Πρέπει να Γίνεις Μεγαλοφυΐα!
«Ο κόσμος θα μπορούσε να είναι γεμάτος πνευματικούς γίγαντες όπως ο Αϊνστάιν, ο Σαίξπηρ, ο Μπετόβεν και ο Λεονάρντο ντα Βίντσι αν διδάσκαμε τα βρέφη αντί τα παιδιά».—Δρ Γκλεν Ντομάν, διευθυντής των Ινστιτούτων για την Επίτευξη των Ανθρώπινων Δυνατοτήτων.
«Έτσι, κανένα παιδί δεν γεννιέται μεγαλοφυΐα και κανένα δεν γεννιέται κουτό. Όλα εξαρτώνται από τους ερεθισμούς που δέχονται τα κύτταρα του εγκέφαλου στη διάρκεια των αποφασιστικών χρόνων. Αυτά τα αποφασιστικά χρόνια είναι από τη γέννηση ως την ηλικία των τριών. Στο νηπιαγωγείο είναι πάρα πολύ αργά».—Μασάρου Ιμπιούκα, συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο Kindergarten Is Too Late! (Το Νηπιαγωγείο Έρχεται Πολύ Αργά!)
Η ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΗ δυνατότητα που έχει ο εγκέφαλος ενός βρέφους φέρνει τους γονείς αντιμέτωπους με μια απόφαση. Πότε να αρχίσει η ειδική εκπαίδευση; Τι να τα διδάξουν; Σε τι ποσότητα; Με τι ρυθμό; Μερικά αποτελέσματα είναι θεαματικά: μικρά παιδιά ηλικίας δυο μέχρι πέντε χρονών διαβάζουν, γράφουν, μιλούν δυο ή περισσότερες γλώσσες, παίζουν στο βιολί και στο πιάνο κλασική μουσική, κάνουν ιππασία, κολυμπούν και κάνουν ασκήσεις γυμναστικής.
Στις περισσότερες περιπτώσεις ο στόχος είναι το πνεύμα μάλλον παρά το σώμα. Ένα παιδί δυο ετών ηλικίας μετράει ως το 100, κάνει προσθέσεις με ακρίβεια, έχει λεξιλόγιο 2.000 λέξεων, διαβάζει προτάσεις 5 λέξεων και έχει αναπτύξει τέλειο έλεγχο του τόνου της φωνής του. Ένα παιδί ηλικίας τριών χρονών κατονομάζει μέρη του κυττάρου καθώς του υποδεικνύονται σε έναν πίνακα: μιτοχόνδρια, ενδοπλασματικό δίκτυο, σώματα Γκόλτζι, κεντριόλια, κενοτόπια, χρωμοσώματα, κ.ο.κ. Ένα άλλο παιδί τριών χρονών ηλικίας παίζει βιολί. Ένα τεσσάρων χρονών μεταφράζει από ιαπωνικά και γαλλικά σε αγγλικά. Ένας εκπαιδευτικός που διδάσκει μαθηματικά σε μικρά παιδιά ισχυρίζεται: «Αν ρίξω 59 δραχμές στο πάτωμα, τα παιδιά μας θα μπορούσαν να σας πουν αμέσως ότι είναι 59 και όχι 58».
Ενώ μερικοί είναι ενθουσιασμένοι μ’ αυτή την εντατική εκπαίδευση, άλλοι έχουν επιφυλάξεις. Στη συνέχεια παραθέτουμε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα των αντιδράσεων μερικών επαγγελματιών σ’ αυτό τον τομέα:
«Γενικά, τα αποδεικτικά στοιχεία δεν είναι ιδιαίτερα ευνοϊκά σχετικά με το να αρχίζει τόσο νωρίς η εκπαίδευση των παιδιών στις θεωρητικές επιστήμες. Υπάρχει πλήρης απόδειξη ότι αυτό είναι δυνατό να γίνει. Ωστόσο, το ζήτημα δεν είναι αν μπορεί να γίνει ή όχι, αλλά μάλλον, ποια είναι τα αποτελέσματα, τα άμεσα καθώς επίσης και τα μακροπρόθεσμα».
«Είναι μια θεωρία που μεταβάλλει τα παιδιά σε μικρούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές, δεν τα αφήνει να πάρουν ανάσα».
«Τα παιδιά μαθαίνουν με το να παίρνουν την πρωτοβουλία και να εξερευνούν μόνα τους το περιβάλλον τους. Ίσως [πιέζοντάς τα προς την πνευματική ανάπτυξη] να παρεμβαίνουμε σε κάποια άλλη ανάπτυξη που βρίσκεται σε πρόοδο [όπως η συναισθηματική ανάπτυξη και η προσαρμογή στην κοινωνία]».
«Το μήνυμά μου είναι, προσέξτε μήπως εξισώσετε την εξυπνάδα με τη σωστή ανάπτυξη. Η διανοητική ανωτερότητα πολύ συχνά αποκτιέται σε βάρος της προόδου σε άλλους τομείς, που είναι ίδιας ή ακόμα και μεγαλύτερης σπουδαιότητας».
«Αυτή δεν είναι μια υγιής σχέση μεταξύ γονέα και παιδιού. Το μήνυμα που μεταδίδει στα παιδιά είναι ‘Σ’ αγαπώ γιατί είσαι έξυπνος’».
Χωρίς αμφιβολία υπάρχουν μερικοί γονείς που πιέζουν τα παιδιά τους, προσπαθώντας να τα κάνουν ‘παιδιά-θαύματα’ ή μεγαλοφυΐες. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις αυτό που κυριαρχεί είναι το εγώ των γονέων και η περηφάνια. Τα παιδιά χρησιμοποιούνται σαν βιτρίνα ενώ στην πραγματικότητα οι γονείς είναι εκείνοι που απολαμβάνουν την αντανάκλαση της δόξας. Ωστόσο, δεν φαίνεται να είναι αυτό το κίνητρο μερικών από τους πρωτοπόρους στον τομέα της πρώιμης μάθησης.
Ο Γκλεν Ντομάν, που αναφέρθηκε στην αρχή αυτού του άρθρου, είναι ενάντια στην ιδέα της παραγωγής σούπερ-μωρών. Ο στόχος του: «Να διδάξουμε όλους τους γονείς πώς να κάνουν τα παιδιά τους πολύ έξυπνα, άκρως ικανά, και γοητευτικά παιδιά». Η μάθηση πρέπει να ποικίλλει και να είναι διασκεδαστική για τα μωρά. Πρέπει να αναπτύσσονται διανοητικά, σωματικά και συναισθηματικά. Ο Ντομάν είναι αρνητικός στο θέμα των τεστ. «Τα τεστ είναι ενάντια στη μάθηση. Φέρνουν πολύ άγχος. Το να διδάσκεις ένα παιδί είναι σαν να του δίνεις ένα δώρο που φέρνει χαρά. Το να το περνάς από τεστ είναι σαν να του ζητάς ανταμοιβή—προκαταβολικά».
Η Μασάρου Ιμπιούκα, που αναφέρθηκε επίσης στην αρχή, όταν ρωτήθηκε αν η πρώιμη εκπαίδευση παράγει μεγαλοφυΐες, είπε: «Ο μοναδικός σκοπός της πρώιμης ανάπτυξης είναι να εκπαιδεύσουμε το παιδί να αποκτήσει μια προσαρμοστική διάνοια και ένα υγιές σώμα, και να είναι έξυπνο και ευγενικό».
Ο Σινίκι Σουζούκι, φημισμένος για την επιτυχία του στο να εκπαιδεύει παιδιά στο βιολί, είπε: «Αυτή η φράση ‘Εκπαίδευση για την Ανάπτυξη Ταλέντων’ δεν εφαρμόζεται μόνο στη γνώση ή στις τεχνικές ικανότητες αλλά επίσης στην ηθική, στην ανάπτυξη του χαρακτήρα, και στην εκτίμηση του ωραίου. Γνωρίζουμε ότι αυτά είναι ανθρώπινα χαρακτηριστικά που αποκτιούνται μέσω της εκπαίδευσης και του περιβάλλοντος. Έτσι, το κίνημά μας δεν ασχολείται στο να κάνει τα λεγόμενα ‘παιδιά-θαύματα’ ούτε έχει σκοπό να δώσει έμφαση στην ‘πρώιμη ανάπτυξη’. Θα πρέπει να το διατυπώσουμε ως ‘ολοκληρωμένη ανθρώπινη εκπαίδευση’».
Ο Σουζούκι θεωρεί την εξάσκηση που γίνεται με τη βία άκαρπη και ανεπιθύμητη. Όταν τον ρωτούν για πόσο χρόνο θα πρέπει να εξασκούνται τα παιδιά, ποτέ δεν βάζει αυστηρό πρόγραμμα. Λέει: «Είναι καλύτερα να εξασκούνται πέντε φορές την ημέρα για δυο λεπτά την κάθε φορά με προετοιμασία και καλή προσοχή, παρά να επιμένετε για μισή ώρα ενώ αυτά δεν έχουν καμιά διάθεση να συνεχίσουν». Η συνταγή του είναι: «Δυο λεπτά με κέφι, πέντε φορές την ημέρα».
Τότε λοιπόν, ποια είναι η κατάλληλη ισορροπία σχετικά με την πρώιμη μάθηση για το μικρό σας παιδί; Το άρθρο που ακολουθεί σας δίνει να εξετάσετε μερικές κατευθυντήριες γραμμές.
[Εικόνα στη σελίδα 5]
Μην πιέζετε. Η συνταγή του Σουζούκι: «Δυο λεπτά με κέφι, πέντε φορές την ημέρα»