Το Θαύμα της Γλώσσας—Πώς τη Μαθαίνουμε

ΣΑΣ έχει τύχει ποτέ να μην βρίσκετε τις κατάλληλες λέξεις; Τέτοιες στιγμές σπανίζουν, γιατί συνήθως απολαμβάνουμε τη χαρά να επικοινωνούμε, εκφράζοντας τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας. Αυτό το οφείλουμε στη γλώσσα. Μια αυθεντία πάνω στο θέμα υποστηρίζει: «Η σκέψη είναι ανύπαρκτη χωρίς τη γλώσσα».

Είναι αλήθεια ότι, στον κόσμο των ζώων, τα πλάσματα καταφέρνουν να ανταλλάσσουν πληροφορίες χωρίς λόγια: τα πουλιά κελαϊδούν, τα λιοντάρια βρυχώνται, τα δελφίνια παράγουν ήχους σαν σφύριγμα, οι μέλισσες χορεύουν. Άλλα πλάσματα επικοινωνούν με τις στάσεις του σώματός τους, με διάφορες κινήσεις, με την αφή και με ήχους—ακόμα και με τη μυρωδιά. ‘Μείνε μακριά μου!’ ‘Πρόσεχε!’ ‘Έλα μαζί μου!’ Αυτά είναι μηνύματα των ζώων που γίνονται εύκολα αντιληπτά.

Ωστόσο, η επικοινωνία μεταξύ των ζώων είναι αρκετά περιορισμένη. Αντίθετα, η γλώσσα δίνει στους ανθρώπους την ευχέρεια να επικοινωνούν για καθετί που παρατηρούν ή φαντάζονται. Γι’ αυτό, ο καθηγητής παιδαγωγικής Ντένις Τσάιλντ ισχυρίστηκε: «Η γλώσσα είναι το πιο θαυμάσιο προσόν του ανθρώπου». Πώς, όμως, αποκτούμε αυτό το υπέροχο προσόν; Και πώς μπορούν οι γονείς να βοηθήσουν τα παιδιά τους να το αναπτύξουν;

Η Γλώσσα και ο Εγκέφαλος

Το πώς μαθαίνουμε να μιλάμε προβληματίζει τους μελετητές επί αιώνες. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι μικρά παιδιά, που ακόμα δεν μπορούν να περπατήσουν ή να φάνε μόνα τους, μαθαίνουν να μιλάνε, και μάλιστα χωρίς να γνωρίζουν καν τους κανόνες της γραμματικής και χωρίς να έχουν λάβει καμιά ειδική εκπαίδευση! Ο γλωσσολόγος Ρόναλντ Α. Λάνγκακερ γράφει: «[Το παιδί] χειρίζεται . . . ένα γλωσσολογικό σύστημα. Αυτό το κάνει με βάση έμμεσες και μη ολοκληρωμένες πληροφορίες, και σε ηλικία, στην οποία δεν είναι ακόμα σε θέση να ακολουθεί κάποιο λογικό, αναλυτικό τρόπο σκέψης».

Έτσι, οι περισσότεροι επιστήμονες πιστεύουν ότι η ικανότητα της εκμάθησης μιας γλώσσας—και όχι κάποια συγκεκριμένη γλώσσα—είναι έμφυτη· μια ικανότητα που αποκαλύπτεται κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων του παιδιού.

Βέβαια, στην αρχή, ο εγκέφαλος του παιδιού είναι πολύ ανώριμος και δεν μπορεί να χειριστεί την ανάπτυξη της ικανότητας της ομιλίας. Αυτό, όμως, δεν εμποδίζει ένα μωρό να προσπαθεί. Πράγματι, ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι οι άναρθρες φωνές που βγάζει ένα μωρό είναι μέρος της ανάπτυξης της ικανότητας της ομιλίας, μια πρόβα που το προετοιμάζει στη διατύπωση λέξεων αργότερα. Καθώς το μωρό αγωνίζεται να βγάλει κάποιους ήχους, ο εγκέφαλός του παράλληλα προετοιμάζεται για την ομιλία. Αν και το σώμα ενός παιδιού αναπτύσσεται σχετικά αργά κατά τη διάρκεια των προεφηβικών χρόνων, ο εγκέφαλός του φτάνει το 90 τοις εκατό του πλήρους βάρους του, μέχρι την ηλικία των πέντε ετών. (Ο εγκέφαλος φτάνει στο πλήρες βάρος του περίπου στην ηλικία των δώδεκα.) Αυτό σημαίνει ότι τα πρώτα πέντε χρόνια της ζωής του ανθρώπου είναι αποφασιστικά για τη μάθηση, ιδιαίτερα τα δύο πρώτα.

Σ’ αυτή τη χρονική περίοδο, δισεκατομμύρια νευρικών κυττάρων μέσα στον εγκεφαλικό φλοιό μεγαλώνουν και διακλαδώνονται, σχηματίζοντας ένα δίκτυο πυκνών συνδέσεων. Από το 15ο μέχρι τον 24ο μήνα του παιδιού, τα κύτταρα του εγκεφάλου αυξάνονται με αλματώδη ρυθμό. Τώρα ο εγκέφαλος είναι έτοιμος να δεχτεί την εκμάθηση της γλώσσας. Άρα, είναι ζωτικό να έρχεται το παιδί σε επαφή με τη γλώσσα σ’ αυτά τα πρώτα χρόνια.

Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί, ότι η Αγία Γραφή μιλάει για ένα νεαρό, τον Τιμόθεο, που είχε διδαχτεί την Αγία Γραφή ‘από τη βρεφική του ηλικία’.—2 Τιμόθεον 3:15, ΝΔΜ.

Πώς να Βοηθήσετε τα Παιδιά να Αναπτύξουν την Ικανότητα της Γλώσσας

Οι μητέρες παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της ικανότητας της ομιλίας του παιδιού. Μια ευαίσθητη μητέρα αντιλαμβάνεται τα μηνύματα του μωρού της και του μιλάει συχνά, προτού ακόμα αυτό αρχίσει να καταλαβαίνει τι του λέει. Έτσι, τα θεμέλια για την ομιλία έχουν τεθεί. Σύντομα το παιδί απαντάει στα λόγια της μητέρας με δικές του κουβέντες. Ο ερευνητής του θέματος Μ. Λ. Λιζίνα λέει: «Είναι σαφές ότι η ομιλία των παιδιών είναι κυρίως αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης με τους ανθρώπους που τα περιβάλλουν». Άρα, μπορούν οι πατέρες, τα αδέλφια, οι παππούδες και οι γιαγιάδες, όπως και οι φίλοι να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της ικανότητας της ομιλίας του παιδιού με το να μιλάνε μαζί του, να του λένε ιστορίες και να του διαβάζουν.

Επιπλέον, ο Σουηδός ψυχολόγος Κ. Ι. Σάντστρεμ παρατήρησε ότι τα παιδιά που τα κατάφερναν καλύτερα με τη γλώσσα «είχαν κατά μέσο όρο καλύτερη επαφή με τους ενηλίκους. Συνήθως έτρωγαν πρωινό μαζί με την οικογένειά τους και έπαιρναν μέρος στις συζητήσεις που γίνονταν». Αντίθετα, οι νεαροί με τις φτωχές επιδόσεις στη γλώσσα «συνήθως έτρωγαν πρωινό μόνοι τους» και «δεν έπαιρναν και πολύ μέρος στη συζήτηση κατά τη διάρκεια του βραδινού γεύματος». Συνεπώς το να συγκεντρώνεται η οικογένεια για τα γεύματα ενισχύει την ανάπτυξη της ικανότητας της γλώσσας.

Το να παίρνετε το παιδί μαζί σας σε περιπάτους είναι ένας ακόμα τρόπος που θα σας δώσει θαυμάσιες ευκαιρίες να το βοηθήσετε να αναπτύξει την ομιλία του, εξηγώντας του διάφορα πράγματα με απλούς όρους. Εξετάστε μαζί, από κοντά, ένα λουλούδι, παρακολουθήστε μια κάμπια που τρώει ένα φύλλο ή μια αράχνη που υφαίνει τον ιστό της. Χρησιμοποιήστε τη φυσική περιέργεια του παιδιού σας για να το βοηθήσετε να πλουτίσει τη γλώσσα του. Μιλήστε για τα ζώα που βλέπετε στο ζωολογικό κήπο, για τα κοχύλια και τα βότσαλα που συναντάτε καθώς περπατάτε, για τις ποικιλίες των φαγητών που σας αρέσουν. Είναι αλήθεια ότι όλα αυτά χρειάζονται χρόνο και υπομονή, αλλά τα αποτελέσματα αξίζουν πραγματικά τον κόπο!

Πολλοί γονείς έχουν βρει άλλο ένα πολύτιμο βοήθημα για να μαθαίνουν το παιδί τους να αρχίζει να μιλάει από μικρή ηλικία. Βάζουν το παιδί τους να ακούει τακτικά τις κασέτες που περιέχουν ηχογραφημένο Το Βιβλίο Μου με τις Βιβλικές Ιστορίες.a

Καινούριες λέξεις, καινούριες φράσεις και εκφράσεις, καινούριοι τομείς κατανόησης—όλ’ αυτά όχι μόνο θα πλουτίσουν την ομιλία του παιδιού σας, αλλά θα αυξήσουν επίσης και τη διανοητική του ικανότητα. Και όταν δείχνετε στο παιδί με ποιο τρόπο συνδέονται τα θαύματα της φύσης με τον Δημιουργό τους και του λέτε τους σκοπούς του Θεού, τότε βαθαίνει, επίσης, και η αγάπη του και η κατανόησή του για τον Δημιουργό.—Δευτερονόμιον 6:6-9.

Ευτυχώς, η δυνατότητα να διευρύνουμε το λεξιλόγιό μας και να βελτιώσουμε την ποιότητα της ομιλίας μας δεν περιορίζεται στα νεανικά μας χρόνια. Κάθε μέρα μπορούμε να βελτιώνουμε όλο και περισσότερο την ικανότητά μας να επικοινωνούμε, μαθαίνοντας καινούριες λέξεις και κάνοντας σωστή χρήση της γραμματικής. Μ’ αυτόν τον τρόπο, παίρνουμε μέρος στο θαύμα της γλώσσας, για το οποίο δεν υπάρχει τέλος, και σπάνια θα κομπιάζουμε επειδή δεν θα βρίσκουμε τις κατάλληλες λέξεις.

[Υποσημειώσεις]