Η Μεταρρύθμιση—Μπορούν να Αποκαταστήσουν το Ρήγμα;
Η Γερμανία του Μαρτίνου Λούθηρου είναι πολιτικά διαιρεμένη σήμερα. Αλλά και η Γερμανική Δημοκρατία και η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας ήταν ενωμένες σ’ ένα τουλάχιστον πράγμα—γιορτάζοντας το 1983, την 500ή επέτειο της γέννησης του Λούθηρου, σαν «το Έτος του Λούθηρου». Για άλλη μια φορά το ερώτημα είναι: Μπορεί το ρήγμα μεταξύ των Λουθηρανών και των Καθολικών να γεφυρωθεί ποτέ με επιτυχία;
Στην αρχή της Προτεσταντικής Μεταρρύθμισης οι οπαδοί του Μαρτίνου Λούθηρου είχαν συναντηθεί με αντιπροσώπους της Καθολικής Εκκλησίας σε μια προσπάθεια να αποφευχθεί το ρήγμα μεταξύ τους. Η συνάντηση δεν ήταν δική τους ιδέα. Ο αυτοκράτορας, Κάρολος Ε΄, επέμενε σ’ αυτό. Ανησυχούσε για τους Τούρκους και ήθελε η αυτοκρατορία του να είναι ενωμένη θρησκευτικά. Έτσι, το 1530 οι Προτεστάντες και οι Καθολικοί συναντήθηκαν στο Άουγκσμπουργκ της Γερμανίας.
Στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων στο Άουγκσμπουργκ, οι Προτεστάντες παρουσίασαν ένα εκτενές έγγραφο στο οποίο αναφέρονταν τα πιστεύω τους με τρόπο που δεν προσέβαλλε τους Καθολικούς. Η δήλωση αυτή είναι γνωστή σαν Ομολογία του Άουγκσμπουργκ και είναι σπουδαία για το Λουθηρανικό δόγμα μέχρι σήμερα. Η Ομολογία τόνιζε κοινές πεποιθήσεις των Λουθηρανών και των Καθολικών, όπως είναι το δόγμα της Τριάδας, ενώ παρέλειπε τις περισσότερες διαμαρτυρίες των Προτεσταντών σχετικά με την κατάχρηση εξουσίας της Καθολικής ιεραρχίας. Οι Προτεστάντες έλεγαν ότι ζητούσαν λίγες μόνο μεταρρυθμίσεις, όπως άδεια για να παντρεύονται οι ιερείς και να μεταλαμβάνει ο λαός από το κρασί και το ψωμί στη Θεία Κοινωνία.
Παρ’ όλα αυτά ο Καθολικός αυτοκράτορας και οι σύμβουλοι του απέρριψαν την Ομολογία του Άουγκσμπουργκ, και η συνδιάσκεψη απέτυχε.
Καιρός για Αλλαγή;
Το 1980, στη διάρκεια των εορτασμών για την 450ή επέτειο της Ομολογίας του Άουγκσμπουργκ, έλαβε χώρα στη Γερμανία μια άλλη συνάντηση μεταξύ Λουθηρανών και Καθολικών. Έγινε μεταξύ του πάπα, ο οποίος επισκέφθηκε την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία, και εφτά αξιωματούχων της Λουθηρανικής Εκκλησίας. Πριν από τη συνάντηση, και οι Λουθηρανοί και οι Καθολικοί διαπραγματευτές είχαν εκδώσει μια ενιαία δήλωση που έλεγε ότι η Ομολογία του Άουγκσμπουργκ «σε μεγάλο βαθμό . . . μπορεί να θεωρηθεί σαν μια έκθεση της κοινής πίστης». Θα ήταν δυνατό τελικά να έρθει σύμπνοια μετά από 450 χρόνια έλλειψης θρησκευτικής ενότητας;
Όταν ο πάπας συναντήθηκε με τους Λουθηρανούς αξιωματούχους πρόφερε λόγια ενθάρρυνσης. Είπε: «Η σκέψη πάνω στο Κονφέσιο Αουγκουστάνα [Η Λατινική λέξη για την Ομολογία του Άουγκσμπουργκ] μας έκανε . . . να ενημερωθούμε εκ νέου για τις κοινές πεποιθήσεις και ομολογίες μας». Αλλά ο πάπας απέφυγε να αποδεχτεί την Ομολογία. Μάλλον, σχηματίστηκε μια κοινή επιτροπή για να συνεχίσει την έρευνα των πιθανοτήτων για επανένωση. Για όσους ήταν υπέρ του οικουμενισμού η συνάντηση ήταν μια απογοήτευση.
Όπως παραδέχτηκε ένας Ιησουίτης λόγιος, «Η 450ή επέτειος δεν είδε την αναγνώριση της Ομολογίας του Άουγκσμπουργκ από τη Ρώμη όπως μερικοί ήλπιζαν. Η προσπάθεια απέτυχε».
Ακόμη και η πρωτάκουστη επίσκεψη του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β΄ σε μια Λουθηρανική εκκλησία στη Ρώμη πέρυσι το Δεκέμβριο δεν έφερε καμιά συνδιαλλαγή για το μέλλον. Ο πάπας στην ομιλία του δήλωσε: «Ποθούμε ενότητα, και αγωνιζόμαστε γι’ αυτή την ενότητα χωρίς να αφήσουμε τον εαυτό μας να αποθαρρυνθεί από τις δυσκολίες που μπορεί να συσσωρεύονται καθ’ οδόν».
Μια από τις δυσκολίες υπαινίχθηκε ο πάστορας της Λουθηρανικής Εκκλησίας, Δρ Μέγιερ, ο οποίος αναφέρεται ότι είπε σε αρκετές περιπτώσεις ότι η επίσκεψη τού πάπα δε σημαίνει και αναγνώριση της παπικής εξουσίας.
Ενότητα με Ποιο Τίμημα;
Ίσως, όπως συμβαίνει με πολλούς ανθρώπους, να είστε δυστυχισμένοι με τις διαιρέσεις που υπάρχουν ανάμεσα στους ανθρώπους οι οποίοι ισχυρίζονται ότι είναι Χριστιανοί. Ακόμη κι αν δεν είστε Λουθηρανός ή Καθολικός, μπορεί να αισθάνεστε απογοητευμένος που οι δυο εκκλησίες δεν μπορούν να αφήσουν κατά μέρος τις διαφορές τους. Στο κάτω-κάτω, δεν ενθαρρύνει η Βίβλος όλους τους Χριστιανούς να ‘λένε το αυτό’ και να έχουν «το αυτό πνεύμα και την αυτήν γνώμην»;—1 Κορινθίους 1:10.
Αυτό οδηγεί σ’ ένα πολύ σημαντικό ερώτημα: Πάνω σε ποια βάση πρέπει οι Χριστιανοί να είναι ενωμένοι; Οι Καθολικοί ισχυρίζονται ότι η ενότητα πρέπει να προέρχεται από την αποδοχή των διακηρύξεων της εκκλησιαστικής ιεραρχίας. Πολλά Προτεσταντικά δόγματα ισχυρίζονται το ίδιο, μόνο που αντικαθιστούν τα Καθολικά πιστεύω και την Καθολική ιεραρχία με τα δικά τους πιστεύω όπως η Ομολογία του Άουγκσμπουργκ, και τη δική τους ιεραρχία.
Είναι αλήθεια πως μπορεί να επιβληθεί ενότητα που να βασίζεται στις δηλώσεις των ανθρώπων, αλλά τι θα πούμε αν αυτοί οι ατελείς άνθρωποι σφάλλουν σχετικά με θεμελιώδεις και ζωτικές Χριστιανικές πεποιθήσεις; Πόσο καλό είναι αυτό το είδος ενότητας; Ευαρεστεί το Θεό; Πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό όταν, όπως ο Ιησούς Χριστός τόνισε, ο Θεός θέλει να λατρεύεται «εν πνεύματι και αληθεία»; (Ιωάννης 4:23, 24) Οι Φαρισαίοι του πρώτου αιώνα ήταν ενωμένοι στις πεποιθήσεις τους, αλλά ο Ιησούς είπε ότι η λατρεία τους ήταν μάταιη γιατί δίδασκαν «διδασκαλίας, εντάλματα ανθρώπων».—Ματθαίος 15:9.
Ναι, όλοι οι Χριστιανοί πρέπει να είναι ενωμένοι στην πίστη τους, αλλά αυτό που πιστεύουν πρέπει να είναι αλήθεια. Η έλλειψη της αλήθειας είναι πολύ μεγάλο τίμημα για την επίτευξη ενότητας ανάμεσα στις διάφορες εκκλησίες. Πού μπορεί να βρεθεί η αλήθεια; Όχι στα πιστεύω των θρησκευτικών οργανώσεων αλλά στο Λόγο του Θεού, όπως διαβεβαίωσε ο Ιησούς στην προσευχή του στον Πατέρα του, λέγοντας: «Ο λόγος ο ιδικός σου είναι αλήθεια». (Ιωάννης 17:17) Ο απόστολος Παύλος το είπε αυτό ως εξής: «Όλη η Γραφή είναι θεόπνευστος και ωφέλιμος προς διδασκαλίαν, προς έλεγχον, προς επανόρθωσιν, προς εκπαίδευσιν την μετά της δικαιοσύνης». (2 Τιμόθεον 3:16) Ο κανόνας για τη θρησκευτική αλήθεια για τους Χριστιανούς μπορεί να είναι μόνο ο Λόγος του Θεού, η Βίβλος.
Η Αλήθεια και η Ομολογία του Άουγκσμπουργκ
Όταν η Ομολογία του Άουγκσμπουργκ συγκριθεί με τη Βίβλο, πώς στέκεται; Θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σαν βάση για τη Χριστιανική ενότητα; Ας δούμε.
Σχετικά με το δόγμα της Τριάδας, η Ομολογία του Άουγκσμπουργκ αναφέρει ότι «ο Πατέρας, ο Γιος, και το Άγιο Πνεύμα», είναι «τρία Πρόσωπα, της ίδιας ουσίας και δύναμης». Ωστόσο, η Βίβλος δηλώνει σαφώς ότι ο Ιησούς, ο Γιος, ομολογεί ότι «ο Πατήρ μου είναι μεγαλήτερός μου». (Ιωάννης 14:28) Ο Ιησούς είπε επίσης ότι «Δεν δύναται ο Υιός να πράττη ουδέν αφ’ εαυτού, εάν δεν βλέπη τον Πατέρα πράττοντα τούτο», δείχνοντας την υποταγή του στον ουράνιο Πατέρα του, στον Ιεχωβά Θεό.—Ιωάννης 5:19.
Η Ομολογία του Άουγκσμπουργκ συστήνει το νηπιοβαπτισμό, ενώ η Βίβλος δείχνει ότι μόνο εκείνοι που είναι αρκετά μεγάλοι για να γίνουν μαθητές πρέπει να βαφτίζονται.—Ματθαίος 28:19· Ρωμαίους 10:13, 14.
Η Ομολογία του Άουγκσμπουργκ επιτρέπει στους Χριστιανούς να «λαμβάνουν μέρος στους δίκαιους πολέμους». Ο Ιησούς είπε: «Η βασιλεία η εμή δεν είναι εκ του κόσμου τούτου· εάν η βασιλεία η εμή ήτο εκ του κόσμου τούτου, οι υπηρέται μου ήθελον αγωνίζεσθαι διά να μη παραδοθώ εις τους Ιουδαίους». (Ιωάννης 18:36) Προειδοποίησε ότι «πάντες όσοι πιάσωσι μάχαιραν διά μαχαίρας θέλουσιν απολεσθή».—Ματθαίος 26:52.
Η Ομολογία του Άουγκσμπουργκ δέχεται το μη Βιβλικό δόγμα τής κόλασης, αναφέροντας ότι «οι ασεβείς και οι διάβολοι» θα καταδικαστούν «για να βασανίζονται χωρίς τέλος». Αλλά η Βίβλος λέει ότι «μισθός της αμαρτίας είναι θάνατος», και όχι τα βασανιστήρια. (Ρωμαίους 6:23) Στην πραγματικότητα, η Βίβλος καθιστά σαφές ότι οι νεκροί δεν μπορούν να βασανίζονται, γιατί ‘δεν συναισθάνονται τίποτε’.—Εκκλησιαστής 9:5.
Στην πραγματικότητα, στα περισσότερα δογματικά θέματα η Ομολογία πίστης του Άουγκσμπουργκ δέχεται τα πιστεύω της μεσαιωνικής Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Ωστόσο, σήμερα πολλοί λόγιοι, τόσο Καθολικοί όσο και Προτεστάντες, θα παραδεχτούν ότι τέτοιες πεποιθήσεις δε βρίσκονται μέσα στη Βίβλο. Αυτή η στάση μπορεί να έκανε την Ομολογία πίστης πιο ευχάριστη για τους Καθολικούς του 16ου αιώνα αλλά ασφαλώς την κάνει ετοιμόρροπο θεμέλιο για τη Χριστιανική ενότητα σήμερα.
Μπορεί να γεφυρωθεί το χάσμα της Μεταρρύθμισης; Και το πιο σπουδαίο, πρέπει; Αν και οι Καθολικοί και οι Προτεστάντες εξακολουθήσουν να κρατούν τις μη Βιβλικές διδασκαλίες τους, τότε η απόκρυψη των διαφορών μεταξύ τών δυο ομάδων δεν πρόκειται να κάνει σε κανέναν καλό. Το πραγματικό χάσμα σήμερα βρίσκεται ανάμεσα σ’ όλα αυτά τα αιρετικά μέρη του λεγόμενου Χριστιανικού κόσμου και στο Λόγο του Θεού, στη Βίβλο. Είναι ένα χάσμα που δεν μπορεί να γεφυρωθεί, γιατί και οι δυο ομάδες βρίσκονται ασυμβίβαστα σε σύγκρουση μεταξύ τους. Γι’ αυτό, το εδάφιο Αποκάλυψις 18:4 λέει σ’ όλους τους αναγνώστες της Βίβλου, «Εξέλθετε εξ αυτής, ο λαός μου».