Οι Νεαροί Ρωτούν . . .
Πώς να Διώξω τη Μοναξιά Μου;
ΜΗΠΩΣ ανησυχείς όταν σε πιάνει κρυολόγημα; Μάλλον όχι. Ξέρεις ότι θα γίνεις καλά. Τι γίνεται όμως όταν τα συμπτώματα επιμένουν; Τότε ίσως έχεις κάτι πιο σοβαρό από ένα περαστικό κρυολόγημα και δικαιολογημένα ανησυχείς.
Το ίδιο αληθεύει και στην περίπτωση που νιώθεις μοναξιά. Οι περισσότερες κρίσεις μοναξιάς είναι παροδικές.a Αλλά μερικές φορές ο βασανιστικός πόνος της μοναξιάς επιμένει. Δεν φαίνεται να υπάρχει διέξοδος.
Ο Ρόνι, ένας μαθητής του λυκείου, λέει σχετικά: «Οχτώ χρόνια τώρα πηγαίνω σχολείο σ’ αυτή την περιοχή, αλλά σ’ όλο αυτό το διάστημα δεν κατάφερα να αποχτήσω ούτε ένα φίλο! . . . Κανένας δεν ξέρει πώς αισθάνομαι και κανένας δεν νοιάζεται. Μερικές φορές νιώθω ότι δεν αντέχω άλλο!»—Preparing for Adolescence (Προετοιμασία για την Εφηβεία).
Όπως ο Ρόνι, πολλοί έφηβοι δοκιμάζουν αυτό που συχνά ονομάζεται χρόνια μοναξιά. Ίσως κι εσύ νιώθεις αυτό το οδυνηρό κενό. Αν ναι, μην απελπίζεσαι. Είναι αλήθεια ότι η χρόνια μοναξιά δεν είναι ένα ασήμαντο πρόβλημα. Είναι πιο επικίνδυνη από την παροδική μοναξιά. Για την ακρίβεια, απ’ ότι λένε οι ερευνητές πάνω στο θέμα, αυτές οι δυο διαφέρουν «όσο διαφέρει το κοινό κρυολόγημα από την πνευμονία». Αλλά, όπως ακριβώς η πνευμονία θεραπεύεται έτσι και η χρόνια μοναξιά μπορεί να νικηθεί. Πώς όμως;
Είτε νιώθεις μοναξιά κάπου-κάπου είτε έχει καταντήσει ένας απαίσιος τρόπος ζωής για σένα, το πρώτο βήμα για να τη θεραπεύσεις είναι να κατανοήσεις τι την προκαλεί. Ο αρχαίος βασιλιάς Σολομών παρατήρησε: ‘Άνθρωπος με κατανόηση είναι αυτός που αποκτάει επιδέξια κατεύθυνση’.—Παροιμίαι 1:5, ΜΝΚ.
Η δεκαεξάχρονη Ρόντα επισημαίνει την πιο συνηθισμένη αιτία της χρόνιας μοναξιάς, λέγοντας: «Νομίζω ότι ο λόγος που νιώθω τόσο μόνη είναι επειδή—να, δεν μπορείς να έχεις φίλους άμα νιώθεις άσχημα για τον εαυτό σου. Και μου φαίνεται ότι δεν μου αρέσει ο εαυτός μου και πάρα πολύ».—Lonely in America (Μοναξιά στην Αμερική).
Η μοναξιά της Ρόντα ξεκινάει από την ίδια. Ο μειωμένος αυτοσεβασμός που τη διακρίνει αποτελεί ένα εμπόδιο που δεν την αφήνει να ανοιχτεί και να αποχτήσει φίλους. Μήπως συμμερίζεσαι κι εσύ τα συναισθήματά της; Ένας ερευνητής πάνω στο θέμα λέει: «Σκέψεις όπως ‘Είμαι άσχημος’, ‘Είμαι βαρετός’, ‘Είμαι ανάξιος’, είναι κοινές ανάμεσα σε αυτούς που υποφέρουν από χρόνια μοναξιά».
Ο μειωμένος αυτοσεβασμός, με τη σειρά του, μπορεί να καταλήξει σε φόβο μήπως μας απορρίψουν. Ο Στήβεν θυμάται: «Ήθελα να μιλήσω για το πόσο μόνος ένιωθα, αλλά δεν ήξερα πώς να εκφραστώ. Φοβόμουν ότι οι άλλοι θα με κορόιδευαν ή δεν θα με έπαιρναν στα σοβαρά. Ήταν πολύ δύσκολο να μιλήσω ελεύθερα». Έτσι, μερικοί έφηβοι κλείνονται στον εαυτό τους και υποφέρουν σιωπηλά. Πώς μπορεί να αποφευχθεί αυτό;
Ανάπτυξε Αυτοσεβασμό
Το κλειδί για να υπερνικήσεις τη μοναξιά, βρίσκεται στην ανάπτυξη αυτοσεβασμού. Ο απόστολος Παύλος έγραψε: «Δια της χάριτος, που μου εδόθηκε, λέγω στον καθένα από σας να μη έχη δια τον εαυτόν του μεγαλύτερη ιδέα από εκείνην που πρέπει να έχη». (Ρωμαίους 12:3, Καινή Διαθήκη, «των Τεσσάρων Καθηγητών»· παράβαλε Ματθαίος 19:19.) Αυτό δείχνει ότι ένα μέτρο αυτοσεβασμού είναι απαραίτητο. Άρα λοιπόν, η Αγία Γραφή μάς προειδοποιεί όχι μόνο να μην έχουμε υπερβολικά μεγάλη ιδέα για τον εαυτό μας, αλλά και να μην έχουμε υπερβολικά μικρή.
Άλλωστε ο Ιεχωβά προίκισε τον άνθρωπο με θείες ιδιότητες. (Γένεσις 1:26) Έτσι, μέχρις ενός βαθμού έχεις μέσα σου αυτές τις ελκυστικές ιδιότητες. Είσαι ταπεινός, μετριόφρονας, ευδίδακτος; Ή μήπως γενναιόδωρος, συμπονετικός, ευγενικός; Μην κλείνεις τα μάτια σου σε αυτά τα προσόντα. Ίσως μπορείς να αναπτύξεις και άλλες χρήσιμες ικανότητες και προσόντα. Είναι αλήθεια ότι μπορεί να υπάρχουν μερικά πράγματα στον εαυτό σου που δεν σου αρέσουν, όπως για παράδειγμα, η εμφάνισή σου. Γιατί όμως να τα βάζεις με τον εαυτό σου για κάτι που δεν μπορείς να αλλάξεις; Αντί γι’ αυτό, ασχολήσου με τις δυσάρεστες ιδιότητες που μπορείς να αλλάξεις, όπως είναι η ανυπομονησία, ο ευέξαπτος χαρακτήρας ή ο εγωισμός. Αφιέρωσε χρόνο για να αναπτύξεις αυτό που η Αγία Γραφή ονομάζει «τον καινούριο άνθρωπο», που χαρακτηρίζεται από καλοσύνη, ταπεινοφροσύνη και πραότητα. (Κολοσσαείς 3:9-12, Νεοελληνική Δημοτική Μετάφραση) Ο αυτοσεβασμός σου θα μεγαλώσει!
Επιπλέον, καθώς εσύ ο ίδιος μαθαίνεις να συμπαθείς τον εαυτό σου, και οι άλλοι θα προσελκύονται από τις ευχάριστες ιδιότητές σου. Όμως, να θυμάσαι ότι πρέπει να έχει ανοίξει ένα λουλούδι για να μπορέσεις να δεις όλα τα χρώματά του· έτσι και οι άλλοι θα μπορέσουν να εκτιμήσουν τις ιδιότητές σου, αν εσύ εξωτερικεύσεις τις σκέψεις σου σε αυτούς. ‘Μα πώς μπορώ να το κάνω αυτό;’ μπορεί να ρωτήσεις.
‘Άνοιξε την Καρδιά σου’ Στους Άλλους
‘Η καλύτερη συμβουλή για ένα άτομο που πάσχει από μοναξιά’, λέει μια τελευταία έκδοση του Εθνικού Ινστιτούτου Διανοητικής Υγείας, στις Η.Π.Α., είναι ‘να έχει σχέσεις με άλλους ανθρώπους’. Η συμβουλή αυτή εναρμονίζεται με τη συμβουλή της Αγίας Γραφής ‘ανοίξτε την καρδιά σας’ και δείξτε ‘συμπάθεια’ ή συναισθηματική κατανόηση. (2 Κορινθίους 6:11-13, Νεοελληνική Δημοτική Μετάφραση· 1 Πέτρου 3:8) Αυτό πετυχαίνει. Μια έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Adolescence (Εφηβεία), αποκαλύπτει ότι ‘οι έφηβοι που ενδιαφέρονται για την ευημερία των άλλων δεν είναι τόσο μόνοι όσο οι έφηβοι που αδιαφορούν’. Γιατί; Το να δείχνεις ενδιαφέρον για τους άλλους όχι μόνο σε βοηθάει να πάψεις να σκέφτεσαι τη μοναξιά σου, αλλά υποκινεί τους άλλους να δείξουν ενδιαφέρον σε εσένα. Οι άνθρωποι συχνά θα ανταποκριθούν με το να σου ανταποδώσουν την ευγένεια. (Παροιμίαι 11:25) Τότε, πώς μπορείς να κάνεις την αρχή;
Σπάσε τον Πάγο
Η δεκαεννιάχρονη Ναταλί αποφάσισε να κάνει κάτι παραπάνω από το να κάθεται με σταυρωμένα τα χέρια και να περιμένει από τους άλλους το πρώτο βήμα. ‘Πρέπει να είμαι κι εγώ φιλική’, λέει. ‘Διαφορετικά οι άνθρωποι θα σκέφτονται ότι είμαι ψηλομύτα’. Έτσι κάνε την αρχή μ’ ένα χαμόγελο. Ίσως ο άλλος να σου ανταποδώσει το χαμόγελο.
Το επόμενο βήμα, δηλαδή το να αρχίσεις μια συζήτηση, είναι δυσκολότερο. Η 15χρονη Λίλιαν παραδέχεται: «Το να μιλήσω σε ξένους για πρώτη φορά πραγματικά με τρόμαζε. Φοβόμουν ότι δεν θα με δέχονταν». Πώς αρχίζει συζητήσεις η Λίλιαν; «Κάνω απλές ερωτήσεις», λέει, «όπως, ‘Από πού είσαι;’ ‘Ξέρεις το τάδε άτομο;’ Ίσως υπάρχει κάποιος που ξέρουμε και οι δυο και πριν περάσει πολλή ώρα έχουμε πιάσει συζήτηση». Και οι κοινές εμπειρίες βοηθούν στο σπάσιμο του πάγου. Η 18χρονη Ανν προσθέτει: «Δεν αρχίζω συζητώντας για προσωπικά θέματα γιατί έτσι το άλλο άτομο έρχεται σε αμηχανία ή τρομάζει και θα με αποφεύγει». Ναι, δεν είναι συνετό να καταπιάνεσαι με προσωπικά ζητήματα αμέσως.
Ωστόσο, τι γίνεται σε περιπτώσεις που απλώς δεν ξέρεις τι να πεις; Υπάρχουν πάντοτε πράγματα που μπορείς να κάνεις. Η Αγία Γραφή μιλάει για μια γυναίκα που ονομαζόταν Δορκάδα και που «είχε κάνει πολλές αγαθοεργίες και ελεημοσύνες» σε χήρες που βρίσκονταν σε ανάγκη. Όταν πέθανε, οι χήρες έκλαιγαν από τη λύπη τους. (Πράξεις 9:36-39, Νεοελληνική Δημοτική Μετάφραση) Οι πράξεις καλοσύνης της Δορκάδας την είχαν κάνει αγαπητή στις γυναίκες αυτές. Με παρόμοιο τρόπο οι πράξεις καλοσύνης και ένα γενναιόδωρο πνεύμα μπορούν να βοηθήσουν κι εσένα να αναπτύξεις πολύτιμες φιλίες.
Αλλά να έχεις ρεαλιστική στάση. Μάθε να θεωρείς φυσικό το ότι μερικοί άνθρωποι δεν θα σου ανταποδώσουν το χαμόγελο και το φιλικό σου χαιρετισμό. Σ’ αυτή την περίπτωση, είναι εκείνοι που έχουν το πρόβλημα—όχι εσύ.
Ξεπερνώντας τις Δύσκολες Στιγμές
Εντούτοις, οι περισσότεροι έφηβοι υποφέρουν κατά καιρούς από μοναξιά. Να θυμάσαι ότι αυτή μπορεί να είναι παροδική και ότι προκαλείται από περιστάσεις που είναι πέρα από το δικό σου έλεγχο. Ο χρόνος θα σε βοηθήσει να ξεπεράσεις τις δύσκολες στιγμές. Η μοναξιά θα χαθεί.
Όμως, η χρόνια μοναξιά ξεκινάει από τον ίδιο τον άνθρωπο και μπορεί να προκληθεί από το μειωμένο αυτοσεβασμό. Στην περίπτωση αυτή, κάνε κάτι! ‘Ανακαίνισε το πνεύμα σου’ και ‘ντύσου το νέο άνθρωπο’, λέει ο Λόγος του Θεού. (Ρωμαίους 12:2· Εφεσίους 4:23, 24, Καινή Διαθήκη, «των Τεσσάρων Καθηγητών») Ναι, ανάπτυξε τον αυτοσεβασμό σου καλλιεργώντας τις καλές ιδιότητες που έχεις μέσα σου. Κάνε πράγματα για τους άλλους ανθρώπους και αυτοί συνήθως θα σου το ανταποδίδουν.
Ωστόσο, ανεξάρτητα από το πώς φέρονται οι άνθρωποι, εσύ μπορείς να έχεις ένα φίλο που δεν θα σε εγκαταλείψει ποτέ. Ποιος είναι αυτός; Ο Ιησούς Χριστός είπε στους μαθητές του: «[Θα] μ’ αφήσετε μόνον. Δεν είμαι όμως μόνος, γιατί είναι μαζί μου ο Πατέρας». (Ιωάννης 16:32, Νεοελληνική Δημοτική Μετάφραση) Αυτή η στενή σχέση με τον Ιεχωβά έδινε δύναμη στον Ιησού στις στιγμές της απομόνωσης. Ο Ιεχωβά μπορεί να γίνει και για σένα ο στενώτερος φίλος σου. Γνώρισε την προσωπικότητά του διαβάζοντας την Αγία Γραφή και παρατηρώντας τη δημιουργία του. Στερέωσε τη φιλία σου μαζί του μέσω προσευχής. Σύντομα θα ανακαλύψεις ότι η φιλία σου με τον Ιεχωβά Θεό είναι η καλύτερη απάντηση στη μοναξιά σου.
[Υποσημειώσεις]
[Εικόνες στη σελίδα 23]
Η εμφάνισή σου μπορεί να επηρεάσει το πώς σε βλέπουν οι άλλοι