Η Εμπειρία στα Πρόθυρα του Θανάτου—Απόδειξη Αθανασίας;
«Η ψυχή του ανθρώπου είναι αθάνατη και άφθαρτη».—Πλάτωνας, Έλληνας φιλόσοφος, 428-348 π.Χ.
«Τέτοια αρμονία υπάρχει στις αθάνατες ψυχές».—Ουίλιαμ Σαίξπηρ, Άγγλος θεατρικός συγγραφέας, 1564-1616.
«Η ψυχή είναι ακατάστρεπτη . . . η δράση της θα συνεχιστεί σ’ όλη την αιωνιότητα».—Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε, Γερμανός ποιητής και θεατρικός συγγραφέας, 1749-1832.
«Η προσωπικότητα μας . . . επιζεί στην άλλη ζωή».—Τόμας Έντισον, Αμερικανός εφευρέτης, 1847-1931.
ΓΙΑ χιλιάδες χρόνια ο άνθρωπος έχει πιστέψει ότι έχει έμφυτη αθανασία. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι άρχοντες γέμιζαν τους τάφους τους με τις ανέσεις και τις πολυτέλειες της ζωής ώστε το σώμα να εξυπηρετηθεί καλά στην επανένωση του με την κα, δηλαδή την ψυχή.
Έτσι, ο άνθρωπος έχει προσπαθήσει να πείσει τον εαυτό του ότι η βεβαιότητα του θανάτου καταργείται με την επιβίωση μιας αθάνατης ψυχής ή πνεύματος. Άλλοι, όπως ο Άγγλος ποιητής Κητς, θέλουν να το πιστέψουν αυτό αλλά αμφιβάλλουν. Όπως έγραψε ο Κητς: «Θα ήθελα πολύ να πιστέψω στην αθανασία . . . Επιθυμώ να πιστεύω στην αθανασία». Εσείς τι πιστεύετε για τη δήθεν αθανασία του ανθρώπου;
Στα λόγια του Κητς ίσως να έχουμε την απάντηση για τα συμπεράσματα που βγάζουν μερικοί γιατροί και ψυχίατροι, καθώς επίσης και άνθρωποι που είχαν μια εμπειρία στα πρόθυρα του θανάτου. Για παράδειγμα, σε τεστ που έκανε ο γιατρός και καθηγητής της ιατρικής Δρ. Μάικλ Σάμπομ σε άτομα που είχαν μια εμπειρία στα πρόθυρα του θανάτου, «η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων που είχαν μια εμπειρία στα πρόθυρα του θανάτου ανέφεραν μια οριστική μείωση του φόβου για το θάνατο και μια οριστική αύξηση της πίστης για μια μετά θάνατο ζωή».—Τα πλάγια γράμματα δικά μας.
Σε ποιο συμπέρασμα κατέληξε η ψυχίατρος Δρ Ελίζαμπεθ Κύμπλερ-Ρος αφού εξέτασε πάνω από χίλιες περιπτώσεις εμπειριών στα πρόθυρα του θανάτου; Στο βιβλίο της Για τα Παιδιά και το Θάνατο ανέφερε: «Το ίδιο συμβαίνει και με το θάνατο . . . είναι το τέλος πριν από κάποια άλλη αρχή. Ο θάνατος είναι η μεγάλη μετάβαση». Προσθέτει: «Με περαιτέρω έρευνα και περαιτέρω εκδόσεις, όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα μάθουν μάλλον παρά θα πιστέψουν ότι το φυσικό μας σώμα είναι πραγματικά μόνο το κουκούλι, το εξωτερικό περίβλημα της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο εσωτερικός, αληθινός εαυτός μας, η ‘πεταλούδα’, είναι αθάνατος και ακατάστρεπτος και ελευθερώνεται τη στιγμή που εμείς αποκαλούμε θάνατο».
Ο Δρ Κέννεθ Ρινγκ, καθηγητής της ψυχολογίας και συγγραφέας του βιβλίου Ζωή στο Θάνατο, καταλήγει στο ακόλουθο συμπέρασμα: «Πιστεύω . . . ότι συνεχίζουμε να έχουμε συνειδητή ύπαρξη μετά το σωματικό μας θάνατο». Έπειτα προσθέτει: «Η κατανόηση μου γι’ αυτές τις εμπειρίες στα πρόθυρα του θανάτου με οδηγεί να τις θεωρώ σαν ‘διδάγματα’. Κατά τη γνώμη μου, είναι από τη φύση τους αποκαλυπτικές εμπειρίες. . . . Σχετικά μ’ αυτό, οι εμπειρίες στα πρόθυρα του θανάτου έχουν συγγένεια με τις μυστικιστικές ή θρησκευτικές εμπειρίες [Τα πλάγια γράμματα δικά μας.]. . . . Απ’ αυτή την άποψη, οι φωνές που ακούσαμε σ’ αυτό το βιβλίο [Ζωή στο Θάνατο] είναι «φωνές προφητών που κηρύττουν μια θρησκεία παγκόσμιας αδελφότητας».
Μια Αντίθετη Άποψη
Αλλά τι λένε άλλοι ερευνητές; Πώς εξηγούν αυτές τις κοντά στο θάνατο και εξωσωματικές εμπειρίες; Ο ψυχολόγος Ρόναλντ Σήγκελ τις βλέπει από διαφορετική σκοπιά. «Οι εμπειρίες αυτές είναι συνηθισμένες σε μια πλατιά ποικιλία διέγερσης του ανθρώπινου εγκεφάλου, που εκτός από άλλες αιτίες προκαλούνται και από το LSD, την απώλεια αισθήσεων και το υπερβολικό στρες. Το στρες παράγει την προβολή εικόνων στον εγκέφαλο. Είναι οι ίδιες στους περισσότερους ανθρώπους επειδή ο εγκέφαλος όλων μας είναι με τον ίδιο τρόπο κατασκευασμένος για τη διαδικασία αποθήκευσης πληροφοριών, και οι εμπειρίες αυτές είναι βασικά ηλεκτρικά σήματα της κατασκευής αυτής».
Ο Δρ Ρίτσαρντ Μπλάτσερ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ταφτς της Βοστώνης, έγραψε: «Υποθέτω ότι αυτοί που έχουν τέτοιες ‘επιθανάτιες εμπειρίες’ πάσχουν από έλλειψη οξυγόνου, στη διάρκεια της οποίας προσπαθούν να αντιμετωπίσουν ψυχολογικά τις ανησυχίες που δημιουργούνται από τις ιατρικές επεμβάσεις και τις ομιλίες. . . . Εδώ πρόκειται για τη φαντασία του θανάτου, και όχι για τον ίδιο το θάνατο. Η φαντασία αυτή [μέσα στην ψυχή ή στο νου του ασθενή] είναι πολύ ελκυστική, επειδή λύνει αρκετές ανθρώπινες ανησυχίες συγχρόνως. . . . Ο γιατρός πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός για το αν θα δεχτεί τις θρησκευτικές πεποιθήσεις σαν επιστημονικό γεγονός».
Ο Σήγκελ δείχνει κι ένα άλλο ενδιαφέρον σημείο για τις «οράσεις» των σχεδόν νεκρών: «Όπως στις παραισθήσεις, οι οράσεις που βλέπουν για τη μετά θάνατο ζωή μοιάζουν πολύ με τα πράγματα αυτού του κόσμου, όπως αφηγούνται οι ίδιοι οι ασθενείς, και αυτό σε βάζει σε υποψίες». Για παράδειγμα, ένας 63χρονος ο οποίος είχε περάσει μεγάλο μέρος της ζωής του στο Τέξας είπε τα εξής για την «όραση» του: «Αιωρούμουν πάνω από ένα φράχτη. . . . Στη μια πλευρά του φράχτη η περιοχή ήταν πολύ ανώμαλη . . . Στην άλλη πλευρά του φράχτη υπήρχε το πιο όμορφο λιβάδι που νομίζω πως είδα ποτέ . . . [Ήταν] ένας αγκαθωτός φράχτης με τρεις ή τέσσερις σειρές αγκαθωτού σύρματος». Είδε αυτός ο ασθενής πραγματικά αγκαθωτό σύρμα στον «ουρανό» ή στο μετά θάνατο βασίλειο; Είναι φανερό πως αυτές οι εικόνες βασίζονταν στη ζωή του στο Τέξας και ήρθαν στη μνήμη του από τα ίδια τα γεγονότα που είχαν αποθηκευτεί στον εγκέφαλο του—εκτός αν μας ζητούν να πιστέψουμε ότι υπάρχει αγκαθωτό σύρμα «στην άλλη ζωή»!
Στην πραγματικότητα, τόσο πολλές εμπειρίες στα πρόθυρα του θανάτου συνδέονται στενά με τις εμπειρίες των ασθενών και το παρελθόν τους στη ζωή που είναι παράλογο να πιστέψουμε ότι αποτελούν μια ματιά σ’ ένα βασίλειο πέρα από το θάνατο. Για παράδειγμα, αυτοί οι ασθενείς που έχουν τέτοιες εμπειρίες στα πρόθυρα του θανάτου βλέπουν όλοι το ίδιο «φωτεινό ον» άσχετα αν είναι Χριστιανοί, Ιουδαίοι, Ινδουιστές ή Μουσουλμάνοι; Στο βιβλίο του Ζωή Μετά τη Ζωή, ο Δρ Ρέυμοντ Μούντυ εξηγεί: «Η περιγραφή αυτού του όντος διαφέρει από άτομο σε άτομο και φαίνεται κυρίως ότι είναι αποτέλεσμα του θρησκευτικού παρελθόντος, της εκπαίδευσης, ή των πεποιθήσεων που έχει το άτομο. Επομένως, οι περισσότεροι από αυτούς που είναι Χριστιανοί . . . ταυτίζουν το φως με το Χριστό . . . Ένας Ιουδαίος ταύτισε το φως μ’ έναν ‘άγγελο’».
Σε αυστηρά επιστημονικό επίπεδο, ο Δρ Ρινγκ παραδέχεται: «Υπενθυμίζω στα ακροατήριά μου ότι αυτά που έχω μελετήσει είναι εμπειρίες στα πρόθυρα του θανάτου, και όχι εμπειρίες μετά το θάνατο. . . . Προφανώς, δεν υπάρχει καμιά εγγύηση ότι αυτές οι εμπειρίες θα συνεχίσουν να συμβαίνουν με τρόπο συνεπή προς το ξεκίνημα τους αλλά ούτε καν ότι πραγματικά θα συνεχίσουν να συμβαίνουν. Αυτή, κατά τη γνώμη μου, είναι η σωστή επιστημονική άποψη που πρέπει να λάβουμε για τη σημασία αυτών των εμπειριών».
Η Κοινή Λογική και η Βίβλος
Όσο για το θάνατο, ο ψυχολόγος Σήγκελ δίνει τη γνώμη του: «Ο θάνατος, σύμφωνα με τα φυσικά επακόλουθα του, δεν είναι μυστήριο. Μετά το θάνατο το σώμα αποσυντίθεται και απορροφιέται και πάλι από τα άψυχα συστατικά του περιβάλλοντος. Ο νεκρός άνθρωπος χάνει και τη ζωή του και τη συνειδητότητά του . . . Η πιο λογική εικασία είναι ότι η συνειδητότητα έχει την ίδια μοίρα με το σώμα. Το εκπληκτικό είναι ότι αυτή η λογική άποψη δεν είναι αυτή που επικρατεί γενικά, και ότι η πλειονότητα των ανθρώπων . . . λόγω του ενστίκτου που έχουν για να μείνουν στη ζωή διαμορφώνουν μυριάδες δοξασίες για την επιβίωση του ανθρώπου μετά το θάνατο».
Πριν από 3.000 περίπου χρόνια ένας βασιλιάς εξέφρασε την ίδια «λογική άποψη» και έγραψε: «Διότι οι ζώντες γνωρίζουσιν ότι θέλουσιν αποθάνει· αλλ’ οι νεκροί δεν γνωρίζουσιν ουδέν ουδέ έχουσι πλέον απόλαυσιν επειδή το μνημόσυνον αυτών ελησμονήθη. Έτι και η αγάπη αυτών και το μίσος αυτών και ο φθόνος αυτών ήδη εχάθη· και δεν θέλουσιν έχει πλέον εις τον αιώνα μερίδα εις πάντα όσα γίνονται υπό τον ήλιον. Πάντα όσα εύρη η χειρ σου να κάμη, κάμε κατά την δύναμίν σου· διότι δεν είναι πράξις ούτε λογισμός ούτε γνώσις ούτε σοφία εν τω άδη [στον κοινό τάφο του ανθρώπινου γένους] όπου υπάγεις».—Εκκλησιαστής 9:5, 6, 10.
Ασφαλώς, η Βίβλος δεν αφήνει περιθώριο για να σκεφτούμε ότι οι εμπειρίες στα πρόθυρα του θανάτου είναι το προοίμιο μιας ζωής μετά το θάνατο. Η περιγραφή του Βασιλιά Σολομώντα για το θάνατο και τα αποτελέσματα του, δεν υπονοεί καθόλου μια αθάνατη ψυχή που επιζεί σε κάποια άλλη μορφή συνειδητής ύπαρξης. Οι νεκροί «δεν γνωρίζουσιν ουδέν».
Φυσικά, αυτοί που ασκούν πνευματισμό και επικοινωνία με τους «νεκρούς» χαίρονται πολύ να έχουν τη φαινομενική υποστήριξη εκατοντάδων εμπειριών στα πρόθυρα του θανάτου. Ο ψυχολόγος Σήγκελ παραθέτει τα λόγια ενός ομιλητή που είπε για το υπερφυσικό, ότι «αν πρόκειται να εξετάσουμε ειλικρινά και αμερόληπτα τις αποδείξεις για μια ζωή μετά το θάνατο πρέπει να ελευθερωθούμε από την τυραννία της κοινής λογικής». (Η Ψυχολογία Σήμερα, Ιανουάριος 1981) Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτός ο ίδιος ομιλητής «ισχυρίζεται ότι τα φαντάσματα στην πραγματικότητα είναι παραισθήσεις, αλλά προβάλλονται μέσω τηλεπάθειας από τη διάνοια των νεκρών σ’ εκείνους που ζουν!» Αυτό βέβαια δε συμφωνεί με το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε ο Σολομώντας ότι οι νεκροί είναι νεκροί και δε γνωρίζουν τίποτα.
Εμπειρίες στα Πρόθυρα του θανάτου—Πώς Εξηγούνται;
Πώς λοιπόν, μπορούν να εξηγηθούν όλες οι κοντά στο θάνατο και εξωσωματικές εμπειρίες; Βασικά, υπάρχουν τουλάχιστον δύο πιθανότητες—μια είναι αυτή που παρουσιάζουν μερικοί ψυχολόγοι ότι ο εγκέφαλος ενός σχεδόν νεκρού ανθρώπου, που εξακολουθεί να είναι δραστήριος, θυμάται και σχηματίζει εικόνες κάτω από τις πιέσεις της εμπειρίας στα πρόθυρα του θανάτου. Αυτές στη συνέχεια ερμηνεύονται από μερικούς ασθενείς και ερευνητές σαν ματιές στη ζωή μετά θάνατο. Στην πραγματικότητα, όπως έχουμε δει από τη Βίβλο, δεν μπορεί να συμβαίνει αυτό, γιατί ο άνθρωπος δεν έχει αθάνατη ψυχή, και δεν υπάρχει καμιά ζωή μετά το θάνατο όπως παρατηρούμε σ’ αυτές τις περιπτώσεις.
Αλλά υπάρχει και μια δεύτερη πιθανότητα που πρέπει να λάβουμε υπόψη και η οποία ίσως εξηγήσει μερικές απ’ αυτές τις εμπειρίες. Πρόκειται για έναν παράγοντα που οι περισσότεροι ερευνητές δε θα δεχτούν. Για παράδειγμα, ο Δρ Μούντυ εξήγησε στο βιβλίο του Ζωή Μετά τη Ζωή ότι «σπάνια, κάποιος . . . δίνει δαιμονικές εξηγήσεις στις εμπειρίες στα πρόθυρα του θανάτου, υποδεικνύοντας ότι οι εμπειρίες χωρίς αμφιβολία κατευθύνονταν από εχθρικές δυνάμεις». Ωστόσο, απορρίπτει την άποψη αυτή επειδή πιστεύει ότι αν ήταν σατανική επίδραση, «ο Σατανάς αλαζονικά θα έλεγε στο δούλο του να ακολουθήσει μια πορεία μίσους και καταστροφής και όχι να γίνει πιο ευσεβής, όπως δείχνουν οι πείρες». Προσθέτει, «Ασφαλώς έχει αποτύχει θλιβερά—απ’ ό,τι μπορώ να πω—να δημιουργήσει πειστικούς αγγελιαφόρους για το πρόγραμμα του»!
Σχετικά μ’ αυτό ο Δρ Μούντυ κάνει ένα σοβαρό λάθος με δυο τρόπους. Πρώτον, ο Σατανάς δε θα διέδιδε κατ’ ανάγκη το μίσος και την καταστροφή μέσω αυτών των εμπειριών. Γιατί όχι; Επειδή η Βίβλος δηλώνει: «Αυτός ο Σατανάς μετασχηματίζεται εις άγγελον φωτός. Δεν είναι λοιπόν μέγα αν και οι διάκονοι αυτού μετασχηματίζονται εις διακόνους δικαιοσύνης». (2 Κορινθίους 11:14, 15) Αν μπορεί να διαιωνίζει το βασικό ψέμα που υποστήριζε πάντα—«Δεν θέλετε βεβαίως αποθάνει»—μπορεί να το κάνει αυτό μέσω φαινομενικά πιο αθώων και διαφωτιστικών μέσων.—Γένεσις 3:4, 5.
Δεύτερον, δεν έχει αποτύχει θλιβερά στο να δημιουργήσει πειστικούς αγγελιαφόρους για τα ψέματα του σχετικά με την αθάνατη ψυχή! Αντίθετα, έχει τώρα γιατρούς, ψυχολόγους και επιστήμονες που υποστηρίζουν απόλυτα το ψέμα που είχε διαδώσει μέσω ιερέων και φιλοσόφων στο διάβα των αιώνων! Πόσο κατάλληλη είναι, λοιπόν, η συνοπτική περιγραφή που κάνει ο Παύλος για την κατάσταση αυτή: «Εάν δε και ήναι το ευαγγέλιον ημών κεκαλυμμένον, εις τους απολλυμένους είναι κεκαλυμμένον, των οποίων απίστων όντων ο θεός του κόσμου τούτου ετύφλωσε τον νουν, δια να μη επιλάμψη εις αυτούς ο φωτισμός του ευαγγελίου της δόξης του Χριστού, όστις είναι εικών του Θεού»!—2 Κορινθίους 4:3, 4.
Παρ’ όλ’ αυτά, όπως έχουμε δει, μερικοί ψυχολόγοι πιστεύουν ότι ο άνθρωπος υπάρχει συνειδητά μετά το θάνατο. Αυτή η προσωπική ερμηνεία της σημασίας των εμπειριών στα πρόθυρα του θανάτου μάς υποχρεώνει να κάνουμε τα ακόλουθα σχετικά ερωτήματα εκ μέρους αυτών που πιστεύουν στη Βίβλο: Υπάρχει έστω και η παραμικρή Βιβλική βάση για να λέμε ότι ο άνθρωπος έχει αθάνατη ψυχή που εγκαταλείπει το σώμα όπως μια πεταλούδα το κουκούλι; Τι θα πούμε για τα εδάφια εκείνα της Βίβλου που χρησιμοποιούν τις λέξεις «ψυχή» και «αθανασία»;
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 5]
Δρ Κύμπλερ-Ρος: «Το φυσικό μας σώμα είναι πραγματικά μόνο το κουκούλι . . . Ο εσωτερικός, αληθινός εαυτός μας . . . είναι αθάνατος»
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 5]
Δρ Μπλάτσερ: «Εδώ πρόκειται για τη φαντασία του θανάτου, και όχι για τον ίδιο το θάνατο»
[Εικόνα στη σελίδα 6]
Η φιλοσοφία του Πλάτωνα μόλυνε τις διδασκαλίες πολλών θρησκειών
[Εικόνα στη σελίδα 7]
Ο Άγγλος ποιητής Κητς ‘ήθελε να πιστεύει στην αθανασία’