη του κόσμου, όπως είναι η Βραζιλία, τα δάση απογυμνώνονται πολύ πιο γρήγορα απ’ όσο μπορεί η φύση να τα αντικαταστήσει. Στη Γερμανία η μόλυνση του αέρα, μαζί με την προκύπτουσα όξινη βροχή, απειλεί τη ζωή των δασών της.

Γι’ αυτό, μπορούμε να είμαστε ευγνώμονες που ο Θεός δεν θα επιτρέψει ποτέ να ερημωθεί και να μείνει άγονος αυτός ο πλανήτης. Ο Θεός «έκτισεν αυτήν [τη γη] ουχί ματαίως.» (Ησαΐας 45:18) Αντίθετα, ο προφήτης Ιωήλ μάς διαβεβαιώνει: «Μη τρομάζετε, . . . διότι αι βοσκαί της ερήμου βλαστάνουσι, διότι το δένδρον φέρει τον καρπόν αυτού.»—Ιωήλ 2:22.

Εν τω μεταξύ έχουμε πολλούς λόγους για να είμαστε ευγνώμονες για τον πράσινο μανδύα της γης. Το ταπεινό χορτάρι, οι μεγαλοπρεπείς βελανιδιές και οι σεκόγιες, ακόμη και τα λουλουδάκια που διακοσμούν το τραπέζι σας, κάνουν περισσότερα πράγματα από το να ομορφαίνουν απλώς το περιβάλλον. Μας τρέφουν και μας ντύνουν. Καθαρίζουν τον αέρα που αναπνέουμε. Είναι ζωτικά για την επιβίωσή μας.

Γι’ αυτό, παρατηρήστε καλά, με εκτίμηση, το θαυμάσιο κάλυμμα της γης. Να είστε ευγνώμων που αυτά τα πράσινα φυτά υπάρχουν για την εξυπηρέτησή μας. Ευχαριστείτε τον Δημιουργό, «τον αναδίδοντα χόρτον επί των ορέων.»—Ψαλμός 147:8.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 27]

Σε πολλά μέρη του κόσμου τα δάση απογυμνώνονται πολύ πιο γρήγορα απ’ όσο η φύση μπορεί να τα αντικαταστήσει

[Εικόνα στη σελίδα 25]

Ο άνθρωπος μετέτρεψε αυτό . . .

. . . σ’ αυτό!

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Ηλιακό φως

Σ’ αυτό το στρώμα γίνεται η φωτοσύνθεση

Στόματα εισπνέουν διοξείδιο του άνθρακα

Στόματα εκπνέουν οξυγόνο