Οικογενειακή Ζωή στο Σερεγκέτι
ΤΟ Αφρικανικό λιοντάρι συχνά ονομάζεται ο βασιλιάς των ζώων. Είναι ευνόητο. Η πλούσια χαίτη του είναι εντυπωσιακή. Τα μεγάλα κεχριμπαρένια μάτια του περιφέρονται με ατάραχη υπεροψία. Τον περιβάλλει ένας αέρας μεγαλοπρέπειας. Κι όταν ξαφνικά σηκώνεται και αφήνει τον εκκωφαντικό εκείνο βρυχηθμό που μπορεί να ακουστεί 8 χιλιόμετρα μακριά, δεν μπορείς παρά να ανατριχιάσεις. Χωρίς αμφιβολία είναι ο βασιλιάς των ζώων!
Αλλά όταν τον δείτε στο σπίτι του, να, η βασιλική του εικόνα ξεθωριάζει λίγο. Κοιμάται πολύ. Τεμπελιάζει πολύ. Μερικές φορές προτιμάει να κρύβεται ανάμεσα στα κλαδιά ενός δέντρου και να ξεφορτωθεί τα λιονταράκια που έχουν ειδικότητα στο να πηδάνε πάνω στα μεγάλα λιοντάρια. Και πραγματικά τρελαίνεται να ξαπλώνει ανάσκελα, γυρίζοντας την κοιλιά του για να τη λιάσει στη θαλπωρή του ήλιου. Όλα αυτά του παίρνουν περίπου 20 ώρες τη μέρα.
Και τις υπόλοιπες τέσσερις ώρες; Ε, όταν τα θηλυκά—που είναι οι κυνηγοί—σερβίρουν το κρέας στο τραπέζι, αυτός βρίσκεται στην πρώτη θέση. Στο κάτω-κάτω αυτός δεν είναι ο βασιλιάς; Επίσης προστατεύει τα παιδιά του και διώχνει άλλα λιοντάρια που έχουν παραβιάσει τα σύνορα της περιοχής του. Έτσι, είναι πατέρας, μαχητής, χασομέρης και υπναράς. Και για λίγο κάνει και το βασιλιά.
Στην πραγματικότητα δεν τα κάνει όλ’ αυτά μόνος του. Το λιοντάρι είναι το μόνο αιλουροειδές που είναι κοινωνικό. Η κοινωνική ομάδα του λιονταριού είναι το κοπάδι, που συνήθως αποτελείται από δυο, τρία μεγάλα αρσενικά, πέντε μέχρι δέκα θηλυκά σε ηλικία αναπαραγωγής και αρκετά μικρά και προεφηβικής ηλικίας λιονταράκια. Τα κοπάδια μπορεί να είναι και μεγαλύτερα—από 40 λιοντάρια και πάνω. Κάθε κοπάδι έχει την περιοχή του, με διάμετρο αρκετά χιλιόμετρα, και τα μεγάλα αρσενικά διώχνουν τους εισβολείς.
Τα θηλυκά κυνηγούν περισσότερο—συνήθως τη νύχτα. Είναι πιο ελαφριά (110-135 κιλά) και επομένως είναι πιο γρήγορα από τα βαρύτερα αρσενικά (180-225 κιλά). Παρ’ όλα αυτά, τα θηλυκά χρειάζεται να κυνηγήσουν θηράματα που τρέχουν πιο γρήγορα απ’ αυτά. Έτσι τα συμφέρει να κυνηγούν ως ομάδα. Μερικά κρύβονται ενώ τα άλλα περικυκλώνουν το θήραμα και το ωθούν προς εκείνα που ενεδρεύουν.
Οι λιονταρίνες είναι γενικά καλές μητέρες. Ένα λιονταράκι τρέφεται με γάλα τους πρώτους δυο ή τρεις μήνες της ζωής του, μετά η μητέρα του το οδηγεί σ’ ένα ζώο που έχει σκοτώσει και αρχίζει να τρέφει το μικρό με κρέας. Αλλά το λιονταράκι θα συνεχίσει να θηλάζει μέχρι να γίνει περίπου οχτώ μηνών, όταν πια η μητέρα του δεν έχει άλλο γάλα. Αυτή κυνηγάει μαζί με τα μικρά της για δυο ή περισσότερα χρόνια—αυτά μαθαίνουν βλέποντάς την.
Η οικογενειακή ατμόσφαιρα είναι συνήθως ευχάριστη. Οι λιονταρίνες μαζεύονται και φροντίζουν η μια για τα παιδιά της άλλης. Τα πεινασμένα λιονταράκια θηλάζουν όποια λιονταρίνα έχει γάλα. Τα μικρά αφιερώνουν πολλή ώρα παίζοντας και παλεύοντας μεταξύ τους. Μερικές φορές μπαίνει κι η λιονταρίνα στο παιχνίδι, κουνώντας την ουρά της καθώς τα λιονταράκια προσπαθούν να την πιάσουν και να τη δαγκώσουν. Ίσως ακόμα και τα μεγάλα αρσενικά να ανεχθούν, μέχρις ενός σημείου, τα μικρά που σκαρφαλώνουν πάνω τους και τους τραβούν τις τρίχες. Το κοπάδι μένει στην περιοχή του αλλά όχι πάντα μαζί. Αλλά όταν ξανασυγκεντρώνονται, χαιρετούν το ένα το άλλο τρίβοντας τα μάγουλά τους.
Το κοπάδι είναι μια μονάδα με μακρόχρονη ζωή. Τα περισσότερα από τα θηλυκά γεννήθηκαν και μεγάλωσαν μέσα στο κοπάδι και έτσι είναι συγγενείς μεταξύ τους. Μετά από λίγες δεκαετίες, θα είναι αδελφές, μητέρες, γιαγιάδες, ετεροθαλείς αδελφές, ξαδέρφες, κ.ο.κ. Τα νεαρά αρσενικά, ωστόσο, όταν γίνουν τριών χρόνων, διώχνονται από τα μεγάλα αρσενικά.
Αλλά μένουν μαζί ως ομάδα. Μπορεί να είναι δυο ή τρία, πέντε ή έξι, και αφού περάσουν ένα-δυο χρόνια και γίνουν ώριμα και δυνατά, μπορεί να εισχωρήσουν σ’ ένα άλλο κοπάδι, να διώξουν τα αυτόχθονα αρσενικά και να πάρουν τα θηλυκά. Όταν γίνει αυτό, τα νέα αρσενικά σκοτώνουν τα λιονταράκια. Αυτό σημαίνει ότι οι απόγονοι από εκεί κι έπειτα θα προέρχονται από τα νέα αρσενικά. Επίσης σημαίνει ότι σε λίγο τα θηλυκά θα διεγερθούν. Όσο μεγαλύτερη είναι η ομάδα των αρσενικών σ’ ένα κοπάδι, τόσο μικρότερη είναι η πιθανότητα να έρθει μια άλλη ομάδα αρσενικών, να τα διώξει και να αναλάβει το κοπάδι.
Επομένως, είναι πλεονέκτημα για τα αρσενικά να έχουν κι άλλα αρσενικά στο κοπάδι. Αν και τα θηλυκά συνήθως μένουν στο κοπάδι για όλη τους τη ζωή—σχεδόν 18 χρόνια—τα αρσενικά συνήθως αντικαθίστανται από κάποια νεώτερη, δυνατότερη ομάδα αρσενικών σε δύο ή τρία χρόνια. Η ζωή είναι δύσκολη γι’ αυτά τα διωγμένα αρσενικά. Δεν είναι πια στο άνθος της ηλικίας τους και συχνά είναι ανήμπορα να πιάσουν την τροφή τους. Γι’ αυτό και στο τέλος της παραγράφου 3 λέγεται ότι «για λίγο» είναι βασιλιάς.
Τα συγγενικά αρσενικά του κοπαδιού σπάνια τσακώνονται για τα θηλυκά. Τα θηλυκά του κοπαδιού συχνά διεγείρονται όλα μαζί. Το πρώτο αρσενικό που συναντάει ένα δεκτικό θηλυκό το κάνει δικό του. Τα άλλα αρσενικά μένουν μακριά. Αλλά αφού όλα τα θηλυκά γίνονται δεκτικά σχεδόν ταυτόχρονα, συνήθως όλα τα αρσενικά έχουν διαθέσιμα θηλυκά για να ζευγαρώσουν.
Κι όλα αυτά φέρνουν περισσότερα λιονταράκια, τα οποία φέρνουν περισσότερους οικογενειακούς καβγάδες, οι οποίοι είναι πολύ κουραστικοί, όπως γνωρίζουν όλοι οι πατεράδες κι οι μανάδες. Έτσι, τελειώνουμε την επίσκεψή μας στον οικογενειακό κύκλο των λιονταριών του Σερεγκέτι, και αφήνουμε τη Μαμά και τον Μπαμπά να ξεκουραστούν μετά τον μπελά που είχαν μέχρι να βάλουν τα μικρά για ύπνο. Βέβαια, πάντα υπάρχει κι εκείνο το λιονταράκι που δεν μπορεί να κοιμηθεί και που φωνάζει για το απογευματινό του φαγητό.
Πάνω σ’ αυτή την όμορφη οικογενειακή στιγμή, σας χαιρετάμε από το Σερεγκέτι.
Αν και ζώα όπως το λιοντάρι, σήμερα καταδιώκουν άλλα ζώα για τροφή, είναι φανερό ότι τα πράγματα δεν ήταν έτσι στην αρχή. (Γένεσις 1:30) Ο προφήτης Ησαΐας δείχνει ότι στον ερχόμενο νέο κόσμο, «Ο λύκος και το αρνίον θα βόσκουν μαζί και ο λέων θα τρώγη άχυρον ως ο βους». Μάλιστα, ένα «μικρόν παιδίον θα οδηγή αυτούς».—Ησαΐας 11:6-9· 65:25, Αγία Γραφή, Ν. Λούβαρι-Α. Χαστούπη.