ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς
ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
της Σκοπιάς
Ελληνική
  • ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ
  • ΕΚΔΟΣΕΙΣ
  • ΣΥΝΑΘΡΟΙΣΕΙΣ
  • g84 22/7 σ. 24-27
  • Αντιστάθηκαν στους Βιαστές

Δεν υπάρχει διαθέσιμο βίντεο για αυτή την επιλογή.

Λυπούμαστε, υπήρξε κάποιο σφάλμα στη φόρτωση του βίντεο.

  • Αντιστάθηκαν στους Βιαστές
  • Ξύπνα!—1984
  • Υπότιτλοι
  • Παρόμοια Ύλη
  • Αντιμετωπίστε τον με Σεβασμό
  • Αντίσταση μέσα στο Σπίτι
  • Αντίσταση στο Ύπαιθρο
  • Έτοιμες για Αντίσταση
  • Ο Αυξανόμενος Τρόμος του Βιασμού
    Ξύπνα!—1980
  • Πώς να Αντιμετωπίσετε το Βιασμό
    Ξύπνα!—1993
  • Πώς να Προστατεύσετε τον Εαυτό Σας
    Ξύπνα!—1980
  • Βιασμός—Μια Πραγματικότητα
    Ξύπνα!—1993
Δείτε Περισσότερα
Ξύπνα!—1984
g84 22/7 σ. 24-27

Αντιστάθηκαν στους Βιαστές

ΓΕΝΙΚΑ οι βιαστές προσπαθούν να βρουν μια γυναίκα σε μια απομονωμένη τοποθεσία όπου δε βρίσκονται άνθρωποι γύρω. Κατά καιρούς έχουν όπλο και απειλούν να το χρησιμοποιήσουν αν το θύμα δε συνεργαστεί. Θα πρέπει μια Χριστιανή να υποτάσσεται ήσυχα;

Όχι, η κατάσταση δεν είναι η ίδια, όπως όταν ένας άνθρωπος απλά ζητάει να μας πάρει τα χρήματα ή άλλα υλικά αποκτήματα. Η γυναίκα συνετά θα πρέπει να τα δώσει αυτά. Αλλά ο βιαστής ζητάει από ένα άτομο να παραβεί το νόμο του Θεού διαπράττοντας πορνεία. Κάτω απ’ αυτές τις περιστάσεις μια Χριστιανή είναι υποχρεωμένη να αντισταθεί.—1 Κορινθίους 6:18.

‘Αλλά δε θα ήταν επικίνδυνη η αντίσταση;’ μπορεί να ρωτήσει κανείς. Ναι, θα μπορούσε να είναι. Ωστόσο μπορεί να είναι πολύ πιο επικίνδυνο το να μην αντισταθεί κανείς, όπως σημειώνει ένας καθηγητής της αυτοάμυνας σε βιασμό: «Όταν τελειώσει και μετά, ο βιαστής μπορεί να σας σκοτώσει ώστε να μην τον αναγνωρίσετε αργότερα».

Τα σχόλια μιας εξέχουσας εκπροσώπου των γυναικών σε θέματα βιασμού είναι αξιοσημείωτα. Αυτή είπε: «Παρά τους δημοφιλείς μύθους για τη βία των αντρών και την υποτιθέμενη ασφάλεια αν υποταχθεί κανείς, ποτέ δεν έχει καταδειχθεί ότι η αντίσταση από μέρους ενός θύματος βιασμού στην απόπειρα να διαφύγει ‘προκαλεί το βιαστή να διαπράξει φόνο». Η ακόλουθη πείρα το εξηγεί αυτό.

Δυο νεαρές γυναίκες ήταν σε Αίθουσα Αυτομάτων Πλυντηρίων, όταν ένας άντρας μπήκε μέσα και με την απειλή του όπλου τις οδήγησε σε ένα δωμάτιο στο πίσω μέρος του κτιρίου. Τις διέταξε να γδυθούν. Αυτές αρνήθηκαν, προσευχόμενες δυνατά στον Ιεχωβά Θεό για βοήθεια. Τελικά, είπαν στον σαστισμένο τώρα οπλοφόρο ότι είναι Μάρτυρες του Ιεχωβά και ότι ήταν ενάντια στο θρησκευτικό τους πιστεύω να κάνουν αυτό που τους ζητούσε· δε θα το έκαναν ακόμη και αν τις σκότωνε. Το αποτέλεσμα; Ο σαστισμένος οπλοφόρος έφυγε τρέχοντας.

Αντιμετωπίστε τον με Σεβασμό

Το μελλοντικό θύμα θα πρέπει να θυμάται ότι ο βιαστής είναι άνθρωπος. Αναμφίβολα υπάρχουν περιστάσεις στη ζωή του που έχουν προξενήσει τη συμπεριφορά του αυτή. Έτσι, παρά το γεγονός ότι μια γυναίκα δεν πρέπει να τρέμει από το φόβο της και να επιτρέψει σ’ ένα βιαστή να την πτοήσει, ταυτόχρονα θα πρέπει να του συμπεριφερθεί με κατανόηση, σαν σε συνάνθρωπο. Μια γυναίκα που ζούσε σ’ ένα συνοικισμό της Νέας Υόρκης γράφει:

«Συνήθως προσέχω όταν μπαίνω μέσα στους ανελκυστήρες. Όπως συνήθως, είχα ελέγξει και αυτή τη φορά προτού μπω, και όλα ήταν εντάξει. Ωστόσο, ακριβώς προτού κλείσει τελείως η πόρτα, ένας μεγαλόσωμος άνθρωπος άρπαξε την πόρτα, την άνοιξε και μπήκε στον ανελκυστήρα μαζί μου. Όπως έμπαινε έριξε πάνω μου ένα κιβώτιο με έξι κουτιά μπύρας, και εγώ τα έπιασα. Με κατέλαβε εξ εφόδου.

«Καθώς η πόρτα έκλεισε, γύρισε την πλάτη του σε μένα για να κάνει κάτι με τα παντελόνια του. Κατόπιν στράφηκε και με κοίταξε στο πρόσωπο. Εγώ δεν κοίταξα κάτω στα παντελόνια του, αλλά τον κοίταξα στα μάτια. Του έριξα τα έξι κουτιά της μπύρας πίσω, και είπα, ‘Πάρε τις μπύρες σου’.

«Τη στιγμή εκείνη, προτού μπορέσει να κάνει οτιδήποτε, άρχισα να του μιλάω. Του είπα ότι ήμουν Μάρτυρας του Ιεχωβά και ότι πήγαινα στον 13ο όροφο για να κάνω μια Γραφική μελέτη με μια οικογένεια που με περίμενε. Συνέχισα να του μιλάω και του είπα σχετικά με το Βιβλικό εκπαιδευτικό μας έργο. Βρισκόμαστε στα μισά προς τον 13ο όροφο τώρα, και καθώς συνέχιζα να του μιλάω δεν έδειξα καθόλου φόβο, κοιτάζοντάς τον απευθείας μέσα στα μάτια. Τότε συνέβη κάτι το αστείο. Άρχισε να λέει ότι αγαπούσε τη Βίβλο και ότι καταγόταν από το Νότο και ότι η οικογένειά του αγαπούσε το Θεό επίσης.

«Στο μεταξύ είχαμε φτάσει στον 13ο όροφο και μου άνοιξε την πόρτα για να βγω έξω. Με ρώτησε αν θα του έκανα την τιμή να τον χαιρετήσω με χειραψία. Πράγματι το έκανα αυτό, και με χαιρέτησε με μεγάλη θέρμη. Κατόπιν είπε ότι ήθελε να μ’ ευχαριστήσει γιατί ήμουν η πρώτη λευκή γυναίκα που δεν τον είχα κοιτάξει υποτιμητικά και ότι του μίλησα με ειλικρίνεια. Μετά με αποχαιρέτησε και μου ευχήθηκε επιτυχία στη Γραφική μου μελέτη».

Αντίσταση μέσα στο Σπίτι

Οι βιασμοί που γίνονται μέσα στο σπίτι μπορεί να είναι ιδιαίτερα τραυματική εμπειρία εφ’ όσον το περιβάλλον υπενθυμίζει συνεχώς το γεγονός. Πόσο καλύτερα είναι όμως να αντισταθεί κανείς! Μια μητέρα που μπόρεσε να αποφύγει το να βιαστεί μέσα στο σπίτι της στο Ντητρόιτ του Μίτσιγκαν μάς λέει πώς τα κατάφερε.

«Ήταν 5.30΄ το πρωί όταν ξύπνησα από τον ήχο βημάτων. Στην αρχή ήμουν αβέβαιη από ποια κατεύθυνση έρχονταν. Κοίταξα το ρολόι μου και είδα ότι ήταν πολύ νωρίς για να έχει σηκωθεί η μεγαλύτερη κόρη μου να πάει στο σχολείο. Ο σύζυγός μου είναι περιοδεύων μουσικός και έλειπε. Εμένα με είχε πάρει ο ύπνος στο κάτω πάτωμα. Εφ’ όσον γνώριζα ότι κανείς δεν ήταν στο πάνω πάτωμα, είχα τη γνώμη ότι οι ήχοι έρχονταν από τη βεράντα. Έτσι άνοιξα το φως της βεράντας. Αμέσως άκουσα βήματα να τρέχουν από το πάνω πάτωμα στις σκάλες και, όταν στράφηκα, στεκόταν εκεί ένας ξένος.

«Επειδή ο άντρας αυτός είχε το χέρι του μέσα στο παλτό του, σαν να κρατούσε όπλο, είπα, ‘Αν πρόκειται να με σκοτώσεις, σκότωσέ με’. Είπε ότι κρατούσε όπλο και ότι θα με πυροβολούσε αν δεν έκανα ό,τι μου έλεγε. Μου είπε να σβήσω όλα τα φώτα και να καθήσω πάνω στον καναπέ. Έσβησα τα φώτα, αλλά αρνήθηκα να καθήσω πάνω στον καναπέ. Είπε ότι θα με σκότωνε αν δεν τον άφηνα να με βιάσει. Τότε άρχισε να με σπρώχνει προς τον καναπέ, έτσι άρχισα να λέω τα λόγια του εδαφίου Ματθαίος 16:26, που λέει: ‘Τι θα ωφεληθεί ο άνθρωπος αν κερδίσει τον κόσμο όλο, αλλά χάσει την ψυχή του; Ή τι θα δώσει ο άνθρωπος σε αντάλλαγμα για την ψυχή του;’

«Ο άντρας σταμάτησε να με σπρώχνει και ρώτησε τι σήμαινε το εδάφιο. Έτσι του εξήγησα ότι αν του αντιστεκόμουν και παρέμενα πιστή στο Θεό μου και στο σύζυγό μου, και με σκότωνε για την πιστότητά μου αυτή, θα είχα την ελπίδα να αναστηθώ στην παραδεισένια γη και με αιώνια ζωή. Αλλά αν υποχωρούσα και με βίαζε, τελικά θα πέθαινα και δε θα είχα ελπίδα για ανάσταση.

«Ο εισβολέας γνώριζε ότι δεν επρόκειτο να με πείσει να με βιάσει, έτσι άρχισε να τραβάει τα ρούχα μου. Θυμήθηκα το εδάφιο στο Δευτερονόμιον κεφάλαιο 22 που λέει ότι αν σου επιτεθούν μέσα στην πόλη και δε φωνάξεις, τότε θεωρείται το ίδιο σαν να συγκατατίθεσαι. Τότε είπα πολύ δυνατά, ‘Σταμάτα! Σε παρακαλώ! Μη! Μην το κάνεις αυτό! Κύριε, παρακαλώ φύγε από το σπίτι μου!’

«Γνώριζα ότι αυτό όχι μόνο θα ευχαριστούσε τον Ιεχωβά, αλλά επίσης θα ειδοποιούσε και τα παιδιά μου ότι δεν επρόκειτο για διάλογο στην τηλεόραση, αλλά για έναν άνθρωπο ο οποίος επιτίθεται στη μητέρα τους. Επίσης τον φώναξα ‘Κύριε’ έτσι ώστε να ξέρουν ότι δεν τον γνώριζα. Ο άνθρωπος μου είπε να σταματήσω να φωνάζω, αλλά είπα ότι ήμουν υποχρεωμένη να βγάζω δυνατές φωνές κάθε φορά που θα μου έκανε επίθεση.

«Ο άνθρωπος μου επιτέθηκε πάλι και άρχισα να προσεύχομαι δυνατά, ‘Ιεχωβά, παρακαλώ βοήθησε με!’ Σταμάτησε και ρώτησε σε ποιον μιλούσα. Του εξήγησα ότι Ιεχωβά είναι το όνομα του Θεού, ότι ο Θεός έχει ένα όνομα όπως είχε και εκείνος.

«Για να προσπαθήσει αληθινά να με τρομοκρατήσει, ο άνθρωπος ρώτησε αν είχα ποτέ διαβάσει για ολόκληρες οικογένειες που σκοτώθηκαν και τις βρήκαν αργότερα. Είπε ότι αυτό ακριβώς επρόκειτο να κάνει σε μένα και στα παιδιά μου αν δεν τον άφηνα τουλάχιστον να χαϊδέψει μέρη του σώματός μου. Αλλά δε συμφώνησα ούτε και σ’ αυτό. Ο άνθρωπος συνέχισε να με απειλεί, και κάθε φορά που σκεφτόμουν μέσα μου, ‘Ιεχωβά, τι μπορώ να κάνω;’ ερχόταν στο μυαλό μου το κατάλληλο εδάφιο και αυτό που θα έπρεπε να κάνω.

«Μετά από 20 ως 30 λεπτά περίπου, ο άνθρωπος είδε ότι δε θα μπορούσε να με βιάσει. Έτσι είπε: ‘Τι ηλικία έχουν τα παιδιά σου;’ Απάντησα, ‘14, 12, 8, 5, και 4’.

«‘Θα βιάσω τη 14χρονη κόρη σου αν δε με αφήσεις να βιάσω εσένα’, είπε.

«Αναρωτήθηκα πώς γνώριζε ότι η κόρη μου ήταν 14 ετών. ‘Είναι κι αυτή Χριστιανή’, απάντησα, ‘και δεν πρόκειται να σε αφήσει να τη βιάσεις’. Κατόπιν είπε ότι θα μας σκότωνε όλους μας και κατευθύνθηκε προς τις κρεβατοκάμαρες των παιδιών μου. Και πάλι αναρωτήθηκα πώς ήξερε προς τα πού ήταν οι κρεβατοκάμαρες. Προτού καταφέρω να συνέλθω αρκετά ώστε να τον ακολουθήσω, επέστρεψε στο σαλόνι μ’ ένα παράξενο βλέμμα στο πρόσωπό του. Με προσπέρασε και διέταξε, ‘Ξεκλείδωσε την μπροστινή πόρτα’.

«‘Θα ξεκλειδώσει αν γυρίσεις το κουμπί’, είπα. Αυτός προχώρησε και όταν βγήκε, κλείδωσα την πόρτα και έβαλα και την αλυσίδα.

«Αμέσως έτρεξα στις κρεβατοκάμαρες των παιδιών και κατάλαβα γιατί είχε φύγει ο άνθρωπος από την μπροστινή πόρτα. Είχαν φύγει. Μια εβδομάδα πριν, είχα δει σ’ ένα ειδικό πρόγραμμα στην τηλεόραση πώς να διδάξεις τα παιδιά σου να φεύγουν σε έκτακτες περιστάσεις από το σπίτι. Μίλησα με τα παιδιά μου και τους είπα ότι ο ασφαλέστερος και καλύτερος τρόπος για να φύγουν από το σπίτι ήταν μέσα από τα παράθυρα της βόρειας κρεβατοκάμαρας έτσι ώστε να μπορέσουν να φτάσουν στη διπλανή πόρτα και να καλέσουν βοήθεια. Επειδή τα παιδιά μου υπάκουσαν, ήταν ήδη ασφαλή στο διπλανό διαμέρισμα.

«Σύντομα έφτασαν δύο αυτοκίνητα της αστυνομίας, ένα σε απάντηση του δικού μου τηλεφωνήματος, το άλλο σε απάντηση του τηλεφωνήματος του γείτονα. Η αστυνομία είπε ότι δεν εξεπλάγησαν που πήραν ένα τηλέφωνο για βιασμό τόσο νωρίς το πρωί. Επί αρκετούς μήνες, εξήγησαν, είχαν γίνει αρκετοί βιασμοί περίπου την ίδια αυτή ώρα στη γειτονιά. Μέχρι που αποκάλεσαν το βιαστή ‘το αγόρι μας’.

«Η αστυνομία εξεπλάγη όταν τους είπα ότι ούτε με είχε βιάσει ούτε με είχε ληστέψει. Είπαν ότι κάποιος θα ερχόταν σε επαφή μαζί μου. Αργότερα την ίδια μέρα, μου ζήτησαν να πάω στον αστυνομικό σταθμό για να αναγνωρίσω το δράστη. Απογοητεύτηκα πολύ γιατί δεν είχαν τον σωστό άνθρωπο.

«Την επόμενη μέρα έλαβα ένα τηλεφώνημα στην εργασία μου που μου ζητούσε να κατέβω αμέσως ξανά για εξακρίβωση του ύποπτου. Αυτή τη φορά, μόλις μπήκα μέσα στο δωμάτιο τον είδα και σχεδόν έπεσα στο πάτωμα . . . Έμαθα ότι μετά την απελευθέρωσή του από τη φυλακή πριν από οκτώ μήνες, είχε βιάσει τουλάχιστον 13 γυναίκες στη γειτονιά μου, ανάμεσα στις οποίες και μια ένοπλη αστυνομικό. Η αστυνομία είπε ότι όποια κι αν ήταν η πίστη μου, αυτή ήταν που με είχε βοηθήσει να μην είμαι το 14ο θύμα».

Αντίσταση στο Ύπαιθρο

Ασφαλώς είναι ένα φοβερό πράγμα να αντιμετωπίζεις έναν άντρα που έχει την πρόθεση να σε βιάσει. Όταν ο άντρας κρατάει όπλο και δε βρίσκεται κανένας άλλος γύρω, η κατάσταση είναι ιδιαίτερα απελπιστική. Ωστόσο, ακόμη και τότε, αντί να υπακούσει κανείς στις απειλές και να υποταχτεί, η Γραφικά κατάλληλη πορεία είναι η αντίσταση. Και, ξανά και ξανά, το να το κάνει κανείς αυτό έχει αποδειχτεί ότι είναι η καλύτερη πορεία. Μια Μάρτυρας του Ιεχωβά που ζούσε σε μια ημιαγροτική περιοχή αφηγείται:

«Γυρνώντας στο σπίτι, αφού είχα πάρει το ταχυδρομείο μου, ένας άνθρωπος που φορούσε μια μάσκα του σκι ήρθε τρέχοντας πίσω μου μ’ ένα μαχαίρι. Με άρπαξε και προσπάθησε να με πάρει προς το δάσος. Με έσυρε στο έδαφος. Προτού με βάλει κάτω, εγώ φώναξα. Κάλυψε το στόμα μου, αλλά εξακολούθησα να φωνάζω στον Ιεχωβά, προσευχόμενη σ’ αυτόν για ισχύ. Ο άντρας μού έδειξε το μαχαίρι και είπε ότι, αν δεν ησύχαζα, θα με χτυπούσε. Εγώ άρπαξα το μαχαίρι και το τράβηξα μακριά. Αυτός άφησε το μαχαίρι στην άκρη και προσπάθησε να με σηκώσει πάνω. Δάγκωσα το δάχτυλό του, και με χτύπησε στο κεφάλι.

«Μου είπε ότι δε θα με πείραζε αν πήγαινα μαζί του ήσυχα. Φώναξα, ‘Όχι! Ήμουν αποφασισμένη είτε να φύγω είτε να πεθάνω εκεί στον εμπρός δρόμο του σπιτιού, όχι στο δάσος. Έτσι του κατάφερα ένα χτύπημα στο πρόσωπο. Αυτό τον ξάφνιασε. Με χτύπησε ξανά στο μάγουλο. Με κλώτσησε και μ’ έριξε κάτω, αλλά εγώ κλωτσούσα με τα πόδια μου βίαια για να τον κάνω να φύγει από πάνω μου.

«Κατάφερα να σταθώ πάνω στα πόδια μου, και έτρεξα στο δρόμο που οδηγούσε στα άλλα σπίτια. Κοίταξα πίσω και τον είδα να φεύγει προς το δάσος στην κατεύθυνση του σπιτιού μου. Έτρεξα στο κοντινότερο σπίτι. Καλέσαμε την αστυνομία. Ήρθαν ένοπλοι, περικύκλωσαν την περιοχή και έπιασαν το βιαστή. Αυτός ομολόγησε τα πάντα, έτσι δε χρειάστηκε να τον αναγνωρίσω».

Έτοιμες για Αντίσταση

Για μια γυναίκα, ίσως δεν υπάρχει πιο τρομακτικό ή συγκλονιστικό πράγμα από το βιασμό. Ίσως να μη θέλει ούτε καν να το σκέφτεται αυτό. Ωστόσο ο βιασμός είναι μια πραγματικότητα της ζωής. Ακόμη και η Αγία Γραφή μάς μιλάει για βιασμούς και για απόπειρες βιασμών που συνέβηκαν χιλιάδες χρόνια πριν.—Γένεσις 19:4-11· 34:1-7· Κριταί 19:22-27· 2 Σαμουήλ 13:1-14.

Όμως στους κρίσιμους αυτούς καιρούς οι βιασμοί έχουν γίνει καθημερινά γεγονότα σε πολλές πόλεις και κωμοπόλεις. Πράγματι, τα Αμερικανικά Ιατρικά Νέα της 4ης Φεβρουαρίου 1983, παρατηρούσαν: «Ίσως μια στις έξι γυναίκες σ’ αυτή τη χώρα θα γίνει θύμα βιασμού, πράγμα που έχει αποκαλεστεί το πιο ραγδαία αυξανόμενο έγκλημα βίας του έθνους».

Έτσι αντί να αγνοεί κανείς τη δυνατότητα της απόπειρας βιασμού, είναι λογικό για μια γυναίκα να σκεφτεί προκαταβολικά τι θα κάνει αν ποτέ την απειλήσει ένας βιαστής. Θα πρέπει να έχει μια ρεαλιστική ετοιμότητα για να αντισταθεί. «Η άποψη ότι μια γυναίκα που ανθίσταται έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να πληγωθεί ή να σκοτωθεί είναι ένας μύθος των γιαγιάδων», είπε ο διευθυντής της αστυνομίας του Ντητρόιτ Τζέιμς Μπάνον. «Δεν υπήρξε ποτέ καμιά τέτοια περίπτωση που να το υποστηρίξει αυτό».

Στον αρχαίο Ισραήλ, ο νόμος του Θεού απαιτούσε μια γυναίκα που αντιμετώπιζε ένα βιαστή να φωνάξει, βάζοντας έτσι σε εφαρμογή την ενεργητική αντίσταση. (Δευτερονόμιον 22:23-27) Αυτή είναι σοφή πορεία. Σύμφωνα με τον Επιθεωρητή Κέηθ Κιλμπράιτ του Γραφείου Αναχαίτισης του Εγκλήματος στο Γουέστ Γιορκσάιρ της Αγγλίας, «αν μια γυναίκα υποστεί επίθεση, το καλύτερό της όπλο είναι τα πνευμόνια της».

Για περαιτέρω βοήθεια στην πετυχημένη αντιμετώπιση της αυξανόμενης απειλής του βιασμού, ίσως θελήσετε να διαβάσετε τις πληροφορίες που έχουν δημοσιευτεί στο Ξύπνα! της 8ης Δεκεμβρίου 1980 και στη Σκοπιά της 15ης Ιανουαρίου 1981. Τα άρθρα αυτά είχαν σκοπό να βοηθήσουν στην παρεμπόδιση του βιασμού. Επίσης, μια γυναίκα μπορεί να μιλήσει με το σύζυγό της, τον πατέρα της ή έναν έμπιστο φίλο και να λάβει πληροφορίες πάνω στα μέτρα άμυνας. Και ένα αγόρι μπορεί να μιλήσει στους γονείς του. Επιπρόσθετα, οι πείρες που παρουσιάστηκαν εδώ μπορούν να σας βοηθήσουν να αντισταθείτε πετυχημένα σ’ ένα βιαστή αν αντιμετωπίσετε ποτέ την απειλή αυτή.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 27]

«Αν μια γυναίκα υποστεί επίθεση, το καλύτερό της όπλο είναι τα πνευμόνια της»

    Ελληνικές Εκδόσεις (1950–2025)
    Αποσύνδεση
    Σύνδεση
    • Ελληνική
    • Κοινή Χρήση
    • Προτιμήσεις
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Όροι Χρήσης
    • Πολιτική Απορρήτου
    • Ρυθμίσεις Απορρήτου
    • JW.ORG
    • Σύνδεση
    Κοινή Χρήση