Μαθήματα που Δεν Έμαθε ο Άνθρωπος από την Ιστορία

Η Μελέτη της ιστορίας στα σχολεία και στα πανεπιστήμια συχνά δεν είναι τίποτα άλλο από γνώση για γεγονότα, μάχες, έγγραφα στοιχεία και προσωπικότητες. Ο Χ. Γ. Γουέλς είπε ότι «Η περιορισμένη διδασκαλία της ιστορίας» όταν πηγαίναμε σχολείο ήταν κυρίως «ένας βαρετός και εν μέρει ξεχασμένος κατάλογος βασιλιάδων ή προέδρων.»

Κι όμως, για τους σκεπτόμενους ανθρώπους, η ιστορία θα έπρεπε να είναι μια πηγή φωτός στις παγίδες του παρελθόντος και του παρόντος. Θα έπρεπε να δίνει κάποια ελπίδα για το μέλλον. Σκεφθείτε, τώρα, μερικά αξιόλογα διδάγματα από την ιστορία και τι παρέλειψε να μάθει το ανθρώπινο γένος από αυτά.

ΜΑΘΗΜΑ 1—Αλλαγές κυβέρνησης: Όπως στις μέρες της Γαλλικής Επανάστασης, η τάση είναι το όμοιο να διαδέχεται το όμοιο, και η «αλλαγή» είναι περισσότερο επιφανειακή παρά πραγματική. Έτσι, η τυραννία μπορεί να διαδεχθεί την τυραννία. Στις Δυτικές δημοκρατικές κοινωνίες, όπως των Ηνωμένων Πολιτειών ή της Μεγάλης Βρετανίας, το ένα κόμμα διαδέχεται το άλλο με εκλογές. Αλλά στην πραγματικότητα δε συμβαίνουν θεμελιώδεις αλλαγές.

Είναι ενδιαφέρον αυτό που παρατήρησε ο γνωστός συγγραφέας Πωλ Βαλερύ: «Όλοι οι πολιτικοί έχουν διαβάσει την ιστορία· αλλά θα μπορούσε κάποιος να πει ότι τη διάβασαν μόνο για να μάθουν απ’ αυτή πώς να επαναλαμβάνουν τις ίδιες συμφορές πάλι και πάλι». Αλλά γιατί συμβαίνει αυτό; Βασικά γιατί αληθεύει εκείνο που λέει η Γραφή: «Του περιπατούντος ανθρώπου δεν είναι το να κατευθύνη τα διαβήματα αυτού».—Ιερεμίας 10:23.

Ποιο μάθημα μαθαίνουμε απ’ αυτό; «Μη πεποίθατε επ’ άρχοντας, επί υιόν ανθρώπου, εκ του οποίου δεν είναι σωτηρία». (Ψαλμός 146:3) Οι υποσχέσεις των ανθρώπων είναι συνήθως αναξιόπιστες. Αν και μπορεί ευσυνείδητα να προσπαθούν, μην περιμένετε από ανθρώπους να φέρουν μια πλήρως ικανοποιητική διακυβέρνηση. Μόνο ο Ιεχωβά Θεός μπορεί και θα το κάνει αυτό μέσω της Βασιλείας του με Βασιλιά τον Ιησού Χριστό.—Ματθαίος 6:9, 10· Ησαΐας 9:6, 7· Δανιήλ 2:44.

ΜΑΘΗΜΑ 2—Η θρησκεία στην πολιτική: Η ιστορία δείχνει ότι το ιερατείο της οργανωμένης θρησκείας οποιαδήποτε εποχή, όταν ασκεί πολιτική αστυνόμευση λειτουργεί σαν ένα μέσο για τη διατήρηση του κατεστημένου, κι αυτό συχνά για όφελος της άρχουσας τάξης. Μια περίπτωση αυτού είναι ο ρόλος που έπαιξε η Ρωμαιο-Καθολική ιεραρχία στην Ευρώπη και αλλού για τη διαιώνιση του φεουδαρχικού συστήματος μετά από την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας τον πέμπτον αιώνα μ.Χ. Για χίλια χρόνια ή και περισσότερο, η Εκκλησία και στη Δύση και στην Ανατολή συνεργάστηκε με βασιλιάδες, τσάρους και λόρδους για να διατηρήσει τα προνόμια και τα αποκλειστικά δικαιώματα των ολίγων που βρίσκονταν στην κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας.

Σε αντάλλαγμα στην Εκκλησία δινόταν γη (η βάση για δύναμη στο φεουδαρχικό σύστημα), και τα μέλη της προσφωνούνταν όπως ο «ο κύριος μου ο Ηγούμενος» ή «ο κύριος μου ο Επίσκοπος». Ο ίδιος ο πάπας πιθανόν ήταν ο πιο ισχυρός μονάρχης στον Χριστιανικό κόσμο. Αυτή τη δύναμη μπορεί να τη δει κανείς στον κατάλογο των παπικών αποκλειστικών προνομίων που δημοσιεύτηκαν από τον Πάπα Γρηγόριο Ζ΄ τον 11ο αιώνα. Αυτά περιλάμβαναν «τη δύναμη να εκθρονίζει αυτοκράτορες» και να «ακυρώνει τις αποφάσεις οποιουδήποτε».

Οι άρχοντες της αρχαίας Βαβυλώνας, της Αιγύπτου, των Αζτέκων της Αμερικής, των Ινδουιστών της Ινδίας—πραγματικά, ίσως όλες οι κοινωνίες του παρελθόντος—χρησιμοποίησαν τη θρησκεία για να στερεώσουν τα συμφέροντά τους. Και για ιδιοτελές συμφέρον η κοσμική θρησκεία πάντοτε επιδίωξε να προάγει στενές σχέσεις με την Πολιτεία. Αλλά ποιο είναι το μάθημα από όλα αυτά; Είναι ότι όταν η θρησκεία αναμιγνύεται στην πολιτική και ανακατεύεται στον κόσμο και στις πολιτικές του υποθέσεις, οι μάζες του λαού υποφέρουν και το αποτέλεσμα είναι σύγχυση. Τέτοια πνευματική πορνεία συμβάλλει στο να γίνεται βδελυκτή στο Θεό. (Αποκάλυψις 17:3-5) Ακόμη, μαθαίνουμε από τη Γραφή ότι μία απαίτηση για τη λατρεία που επιδοκιμάζει ο Θεός είναι ‘να φυλαγόμαστε αμόλυντοι από του κόσμου’.—Ιακώβου 1:27.

ΜΑΘΗΜΑ 3—Υλική ευημερία: Μερικές χώρες κατά περιόδους απήλαυσαν αξιόλογη ευημερία. Πολλοί διακρατούν την ιδέα ότι η ευτυχία και η ικανοποίηση αυξάνουν με την άνοδο του βιοτικού επιπέδου. Αλλά τι διδάσκει πραγματικά η ιστορία; Ότι η υλική ευημερία δεν είναι αρκετή για να κάνει πιο ευτυχισμένους τους ανθρώπους. Ωστόσο εκτός από τα υλικά πράγματα, τι άλλο χρειάζεται;

Στο βιβλίο του Ο Άνθρωπος, ο Θεός, και η Μαγεία, ο Ίβαρ Λίσνερ σχολίασε: «Μπορούμε μόνο να θαυμάζουμε την επιμονή με την οποία αγωνίστηκε ο άνθρωπος, σε όλη την ιστορία, αναζητώντας κάτι περισσότερο από υλικά πράγματα. Οι δυνάμεις του ποτέ δεν κατευθύνθηκαν μόνο για τα αναγκαία της ζωής. Πάντοτε αγωνιζόταν, ψάχνοντας να βρει το δρόμο του, επιδιώκοντας το ανέφικτο. Αυτή η παράξενη και έμφυτη παρόρμηση στον άνθρωπο είναι η πνευματικότητά του. . . . Ο άνθρωπος δεν ικανοποιείται απλώς με το να κοιμάται, να τρώει και να ζεσταίνεται . . . Όλοι οι πολιτισμοί του ανθρωπίνου γένους που υπήρξαν ποτέ, ήταν ριζωμένοι στη θρησκεία και στην αναζήτηση για το Θεό. Χωρίς πίστη, θρησκεία, και Θεό, ο πολιτισμός είναι αδιανόητος».

Δεκαεννιά αιώνες πριν, ο Ιησούς Χριστός είπε: ‘Ευτυχισμένοι είναι εκείνοι που έχουν συναίσθηση της πνευματικής τους ανάγκης, γιατί η βασιλεία των ουρανών ανήκει σ’ αυτούς’. (Ματθαίος 5:3) Γι’ αυτό αν και η υλική ευημερία μπορεί να φέρει κάποια ευχαρίστηση, από αυτό το δίδαγμα της ιστορίας μαθαίνουμε ότι η αληθινή ευτυχία προέρχεται από το να καλλιεργούμε και να ικανοποιούμε την πνευματική μας ανάγκη.

ΜΑΘΗΜΑ 4—Κοινωνική βελτίωση: Είναι αδύνατον να φτιάξουμε έναν καλύτερο κόσμο χωρίς να φτιάξουμε καλύτερους ανθρώπους. Πραγματικά, η ιστορία αποδεικνύει ότι «ο άνθρωπος εξουσιάζει άνθρωπον προς βλάβην αυτού». (Εκκλησιαστής 8:9) Ναι, τέτοιες εξελίξεις όπως η κατάργηση της δουλείας συμβάλανε στην κοινωνική βελτίωση. Αλλά διάφοροι ανθρώπινοι παράγοντες συνεχίζουν να προκαλούν θάνατο σε εκατομμύρια ανθρώπους στους απάνθρωπους πολέμους. Για γνήσια κοινωνική βελτίωση, χρειάζεται να διδαχθούν οι άνθρωποι να αγαπάνε τους συνανθρώπους τους. (Ματθαίος 22:39) Πραγματικά, η Γραφή δείχνει ότι θα χρειαστούν χίλια χρόνια για να ανυψωθεί το ανθρώπινο γένος σε τελειότητα κάτω από τη βασιλεία του Ιησού Χριστού και των χρισμένων συναρχόντων του. Αλλά εκείνη η περίοδος πρόκειται σύντομα ν’ αρχίσει, και θα είναι ένα από τα πολλά κατορθώματα της Βασιλείας του Θεού.—Αποκάλυψις 20:4-6· 21:1-5.

Χωρίς αμφιβολία, μπορούμε να μάθουμε πολλά μαθήματα από την ανθρώπινη ιστορία. Αλλά τι θα πούμε για τα τέσσερα μαθήματα που μόλις αναφέραμε; Πώς μπορούμε να εφαρμόσουμε εμείς προσωπικά αυτά τα ιστορικά μαθήματα;

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 5]

‘Τη διάβασαν μόνο για να μάθουν πώς να επαναλαμβάνουν τις ίδιες συμφορές’